SÉANCE PLÉNIÈRE

La discussion générale est ouverte.

De algemene bespreking is geopend.

14.01 Kris Verduyckt, rapporteur: Mevrouw de voorzitster, ik zal een beknopt verslag uitbrengen van de werkzaamheden en, indien u het mij toestaat, meteen daaraan toevoegen waarom onze fractie straks het wetsontwerp zal steunen.

In de commissie heeft minister Van Quickenborne, die bevoegd is voor de Noordzee, het ontwerp toegelicht. De basis van het ontwerp is het UNESCO-verdrag ter bescherming van het cultureel erfgoed onder water. In België kreeg het verdrag een eerste wettelijk vervolg in 2013. Met voorliggende wet wordt dat vervolg completer gemaakt. De minister heeft een toelichting gegeven bij de aanpassingen en bij de bepalingen die in de nieuwe wet staan.

Het wetsontwerp houdt rekening met het advies van de Raad van State inzake het gebied waarop de voorliggende wetgeving van toepassing is.

Tijdens de bespreking hebben drie leden een uiteenzetting gegeven om hun appreciatie voor het wetsontwerp uit te spreken, met name de heer Kurt Ravyts van het Vlaams Belang, mevrouw Kim Buyst van Ecolo-Groen en ikzelf namens toen nog sp.a. Mevrouw Verhaert heeft ook een toelichting gegeven, met name over een amendement dat tot doel heeft de wet uit te breiden tot fossielen van bijvoorbeeld mammoeten en bergolifanten, die ook in de Noordzee zouden kunnen worden gevonden.

Tot slot heeft de heer Raskin een vraag gesteld over de samenwerking met onder andere de Gewesten. De minister heeft op die vraag geantwoord, door te verwijzen naar een protocol tussen de gouverneur van de provincie West-Vlaanderen, de DG Scheepvaart, het Koninklijk Belgisch Instituut voor Natuurwetenschappen, het VLIZ en Onroerend Erfgoed Vlaanderen.

Na de bespreking is het wetsontwerp inclusief het amendement van mevrouw Verhaert eenparig goedgekleurd door de commissie.

Mevrouw de voorzitster, aldus rond ik mijn verslag af. Ik zou nu, indien u het mij toestaat, namens onze fractie willen toelichten hoe wij naar het ontwerp hebben gekeken. Het wetsontwerp kent natuurlijk zijn geschiedenis in het UNESCO-verdrag, dat ondertussen toch al van enige tijd geleden dateert. In twee stappen komen wij hier vandaag met een wet die volgens ons vrij omvangrijk is en geldt voor alles wat in onze Noordzee onder water ligt.

Het gaat vandaag vooral over de artefacten die er al meer dan honderd jaar liggen. Door de uitbreiding begrijpt u natuurlijk dat een aantal scheepswrakken die gelinkt zijn aan de Eerste Wereldoorlog, die ondertussen ook al meer dan een eeuw achter ons ligt, automatisch onder die bescherming vallen. Door het specifieke karakter van de wrakken die daar liggen en ook doordat zij afhankelijk van de aard en de bouwmaterialen soms vergaan, is het belangrijk die bescherming te bieden.

Naar schatting liggen in onze Noordzee zowat 280 wrakken van vooral schepen maar ook van vliegtuigen uit zeventien verschillende landen. Twee derde van de wrakken is te linken aan de Eerste en de Tweede Wereldoorlog. Waarom zijn dat belangrijke artefacten? Dat is, omdat het, mooi omschreven, om kleine tijdscapsules gaat die zijn ingepakt door de omstandigheden, zijnde de hoeveelheid water die er rond zit en de omstandigheden onderaan de bodem, en die een interessante cultureel-historische kijk geven op de constructie van die schepen en de technologie die indertijd werd gebruikt.

Het wetsontwerp beschermt hen onder andere tegen bepaalde soorten van visserij zoals sleepvissen, baggerwerkzaamheden en andere activiteiten op zee. Daardoor verlengen we de levensduur van die capsules.

Er zijn voor ons nog een paar andere redenen waarom we dit wetsontwerp kunnen steunen. Veel van die wrakken vormen een zeemansgraf. Het past onze beschaving en samenleving dat we daar eerbied voor hebben. Dat nemen we ook mee. Daarnaast is het opvallend dat vele van die scheepswrakken vandaag kleine ecologische zones vormen die zelfs dienen als schuilkamer of kraamkamer voor dieren.

Ik ben mij er ook wel van bewust dat deze scheepswrakken de biodiversiteit in de Noordzee niet zullen redden. Deze vaststelling geeft wel een extra motivering voor die bescherming en om in te zetten op een strengere bescherming.

Ten slotte is de bodem van de Noordzee om verschillende redenen een redelijk kale bodem. Deze wrakken zijn interessante locaties voor duikers en duikertoerisme.

Omwille van al deze redenen wil de Vooruitfractie haar steun uitdrukken voor dit wetsontwerp. Ik wil ook alle wetenschappelijke instellingen die ervoor gezorgd hebben dat we deze artefacten goed in kaart kunnen brengen, bedanken voor hun werk. Daar is bijzonder veel wetenschappelijk onderzoek naar gebeurd. Hun werk zal er ook voor zorgen dat investeerders die bijvoorbeeld windmolens willen inplannen in de Noordzee straks minder kans zullen hebben om onverwacht geconfronteerd te worden met een dergelijk scheepswrak. Wij zullen straks dit wetsontwerp dus steunen.

14.02 Kurt Ravyts (VB): Mevrouw de voorzitster, mijnheer de minister, de wet van 4 april 2014 en het KB van 25 april 2014 implementeerden het UNESCO-verdrag met betrekking tot de bescherming van het cultureel erfgoed onder water. Toch werd al vlug erkend dat deze wetgeving, die voor een eerste beschermend kader zorgde, nog een aantal lacunes vertoonde. Een onderzoek en studie die de Universiteit Gent in samenwerking met andere wetenschappelijke instellingen uitvoerde, lijsten een aantal aanbevelingen op om de wetgeving aan te passen, zodat een verbetering en uitbreiding van de bescherming van het cultureel erfgoed onder water kunnen worden gegarandeerd.

De ministerraad van 21 september 2018 – dat was nog onder de regering-Michel – keurde op voorstel van uw voorganger een voorontwerp goed dat met een aantal aanbevelingen rekening hield. De andere aanbevelingen zouden dan weer deel uitmaken van een samenwerkingsakkoord dat tussen de betrokken federale en gewestelijke diensten gesloten moet worden. Door het in lopende zaken gaan van de regering, raakte het dossier echter op de achtergrond, maar nu wordt, conform uw beleidsnota, hier toch prioritair werk van gemaakt.

Dat is een goede zaak. Zo zal alles wat meer dan 100 jaar onder water ligt en voldoet aan de definitie, nu automatisch als erfgoed onder water worden erkend, maar er is ook een herdefiniëring van wat men onder wrakken verstaat, gelet op het gegeven dat in de Belgische territoriale wateren ook meer recentelijk gezonken schepen liggen, bijvoorbeeld door de gebeurtenissen tijdens de Tweede Wereldoorlog. Voortaan zullen die wrakken of wrakstukken ook als cultureel erfgoed onder water kunnen worden aangemerkt en ook dat is een goede zaak.

Met betrekking tot aspecten van het eigendomsrecht zijn er een aantal belangrijke wijzigingen. Daar waar krachtens de vorige wet de Belgische Staat automatisch eigenaar werd, bepaalt het voorliggend wetsontwerp dat de eigenaar op het ogenblik van het zinken het eigendomsrecht blijft behouden. Is de eigenaar niet bekend, dan wordt de ontdekker eigenaar, maar gelukkig blijft er via een uitvoeringsbesluit wel een recht tot aankoop voor musea en openbare instellingen, want het kan voor ons niet de bedoeling zijn dat waardevolle stukken in private archieven zouden verdwijnen.

Een aantal andere aanbevelingen zal worden geïmplementeerd via het samenwerkingsakkoord waarover ik het reeds had.

Het wetsontwerp wil dus een grotere bescherming mogelijk maken, dit echter zonder afbreuk te doen aan het principe van het meervoudig ruimtegebruik. Mijnheer de minister, gezien de beperkte omvang van de Belgische territoriale wateren is dat een onvermijdelijk principe. Het wordt bovendien stilaan een beetje druk in onze territoriale wateren. Ik ben het ermee eens dat het principe van het meervoudig ruimtegebruik tot niets ander kan leiden dan tot het spreekwoordelijke wikken en wegen bij gebeurlijke bescherming. Er is immers ook een economische en ecologische realiteit.

U haalde in de toelichting terecht het voorbeeld aan van de ontdekking van een historisch wrak in de vaargeul naar een haven. Voor de beschermingsmaatregelen die een impact hebben op andere activiteiten in zee is dan ook het advies nodig van de raadgevende commissie die actief is met betrekking tot de wet ter bescherming van het mariene milieu en het marien ruimtelijk plan.

In het afgelopen jaar werden 55 scheepswrakken ouder dan 100 jaar in het Belgische deel van de Noordzee grondig onderzocht. Dit past binnen de Europese trend van het waarderend onderzoek door maritieme archeologen. Slechts 11 van de 280 geregistreerde scheepswrakken in het Belgische deel van de Noordzee zijn op dit ogenblik erkend als cultureel erfgoed onder water.

Voor de aanleg van de Nemo Link, de onderzeese hoogspanningskabel naar het Verenigd Koninkrijk, die sinds januari 2019 in gebruik is, is er trouwens een survey corridor van ongeveer 100 meter breed onderzocht. Hierbij werden bijvoorbeeld veel vliegtuigonderdelen ontdekt.

Van de 280 wrakken in het Belgische gedeelte blijkt twee derde te dateren uit de Eerste en de Tweede Wereldoorlog. Het zijn hoofdzakelijk vissersschepen uit 17 verschillende landen. Een deel van die schepen werd ooit afgezonken of moedwillig gekelderd, een deel verging en een deel bestaat uit zeemansgraven uit de wereldoorlogen.

Een voorbeeld daarvan is HMS Wakeful, een Britse destroyer die zonk tijdens de evacuatie van Duinkerken in mei 1940, genoegzaam bekend als Operation Dynamo, nog niet zo lang geleden verfilmd. De site ligt in de Belgische territoriale zee en bij het zinken verloren maar liefst meer dan 700 personen het leven. De kwestie van de zeemansgraven ligt erg gevoelig bij de Britten, maar ook bij de Duitsers. Ze zijn manifest tegen berging. Voor hen kan alleen als een wrak een gevaar vormt voor de scheepvaart, onder heel specifieke voorwaarden, tot berging of liever verplaatsing worden overgegaan.

Ik verwijs ook naar de UB-29, een onderzeeër van de Duitse Kriegsmarine. Het duikbootwrak van de UB-29 werd tweeënhalf jaar geleden, kort na het ontdekken, door uw voorganger erkend als erfgoed. Aan boord vonden de wetenschappers nog de stoffelijke resten van 23 bemanningsleden. De Duitse regering eiste toen dat het zeemansgraf zou blijven waar het was en dat de bemanning daarin zou blijven rusten.

Mijnheer de minister, waarom zeg ik dat allemaal? Ik weet dat u van de gelegenheid wil gebruikmaken om ook het wrakduiken te promoten, waarbij de duiksector zal worden betrokken. We zijn daar niet a priori tegen gekant, maar laat ons toch behoedzaam en met respect te werk gaan wanneer het om zeemansgraven gaat. Bij de Britten bijvoorbeeld is het strikt verboden om boven oorlogsgraven – scheepswrakken en vliegtuigwrakken – te duiken. Ik wil hierbij aanstippen dat bij de erkenning als cultureel erfgoed van de nagenoeg intacte Duitse duikboot UB-29 in 2018 de exacte locatie van het wrak niet werd bekendgemaakt om avonturiers en plunderaars uit de buurt te houden.

