SÉANCE PLÉNIÈRE

La discussion générale est ouverte.

De algemene bespreking is geopend.

De rapporteur is mevrouw Karin Jiroflée, zij verwijst naar het schriftelijk verslag.

14.01 Kathleen Depoorter (N-VA): Mijnheer de voorzitter, collega's, de onbeschikbaarheid van geneesmiddelen en het tekort aan geneesmiddelen in de Belgische apotheken was een van de kwesties die ik uit mijn apotheek naar het Parlement meegebracht heb. Toen ik samen met u de eed heb afgelegd, was dat dan ook een van de punten die ik absoluut en als eerste wilde aannemen, omdat het heel belangrijk is, omdat het voor onze patiënten is en omdat het voor het goed functioneren van de volksgezondheid is.

Dit probleem sleept al jaren aan en er zijn al heel wat pogingen ondernomen, maar er is nog nooit echt ten gronde op gewerkt. Ik ben blij dat we al in juli een eerste hoorzitting hierover hebben kunnen houden in de commissie voor Volksgezondheid en dat iedereen heeft meegewerkt aan het mooie wetsvoorstel dat hier vandaag voorligt.

Helaas, wij hebben geen toverstokje in handen. De onbeschikbaarheid van geneesmiddelen is een heel breed probleem dat op heel wat niveaus zal moeten worden aangepakt. Er is wel een stap vooruitgezet, een stap voor de patiënten, een stap voor de zorgverstrekkers in ons land. Het wetsvoorstel is zodanig opgesteld dat het onmiddellijk uitvoerbaar en toepasbaar is. Het is dus niet nodig om er nog heel lang aan verder te werken. De patiënten kunnen al in februari dienst doen op deze wet.

Mijn collega-apothekers zijn gemiddeld vijf à zes uur per week bezig met het geneesmiddelentekort. Onlangs had ik een gesprek met een collega die zei dat ze zichzelf had gepromoveerd tot fulltime problem manager. Daarmee bedoelde ze dat ze in haar apotheek fulltime aan het zoeken was naar alternatieve geneesmiddelen voor haar patiënten. Dat kan niet de bedoeling zijn.

Vandaag zijn er 650 CNK's, met andere woorden 650 beschikbare doosjes, met desnoods hetzelfde medicijn in, maar met andere milligrammen of in een andere vorm, niet beschikbaar voor de patiënten. Als patiënt is het zeer frustrerend om naar de apotheek te gaan met een voorschrift en daar opnieuw te moeten horen dat het geneesmiddel er niet is en dat de apotheker eerst naar de arts zal bellen, waarna de patiënt moet teruggaan naar de apotheek. Dit is een enorm tijdverlies voor de patiënt. Het schaadt ook het vertrouwen tussen arts, apotheker en patiënt. Een patiënt vindt het vreemd dat de apotheker het geneesmiddel alweer niet heeft, maar de apotheker kan daar uiteraard zelf niets aan doen.

Dezelfde patiënt vindt het ook eigenaardig dat zijn arts een geneesmiddel voorschrijft dat niet beschikbaar is op de markt. Dat vertrouwen van patiënten in artsen en apothekers is op het moment eigenlijk nog altijd vrij hoog, overigens hoger dan in beoefenaars van andere beroepen. Artsen en apothekers verdienen het dat patiënten vertrouwen in hen hebben en wij moeten daar als beleidsmakers aan werken.

Ten slotte, wat mij als zorgverstrekker zeer tegen de borst stootte, was dat de meerprijs van een alternatief voor een onbeschikbaar medicijn voor rekening was van de patiënt of de apotheker die die dat dan, uit eerlijke schaamte, liet vallen. Dat kan niet de bedoeling zijn.

Collega's, het wetsvoorstel is gestoeld op vier pijlers: voorkomen, inventariseren, aanpakken en optreden.

Ten eerste, hoe voorkomen we? Wij doen dat door een snellere melding van onbeschikbaarheden te garanderen. We zullen ervoor zorgen dat de arts meteen in zijn voorschrijfsoftware ziet dat een medicijn onbeschikbaar is. Daar grijpen we al in aan de bron van het probleem.

