Schriftelijke vraag en antwoord nr : 0766 - Zittingsperiode : 55

België neemt ook dit jaar deel aan de wereldtentoonstelling "Expo 2020" in Dubai, die loopt van 1 oktober 2021 tot 31 maart 2022. Doel van de expo is dat België haar technologische innovaties op vlak van mobiliteit in de kijker zet. Hiervoor werd een Belgisch paviljoen gebouwd op de site van de wereldtentoonstelling in Dubai dat de architecturale en bouwkundige kunde van ons land in de verf moet zetten. Het visuele en bouwkundige lijkt geslaagd te zijn. Maar op de inhoudelijke invulling kwam al veel kritiek. Zo kwam er eerder al kritiek vanuit de regering waarbij u onder andere aangaf dat ons land het op de wereldtentoonstelling inhoudelijk beter moet doen: "We hebben meer te bieden dan de clichés over chocola, wafels en friet". Nu blijkt dat de verantwoordelijke van het Belgisch paviljoen op de Wereldexpo in Dubai, commissaris-generaal Patrick Vercauteren Drubbel, intussen zelfs teruggeroepen werd naar België wegens zware professionele fouten. 1. Hoe beoordeelt u de invulling België op de wereldtentoonstelling Expo 2020? Komt er nog een algemene evaluatie? Zullen de deelstaten hierin betrokken worden? 2. Aangaande het project zelf. a) Wat is de totaalprijs van dit project? b) Wat was de kostprijs van de bouw van het paviljoen op zich? c) Wat waren de operationele kosten van de uitbating? d) Welke kosten zijn er eventueel verbonden aan de ontmanteling van het paviljoen? 3. Aangaande de Regie der Gebouwen. a) Hoeveel dienstreizen en bezoeken werden ondernomen naar expo Dubai door de Regie der Gebouwen? b) Wat is de totale kostprijs van deze bezoeken? 4. Aangaande invulling. a) Wat is de kostprijs van de inhoudelijke invulling van de tentoonstelling? b) Wie bepaalde de inhoudelijke vormgeving van het paviljoen? c) Wat was de inspraak van de deelstaten in dit proces? d) Werden deze plannen ooit ter goedkeuring aan vakministers of de regering voorgelegd? Zo niet, wat was het hoogste niveau dat instemming moest geven? 5. Kan u toelichting geven bij de terugroeping van de commissaris-generaal? Zal deze positie anders ingekleed worden tegen de wereldtentoonstelling in Osaka?

1. Er komt uiteraard een algemene evaluatie die zal worden gemaakt in de schoot van het beheerscomité van BelExpo (het Belgisch Commissariaat-generaal voor de Internationale Tentoonstellingen). De deelstaten, die allen ook vertegenwoordigd zijn in het beheerscomité, zullen daar vanzelfsprekend bij betrokken worden. 2. a) Ik verwijs naar het antwoord dat hierop reeds gegeven werd ten tijde van vraag nr. 638 van 27 oktober 2021 (Vragen en Antwoorden, Kamer, 2021-2022, nr. 72): het totale budget voor BelExpo voor deze tentoonstelling bedraagt 13,5 miljoen euro, bestaande uit de specifiek voor Dubai toegekende toelagen van de regeringen voor 11 miljoen euro en bijkomend 2,5 miljoen euro uit de reserves overgedragen uit het verleden. BelExpo dient hiermee echter ook zijn gewone dagelijkse werking te financieren gedurende de werkingsjaren 2017-2022. Bijkomend werd door de verschillende regeringen 916.590 euro toegekend omwille van de gevolgen van de COVID-19-pandemie: enerzijds was er de nood om een extra jaar werkingskosten te dekken na het uitstel van Expo 2020 Dubai met een jaar, en anderzijds waren er specifieke kosten gelinkt aan covidmaatregelen om de veiligheid van personeel en bezoekers aan het Belgisch paviljoen te garanderen. b) De bouw van het paviljoen maakt onderdeel uit van een grotere openbare aanbesteding voor het ontwerp, de bouw, de scenografie, het onderhoud en de afbraak van het Belgisch paviljoen. Deze openbare aanbesteding, uiteindelijk toegewezen aan het consortium BEMOB 2020, werd uitgeschreven met een maximaal budget van 8 miljoen euro. In de loop van het project werd hieraan