Mijnheer de minister, het staat onmiskenbaar vast dat scheepswrakken niet alleen een goed beeld geven van de cultuur en technologie uit de voorbije eeuwen, maar ook schuiloorden zijn voor verschillende soorten fauna en flora die bijdragen tot de biodiversiteit. De automatisering van het erfgoed wordt ingrijpend voor de zaken die meer dan 100 jaar onder water liggen. Het is dan ook terecht dat u ruchtbaarheid wil geven aan de nieuwe regelgeving. Dat zal gebeuren met een campagne over de geheimen van de Noordzee, die deze zomer van start moet gaan. De onderzoeksrapporten zullen daarbij online beschikbaar zijn.

Bescherming is hoe dan ook niet onbelangrijk, want dan mogen er zonder toestemming geen werkzaamheden of baggerwerken worden uitgevoerd in de nabijheid van de site, en kunnen ook specifieke beschermingsmaatregelen worden opgelegd.

Mijnheer de minister, wie rond het aspect bescherming ongetwijfeld tevreden zal zijn over dit wetsontwerp is de inmiddels genoegzaam bekende flamboyante gouverneur van mijn provincie, West-Vlaanderen. De man is een fervent liefhebber van het mariene gegeven. Toen hij er vanaf 1 juni 2014 een nieuwe taak bij kreeg als ontvanger van cultureel erfgoed onder water, was hij apetrots met zijn meldpuntfunctie, registratiefunctie en adviserende functie voor de minister van Noordzee. De gouverneur is echter meer dan een doorgeefluik aan de administratie, want ik lees in artikel 7 van uw wetsontwerp dat de gouverneur een onderzoeksrapport moet opstellen dat het belang van de site aanduidt en de mogelijke maatregelen die kunnen worden genomen.

Wellicht wordt dan uitdrukkelijk naar het Vlaams Instituut voor de Zee gekeken. Hij is trouwens voorzitter van deze instelling. Tegelijkertijd is er de mogelijkheid voor u om niet te wachten op een onderzoeksrapport van de gouverneur om de site te beschermen als er voldoende en dringende redenen zijn. U kunt altijd individuele beschermingsmaatregelen nemen.

Hopelijk zullen de vier partners van het Maritieme Informatiekruispunt, onder andere Douane en Accijnzen, maar ook vooral de Scheepvaartpolitie en het Directoraat-generaal Scheepvaart bij de FOD Mobiliteit en Vervoer, effectief controleren. Ook vanuit de lucht zal erop worden toegezien, via hetzelfde soort vliegtuig van de BMM dat de uitstoot op schepen controleert. Daarin was u nog in januari te gast. We zullen dit wetsontwerp goedkeuren.

14.03 Minister Vincent Van Quickenborne: Mevrouw de voorzitster, dames en heren volksvertegenwoordigers, ik wil u bedanken voor de uiteenzettingen en de goede werking in de commissie. Dit wetsontwerp en de werkzaamheden ter zake zijn een mooi voorbeeld van hoe een goede samenwerking in ons land mogelijk is.

Ik wil in de eerste plaats verwijzen naar de gouverneur van West-Vlaanderen. Hij heeft niet alleen een persoonlijke belangstelling voor dit dossier, maar hij is uiteraard nog altijd ontvanger van de stukken en gaat daar diligent mee om. Dat kunt u lezen in het wetsontwerp. Er was ook samenwerking met het Vlaams Gewest. Ik verwijs naar het Vlaams Instituut voor de Zee, en meer bepaald de heer Van Haelst, die verantwoordelijk is voor de opmaak van de onderzoeksrapporten. Die rapporten zullen ook te lezen zijn op het internet en getuigen van een zeer grote kennis en kunde van dit alles. Ik dank ook DG Scheepvaart, die ingestaan heeft voor de opmaak van de wetgeving en straks ook voor de coördinatie van het samenwerkingsakkoord en de uitvoeringsbesluiten.

Ik dank ook Onroerend Erfgoed Vlaanderen voor de expertise die ze telkens opnieuw aan de dag leggen als het gaat over het inschatten naar waarde van de verschillende wrakstukken.

Ik wil ook een bijzonder woord van dank richten tot het Koninklijk Belgisch Instituut voor Natuurwetenschappen, voor de expertise die zij ter beschikking hebben gesteld met betrekking tot de fossielen. U hebt gezien dat we middels een amendement van mevrouw Verhaert het voorwerp van erfgoedbescherming met de fossielen hebben uitgebreid. Er is onlangs een belangrijk fossiel ontdekt dat we binnenkort zullen prijsgeven.

Tot slot wil ik ook de duikers bedanken. Wrakken zijn belangrijke plaatsen waar kan worden gedoken, met respect voor het erfgoed maar ook voor de zeemansgraven, mijnheer Ravyts. Ik wil een bijzonder woord van dank richten aan de mensen van GUE Duikers, die hebben ingestaan voor het maken van de 3D-maquette.

Dat zijn dus veel partners die hebben samengewerkt en nog zullen samenwerken. Dit is een ongelooflijk boeiende materie waarvoor heel veel mensen interesse hebben. Wij hopen met deze reizende tentoonstelling de vele schatten die onze Belgische Noordzee herbergt aan onze mensen te kunnen tonen.

Dames en heren, dank u voor uw steun aan het wetsontwerp.

La présidente: Quelqu'un demande-t-il encore la parole? (Non)

Vraagt nog iemand het woord? (Nee)

La discussion générale est close.

De algemene bespreking is gesloten.

15 Projet de loi modifiant le Code de la taxe sur la valeur ajoutée en ce qui concerne le régime applicable aux ventes à distances de biens et à certaines livraisons de biens et prestations de services (1820/1-3)

Nous passons à la discussion des articles. Le texte adopté par la commission sert de base à la discussion. (Rgt 85, 4) (1794/4)

Wij vatten de bespreking van de artikelen aan. De door de commissie aangenomen tekst geldt als basis voor de bespreking. (Rgt 85, 4) (1794/4)

L’intitulé en français a été modifié par la commission en "projet de loi relatif à la mise en oeuvre de la Convention de l'UNESCO du 2 novembre 2001 sur la protection du patrimoine culturel subaquatique et la protection d'épaves de valeur".

Het opschrift in het Frans werd door de commissie gewijzigd in "projet de loi relatif à la mise en oeuvre de la Convention de l'UNESCO du 2 novembre 2001 sur la protection du patrimoine culturel subaquatique et la protection d'épaves de valeur".

Le projet de loi compte 25 articles.

Het wetsontwerp telt 25 artikelen.

Aucun amendement n'a été déposé.

Er werden geen amendementen ingediend.

Les articles 1 à 25 sont adoptés article par article.

De artikelen 1 tot 25 worden artikel per artikel aangenomen.

La discussion des articles est close. Le vote sur l'ensemble aura lieu ultérieurement.

De bespreking van de artikelen is gesloten. De stemming over het geheel zal later plaatsvinden.

15 Wetsontwerp tot wijziging van het Wetboek van de belasting over de toegevoegde waarde wat de regeling betreft die van toepassing is op afstandsverkopen van goederen en op bepaalde leveringen van goederen en diensten (1820/1-3)

La discussion générale est ouverte.

De algemene bespreking is geopend.

De rapporteur is de heer Joris Vandenbroucke, die verwijst naar zijn schriftelijk verslag.

15.01 Wim Van der Donckt (N-VA): Mijnheer de minister, eerst en vooral verontschuldig ik collega Loones, die dit dossier heeft opgevolgd. U weet dat hij in de commissie op een zeer degelijke manier over deze materie het woord heeft gevoerd, maar hij geeft momenteel een gastcollege, zolang dat nog mag. Hij heeft daar snel nog gebruik van gemaakt, maar dit terzijde.

Dit wetsontwerp is een nauwgezette omzetting van de btw-richtlijn inzake e-commerce. Ze bouwt verder op het zogenaamde MOSS-systeem, bedacht voor telecommunicatiediensten, omroepdiensten en langs elektronische weg verrichte diensten aan particulieren, de zogenaamde TBE-diensten, teneinde te vermijden dat btw-plichtigen zich in elke Europese lidstaat zouden moeten registreren en daar ook btw-aangiften zouden moeten indienen. In een eerste fase bestond dit enkel voor non-EU-providers, maar nadien is dat meer uitgebreid naar de EU-providers. MOSS wordt nu OSS en IOSS, uitgebreid naar alle diensten en ook de verkoop van goederen via een elektronisch platform. In plaats van dat btw-plichtigen zich in elke EU-lidstaat moeten registreren, kunnen zij zich bijkomend registreren met een apart btw-identificatienummer voor aparte OSS- en IOSS-aangiften. De kunst van het registreren wordt dus eigenlijk vervangen door de kunst om te weten in welke aangifte welke handeling moet worden gerapporteerd.

Het probleem van de Europese Unie bestaat erin dat de 27 lidstaten maar niet tot een akkoord kunnen komen om een en hetzelfde btw-aangifteformulier te gebruiken in alle lidstaten voor alle btw-handelingen. Het zou nochtans voor de ondernemingen een geweldige administratieve vereenvoudiging betekenen als dit formulier over de hele Europese Unie hetzelfde zou zijn, quod non.

We kunnen ons ook niet van de indruk ontdoen dat de grote EU-platformen in dezen goed gelobbyd hebben. De OSS en de IOSS-aangiften zijn inderdaad op hun maat geschreven. Voor een kleine Belgische onderneming wordt het een hele uitdaging om via een webwinkel op te starten en producten in de andere EU-lidstaten te verkopen.

De drempel voor verkoop op afstand in België, 35.000 euro, wordt niet langer per land berekend, maar wel gecommunautariseerd en fors verlaagd. Vanaf 10.000 euro omzet aan verkoop op afstand en TBE-diensten zal de btw van de andere lidstaat moeten worden aangerekend. Daaraan zijn toch wel wat risico's verbonden, waarop wij ook hebben gewezen tijdens de bespreking in de commissie. De toepassing van het juiste btw-tarief in 27 EU-lidstaten oogt misschien wel eenvoudig, maar schijn bedriegt natuurlijk. Als de kmo zich vergist, dreigen niet alleen hoge boetes, maar ook nog eens rechtszaken in een van de 27 Europese lidstaten. Wie de taal niet machtig is, er geen contacten heeft of niet vertrouwd is met de procedures, dreigt in de problemen te geraken.

Sta me toe een voorbeeld te geven over de betwisting van de toepassing van het verlaagd btw-tarief. Ik herinner mij nog een discussie over de toepassing van het verlaagd btw-tarief van 6 % voor sojamelk. Wie de administratie belde, kreeg als antwoord dat sojamelk aan het gewone tarief van 21 % is onderworpen, aangezien het niet om melk van dierlijke oorsprong gaat. Maanden later oordeelde de Raad van State dan weer dat sojamelk toch onderworpen is aan het verlaagd btw-tarief van 6 %, omdat het valt onder de categorie andere voedingsmiddelen. Met dat voorbeeld wil ik maar aantonen dat heel de btw-regelgeving bijzonder complex is.

Als een kmo te veel btw aanrekent, dan is zij niet concurrentieel, maar de kmo die te weinig btw aanrekent, dreigt haar spreekwoordelijke btw-broek te scheuren. Bovendien vallen dan ook nog eens niet alle afstandsverkopen binnen het OSS-systeem, zoals blijkt uit het uitvoerig antwoord van de minister op de vraag van collega Loones.

Ondanks de One Stop Shop blijft individuele registratie in de andere EU-lidstaten niet uitgesloten. De one stop is dus eigenlijk een stop die de registratieplicht in de andere lidstaten niet geheel afsluit.

Tegelijkertijd, met de invoering van IOSS wordt de btw-vrijstelling bij invoer van goederen onder 22 euro afgeschaft. Bovendien zal bij de aankoop van een pakje via een e-platform de invoer worden vrijgesteld en zal het e-platform btw moeten aanrekenen op de levering.

De afschaffing van de btw-vrijstelling onder 22 euro zal de Schatkist, zoals u meldde in de commissie, iets meer dan 250 miljoen euro extra btw-inkomsten opleveren. Dat is niet niets, dat is veel. Als de consument dan toch btw moet betalen, dan vroeg collega Loones zich af of u kon bevestigen dat door de afschaffing van de vrijstelling de consument niet langer voor onaangename bijkomende kosten kan komen te staan.