Ten tweede komt het erop aan strikter en sneller te inventariseren. We zullen de oorzaak van de tekorten inventariseren, zodat de overheid een heel duidelijk beeld krijgt van wat er ontbreekt, waarom dat zo is en waar in het productieproces moet worden ingegrepen.

Ten derde pakken wij de tekorten ook aan. Wanneer een bepaald geneesmiddel voor de Belgische markt te vaak of te lang ontbreekt, zorgen we ervoor dat een exportverbod kan worden uitgevaardigd. Dat is iets totaal anders dan de wet op het exportverbod, waarover in april werd gestemd. De voorgestelde maatregel is doelgericht en betreft niet alle medicijnen, maar wel de medicijnen waarmee er een probleem kan rijzen. We pakken het probleem ook aan door de groothandelaars de verplichting op te leggen om in het kader van de openbare dienstverlening binnen de drie werkdagen de medicijnen aan de apotheek of de groothandelaar te leveren.

Er komt hierop een amendement dat ertoe strekt om de levering binnen één werkdag op te leggen. Ik wil daar graag op anticiperen. Ik heb het u in het begin gezegd: wij hebben ervoor gezorgd dat de voorgestelde wetgeving uitvoerbaar is. Dat is de kern voor de bepaling in verband met de drie werkdagen.

We hebben met het veld overlegd en het was niet steeds mogelijk om bij tekorten naar een termijn van 1 werkdag te gaan. Vandaar dat die 3 werkdagen er gekomen zijn. Collega's, u weet allen dat mensen die in de zorg werken echt wel hun verantwoordelijkheid nemen, zowel de farmaceutische firma's als de apothekers en de groothandelaars. Als een medicijn heel dringend nodig is, dan zal er wel een levering aan de apotheek komen binnen de 24 uur, indien het beschikbaar is. Ik pleit er dus voor om die 3 werkdagen aan te houden voor de werkbaarheid zodat we effectief een oplossing hebben en geen bijkomend probleem gaan creëren.

De patiënt mag niet de dupe worden van het feit dat een geneesmiddel niet beschikbaar is op de Belgische markt. De patiënt moet aan de overheid een betrouwbare partner hebben, een partner door wie hij weet dat hij zijn medicijn voor de afgesproken prijs zal krijgen. Dit wetsvoorstel zorgt ervoor dat dit zo is. De patiënt noch de ziekteverzekering zal hiervoor opdraaien. De farmaceutische firma's die aan de basis liggen van de onbeschikbaarheid zullen daar ook voor moeten betalen.

Een laatste maatregel in deze wet werd bij amendement toegevoegd en ik ben daar als apotheker eigenlijk heel dankbaar voor. Het is een enorme opluchting dat het substitutierecht vandaag eindelijk in een wettelijk kader wordt gegoten. We hebben tijdens de hoorzittingen gehoord dat de apothekers daarvoor opgeleid zijn. Zij kunnen dat, zij kennen de chemische samenstelling en zij weten perfect wanneer zij een medicijn kunnen vervangen door een ander medicijn voor dezelfde prijs. Wat apothekers al jaren doen wordt nu eindelijk wettelijk geregeld.

Wij zullen het bijkomende amendement van de collega's ter zake dan ook steunen. Het substitutierecht staat sowieso al in het voorstel. Nu komt er nog een amendement om dat substitutierecht wat uit te breiden zodat het onmiddellijk toepasbaar is.

Collega's, ik heb ook het amendement van collega Fonck gelezen. Zij eist daarin dat de arts zou worden ingelicht bij substitutie. Dat is evident: artsen worden ingelicht via het elektronisch voorschrift. Als een geneesmiddel elektronisch wordt voorgeschreven, dan zal het dus perfect mogelijk zijn dat de arts weet dat er een ander medicijn met dezelfde werking is meegegeven. Dat zal dan in het globaal medisch dossier bij de arts terechtkomen.