ongeveer 680.000 euro extra toegevoegd voor bijkomende vragen van de aanbestedende overheid: het rooftop terras met inrichting, aanpassingen aan de diensttrappenhal en lastminuteverbeteringen aan de scenografie. De aanbestedende overheid heeft geen zicht op de werkelijke kost van elk onderdeel van de opdracht: eens de opdracht toegewezen, is het aan de opdrachtnemer om de gunningsleidraad in zijn volledigheid uit te voeren, op de manier zoals voorgesteld werd in zijn best and final offer (BAFO). Volgens de BAFO van BEMOB 2020 zou een bedrag van 7.219.808,78 euro worden besteed aan de bouw van het Belgisch paviljoen (ontwerp inclusief maar zonder de coördinatiekosten, de scenografie, het onderhoud en de ontmanteling). Er valt op te merken dat dit bedrag de kostprijs gefactureerd aan BelExpo vertegenwoordigd, en niet de werkelijke kost of waarde voor BEMOB 2020. Er moet immers ook rekening gehouden worden met sponsoring, waardoor de economische waarde, ten tijde van de BAFO, ingeschat werd op 10.154.808,78 euro. c) Het resterende bedrag van de 13,5 miljoen euro, verhoogd met 916.590 euro voor covid-gerelateerde meerkosten wordt ingezet voor de operationele kosten van BelExpo en het Belgisch paviljoen voor Expo 2020 Dubai, met inbegrip van de personeelskosten in zowel Brussel als Dubai. Dit bedraagt dus ongeveer 5.736.590 euro, waarmee eveneens de werkingskosten van BelExpo sinds 2017 en de voorbereidingskosten voor Expo 2020 Dubai worden betaald. d) Deze zijn inbegrepen in de algemene openbare aanbesteding voor het ontwerp, de bouw, de scenografie, het onderhoud en de ontmanteling van het paviljoen. Ze werden door BEMOB 2020 evenwel begroot op 1.117.861,52 euro. 3. a) In totaal vonden er 13 missies plaats tussen 2019 en 2022, waaraan verschillende technici en administratieve krachten van de Regie der Gebouwen deelnamen. b) Hieronder vindt u de verdeling van de kosten voor de jaren 2019, 2020 en 2021. De finale cijfers voor 2022 zijn nog niet gekend. Eén missie heeft plaatsgevonden voor de voorbereiding en deelname aan de Belgische dag. 4. a) De kosten voor de scenografie en de inhoudelijke invulling zijn inbegrepen in de algemene openbare aanbesteding voor het ontwerp, de bouw, de scenografie, het onderhoud en de ontmanteling van het paviljoen. Volgens de BAFO van BEMOB 2020 zou een bedrag van 1.187.075,00 euro worden besteed aan de scenografie (inclusief ontwerp). Er valt op te merken dat dit bedrag de kostprijs gefactureerd aan BelExpo vertegenwoordigd, en niet de werkelijke kost of waarde voor BEMOB 2020. Er moet immers ook rekening gehouden worden met sponsoring, waardoor de economische waarde, ten tijde van de BAFO, ingeschat werd op 1.985.075,00 euro. Bijkomend werd ongeveer voor 43.000 euro verbetering gevraagd door de aanbestedende overheid vlak voor opening van Expo 2020 Dubai. b) De inhoudelijk vormgeving of scenografie werd op verschillende niveaus bepaald: enerzijds werd een gespecialiseerde scenograaf aangesteld door BEMOB 2020 als onderdeel van de grotere openbare aanbesteding voor het ontwerp, de bouw, de scenografie, het onderhoud en de ontmanteling van het paviljoen, anderzijds werden de grote lijnen van de scenografie vastgelegd in het beheerscomité van BelExpo en verder uitgewerkt in het technisch comité van BelExpo voor Expo 2020 Dubai. Voor de grote lijnen van de scenografie werden richtlijnen vastgelegd in de gunningsleidraad van de openbare aanbesteding. Deze richtlijnen werden opgesteld door BelExpo na bespreking en advies van het technisch comité. Vervolgens werden deze goedgekeurd door het beheerscomité van BelExpo. De scenograaf van het Belgisch paviljoen, het Duitse gespecialiseerd bureau Krafthaus (ook gekend als Facts und Fictions) dat ook de scenografie van het Duitse en Monegaskische