Wij lazen in Het Belang van Limburg enkele dagen geleden het verhaal van de jonge Matteo. Hij had goed gezocht en had een goede prijs gevonden voor een voetbaltruitje. Hij kon dit truitje via het internet voor 50 euro op de kop tikken in de Verenigde Staten. Toen hij zijn pakje bij bpost ging afhalen, diende hij echter nog eens bijkomend 40 euro taksen te betalen. Een goede koop wordt zo wel een zeer dure koop.

In die context antwoordde u op een vraag van collega Loones in de commissie: "Door de diensten van de Europese Commissie wordt verwacht dat de meeste operatoren spontaan de invoerregeling binnen het OSS-systeem zullen toepassen, waardoor er voor de klant geen onaangename verrassingen meer zullen zijn, aangezien hij bij zijn aankoop zal weten hoeveel de totale aankoopprijs zal bedragen." Laten wij hopen.

Bij het gebruik van het OSS-systeem gaat het over goederen die reeds in de EU zijn ingevoerd en die door een onderneming die niet in de EU is gevestigd, aan consumenten in de EU worden verkocht. Dat is natuurlijk niet de situatie uit het voorbeeld dat ik aanhaalde van het pakje van Matteo. Hij kocht een pakje dat nog moest worden ingevoerd. De extra kosten die hij dan moest betalen, betroffen niet alleen de btw maar vooral de kosten die door de vervoerder worden aangerekend om het pakje in te klaren.

Die onverwachte kosten zullen ons inziens nog steeds voorkomen, hoewel u hoopt dat dit niet het geval zal zijn, en zelfs nog wat stijgen bij het wegvallen van de drempel van 22 euro. Want wat als een oneerlijke concurrentie wordt aanzien voor lokale ondernemingen, dan zal de consument de volle pot betalen.

Tot slot legde collega Loones in zijn betoog in de commissie een link tussen de btw-wetgeving enerzijds en de migratiepolitiek anderzijds. De Europese Unie moet haar buitengrenzen bewaken, waardoor immigratie gecontroleerd kan verlopen, maar dat moet zij ook doen ten aanzien van de invoer van goederen.

Wij zijn van mening dat het een kapitale vergissing is geen invoer-btw te heffen in het geval van e-commerce wanneer noch de verkoper noch het e-platform in de EU gevestigd is.

Gelukkig voorziet het wetsontwerp er wel in dat bij inschrijving in België een aansprakelijke btw-vertegenwoordiger moet worden aangesteld.

Het nieuwe IOSS-systeem laat echter toe dat deze ondernemingen zich kunnen inschrijven in de EU-lidstaat waar zij de minste weerstand zullen ondervinden, en dit is ons inziens dan weer de deur openzetten voor mogelijke fraude.

Mijnheer de minister, ondanks het feit dat het wetsontwerp een getrouwe omzetting is van de btw-richtlijn inzake elektronische handel en de richtlijn inzake afstandsverkopen en bepaalde buitenlandse leveringen, zullen wij ons om de redenen die ik daarjuist heb aangehaald toch bij de stemming over dit ontwerp onthouden.

In feite zou het geheel opnieuw naar de Europese tekentafel moeten worden verzonden. Ik ben zo vrij in die context te verwijzen naar wat u stelde: de Europese Commissie is er zich blijkbaar al van bewust en heeft zelf al aangekondigd dat zij wellicht volgend jaar een voorstel op tafel zal leggen, zowel om een aantal basisprincipes opnieuw aan te passen als om een aantal incoherenties weg te werken.

Mijnheer de minister, ik hoop dat u als minister de Europese Commissie en de vertegenwoordigers van de Europese lidstaten bij de les kunt houden en dat u de basisprincipes van de btw opnieuw als uitgangspunt zult nemen en ook zult behouden in dit dossier.

15.02 Wouter Vermeersch (VB): Mevrouw de voorzitster, mijnheer de minister, collega's, met het voorliggende wetsontwerp wil de regering twee Europese btw-richtlijnen inzake elektronische handel omzetten in Belgisch recht.

De eerste richtlijn was een reactie op de onmiskenbare explosieve groei van de elektronische handel. Zeker in coronatijden is het onmiskenbaar dat de elektronische handel een tweede vlucht neemt. Positief aan de richtlijn is dat hij een einde maakt aan het duidelijke nadeel voor Europese bedrijven ten opzichte van niet-Europese bedrijven, die legaal en zonder administratieve lasten btw-vrij kunnen leveren in de Europese Unie. De niet-Europese bedrijven hebben daarmee een duidelijk concurrentievoordeel, wat ik zelf ook altijd heb ervaren als importeur en handelaar. De richtlijn beoogt ook de btw-inkomsten van de lidstaten te doen toenemen en de administratieve kosten voor de bedrijven te doen dalen. Dat is positief.

Negatief is echter dat de richtlijn een verdere harmonisering van de btw-regels inhoudt. Fiscale bevoegdheden, zoals de btw, behoren voor ons onvoorwaardelijk tot de bevoegdheden van de lidstaten. De bestaande btw-uitzondering op de import van kleine zendingen – het werd al gezegd door collega Van der Donckt – wordt geschrapt. Dat betekent dus dat kleine zendingen voortaan ook zullen worden belast.

De tweede richtlijn legt een aantal aanvullende regels op. Het gaat om een erg technische aangelegenheid. Het is ook een turf van een paar honderden bladzijden, die vandaag ter stemming ligt. Als Vlaamse partij maken wij ons vooral zorgen over de rompslomp die het wetsontwerp met zich mee zal brengen voor de vele kmo's die Vlaanderen rijk is. Voor de vele webwinkels wordt het wetsontwerp een hele uitdaging. Door het weghalen van de minimale btw-drempels zal voortaan elke verkoop via een webshop aan een buitenlandse klant worden onderworpen aan een ander btw-tarief dan de Belgische btw. Het is de verantwoordelijkheid van de webwinkel om telkens het correcte btw-tarief aan te rekenen, terwijl de boetes voor inbreuken hierop heel hoog kunnen oplopen.

Daarnaast zijn webwinkels ook verplicht om steeds de correcte prijs, dus inclusief btw, weer te geven op het scherm. Webwinkels die toegankelijk zijn voor klanten in andere Europese landen, moeten dus naargelang van de locatie van die klant op de webpagina steeds het juiste btw-tarief tonen.

Gezien de niet te onderschatte impact voor de vele kmo's die een webwinkel in binnen- en buitenland hebben, roepen wij de regering op om onze kmo's te informeren en te ondersteunen bij de invoering van de nieuwe btw-regels.

Het Vlaams Belang is dus niet onverdeeld positief over onderhavig wetsontwerp. Wij zijn ook terughoudend gelet op de grote impact op onze kmo's. We zullen ons dus onthouden.

We roepen de regering ook nogmaals op om werk te maken van de sensibilisering van de vele webwinkels, die ons land ondertussen rijk is.

15.03 Marco Van Hees (PVDA-PTB): Madame la présidente, monsieur le ministre, chers collègues, le projet de loi à l'examen transpose deux directives européennes relatives à la taxation sur la valeur ajoutée (TVA) sur la vente à distance. Sont ici visées particulièrement les plates-formes de vente en ligne.

Globalement, nous approuvons cette transposition, que nous allons d'ailleurs soutenir. En effet, ce projet de loi va dans le bon sens puisqu'il conduira incontestablement à une simplification qui sera utile pour les petites entreprises. Cela va permettre de mettre fin à des situations de concurrence déloyale entre les petits commerces et les plates-formes numériques. Cela pourrait également permettre – en tout cas, on l'espère – de contrer un évitement, voire une fraude à la TVA qui se pratique dans le cadre de ces activités en ligne.

Cela ne nous empêche pas de formuler certaines réserves. Or, avant d'arriver dans le vif du sujet, je voudrais aborder un aspect particulier, à savoir celui qui a trait à la consultation publique qui a été organisée – si j'ai bien compris ce qui a été dit en commission – à l'initiative du ministre. Cette consultation publique qui consistait à soumettre cette initiative législative à la population était, en soi, une très bonne façon de procéder. Elle n'a malheureusement pas rencontré un énorme succès, ce que j'ai relevé en commission. Le ministre des Finances s'est un peu offusqué de mes remarques. Je cite le rapport pour ne pas trahir ses paroles: "Le vice-premier ministre n'est pas d'accord avec les observations de M. Van Hees qui donnent l'impression que le résultat de cette consultation publique ne serait pas suffisamment représentatif en raison du faible nombre de participants".

Monsieur le ministre, convenez quand même que, pour un pays qui compte 11 millions d'habitants et plus d'un million d'entreprises, le nombre de réponses qui ont été données dans le cadre de cette consultation publique n'est pas important. En effet, il n'y a eu que 15 réponses émanant de cabinets de conseils, d'entreprises concernées ou de citoyens. Admettez que cela n'est pas énorme!

Au-delà de cela, mon propos n'était évidemment pas de dire que c'était une mauvaise idée de faire ce genre de consultation. Que du contraire! Je vous encourage à persévérer dans cette voie. Mais je vous invite à réfléchir à la manière de procéder, pour avoir plus de réponses à l'avenir. Je pense que ce sera plus crédible si vous avez plus de 15 contributions en tout et pour tout, pour toute la population du pays.

Venons-en au contenu. Le projet de loi comprend un important volet de simplification, dont l'intérêt est incontestable. Il comprend aussi deux mesures phares. C'est l'abrogation de l'exemption de la TVA pour les importations de moins de 22 euros et le fait que les plates-formes devront elles-mêmes payer la TVA. Ces mesures devraient permettre, comme je l'ai dit, de lutter contre une forme de fraude à la TVA, de récupérer des recettes de TVA qui actuellement sont perdues et de mettre fin à une situation de concurrence déloyale entre ceux qui sont soumis à la TVA et ceux qui peuvent vendre sans devoir la demander.

Pour donner un ordre de grandeur, en France, l'Inspection générale des finances a fait une enquête en 2019. Cette enquête montre bien l'ampleur du phénomène: sur 24 459 contrôles (environ 25 000), seulement 538 ont révélé une situation en règle. C'est une très faible proportion évidemment. La transposition de cette directive doit mettre fin à cette situation anormale.

J'émettrai quand même deux réserves. La première porte sur le contrôle qui sera opéré lors de l'entrée en vigueur de la loi, le 1^er juillet 2021. On y est donc bientôt. Mais il faut les moyens pour pouvoir contrôler si la loi est bien suivie. Et là, le délai est nettement plus long puisque les dispositions qui seront relatives à la conservation et à la transmission des données – et donc à la perception et au contrôle des déclarations de versement à la TVA – n'entreront en vigueur que le 1^er janvier 2024. Entre l'entrée en vigueur de la loi au 1^er janvier 2021 et l'application des mesures de contrôle le 1^er janvier 2024, on a évidemment une très longue période, et nous nous demandons si celle-ci n'aurait pas pu être raccourcie.

Toujours en matière de contrôle, une question se pose par rapport à cette nouvelle tâche, cette nouvelle disposition qui s'ajoute à toutes les tâches déjà dévolues au SPF Finances. Le personnel du SPF Finances est-il suffisamment fourni pour y faire face? Les centaines, voire les milliers d'emplois que vous allez supprimer au cours de cette législature au sein du SPF Finances, monsieur le ministre, ne me donnent pas l'impression d'arranger les choses. Vous avez dit fièrement en arrivant comme ministre des Finances que vous vouliez un SPF Finances le plus mince possible. J'ai l'impression que ce n'est pas avec un SPF Finances le plus mince possible qu'on arrivera à mener avec succès de telles tâches.

La seconde réserve, qui n'est pas moins importante, c'est de savoir qui va payer. Les montants ne sont pas anodins. Dans le budget 2021, on annonce 125 millions d'euros de recettes suite à la transposition de cette directive. Ce montant fait plus que doubler les années suivantes puisqu'on atteint 250 millions en 2022, 260 millions en 2023 et 270 millions en 2024. C'est un rythme de croisière de 270 millions d'euros par an de recettes de TVA supplémentaires. Qui va payer ces 270 millions d'euros de recettes de TVA supplémentaires? C'est assez clair: en matière de TVA, c'est toujours le consommateur final qui paie. Les sociétés ne font que jouer un rôle d'intermédiaires pour amener la TVA dans les caisses de l'État.