Tot slot, wil ik u, zoals ik al zei, graag allemaal bedanken, omdat u deze weg mee hebt gevolgd en voor de hoorzittingen die wij hebben georganiseerd en dat u hebt geluisterd naar het veld en de aanwezige professoren. Ik wil collega De Caluwé ook danken dat hij de weg samen met mij nog wat heeft uitgediept om voor de patiënten te zorgen en het gezondheidszorgbeleid nog te verbeteren zodat men er nog meer kan zijn voor de patiënten. Ik dank u dat wij met zijn allen het heft in handen nemen en in het Parlement een grote stap vooruitzetten in deze problematiek.

14.02 Barbara Creemers (Ecolo-Groen): Ik dank u voor de toelichting van het voorliggende voorstel, mevrouw Depoorter.

Het gaat inderdaad om een groot probleem. De hele zomer lang hebben wij hoorzittingen georganiseerd om zowel de oplossingen als de oorzaken eens naast elkaar te leggen. In de commissie hebben wij ook allemaal geleerd dat er geen toverstokje is om het probleem op te lossen.

Ik ben ervan overtuigd dat wij met deze wet een aantal stappen in de goede richting zetten. Samen met de software-ingrepen die gepland zijn op het niveau van de artsen, op het niveau van het FAGG en op het niveau van de apothekers, zullen wij echt wel grote stappen vooruitzetten. Ik hoop ook dat een volgende regering met volle bevoegdheden aan een transparantere samenwerking met de producenten van de geneesmiddelen zal werken zodat alles een vlotte doorstart krijgt. Ik steun het voorstel tot daar volledig.

U zegt ook dat wij op alle niveaus moeten samenwerken, maar daar begeven wij ons met deze wet op glad ijs. Wij sleutelen aan het import-exportverbod bij onbeschikbaarheden en dan gaan wij ook naar de import uit en export naar andere landen kijken. Wij zijn ervan overtuigd dat dan een TRIS-notificatie ten aanzien van onze Europese collega's nodig is. Wij moeten ons aan die spelregels houden. Wij willen snel vooruitgaan, maar hiermee baseren wij de wet mogelijk op juridisch drijfzand. Wij vinden dat een te groot risico. In de vorige legislatuur was er nog zo'n situatie, waar ik zelf niet bij was, maar die wet is uiteindelijk geschorst. In de opmerkingen daarover werd ook al verwezen naar de TRIS-notificatie die niet gebeurd was. Wij vinden dat deze materie veel te belangrijk is om risico's te nemen.

Het probleem is dringend, maar haast mag ons niet drijven om te grote risico's te nemen en fouten te maken. Wij vinden dat een wet die Europese regels negeert op juridisch drijfzand is gebaseerd. Daarom zal onze fractie zich straks onthouden. Wij vinden het heel goed dat we stappen vooruitzetten, maar we moeten wel alle niveaus respecteren.

14.03 Dominiek Sneppe (VB): Mijnheer de voorzitter, wij vinden het wetsvoorstel een stap in de goede richting met het oog op het verkorten of opschorten van de lijsten met geneesmiddelen die te kort zijn.

We hebben dit in de commissie gesteund. Wij zullen dat hier ook doen. Wij willen deze maatregel na enige tijd wel evalueren zodat we zeker zijn dat het probleem opgelost geraakt en de maatregel ten goede komt aan de patiënt. Wij steunen dit voorlopig.

14.04 Eliane Tillieux (PS): Monsieur le président, madame la ministre, 680, voici le nombre de conditionnements de médicaments répertoriés comme étant indisponibles aujourd'hui sur le site de l'AFMPS. Cela touche toutes les spécialités (collyres, antibiotiques, médicaments contre l'insuffisance cardiaque, anticancéreux ou encore traitements psychiatriques).

Alors, oui, il existe parfois des alternatives au traitement mais ce n'est évidemment pas le cas pour tous. C'est problématique pour le patient qui, lui, se trouve dans l'impossibilité de bénéficier du traitement dont il a besoin ou qui voit le coût de son traitement tout simplement exploser parce que les alternatives disponibles sont évidemment beaucoup plus chères.

