Schriftelijke vraag en antwoord nr : 0049 - Zittingsperiode : 55

Er heerst vandaag niet steeds eensgezindheid op het Europees niveau met betrekking tot de acties die we moeten ondernemen om de huidige crisissen en toekomstige uitdagingen aan te pakken (energie, Oekraïne, handel, enz.). Het antwoord van sommigen, zoals de Duitse minister voor Europese zaken, is suggereren om wijzigingen aan te brengen aan het unanimiteitsprincipe met betrekking tot het Europees buitenlands beleid. Dat houdt in dat men op het gebied van buitenlands beleid besluiten zou nemen met een zogeheten gekwalificeerde meerderheid. Maar om de procedure aan te passen en unanimiteit te vervangen door stemmen met gekwalificeerde meerderheid, is een verdragswijziging nodig, iets wat in het huidige crisisklimaat niet aan de orde is. Daarom zoekt men naar alternatieve wegen om dit er door te duwen, zoals via de zogenaamde "passerelle-clausules". Dat is een mechanisme voor het invoeren van verdragswijzigingen van zeer specifieke aard. Ze wijzigen de besluitvormingsregels die van invloed zijn op besluiten van de Raad, door een verschuiving mogelijk te maken van unanimiteit naar stemming met gekwalificeerde meerderheid of van een bijzondere wetgevingsprocedure naar de gewone wetgevingsprocedure. 1. Bent u van mening dat het unanimiteitsprincipe door gekwalificeerde meerderheid moet vervangen worden voor het gehele buitenlandse beleid of enkel voor specifieke onderdelen? Zo ja, voor welke onderdelen wel en welke niet? 2. Wat is het standpunt van België tot het aanwenden van de "passerelle-clausules" om dit te bekomen? Een aanvaardbare weg rond het verdrag of volledig uit den boze?

Ik verwijs naar het onderstaande antwoord dat u tijdens de commissie van 19 oktober 2022 in papieren versie heeft ontvangen (Integraal Verslag, Kamer, 2022-2023, CRIV 55 COM 905): Ik kan bevestigen dat België de door het Tsjechische voorzitterschap geïnitieerde reflectie over de passerelle-clausules verwelkomt. Dit zijn instrumenten die in de verdragen zijn opgenomen om veranderingen in de richting van een meer geïntegreerde Unie door te voeren zonder een Conventie en vervolgens een Intergouvernementele Conferentie bijeen te roepen, die zeer tijdrovend zijn en waarvan de resultaten onzeker zijn. De omvang en de aard van de door het Voorzitterschap gestelde vragen vereisen dat de lidstaten er tijd aan besteden. Maar desalniettemin meent België dat het in de huidige omstandigheden positief is om na te denken over het Europese besluitvormingsproces en over de middelen om de EU efficiënter te maken. Op korte termijn zou het interessant zijn om op Europees niveau de prioritaire passerelle-clausules te identificeren, zodat de lidstaten hun inspanningen kunnen coördineren en concentreren daar waar de kans op succes het grootst is. Wat de overgang van unanimiteit naar gekwalificeerde meerderheid op het gebied van het gemeenschappelijk buitenlands en veiligheidsbeleid betreft, kan ik zeggen dat, zoals in het regeerakkoord is bepaald, België hier positief tegenover staat. Wij geloven dat dit de geopolitieke rol van de Unie zou versterken op een moment dat dit meer dan ooit nodig is. Een krachtig extern beleid is de beste garantie om de belangen van de Europese burgers en ondernemingen op het internationale vlak te verdedigen. Op het eerste zicht staan we dan ook open voor discussie over de meeste in de vragenlijst genoemde passerelles met betrekking tot het gemeenschappelijk buitenlands en veiligheidsbeleid maar een meer grondige analyse is vereist. Net zoals voor de passerelles in het algemeen zou België ook in het Gemeenschappelijk Buitenlands en Veiligheidsbeleid voorrang willen geven aan de voorstellen die de grootste kans van slagen hebben. Voorbeelden hiervan zijn het stelsel van sancties, de mensenrechten en de civiele missies. Tijdens de Raad Algemene Zaken van 20 september deelden een groot aantal lidstaten deze mening, maar de weg is nog lang, aangezien unanimiteit vereist is om de passerelle-clausules te activeren.