Nous avons donc de nouvelles recettes de TVA, une concurrence plus saine entre les petits acteurs et les plates-formes. Ces bonnes nouvelles cachent une nouvelle moins bonne: 270 millions de taxes en plus pour la population. Ce sont les taxes les plus injustes qui soient puisqu'on sait que les taxes sur la consommation comme la TVA ou les accises touchent proportionnellement plus durement les bas revenus que les hauts revenus, dans la mesure où les bas revenus consomment l'essentiel de leurs revenus.

Vous auriez pu compenser cette bonne mesure d'un point de vue de la concurrence et de la lutte contre la fraude par une réduction d'autres TVA. Vous auriez par exemple pu réduire à 6 % la TVA sur l'énergie. C'était une proposition du PTB mais la majorité a voté contre. Au contraire, ce gouvernement va majoritairement chercher des recettes fiscales dans ces taxes sur la consommation, les taxes les plus injustes qui soient.

Derrière une mesure qui, en soi, est bonne, nous formulons des réserves importantes.

La présidente: Quelqu'un demande-t-il encore la parole? (Non)

Vraagt nog iemand het woord? (Nee)

La discussion générale est close.

De algemene bespreking is gesloten.

16 Projet de loi portant assentiment à l'accord de coopération du 12 mars 2021 entre l'État fédéral, la Communauté flamande, la Communauté française, la Communauté germanophone, la Commission communautaire commune, la Région wallonne et la Commission communautaire française concernant le traitement de données relatives aux vaccinations contre la COVID-19 (1853/1-3)

Nous passons à la discussion des articles. Le texte adopté par la commission sert de base à la discussion. (Rgt 85, 4) (1820/3)

Wij vatten de bespreking van de artikelen aan. De door de commissie aangenomen tekst geldt als basis voor de bespreking. (Rgt 85, 4) (1820/3)

L’intitulé en français a été modifié par la commission en "projet de loi modifiant le Code de la taxe sur la valeur ajoutée en ce qui concerne le régime applicable aux ventes à distance de biens et à certaines livraisons de biens et prestations de services".

Het opschrift in het Frans werd door de commissie gewijzigd in "projet de loi modifiant le Code de la taxe sur la valeur ajoutée en ce qui concerne le régime applicable aux ventes à distance de biens et à certaines livraisons de biens et prestations de services".

Le projet de loi compte 27 articles.

Het wetsontwerp telt 27 artikelen.

Aucun amendement n'a été déposé.

Er werden geen amendementen ingediend.

Les articles 1 à 27 sont adoptés article par article.

De artikelen 1 tot 27 worden artikel per artikel aangenomen.

La discussion des articles est close. Le vote sur l'ensemble aura lieu ultérieurement.

De bespreking van de artikelen is gesloten. De stemming over het geheel zal later plaatsvinden.

16 Wetsontwerp houdende instemming met het samenwerkingsakkoord van 12 maart 2021 tussen de Federale Staat, de Vlaamse Gemeenschap, de Franse Gemeenschap, de Duitstalige Gemeenschap, de Gemeenschappelijke Gemeenschapscommissie, het Waalse Gewest en de Franse Gemeenschapscommissie betreffende de verwerking van gegevens met betrekking tot vaccinaties tegen COVID-19 (1853/1-3)

La discussion générale est ouverte.

De algemene bespreking is geopend.

16.01 Robby De Caluwé, rapporteur: Collega's, de commissie voor Gezondheid en Gelijke Kansen heeft onderhavig wetsontwerp, dat vorige week de urgentie kreeg, besproken tijdens de vergadering van 23 maart 2021. De minister verwijst in zijn inleiding naar de toelichting van het wetsontwerp.

In de algemene bespreking verwijst mevrouw Kathleen Depoorter van de N-VA op de snelheid waarmee werd gewerkt. De spreekster spreekt haar steun uit voor het wetsontwerp. Het is van het grootste belang dat de vaccinatiecampagne wordt voortgezet. Niettemin wenst zij de aandacht te vestigen op een aantal punten en stelt een aantal vragen naar aanleiding van het advies van de Gegevensbeschermingsautoriteit.

Mevrouw Barbara Creemers van Ecolo-Groen stelt dat de minister in zijn uiteenzetting al heeft geantwoord op een aantal vragen waarmee zij zelf kampte. Het is voor iedereen een grote bezorgdheid dat de privacy van de mensen zo goed mogelijk wordt gerespecteerd bij het bijhouden en registreren van gegevens. Zij geeft ook aan dat met de opmerkingen van de GBA rekening werd gehouden. Mevrouw Creemers wenst, ten slotte, nog te vernemen hoe het zit met de timing voor de goedkeuring van het samenwerkingsakkoord.

De heer Patrick Prévot van de PS beseft dat er hoogdringendheid is. Niettemin is het volgens hem nodig waakzaam te blijven, wanneer het gaat over de bescherming van de medische gegevens van de burgers. Het doel van de gegevensverwerking moet steeds proportioneel zijn. De spreker wenst ook nog een aantal verduidelijkingen te krijgen van de minister.

Mevrouw Dominiek Sneppe van het Vlaams Belang begrijpt dat de vaccinatiegegevens worden bijgehouden en dat zulks moet gebeuren met respect voor de regels van de privacy en met de nodige bescherming van de gegevens. Het is goed dat een advies werd gevraagd aan de GBA en aan de Raad van State. De spreekster stelt echter vast dat het advies van de GBA maar weinig werd gevolgd. Zij stelt de minister dan ook een aantal vragen daarover.

De heer Daniel Bacquelaine van de MR deelt niet de visie van de minister over de organisatie van de vaccinatiecampagne. Hij is van mening dat kwetsbaren en mensen met een slechte gezondheid zich beter hadden kunnen laten vaccineren in het circuit van apothekers en huisartsen. Dat gebeurt volgens hem in een aantal ziekenhuizen. De spreker vindt de aangehaalde argumenten om niet te vaccineren bij apothekers en huisartsen, weinig geloofwaardig. Hij wenst daarover echter geen achterhoedegevecht te leveren.

De spreker wijst ook op de ontwikkeling van een register voor kwetsbare personen in ons land. Hij heeft principiële moeilijkheden met de creatie van een dergelijk register van kwetsbare personen.

Collega Nawal Farih van CD&V stelde dat er goed overlegd was met de regio's en dat zij haar steun zou verlenen aan het voorliggende wetsontwerp.

Zelf gaf ik aan dat het essentieel is dat de vaccinatie op een goede manier georganiseerd wordt en dat er nood is aan een juridisch kader dat de gegevensverwerking in goede banen leidt. Het wetsontwerp bevat volgens mij proportionele maatregelen. Er wordt tevens in mogelijkheden voorzien om gegevens aan onderzoeksinstellingen te bezorgen, wanneer dat nodig blijkt voor wetenschappelijk of statistisch onderzoek, zonder dat de privacy wordt geschonden.

Collega Jiroflée van Vooruit drong aan op een snelle goedkeuring van het wetsontwerp. Ze stelde dat het een stevige basis vormt voor een reeks handelingen die moeten worden gesteld in deze crisistijden. Voorts worden de doelstellingen van het wetsontwerp volgens haar duidelijk omschreven en afgebakend en worden de rechten van de burgers gevrijwaard. Zij was er ook over verheugd dat er gebruik werd gemaakt van een klankbordgroep, waardoor experts mee de pen vasthielden bij het schrijven van de tekst.

Collega Catherine Fonck van cdH stelde vast dat een MR-minister het samenwerkingakkoord mee ondertekende. Volgens haar kampt de vaccinatiestrategie met vertragingen en hapert ze. Ze uitte een aantal bezorgheden en deelde enkele analyses. Tevens stelde ze vragen over de door de ziekenfondsen gebruikte methode om risicopatiënten te detecteren. Ze wees er nog op dat het samenwerkingsakkoord voorziet in de mogelijkheid om gegevens met andere gegevensbanken te kruisen. Ze vroeg de minister om welke andere bestaande gegevensbanken het daarbij gaat.

Collega Sophie Rohonyi van DéFI erkende dat er dringend een wettelijke basis nodig was voor de vaccinatiecampagne, zowel voor de uitnodigingen als voor de registratie van de vaccinaties. Ze herhaalde echter dat de strategie die de minister had gekozen, niet de meest efficiënte was. Volgens haar was het beter geweest om per leeftijdsgroep te vaccineren en de risicopatiënten door de huisartsen te laten inenten, zoals onder andere door BVAS voorgesteld werd. Ze vroeg of er met de huisartsen, verpleegkundigen en apothekers werd overlegd over de inhoud van het samenwerkingsakkoord. Ze bleef ook ongerust over het gebrek aan rechtszekerheid en transparantie in het wetsontwerp.

Tot slot beklemtoonde collega Warmoes van PVDA-PTB dat zijn fractie een correcte en doelmatige gegevensuitwisseling ter bestrijding van het virus alleen maar kan toejuichen en aanmoedigen. Zijn fractie plaatste wel vraagtekens bij het nut van het bijhouden van sommige gegevens. Gelet op de vele onduidelijkheden op dat vlak in het samenwerkingsakkoord zou zijn fractie zich onthouden bij de stemming.

De vice-eersteminister en minister van Sociale Zaken en Volksgezondheid preciseerde in zijn antwoord in de eerste plaats dat het samenwerkingsakkoord enkel betrekking heeft op de vaccinatiecampagne en de strijd tegen COVID-19 en dat de gegevens niet voor andere doeleinden mogen worden gebruikt. Hij antwoordde op de door de leden gestelde vragen en bezorgdheden. Voorts bevestigde hij dat er zeker meningsverschillen waren tussen de verenigingen. Hij gaf ook aan dat de doeleinden, de bewaartermijn, de categorieën van de verwerkte gegevens en de verwerkingsverantwoordelijken voor de twee gegevensbanken duidelijk beschreven zijn, zoals de algemene verordening gegevensbescherming (AVG) voorschrijft.

Het is volgens hem niet werkbaar om alle mogelijke prioritaire personen op voorhand per brief om hun toestemming te vragen om in de gegevensbank te worden opgenomen. Dat zou de efficiëntie van de campagne enorm verlagen. Bovendien is het wettelijk toegelaten om personen op te nemen in een gegevensbank enkel en alleen met een code die hun prioritaire status aangeeft, maar die verder geen informatie geeft over de precieze aandoening waaraan zij lijden. Men kan volgens hem dus niet spreken van een register van kwetsbare personen.

De minister begrijpt ook dat bepaalde leden zich zorgen maken over het discriminatierisico dat is gekoppeld aan het wel of niet gevaccineerd zijn, maar hij herinnert eraan dat het gebruik van de persoonsgegevens in overeenstemming moet zijn met artikel 48 van het Europees Verdrag voor de Rechten van de Mens, met de Grondwet en met de wet van 10 mei 2007 ter bestrijding van bepaalde vormen van discriminatie.

De data protection impact assessment werd uitgevoerd en een samenvatting daarvan is beschikbaar. In het licht van dat alles kan de minister stellen dat hij het advies van de GBA maximaal heeft gevolgd, maar hij wil ook een voldoende flexibel kader creëren dat een vlotte uitvoering van de campagne mogelijk maakt, samen met voldoende maatregelen om de privacy maximaal te garanderen.

Ook de timing voor de goedkeuring van het samenwerkingsakkoord wordt goed gerespecteerd. Het is niet de bedoeling dat personen met comorbiditeiten worden uitgenodigd vooraleer het samenwerkingsakkoord van kracht is. De minister verwacht dat de uitnodigingen vanaf 2 april 2021 kunnen worden verstuurd.

Ter afronding bedankt de minister de leden voor hun opmerkingen en kritiek. De vaccinatiecampagne en de strijd tegen COVID-19 vormen volgens hem een ongeziene operatie en een uitzonderlijke crisis en het is dan ook goed dat daarover een debat wordt gevoerd.