Repensons à la pénurie du Clamoxyl injectable, à savoir l'amoxicilline utilisée spécifiquement pour l'endocardite ou encore la septicémie chez les bébés de moins de trois mois. Repensons à la pénurie du Femara, ce médicament indispensable pour traiter le cancer du sein. Celui-ci fut indisponible pendant plusieurs mois et ce n'était même pas notifié sur le site de l'AFMPS. Repensons au Camcolit. Ce médicament n'était pas remboursé jusqu'il y a peu mais il a pourtant pallié l'indisponibilité d'un traitement remboursable contre les troubles bipolaires, ce en triplant le prix. On est passé de 9 euros à 27 euros.

Ces situations sont inquiétantes. Elles placent les médecins et les pharmaciens devant des choix difficiles et parfois incompris par les patients inquiets de ne pas pouvoir disposer des médicaments prescrits et donc inquiets pour l'évolution de leur état de santé.

Une nouvelle application dénommée PharmaStatut collecte et publie, depuis peu, les informations sur la disponibilité des médicaments en Belgique. Elle doit permettre d'informer le patient, le médecin, le pharmacien de toutes les alternatives possibles. Pour l'instant, il apparaît toutefois que les médecins n'ont pas la possibilité de voir les alternatives disponibles. Nous espérons qu'à terme, cette application sera un outil efficace pour répondre aux inquiétudes des uns et des autres.

Venons-en aux causes de ces pénuries. Comme le mentionnaient très justement ma collègue mais aussi le quotidien français Le Monde, voici quelques mois, les causes de ces indisponibilités sont multifactorielles. Dysfonctionnement dans les chaînes de production, difficultés d'approvisionnement en matières premières, normes trop rigides, voilà les éléments mis en avant par les laboratoires.

Mais les pénuries sont aussi généralement la conséquence du fait que ces structures et industries, ces dernières années, sont soumises à des impératifs de rentabilité de plus en plus forts. Les auditions que nous avons menées sur le sujet n'ont pas montré autre chose: rationalisation des coûts, abandon de la fabrication de médicaments jugés non rentables, préférence donnée aux pays qui rapportent le plus au détriment de ceux dont le système de santé les oblige à rogner sur leur marge.

Mon groupe n'entend pas faire de l'industrie pharmaceutique une bête noire. Sûrement pas!

Nous estimons, par contre, qu'il est grand temps de rééquilibrer les intérêts financiers de cette industrie par rapport aux intérêts de santé des patients. Comme je le disais, si les causes des indisponibilités sont multifactorielles, les réponses à donner le sont tout autant. La proposition que nous examinons aujourd'hui tente, il est vrai, d'apporter certaines solutions à ces difficultés de pénurie.

Pourquoi avons-nous choisi l'abstention? Simplement, parce que nous n'avons pas obtenu des réponses claires et concrètes aux questions que nous avons posées lors des débats en commission. Parce que nous continuons à douter de l'effectivité des mesures sur les pénuries actuelles et futures. Parce que nous peinons à croire que la concertation sera bel et bien de mise avec l'ensemble des parties prenantes alors que le texte comporte de nombreuses délégations au Roi et que certains arrêtés royaux devront être pris très rapidement.

Sur les mesures en tant que telles, des questions subsistent. Il est ainsi prévu une obligation de notification plus précise de la cause de l'indisponibilité, y compris lorsqu'il n'y a pas livraison ou en cas de livraison incomplète. L'obligation est bel et bien là mais il n'y a rien concernant les sanctions qui actuellement, on le sait, font défaut car rarement voire jamais appliquées.

La proposition prévoit aussi une limitation voire une interdiction des exportations en cas d'indisponibilité. Nous rejoignons évidemment les auteurs sur le fait que la mission de service public doit primer. Il est inadmissible que des considérations économiques empêchent les patients belges d'obtenir le médicament dont ils ont besoin ou pour le dire clairement, lorsque le médicament peut se vendre plus cher à l'étranger.