paviljoen voor Expo 2020 Dubai heeft uitgewerkt, heeft een eerste voorstel van scenografie voorgesteld in de BAFO van BEMOB 2020. Vervolgens werd dit voorstel gedurende bijna twee jaar verder uitgewerkt, verfijnt en aangepast door middel van cocreatie tussen de scenograaf en de verschillende leden van het technisch comité. De finale, door het technisch comité goedgekeurde, versie werd uiteindelijk uitgevoerd door BEMOB 2020. c) Elke deelstaat is vertegenwoordigd in het beheerscomité van BelExpo door vertegenwoordigers van de respectieve ministers verantwoordelijk voor internationale tentoonstellingen. Vervolgens heeft elke deelstaat vertegenwoordigers van zijn respectieve administratie in het technisch comité voor elke tentoonstelling waaraan het zelf ook deelneemt. Zo ook voor Expo 2020 Dubai: elke deelstaat had minstens één vertegenwoordiger, en meestal twee, in het technisch comité voor Expo 2020 Dubai. Deze vertegenwoordigers hadden een grote inspraak: er werd immers vooral naar hen gekeken voor de concrete invulling van de scenografie en voor antwoorden op verschillende vragen en voorstellen van de scenograaf. Er werd dan ook voornamelijk naar hun input geluisterd of op basis van hun input aanpassingen gedaan aan de oorspronkelijk voorgestelde scenografie. Er was ook verschillende malen een rechtstreeks contact tussen de scenograaf en de vertegenwoordigers van de deelstaten, en ook later in het proces nog tussen de onderaannemer die de scenografie effectief installeerde en de deelstaten. d) BelExpo heeft nooit rechtstreeks plannen ter goedkeuring voorgelegd aan ministers of regeringen. Dat is ook niet zo voorzien in de werking van BelExpo zoals deze is vastgelegd in het samenwerkingsprotocol tussen de verschillende Belgische regeringen voor wat betreft deelname aan internationale tentoonstellingen. Anderzijds worden alle plannen door vertegenwoordigers van de bevoegde administraties besproken, aangepast en goedgekeurd in het technisch comité, waarbij op regelmatige wijze mogelijkheid was tot terugkoppeling naar de administraties intern of naar de respectieve vakministers of regeringen. Anderzijds werden de grote lijnen van de scenografie vastgelegd door het hoogste orgaan van BelExpo, het beheerscomité, bestaande uit rechtstreekse vertegenwoordigers van de vakministers en regeringen. Deze grote lijnen werden vastgelegd bij het uitschrijven van de openbare aanbesteding en nadien was hier nog een zekere controle op bij het voorstellen van de scenografie of de bespreking van de vordering van de uitwerking daarvan. De politieke beslissingen over de ontwikkeling en uitvoering van de Belgische deelname aan Expo 2020 werden voornamelijk tussen 2017 en 2019 genomen. Het uitstel van de opening van de Expo met een jaar als gevolg van de covidpandemie maakte slechts marginale aanpassingen mogelijk. Gelet op een vertrouwensbreuk tussen de Belgische regering en de commissaris-generaal, ingevolge het niet naleven van de sanitaire maatregelen door deze laatste bij de uitoefening van zijn missie, en met het oog op het herstellen van de sereniteit in het kader van de organisatie van de Belgische deelname aan de tentoonstelling, heb ik besloten bij ministerieel besluit van 21 februari 2022 met onmiddellijke ingang een einde aan zijn mandaat te stellen. De mandaten die aan de commissaris-generaal en zijn adjunct worden verleend, houden verband met een specifieke wereldtentoonstelling en zijn geldig tot ten hoogste zes maanden na afloop van die wereldtentoonstelling. Ik zal daarom binnenkort een koninklijk besluit aan de regering voorleggen om een nieuwe commissaris-generaal te benoemen. Deze nieuwe commissaris-generaal krijgt het mandaat om het besluit over de deelname van België aan de Wereldtentoonstelling in Japan in 2025 uit te voeren.