De heer Bacquelaine vindt het nog steeds ongehoord dat ziekenfondsen de gegevens van hun leden zouden kunnen doorgeven zonder hun voorafgaande toestemming. Het is immers goed mogelijk dat bepaalde leden dat absoluut niet willen. Hij vraagt dat de minister daartoe richtlijnen uitvaardigt aan de ziekenfondsen, waarop de minister herhaalt dat de procedure niet onwettelijk is en dat het hem niet efficiënt lijkt om nog anderhalf miljoen brieven te moeten versturen om aan die personen eerst de toestemming te vragen om in de gegevensbank te worden opgenomen. Hij vreest dat er zelfs meer risico op stigmatisering van de kwetsbare personen zou kunnen zijn, als zij ook nog eens een aparte brief toegezonden krijgen. De minister geeft wel mee dat hij zal nadenken over de praktische uitwerking van de vraag. De heer Bacquelaine blijft van mening dat de communicatie beter op een discretere manier gebeurt, bijvoorbeeld via e-mail.

Er werd over de twee artikelen gestemd. Artikel 1 werd eenparig aangenomen. Over artikel 2 werden eveneens geen opmerkingen gemaakt. Dit artikel werd aangenomen met 14 stemmen voor en 1 onthouding. Het gehele wetsontwerp werd aangenomen met 14 stemmen voor en 1 onthouding.

16.02 Kathleen Depoorter (N-VA): Collega, ik dank u voor het mondeling rapport, dat mooi de discussie weergeeft en ook de pijnpunten blootlegt, met name dat dit heel snel is moeten gaan, terwijl mijn fractie al van in mei vorig jaar heel duidelijk aangaf dat wij de vaccinatiestrategie tot in de puntjes moesten voorbereiden en dat wij aan het werk moesten gaan om die organisatie praktisch, logistiek en wetmatig uit te werken.

Vandaag blijkt dat wij deze wet nog ter stemming moeten voorleggen, terwijl wij al 3,5 maand met een weliswaar slabakkende vaccinatiestrategie bezig zijn. Wij krijgen geen vaccins, maar wij zijn toch al begonnen. Het is een heel pijnlijk punt dat de federale regering ter zake toch heel laat over de brug is gekomen.

Ook typerend is de discussie over het register met de kwetsbare personen en het beroepsgeheim dat al dan niet gerespecteerd wordt.

De collega heeft er ook naar verwezen dat de mensen die op die lijst komen uiteraard voldoen aan het profiel dat door de Hoge Gezondheidsraad is opgesteld. Per definitie weet men aan welke mogelijke aandoening of aandoeningen een persoon die op die lijst staat kan lijden.

Het feit dat de minister vandaag nog moet zeggen te zullen bekijken hoe hij daarmee kan omgaan en hoe hij dat kan optimaliseren, betekent dat er toch nog werkpunten zijn en dat de bezorgdheden niet helemaal ondoordacht zijn.

De collega heeft ernaar verwezen, wij hebben inderdaad een aantal bemerkingen en bezorgdheden meegegeven. Op vele daarvan is er een antwoord gekomen, maar de bewaartermijn, 30 jaar na vaccinatie, blijft heel lang. Een pseudonimisering is nodig. Dat blijf ik benadrukken. De gegevens kunnen worden gebruikt voor wetenschappelijke en statistische doeleinden, maar niet meer voor operationele doeleinden, als we over zo'n lange termijn spreken.

De elektronische toegang van de burger tot de persoonsgegevens zal in orde komen, maar mijn fractie wijst er toch graag nog eens op dat het veel breder gezien moet worden en dat de burger veel meer recht heeft op informatie en toegang tot de data die de overheid opslaat.

Voor de discriminatieratio kwam er een antwoord, er wordt aan tegemoetgekomen, maar die blijft wel een aandachtspunt. Als parlementsleden zullen wij er zeker op moeten letten dat het zich al dan niet laten vaccineren geen discriminatie tot gevolg kan hebben.

De bottomline blijft dat wij dit ontwerp zullen steunen, omdat het noodzakelijk is, omdat wij moeten samenwerken in de vaccinatie en omdat wij al lang genoeg wachten op het vaccin, de terugkeer naar ons normale leven en het heropenen van onze maatschappij. Toch had het beter gekund en had men wat voorzichtiger kunnen omgaan met de gegevensbescherming van de burger.

16.03 Dominiek Sneppe (VB): Dat de gegevens van de vaccinatie moeten worden bijgehouden, staat buiten kijf; dat dat goed geregeld moet worden, met respect voor de privacy en de bescherming van deze gegevens ook. Het is daarom goed dat het advies werd gevraagd aan de GBA en de Raad van State. Ik vind het nog steeds jammer dat er weinig gevolg aan gegeven is. De Vlaams Belangfractie heeft in de commissie dan ook de nodige kritische vragen gesteld om er zeker van te zijn dat de opslag en verwerking van gezondheidsgegevens met respect voor de privacy gebeuren en dat de gegevens niet voor andere doeleinden gebruikt zouden kunnen worden. Waarom wordt bijvoorbeeld het globaal medisch dossier niet gebruikt? Hoever mogen de ziekenfondsen gaan in het doorgeven van informatie? De Gegevensbeschermingsautoriteit spreekt van een blanco cheque.

Dat zijn maar enkele vragen uit de opmerkingen en vragen die we in commissie hebben gesteld en die we hier zeker nog eens willen aanhalen om aan te tonen dat onze voorstem wel degelijk een kritische voorstem is. Het is dus een "ja, maar". De minister had het zelf over de snelheid waarin alles moet gebeuren. We zijn ons ervan bewust dat dit samenwerkingsakkoord er zo snel mogelijk moet komen. Het had er eigenlijk al moeten zijn. Die vaccinatie was immers toch te verwachten. We wisten dat die eraan kwam en toch zijn we weer niet klaar en moet een toch wel belangrijk document hier snel doorgeduwd worden. Ook dat loopt weer niet zoals het zou moeten lopen. Ook jammer dat het zo moet gebeuren. Dat zijn we ondertussen gewend geworden na een jaar van geklungel en geblunder. Dat kunnen we er nog wel bij nemen. Het Vlaams Belang zal straks met de nodige kritische vragen en opmerkingen voorstemmen omdat we de urgentie ervan inzien.

16.04 Sofie Merckx (PVDA-PTB): Madame la présidente, je suis un petit peu étonnée de ne pas voir le ministre Vandenbroucke. Est-ce normal, madame la présidente?

La présidente: Le gouvernement est représenté.

16.05 Sofie Merckx (PVDA-PTB): Comme il s'agit du traitement des données, c'est le secrétaire d'État qui est présent.

Madame la présidente, monsieur le secrétaire d'État, dans son texte publié le 16 juillet 2020, le Conseil Supérieur de la Santé donne un premier avis sur la stratégie de vaccination qui dit clairement que les groupes cibles sont les travailleurs de la santé, les personnes âgées de plus de 65 ans et les personnes ayant des comorbidités entre 45 et 65 ans (obésité, diabète, hypertension).

Il est tout de même étonnant que ce ne soit qu'aujourd'hui, le 25 mars 2021, que nous votons l'accord de coopération qui permet l'échange des données. En effet, nous savions, depuis le 16 juillet 2020, que nous devrions identifier les personnes à risque, qu'il était important de le faire et qu'il faudrait pour cela échanger des données. Nous regrettons dès lors que ce texte vienne si tard et qu'il doive être voté en urgence. On n'a pas anticipé. Du coup, il doit être voté vite fait.

J'en viens maintenant au contenu.

Ik wil benadrukken dat onze partij het belangrijk vindt om een correcte en doelmatige gegevensuitwisseling ter bestrijding van het virus aan te moedigen. Dat zal ons toelaten om de vaccinatiegraad op te volgen, de nevenwerkingen van het vaccin te kunnen opsporen en de vaccinaties te kunnen laten verlopen naar volgorde van prioriteit, opgesteld in het belang van de volksgezondheid.

Wij merken evenwel dat een groot deel van de bevolking zich terecht vragen stelt over wat er met de gegevens zal gebeuren. De burger heeft recht op transparantie en het is de taak van de regering om de burgers een correct gebruik van de gegevens te garanderen.

Net op dit vlak rijzen bij ons heel wat bezorgdheden bij het lezen van dit samenwerkingsakkoord. Wij zijn het eens dat de uitwisseling van gegevens belangrijk is. Toch mogen wij de beginselen van de gegevensverzameling niet uit het oog verliezen. In het samenwerkingsakkoord wordt nauwelijks of niet gedefinieerd welke specifieke gegevens aangewend zullen worden voor welke specifieke doeleinden, en welke specifieke personen of instanties daarin inzicht zullen krijgen. Volgens ons moet de gegevensverzameling en -verdeling gestructureerd worden volgens finaliteit. Een specifiek doel moet bereikt worden door een specifieke persoon of instantie die toegang heeft tot een specifiek deel van de gegevens.

In de commissievergadering heeft minister Vandenbroucke aangegeven dat het ultieme doel de vaccinatie van de bevolking is. Om dat vlot te laten verlopen, wenst de minister met het voorliggend wetsontwerp een voldoende flexibel kader te scheppen. De vaccinatie van de bevolking moet inderdaad het doel zijn, maar dat heiligt niet de te flexibele gegevensverzameling en -verdeling zoals die nu voorligt.

Wij geloven nog steeds dat wij ver genoeg in de vaccinatiecampagne zitten om daaromtrent voorafgaandelijk duidelijkheid te scheppen, maar dat gebeurt niet in deze tekst. Wat wij nu zien, en wat beaamd wordt door de Gegevensbeschermingsautoriteit, zijn onduidelijk geformuleerde doeleinden, wat het moeilijk maakt om de verwerking van de gegevens naar finaliteit te beoordelen. Het kan toch niet dat gegevens van onze bevolking voor het rapen liggen voor particuliere ondernemingen of verzekeringsmaatschappijen die niet handelen vanuit het algemeen belang?

Zoals u weet, zijn gepseudonimiseerde gegevens omkeerbaar en dus niet volledig anoniem. Volgens ons moesten er concrete bepalingen in de tekst staan over wie toegang krijgt tot welke gegevens en mag dit niet slechts in algemene bepalingen worden opgenomen in de wet. Ook de rol van het Informatieveiligheidscomité baart ons zorgen.

Hoewel we het eens zijn met de gegevensuitwisseling en we het belangrijk en noodzakelijk vinden in de strijd tegen het coronavirus en het opvolgen van de vaccinatie, bevat het voorliggende ontwerp, ons inziens, te veel onduidelijkheden en bezorgdheden inzake gegevensbescherming om er een positieve stem aan te koppelen.

Daarom zullen wij ons onthouden.

16.06 Catherine Fonck (cdH): Madame la présidente, je considère également que le ministre de la Santé aurait dû être présent. Il est assez amusant et paradoxal d'examiner ce dossier avec le secrétaire d'État MR qui, du moins dans la presse, se déclare sensible à la protection des données, mais qui est manifestement présent ici pour défendre ce texte – tout comme l'a fait la ministre de la Santé en Communauté française.

Je vous en parle, parce que M. Bacquelaine – qui est absent en ce moment – répétait tout à l'heure à la tribune, devant le ministre Vandenbroucke, ce que je dis depuis plusieurs semaines. Je fus très intéressée par son propos. Toutefois, il ne s'agissait que de mots. Pour les actes, en revanche, il en va tout autrement.

Vous arrivez à présent avec ce texte qui apporte la démonstration limpide d'une préparation tardive de la stratégie de vaccination. Ainsi, pour les personnes fragiles, cela fait huit mois que les listes ont été établies par le Conseil Supérieur de la Santé. Nous sommes déjà en train de vacciner, y compris certaines de ces personnes, et voici que le présent accord de coopération est soumis au Parlement.

Le plus problématique dans ce texte est qu'il coule dans la loi le mode d'organisation de la vaccination tel que vous l'avez choisi. Vous avez en effet opté pour un modèle rigide pour les centres de vaccination, puisqu'il exclut que les médecins généralistes puissent vacciner leurs patients, tandis que tout est entrepris pour éviter de vacciner les patients très fragiles et les plus malades au sein des hôpitaux. Vous importez dans cet accord de coopération un modèle complexe d'organisation par convocation qui comprend des erreurs, des bugs, etc. De ce fait, des personnes déjà vaccinées sont convoquées à nouveau, sans parler du cas de personnes décédées. Vous auriez pu vous appuyer sur un autre type d'organisation, autorisant des candidats à la vaccination appartenant à un groupe cible – par exemple, par tranche d'âge – de pouvoir prendre rendez-vous par internet ou par téléphone – pour les plus âgés – soit avec leur médecin soit auprès d'un centre.