Des dispositions avaient déjà été votées sous la précédente législature pour suspendre les exportations en cas de pénurie mais la Cour constitutionnelle les a finalement annulées. Il faudra donc qu'un autre dispositif soit mis en place mais pour l'heure, nous ne disposons pas de précisions suffisantes sur les modalités envisagées et surtout sur la solidité juridique de celles-ci.

Il est également prévu une obligation pour les distributeurs en gros de livrer, dans le cadre de leurs obligations de service public, les grossistes répartiteurs et les officines, dans les trois jours ouvrables. Cela peut poser question en matière d'accessibilité aux traitements. Comme cela a été évoqué en commission, si on ajoute un week-end, là on est en train de parler d'une attente de cinq jours. Il est inutile de préciser les conséquences que cela pourrait engendrer sur l'état de santé de certains patients.

Le texte prévoit par ailleurs la mise en place d'une procédure visant à faire supporter les coûts supplémentaires liés aux indisponibilités par les firmes pharmaceutiques. Comme nous n'avons cessé de le dire, il est pour nous tout à fait inacceptable que ces coûts soient supportés par les patients ou encore par notre assurance soins de santé.

Mais les questions demeurent nombreuses. Comment fonctionnera le système de compensation? Comment les responsabilités seront-elles déterminées? On a évoqué la création d'un fonds. Comment sera-t-il financé? Toutes ces questions restent ouvertes et les incertitudes ne permettent pas aujourd'hui d'accorder notre blanc-seing à ce texte.

J'aimerais enfin revenir sur un élément qui a suscité un débat très intéressant en commission: le droit de substitution – droit à accorder au pharmacien lorsqu'il n'est pas en mesure de fournir son patient, en raison d'une pénurie. Lorsque nous avions déposé nos amendements pour permettre de légaliser cette substitution, nous l'avions balisée. Pourtant, d'autres ont souhaité conditionner ce droit à un arrêté royal. Ceci revient à ne pas reconnaître ce droit, puisque nous savons que cet arrêté pourrait ne jamais être pris, si certains partenaires autour de la table s'y opposent. Or, il y en a.

Nous avons donc redéposé un amendement actant clairement le droit de substitution et qui laissera bel et bien au Roi la possibilité de fixer les conditions et modalités complémentaires, car elles seront évidemment nécessaires en termes de contrôle ou de remboursement.

Nous n'allons pas nous voiler la face. Cette substitution est déjà pratiquée. Aujourd'hui, il en va de l'intérêt du patient. Il est donc dans l'intérêt de tous de pouvoir l'encadrer.

En conclusion, pour mon groupe, je répète qu'il importe de trouver des réponses rapides et efficaces à cette question de pénurie de médicaments. Nous ne sommes pas convaincus que la proposition sur la table permettra de résoudre le problème et d'apporter des réponses aux pharmaciens, médecins et patients qui y sont confrontés. Nous sommes, par ailleurs, convaincus qu'il faut rapidement élaborer une nouvelle politique globale du médicament, en rééquilibrant les intérêts, les devoirs de chacune des parties prenantes et en garantissant aux patients, des traitements à long terme de qualité et financièrement accessibles. Il en va de la santé de notre assurance-maladie et encore plus de celle des patients.

14.05 Caroline Taquin (MR): Monsieur le président, chers collègues, je veux pouvoir dire au nom de mon groupe, le MR, que ce texte est le résultat d'un travail découlant d'auditions que nous avons tenues au sein de la commission de la Santé. Nous avons en effet entendu de nombreux experts et professionnels depuis le mois d'octobre.

Ce texte prévoit un certain nombre de mesures très concrètes pour lutter principalement contre des conséquences de l'indisponibilité des médicaments. Cela est connu dans notre pays, mais pas seulement. Comme on le sait, l'Europe entière est touchée.

Ce texte traite notamment de l'enregistrement des causes exactes de l'indisponibilité ou encore de la responsabilité des coûts supplémentaires liés à une indisponibilité – un élément extrêmement important pour notre groupe.