Le modèle que vous avez choisi n'est pas du tout le nôtre. Je ne veux pas dire qu'il ne faut pas de centres de vaccination; j'y suis favorable. Mais ce modèle uniquement organisé autour des centres de vaccination n'est pas le modèle que nous proposons.

Cela fait des mois que je dis qu'il faut vacciner là où sont les patients. Il faut travailler avec les médecins généralistes pour qu'ils puissent vacciner leurs patients qui ont des doutes, des interrogations, des difficultés pour se mobiliser. Et il faut vacciner les patients très fragiles et malades à l'hôpital.

J'ai été en contact avec plusieurs hôpitaux ces derniers jours. Il est particulièrement choquant qu'on leur retire des doses de vaccins en les empêchant ainsi de vacciner des patients extrêmement fragiles, qui ont des cancers, qui sont en chimiothérapie, ou des patients dialysés. Vraiment, c'est particulièrement choquant d'entendre cette manière de procéder et cette stratégie totalement incompréhensible sur le plan de la santé publique.

Cet accord de coopération coule aussi par écrit la sélection des patients à risque de moins de 65 ans par les mutuelles. J'entendais tout à l'heure M. Bacquelaine dire à M. Vandenbroucke ce que je dis depuis des semaines, mais en même temps, je constate que ce qu'il dénonce oralement est clairement mis par écrit.

La sélection par les mutuelles est problématique, d'abord pour une question de secret médical, et puis par rapport au respect des données médicales. De plus, en commission, le ministre n'a pas pu expliquer comment les mutuelles allaient sélectionner ces patients.

Je peux déjà vous dire que les mutuelles, sans le faire exprès, laisseront de côté toute une série de patients. On me dit qu'il ne faut pas stresser, que les médecins généralistes pourront eux-mêmes le faire. Savez-vous ce qu'il se passe, aujourd'hui? Les médecins généralistes ont le droit de sélectionner cinq patients par semaine, chers collègues! Ils peuvent notifier au centre de vaccination cinq patients par semaine. Est-ce sérieux?

Non seulement ce n'est pas du tout efficace, mais ce n'est pas non plus correct vis-à-vis des patients chroniques et des patients avec des pathologies lourdes. C'est aussi demander aux médecins généralistes de vérifier si ce que les mutuelles ont fait est correct. C'est d'une inefficience totale, et cela pose de gros problèmes en termes de type de sélection des patients et de respect du secret médical.

Un autre volet que je souhaite mettre en évidence concerne, de façon plus globale, les questions liées aux données de la population et au respect de la vie privée. Monsieur le secrétaire d'État, par rapport à vos déclarations dans la presse, on constate une ambivalence, une opposition, un fossé entre ce que vous dites et ce que vous soutenez à travers cet accord de coopération, que ce soit en matière de conservation des données, de pseudonymisation – qui est une anonymisation réversible, ce qui pose évidemment problème ici –, de respect de la vie privée et de tout le pouvoir qui est donné par ce texte au Comité de sécurité de l'information.

En fait, c'est le Comité de sécurité de l'information qui va, à travers ce texte, pouvoir lui-même décider des données qui peuvent être utilisées ou pas par telle ou telle structure dans une prétendue liste de finalités qui non seulement est longue et beaucoup trop large mais qui pourra par ailleurs être interprétée toujours dans le sens qu'on souhaitera. En effet, la dénomination des finalités reprises dans ce texte permettra toujours, pour toute demande qui a un lien direct ou indirect avec la vaccination, de justifier que c'est au nom de ces finalités que les données peuvent être utilisées. Il ne faut pas oublier non plus les questions sur le croisement des données entre différentes banques de données qui permet de retracer les personnes à titre individuel. Toutes ces questions, pour des raisons injustifiées et qui n'ont absolument pas été expliquées, se trouvent dans cet accord de coopération, et donc dans le projet de loi qui nous est soumis.

Cela pose d'énormes questions. Cela révèle l'approche des différents gouvernements, mais aussi le choix et l'option prise par les différents membres de ce gouvernement.

Il y a ce qu'on dit et il y a ce qu'on fait. Je connaissais votre point de vue quant à l'organisation de la campagne. J'entends ce que vous répétez à droite et à gauche. Je constate, pour ma part, qu'il y a surtout ce que vous faites et ce que vous décidez et que rien ne va, que ce soit au niveau de l'organisation de la campagne, que ce soit au niveau de la stratégie, que ce soit sur la manière de sélectionner les publics fragiles, que ce soit sur la question du respect des données.

Voilà les raisons pour lesquelles nous ne soutiendrons pas ce texte.

16.07 Sophie Rohonyi (DéFI): Madame la présidente, monsieur le secrétaire d'État, chers collègues, on sait aujourd'hui très clairement que la vaccination est la porte de sortie de cette crise.

C'est la vaccination combinée aux tests rapides et aux protocoles sanitaires de reprise qui nous permettra, notamment, de revoir nos proches sans ne plus avoir l'insupportable peur de les contaminer. On le sait désormais avec certitude puisque la vaccination dans les maisons de repos a fonctionné et a permis à la vie de reprendre ses droits en leur sein.

Notre objectif à tous est de faire en sorte que grâce à la vaccination la vie puisse reprendre ses droits dans toute la société. C'est pour cette raison que notre campagne de vaccination se doit d'être une réussite. Il en va de la crédibilité au niveau international de notre pays, mais aussi et surtout de la sécurité de la population et de la reprise de notre économie, de notre vie sociale et culturelle. C'est également pour cette raison que nous avons soutenu l'urgence de l'examen de ce texte en commission.

Le problème, monsieur le secrétaire d'État, c'est que cette campagne de vaccination est chaotique, comme on le sait. Il ne faut pas avoir peur de le dire. Les témoignages de nos concitoyens parlent d'eux-mêmes. Vous me direz que c'est sans doute subjectif. Je sais que le ministre Vandenbroucke préfère les chiffres. Je tiens à me rallier à certains de mes collègues pour regretter son absence. Que disent justement ces chiffres, qu'il a d'ailleurs lui-même rappelés tout à l'heure? Ils disent que ce 24 mars, soit près de trois mois après le lancement de notre campagne de vaccination, près de 12 % de notre population avaient reçu une première dose, et moins de 5 % de la population avaient reçu la seconde. On reste donc très loin du taux de vaccination que nous devons atteindre, à savoir 70 % de la population.

Pour y arriver au plus tôt, mon parti, comme d'autres, n'a eu de cesse, en commission mais aussi en plénière, de formuler des propositions pour faire évoluer la stratégie de vaccination. Je pense notamment au fait de procéder par tranches d'âge au moyen de convocations qui seraient envoyées directement par les communes, qui disposent de l'expérience et de l'ensemble des renseignements nécessaires pour ce faire. Il ne faut pas oublier les personnes qui présentent des comorbidités, en associant pleinement dans la stratégie de vaccination les médecins généralistes, les hôpitaux et les centres médicaux qui traitent ces patients, et qui connaissent par conséquent leur vulnérabilité et donc leur légitimité à être vaccinés en priorité.

Monsieur le secrétaire d'État, c'est précisément parce que votre gouvernement a refusé cette dernière proposition que la vaccination des personnes qui présentent des comorbidités n'a toujours pas pu commencer. Par conséquent, nous nous voyons obligés aujourd'hui de voter un accord de coopération qui entérine cette stratégie de vaccination misant essentiellement sur les centres de vaccination, alors que l'on sait que cette stratégie ne fonctionne pas. Je l'ai dit tout à l'heure. En tout cas, cette stratégie n'est pas, aujourd'hui, à la hauteur de l'enjeu.

M. le ministre de la Santé nous a indiqué en commission que les organisations de médecins avaient finalement été étroitement associées à cet accord de coopération. Encore heureux, ai-je envie de dire! Toujours est-il qu'il a admis lui-même que Domus Medica était enthousiaste quant à cet accord de coopération, mais pas l'ABSyM. Il s'est donc concerté avec le corps médical, mais il a finalement sélectionné les avis qu'il a bien voulu suivre. Il en a été de même pour les avis du Conseil d'État et de l'APD. Là aussi, comme le ministre l'a reconnu lui-même en commission, l'avis du Conseil d'État a été suivi au maximum. Mais il a ajouté que le gouvernement voulait un cadre qui soit flexible, comme l'a spécifié tout à l'heure notre collègue Merckx.

Sauf que flexibilité ne doit en aucun cas signifier insécurité juridique! Je m'en explique au moyen de trois arguments.

Premièrement, tant le Conseil d'État que l'Autorité de protection des données demandaient une analyse d'impact relative à cet aspect spécifique mais fondamental qu'est la protection des données, et ce avant même que notre assemblée ne puisse se prononcer sur l'accord de coopération. Je l'ai demandée en commission et le ministre ne m'a pas répondu, ce qui démontre que cette analyse d'impact n'a pas été réalisée ou qu'elle n'a pas été mise à la disposition des membres du Parlement.

Deuxièmement, s'agissant de la communication des données à caractère personnel qui sont issues des bases de données, l'accord de coopération prévoit une autorisation préalable et indispensable du Comité de sécurité de l'information en cas de transmission de données à caractère personnel à, je cite, "des instances ayant mission d'intérêt public pour les finalités dont sont chargées ces instances par ou en vertu d'une loi, d'un décret ou d'une ordonnance, mais aussi pour la communication de ces données après anonymisation ou, à tout le moins, pseudonymisation, à des institutions de recherche pour la réalisation d'études scientifiques ou statistiques". Donc, contrairement à ce qui a été demandé par le Conseil d'État, ces instances ne sont pas précisées. On ne sait pas non plus si l'autorisation qui sera donnée par le Comité consistera en un blanc seing ou s'il disposera bien d'un vrai droit de regard sur l'utilisation des données qui en résultera.

Troisièmement, l'Autorité de protection des données a pu constater un certain progrès dans la définition des finalités poursuivies par les enregistrements des données, sauf que certaines d'entre elles manquent encore aujourd'hui de précision dans le texte. À ce sujet, l'Autorité de protection des données cite plusieurs finalités: la prestation de soins de santé et de traitements, le suivi et la surveillance post-autorisation, l'exécution d'études scientifiques ou statistiques ou encore l'information et la sensibilisation des utilisateurs de soins.

Le danger, chers collègues, c'est qu'avec des finalités qui sont libellées de manière aussi large, on empêche nos concitoyens de savoir très clairement ce que l'on fait et ce que l'on fera de leurs données et de quelle manière. On est donc très loin du cadre clair et transparent permettant d'identifier les processus de traitement de nos données personnelles, comme vous l'avez pourtant promis, monsieur le secrétaire d'État, pas plus tard que cette semaine.

L'Autorité de protection des données sollicitait également une restructuration de l'accord de coopération par finalités, ce qui aurait permis de mieux veiller à ce que les traitements répondent aux principes élémentaires de nécessité et de proportionnalité. Là aussi, cette demande n'a pas été rencontrée par le texte final.

Chers collègues, en ces circonstances, vous l'aurez compris, notre groupe ne pourra que s'abstenir sur ce texte.

16.08 Mathieu Michel, secrétaire d'État: Madame la présidente, cette discussion fait écho à la celle que j'ai eue hier dans ce même hémicycle, en commission de la Justice, au sujet des données personnelles. Il est effectivement important de rappeler que la situation dans laquelle nous sommes est particulièrement compliquée et que nous devons en sortir le plus rapidement possible. Comme cela a été dit, la campagne de vaccination est un élément essentiel pour cela. Je tiens à rappeler que c'est une responsabilité et une charge globale à l'échelle de l'État, puisque c'est non seulement l'État fédéral mais aussi l'ensemble des Régions qui sont mobilisés sur cet enjeu.

Je ne reviens pas sur les finalités, la campagne de vaccination ainsi que la stratégie. Je vous renvoie aux rapports de commission mais également aux questions qui ont été posées voici quelques minutes dans cette même assemblée. Vous aurez bien compris que mon attention est totale sur un aspect essentiel, puisqu'il s'agit ici d'un accord de coopération concernant les bases de données. Dans le cadre de mes compétences, mon attention est donc totale sur la protection des données et sur la vie privée car ces données personnelles sont, selon moi, le gage essentiel de la protection des libertés individuelles et des droits fondamentaux de nos concitoyens.

Il faut distinguer deux éléments. Il y a la situation d'urgence dans laquelle nous nous trouvons et dans le cadre de laquelle nous essayons d'avancer le plus rapidement possible pour être en mesure d'être le plus efficace possible.

J'entends un certain nombre de questionnements. J'entends aussi que, comme l'APD l'a signalé, nous avons progressé au niveau de la précision de ce texte. J'entends que nous devrons encore, à l'avenir, être plus précis dans le cadre législatif que nous allons construire.

Dans cette situation d'urgence, le RGPD est bien respecté. On évoque des éléments techniques qui figurent, d'ailleurs, dans le texte du règlement européen en termes d'anonymisation ou de pseudonymisation de données qui permettent d'identifier et de ressortir un certain nombre de profils sans leur attribuer des données particulières, ce qui permet d'identifier des personnes sans identifier leurs données spécifiques de santé. Toute une série de démarches techniques sont donc réalisées pour pouvoir avancer dans cette vaccination.

Comme vous l'aurez constaté, il est ici question de deux bases de données: l'une pour les vaccinations, l'autre pour le soutien aux campagnes de vaccination. Il est important d'avancer le plus rapidement possible à ces niveaux.

Pour ce qui concerne la question de joindre la parole aux actes, c'est avec ce sens de l'éthique que j'ai été éduqué. Lorsque je dis quelque chose, je le fais; et quand je le fais, je le dis!

Si vous avez regardé la vidéo de la commission d'hier ou lu son compte rendu, vous connaissez le plan que je propose afin de rétablir la confiance et la transparence en matière de gestion des données personnelles.

Il est vrai que la situation covid a peut-être mis en lumière des situations parfois un peu imprécises ou surprenantes par rapport à un certain nombre d'acteurs ou de processus qui régissent, aujourd'hui, les données personnelles.

Comme je l'ai exprimé hier, je suis convaincu que nous avons globalement besoin, dans le cadre de la situation qui nous occupe, mais aussi pour le long terme, de davantage de transparence pour rétablir la confiance du citoyen par rapport à l'utilisation des données par l'État.

J'ai présenté un plan au demeurant fort simple qui comprend trois étapes.

La première vise à rétablir un cadastre des données personnelles de nos concitoyens, enregistrant leur utilisation et leur finalité, mais aussi l'identité de ceux qui s'en servent et la base juridique sur laquelle ils s'appuient.

La deuxième étape consiste à rendre ces données accessibles à nos concitoyens, au travers d'un outil ergonomique – probablement numérique – grâce auquel chaque citoyen pourra, d'ici l'année prochaine, accéder en tout temps et en tout lieu à l'ensemble des données dont dispose l'État à son sujet. Il pourra de même savoir qui peut les consulter, pour quelle raison et pour quelle finalité, mais aussi tracer les fonctionnaires éventuels qui y auraient accédé.

Enfin, j'en viens probablement au plus important, à savoir l'évaluation de la loi sur la vie privée, comme je l'ai indiqué dans ma note de politique générale. Elle ne fera l'impasse sur aucune réflexion, qu'elle concerne l'APD ou le Comité de sécurité de l'information – qui suscite tant d'émotions, mais qui résulte d'une loi qui a été votée ici et qui lui a conféré des compétences. Il me semble donc important de nous demander, après trois ans de fonctionnement de la loi sur la vie privée, s'il y a lieu de l'aménager et de modifier le cadre dans lequel les données de nos concitoyens sont traitées. C'est en associant la parole et les actes que je compte bien m'y employer. Je vous remercie de votre attention.

16.09 Catherine Fonck (cdH): Monsieur le secrétaire d'État, je ne sais pas très bien de quel texte vous parlez mais en tout cas, il ne s'agit pas du tout du texte qui est inscrit à l'ordre du jour de notre séance. Il n'y a pas un mot, dans votre réponse, sur les choix d'organisation de la campagne qui sont coulés dans cet accord de coopération. Pas un mot sur les différents éléments que je mets en avant.

J'entends maintenant que le MR répète ce que je dis déjà depuis quelques bonnes semaines. Vous venez avec des éléments sur les données personnelles, etc. Soit ce que vous dites ici sur les données personnelles et ce que j'entendais aussi de la part notamment de M. Bacquelaine tout à l'heure adressé au ministre Vandenbroucke, c'est ce que vous voulez, ce que vous portez. C'est ce que vous soutenez et dans ce cas, il ne faut pas voter ce texte. À l'inverse, si vous votez ce texte à la fois sur l'organisation de la campagne de vaccination et sur le volet des données sensibles, parce que ce sont des données médicales des patients concernés, alors ce que vous dites sur l'organisation et ces données, c'est juste du vent!

Je vous avoue que ce double discours est assez interpellant et problématique. En tout cas, je prends bonne note du fait que vous allez soutenir ce texte et que les annonces que vous faites en la matière sont donc pour le moins juste du vent!

La présidente: Quelqu'un demande-t-il encore la parole? (Non)

Vraagt nog iemand het woord? (Nee)

La discussion générale est close.

De algemene bespreking is gesloten.

17 Projet de loi accordant un droit au petit chômage aux travailleurs afin de recevoir un vaccin contre le coronavirus COVID-19 (1849/1-5)

Nous passons à la discussion des articles. Le texte adopté par la commission sert de base à la discussion. (Rgt 85, 4) (1853/1)

Wij vatten de bespreking van de artikelen aan. De door de commissie aangenomen tekst geldt als basis voor de bespreking. (Rgt 85, 4) (1853/1)

Le projet de loi compte 2 articles.

Het wetsontwerp telt 2 artikelen.

Aucun amendement n'a été déposé.

Er werden geen amendementen ingediend.

Les articles 1 et 2 sont adoptés article par article.

De artikelen 1 en 2 worden artikel per artikel aangenomen.

La discussion des articles est close. Le vote sur l'ensemble aura lieu ultérieurement.

De bespreking van de artikelen is gesloten. De stemming over het geheel zal later plaatsvinden.

17 Wetsontwerp houdende toekenning van een recht op klein verlet voor werknemers met het oog op het toegediend krijgen van een vaccin ter bescherming tegen het coronavirus COVID-19 (1849/1-5)

La discussion générale est ouverte.

De algemene bespreking is geopend.

17.01 Sophie Thémont, rapporteur: Madame la présidente, chers collègues, ce projet accordant un droit de petit chômage aux travailleurs et travailleuses afin de recevoir un vaccin contre le covid-19 a obtenu l'urgence en séance plénière le 18 mars et a été examiné en commission ce mardi 23 mars.

Dans son exposé, le ministre a expliqué la nécessité d'une loi distincte pour ce régime de petit chômage particulier, qui concerne une situation très spécifique, temporaire et nécessite une mise en place rapide. Il a également fait part du champ d'application et des modalités de ce régime. Tous les travailleurs sous contrat de travail y ont droit. Une circulaire de Mme la ministre De Sutter accorde également une dispense de service à tous les membres du personnel du service public administratif fédéral.

Le travailleur dispose du temps nécessaire pour se faire vacciner, incluant notamment le temps de trajet pour se rendre sur le lieu de vaccination.

Le ministre a également précisé avoir tenu compte des avis favorables du Conseil national du Travail, du Conseil d'État et de l'Autorité de protection des données. Des mesures appropriées et spécifiques ont ainsi été prises pour protéger les droits et intérêts fondamentaux des travailleurs et travailleuses concernés.

J'ai par ailleurs déposé un amendement, cosigné par mes collègues de la majorité, pour préciser la nature du congé et le mode de calcul de la rémunération pour garantir une sécurité juridique. Il est ainsi précisé que le travailleur a droit à ses rémunérations normales.

Les discussions ont ensuite porté sur le champ d'application de la mesure et les cas spécifiques de certains groupes ou situations particulières. Le ministre a pu apporter des réponses claires et rassurantes.

Mme Fonck s'est interrogée sur l'absence d'effet rétroactif au dispositif du projet et a déposé un amendement à cette fin. Le ministre a indiqué que cet aspect avait été abordé par les partenaires sociaux sans qu'ils aient trouvé de solution consensuelle. Il considère que l'amendement déposé ne répond pas à l'objectif poursuivi par le projet.

Tous les articles ont été adoptés à l'unanimité, de même que notre amendement. L'amendement de Mme Fonck a été rejeté par 16 voix contre 1. L'ensemble du projet a été voté à l'unanimité.

17.02 Björn Anseeuw (N-VA): Mevrouw de voorzitster, collega's, het wetsontwerp dat voorligt, zorgt ervoor dat elke werknemer die zich wil laten vaccineren tegen het covidvirus de mogelijkheid krijgt afwezig te zijn voor de duur die nodig is om het vaccin te krijgen, met behoud van het normale loon. Wij van de N-VA steunen dit wetsontwerp, maar ik wil toch enkele bezorgdheden uiten.

Ten eerste, ik meen dat het ontzettend belangrijk is dat diegenen die uitgenodigd worden voor de vaccinatie op tijd verwittigd worden, al was het maar om een ordentelijke werkplanning op de werkvloer mogelijk te maken. Als de vaccinatie tijdens de arbeidstijd plaatsvindt, moet dat op het werk natuurlijk goed georganiseerd kunnen worden. Tijdig verwittigen is dus belangrijk.

Ten tweede, het is ook ontzettend belangrijk dat het toedienen van de vaccinaties vlot verloopt en dat er geen tijd wordt verloren. In heel wat vaccinatiecentra loopt alles voorlopig wel vlot, maar het volume aan vaccins dat tot nu toe toegediend werd is nog laag. De stresstest moet nog komen voor de vaccinatiecentra. Het is belangrijk dat het daar goed verloopt, zodat er niet onnodig tijd verloren wordt.

Ten derde, het is ook belangrijk dat de administratieve procedure, de uitnodiging, eenvoudig is. Waarom is dat belangrijk? Het kan niet de bedoeling zijn dat de werkgever op basis van bijvoorbeeld de timing of de inhoud van de uitnodiging het vermoeden zou krijgen van onderliggende aandoeningen bij de werknemer. Veel zal dus inderdaad afhangen van de kwalitatieve organisatie van de vaccinaties. Dat is een aandachtspunt dat wij toch in het oog moeten houden. Anders zullen wij echt geconfronteerd worden met problemen op de werkvloer, en dat kan natuurlijk niet de bedoeling zijn van dit wetsontwerp.

Collega's, los daarvan is het toch opvallend dat als het gaat over twee uur kort verlet, het Parlement wordt ingeschakeld. Wij bespraken daarvoor een wetsontwerp in de commissie en doen dat vandaag in de plenaire vergadering. Maar wanneer het bijvoorbeeld gaat over het invoeren van de avondklok, als het gaat over het samenscholingsverbod, als het gaat over het reisverbod, over de sluiting van de horeca, de sluiting van de contactberoepen, de sluiting van scholen, het sluiten van de evenementen- en cultuursector, wordt hier geen debat gehouden. Het zou minstens net omgekeerd moeten zijn.

Ook hier, na een jaar broodnodige steunmaatregelen, moeten wij stilaan ook eens het debat voeren over de oorzaak van de nood aan die steunmaatregelen.

De oorzaak is niet het coronavirus. Ik weet dat sommige ministers in het bijzonder heel vaak andere eigenschappen toedichten aan het coronavirus. Het coronavirus wil dit; het coronavirus zegt dat; het coronavirus dwingt ons daartoe. Dat klopt niet. De oorzaak van de noodzaak aan de steunmaatregelen, die wij wel degelijk onderschrijven, ligt niet bij het coronavirus zelf maar bij de manier waarop de huidige regering het coronavirus wil aanpakken. Als de kappers moeten sluiten, is dat niet omdat het coronavirus de sluiting oplegt. Dat is omdat de regering dat doet. Als scholen moeten sluiten, is het niet het coronavirus die de sluiting oplegt. Het is de regering die ze oplegt.

De steunmaatregelen, waarover wij de voorbije maanden op gezette tijden hier keer op keer debatteren, zijn een symptoombestrijding van een aandoening die stilaan chronische eigenschappen begint te krijgen. Als ik eerste minister De Croo bezig hoor over de korte pijn na een jaar aanmodderen – wij staan fundamenteel immers geen stap verder in de aanpak van corona in vergelijking met een jaar geleden –, begrijp ik dat niet meer.

Ik wil ook aanduiden dat de corona-aanpak, die ons ook tot allerhande sociaal-economische steunmaatregelen noopt, een maatschappelijke kostprijs met zich zal brengen die heel hoog zal uitvallen: meer werkloosheid, meer faillissementen, meer geestelijke gezondheidsproblemen, meer schoolachterstand en meer schooluitval. Dat zijn zaken die een heel leven lang doorwerken.

Wij kunnen het er dus over eens zijn dat het te vrezen valt dat de maatschappelijke kostprijs van de corona-aanpak vandaag heel wat hoger zal uitvallen dan de baten ervan. Bovendien zal de maatschappelijke kostprijs veel langer doorwerken dan ons lief is. Het is onbegrijpelijk dat die kwestie in het Parlement niet in vraag wordt gesteld en dat daarvoor in het Parlement geen ruimte is voor een debat. Daarom breng ik het thema hier graag ter sprake. Het is mijn plicht dat te doen.

Ik rond af met mee te geven dat het echt niet de bedoeling kan zijn dat de maatschappelijke kostprijs van de corona-aanpak van de voorbije twaalf maanden hoger uitvalt dan de baten ervan. Als wij vaststellen dat zulks het geval dreigt te worden, wat vandaag wel degelijk werkelijkheid is, moeten wij daarover het debat voeren. Het kan niet de bedoeling zijn dat wij meer zullen betalen voor de corona-aanpak dan dat hij ons oplevert.

17.03 Sophie Thémont (PS): Madame la présidente, chacun sait à quel point la campagne de vaccination est un enjeu crucial pour la sortie de la crise. Avec mon groupe, nous nous réjouissons que cette disposition ait enfin été prise pour faciliter la campagne vaccinale en levant un obstacle pour les travailleurs qui souhaitent se faire vacciner et maintenir leur rémunération pendant le temps nécessaire à la vaccination. Ceci rejoint l'effort collectif que nous devons fournir pour élargir un maximum la couverture dans la population.

Nous soutiendrons évidemment ce projet de loi.

17.04 Nahima Lanjri (CD&V): Collega's, wij zullen het ontwerp met veel overtuiging goedkeuren.

Als we de coronacrisis te boven willen komen, is het van belang om zo snel mogelijk iedereen te vaccineren. Het is de bedoeling om tegen juli toch al 70 % van de bevolking te vaccineren, dus het moet vooruitgaan. Vandaar dat het van belang is om de mensen de mogelijkheid te geven om zich te laten vaccineren. Vaak krijgen zij een oproepingsbrief in de brievenbus en valt het vaccinatiemoment overdag. Het is dus goed dat via het vaccinatieverlof, klein verlet om zich te laten vaccineren, de tijd kan worden genomen om zich te verplaatsen van het werk naar het vaccinatiedorp, om daar het vaccin te laten zetten binnen de daarvoor benodigde tijd en daarna terug te gaan naar het werk. Het kan natuurlijk ook voor of na het werk.

Gisteren heb ik de heer Timmermans van het VBO horen pleiten om zo snel en breed mogelijk te vaccineren. Het is ook goed dat het initiatief wordt gesteund door werkgevers en vakbonden. Ook van belang is dat de werkgevers hun werknemers ertoe oproepen zich te laten vaccineren.

Tot slot ben ik blij met de bevestiging van de minister in commissie dat de regeling voor iedereen geldt. Elke werkende kan vaccinatieverlof nemen om zich te laten vaccineren, ook wanneer men een open uitnodiging krijgt waarbij men zelf het uur moet vastleggen. Niet iedereen kan zich nu eenmaal in het weekend laten vaccineren. Als iedereen voor het weekend dan wel voor een vaccinatiemoment buiten de werkuren kiest, lopen de vaccinatiecentra ook vast. Het is goed dat het recht er voor iedereen is. Laten we hopen dat iedereen op die manier zich snel laat vaccineren. Men heeft zo ook geen excuus meer om het niet te doen. Werk is belangrijk, maar zich laten vaccineren is in de huidige fase nog belangrijker.

17.05 Nadia Moscufo (PVDA-PTB): Madame la présidente, mon groupe soutiendra ce projet de loi. Il nous importe en effet que les travailleurs puissent être libérés de leur tâche pour se faire vacciner, conformément à l'objectif d'une vaccination à grande échelle.

Il est également essentiel que ce projet ait disposé certaines balises visant à protéger la vie privée et la santé des travailleurs vis-à-vis de leur employeur.

En commission, nous avions déjà relayé certaines craintes des syndicats quant à d'éventuelles pressions d'employeurs en vue de contraindre le travailleur à se faire vacciner hors des horaires professionnels. Nous savons que ce sera plus facile à contrôler dans les structures où les syndicats sont présents, surtout lorsque nous savons que des travailleurs continuent de se battre pour obtenir des conditions de travail correctes sur le plan sanitaire.

Malgré ces réserves, nous soutiendrons ce projet.

17.06 Tania De Jonge (Open Vld): Mijnheer de minister, de titel van het voorliggend wetsontwerp is heel duidelijk: werknemers wordt het recht toegekend om korte tijd afwezig te zijn van het werk met behoud van loon om te worden gevaccineerd tegen het coronavirus. Dat is ontzettend belangrijk. Het staat buiten kijf dat de vaccinatiestrategie pas kan slagen wanneer minstens 70 % van de bevolking is gevaccineerd. Het is dus heel belangrijk dat er op verschillende niveaus wordt gesensibiliseerd om zeker in te gaan op de uitnodiging om gevaccineerd te worden, ook op het werk. Elke werkgever heeft er immers belang bij dat zijn werknemers ingeënt zijn.

Het is goed dat het klein verlet zich beperkt tot de duurtijd die nodig is om het vaccin te halen. Iedereen krijgt ongeveer 14 dagen vooraf een uitnodiging, waardoor er wel degelijk voldoende tijd is voor de werkgever voor de organisatie van het werk op de werkvloer of bij telewerk.

Ik kan bevestigen dat de vaccinatiecentra hier absoluut klaar voor zijn. Ik zat mee aan het stuur bij de oprichting van een vaccinatiecentrum en heb kunnen vaststellen dat het heel vlot verloopt. Er is nu een beperkt aantal lijnen open, maar dat vaccinatiecentrum is volledig operationeel en kan ook de openingsuren aanpassen, zodra er meer vaccins zijn. Ik denk dat alle vaccinatiecentra er klaar voor zijn om iedereen te vaccineren.

Wij steunen het wetsontwerp dan ook met als doel zoveel mogelijk mensen ongehinderd te vaccineren. Dat is een belangrijke doelstelling en is heel essentieel, zowel voor de werknemers als voor de werkgevers.

17.07 Anja Vanrobaeys (Vooruit): De Vooruitfractie steunt het wetsontwerp, want het moedigt werknemers natuurlijk aan om zich te laten vaccineren. Net bij een groepsimmuniteit van 70 % na vaccinatie hebben we allemaal belang. In die zin vinden we het ook goed dat mensen daartoe aangezet worden, doordat ze tijdens de werkuren dat klein verlet kunnen opnemen om zich te laten vaccineren.

Het helpt ook de vaccinatiecentra, die de vaccinatie van alle werkenden dan niet enkel 's avonds of in het weekend hoeven in te plannen, maar meer kunnen spreiden. Zo kan de vaccinatiecampagne beter georganiseerd verlopen. Belangrijk voor ons is dat de werknemer zich kan laten vaccineren met behoud van loon. We hebben er allemaal belang bij dat dat gebeurt. Het is in het belang van de volksgezondheid en de bedrijven, die momenteel nog altijd een grote haard van besmetting vormen. Zowel de werkgevers als de werknemers hebben er belang bij dat de vaccinatie vlot verloopt.

Ik ben ook tevreden met de aankondiging van de minister in commissie dat de FOD Werkgelegenheid een Q&A op zijn website zal publiceren met alle praktische vragen en antwoorden over de toepassing van het systeem van klein verlet, de voor te leggen bewijzen en de praktische organisatie op het werk.

17.08 Catherine Fonck (cdH): Madame la présidente, nous soutiendrons ce texte même s'il a un petit goût particulier. Certains collègues ont dit que tous les travailleurs pouvaient avoir accès au dispositif. En pratique, c'est faux, notamment pour des membres du personnel dans le secteur des soins en général, qui n'ont pas été vaccinés là où ils travaillent, dans la maison de repos ou dans un hôpital. Ce sont des soignants extérieurs à une institution de soins. Depuis janvier, ces soignants-là ont dû prendre congé pour se faire vacciner. Ils sont donc traités de manière inéquitable. En effet, le dispositif que vous prévoyez ne sera pas en vigueur depuis le 1^er janvier mais une fois que le texte sera publié. C'est donc problématique.

J'entends beaucoup de discours sur le soutien aux soignants, etc. En l'occurrence, ce sont les soignants qui auront déjà été vaccinés en ayant dû prendre, pour un certain nombre d'entre eux, un congé, qui ne seront pas traités de la même manière que ceux qui seront concernés par ce texte demain. C'est la raison pour laquelle j'ai déposé un amendement en commission et je le redépose ici en plénière. J'ose espérer que nous pourrons encore envisager de corriger le dispositif pour tenir compte des soignants afin qu'ils puissent eux aussi éviter de devoir prendre une demi-journée de congé, comme d'autres ont dû le faire, pour se faire vacciner.

17.09 Sophie Rohonyi (DéFI): Madame la présidente, je me souviens du débat télévisé du 17 janvier 2020 lors duquel le ministre Dermagne avait annoncé sa volonté d'instaurer ce congé. Afin de faciliter la campagne de vaccination et d'obtenir cette fameuse couverture vaccinale d'au moins 70 % de la population, un droit à un congé de petit chômage serait ainsi prévu pour les travailleurs qui devraient s'absenter pour se faire vacciner. J'ai été alors soulagée de voir, quelques semaines plus tard, que le ministre avait tenu parole en présentant son projet de loi au Parlement mais aussi en le faisant à temps, soit avant même qu'on entame la vaccination du grand public. Sans doute a-t-il été aidé par la lenteur de la campagne de vaccination. Mais soyons de bon compte! Ce texte, lui, n'a pas tardé.

Je regrette tout de même, comme l'a dit Mme Fonck, qu'on n'ait pas prévu d'effet rétroactif pour les travailleurs qui aujourd'hui ont déjà dû prendre un congé pour se faire vacciner. Je n'ai pas le droit de vote en commission mais soyez sûrs, chers collègues, que, si j'en avais eu l'occasion, j'aurais soutenu cet amendement avec beaucoup de conviction.

Toujours est-il que je suis soulagée de voir ce texte arriver au Parlement et de constater qu'il a bénéficié d'un avis positif tant des partenaires sociaux que de l'Autorité de protection des données. Celui-ci nous donne donc la garantie que, dès le moment où cette loi entrera en vigueur, un travailleur ou une travailleuse qui fait le choix civique de se faire vacciner ne sera pas pénalisé par une perte de salaire. C'est fondamental car cela participe à toutes les mesures que nous nous devons de prendre pour faciliter et encourager la vaccination. Ce sont des mesures également prises dans l'intérêt économique de l'entreprise et des travailleurs, mais aussi dans notre intérêt à toutes et tous car au plus vite les travailleurs seront vaccinés, au plus vite nos libertés à tous seront retrouvées.

Ce projet est un parfait exemple de solidarité qui doit être une de nos meilleures armes contre le virus. C'est donc avec beaucoup d'enthousiasme que mon groupe soutiendra ce projet de loi.

La présidente: Quelqu'un demande-t-il encore la parole? (Non)

Vraagt nog iemand het woord? (Nee)

La discussion générale est close.

De algemene bespreking is gesloten.