À cet égard, je souhaite préciser que nous avons déposé une proposition de loi visant à instaurer un droit de substitution pour le pharmacien dans le cas d'une indisponibilité. Le pharmacien est en effet en première ligne auprès du patient lorsque celui-ci se voit répondre que le médicament prescrit n'est pas disponible dans notre pays.

L'instauration de ce droit, objet de notre proposition, dans le cadre d'une indisponibilité notifiée par l'AFMPS, a pu être proposée par amendement lors des travaux en commission. Nous nous en félicitons, car cela permettra, sur ce point précis, d'avancer rapidement et favorablement pour les patients et pour les pharmaciens.

Notre groupe soutient dès lors évidemment ce texte.

14.06 Sofie Merckx (PVDA-PTB): Monsieur le président, madame la ministre, hier, j'ai téléphoné à la pharmacienne de l'Institut Bordet très renommé pour traiter les cancers dans notre pays. Elle m'a expliqué ce qu'elle avait vécu, il y a quelques semaines, en raison de la rupture de stock du paclitaxel, une substance utilisée en chimiothérapie. Je la cite: "Pendant un temps, nous avons compté ici chaque flacon. Nous avons dû demander aux médecins de ne pas débuter de nouveaux traitements et nous avons dû importer le médicament."

L'exemple du paclitaxel démontre à quel point les ruptures de stock constituent un problème de santé publique. Imaginez-vous devoir débuter un traitement de chimiothérapie plus tard que prévu ou devoir interrompre votre traitement, comme c'est le cas actuellement pour les patients traités avec du Tomudex qui est en rupture de stock. Cette situation est vraiment inacceptable!

Bien sûr, chaque usine peut rencontrer un problème, à un certain moment. Une usine peut prendre feu. Un problème de stérilité peut se poser sur une chaîne de production. Une rupture de stock momentanée peut se produire en raison d'un accident. Mais, actuellement, le problème des ruptures de stock est en augmentation. Les pharmaciens passent environ cinq heures par semaine pour trouver des solutions pour les patients.

On est donc en droit de se demander pourquoi le phénomène des ruptures de stock augmente partout. De plus en plus d'usines prennent-elles feu, ces derniers temps? Bien sûr que non! Le phénomène des ruptures de stock augmente, car derrière ces ruptures de stock, des mécanismes de maximisation des profits sont mis en place par les firmes. Ainsi, par exemple, les firmes provoquent ou ne résolvent pas les ruptures de stock de médicaments peu chers et pas rentables. Les médecins sont alors tentés de prescrire un autre traitement souvent plus cher et souvent présent dans le portefeuille d'actions de la même firme.

Une autre cause des ruptures de stock est la différence de prix entre les différents pays. Certains vont importer ou exporter des médicaments d'un pays à l'autre afin d'enregistrer un peu ou beaucoup de bénéfices. De leur côté, les firmes essaient de contrer ces exportations en instaurant, par exemple, des quotas, ce qui génère également de sérieux problèmes de ruptures de stock, comme cela a été le cas l'été dernier avec le Femara, prescrit dans le traitement du cancer du sein, qui a été longtemps indisponible.

Pour le démontrer, je reviendrai à l'exemple du paclitaxel pour la chimiothérapie. Alors que le producteur Pfizer invoquait une rupture de stock à cause d'un problème de production sur son site à Zagreb, nos pharmaciens n'ont eu aucun problème pour commander le médicament aux Pays-Bas et en Allemagne, mais avec des factures jusqu'à trois fois plus chères que le prix proposé en Belgique. J'ai même apporté une facture pour ceux que cela intéresse.

Une autre rupture de stock est toujours en cours et interpelle. C'est celle du Clamoxyl, en cours depuis le mois de mars. C'est à l'occasion de cette rupture de stock que les professionnels de la santé se sont fâchés. Dans une carte blanche dans Le Soir au mois de juillet, ils ont dénoncé les impératifs de rentabilité qui sont en contradiction avec la santé publique. En effet, on peut se poser de sérieuses questions sur la rupture de stock du Clamoxyl. C'est un antibiotique qui figure sur la liste des médicaments essentiels de l'Organisation mondiale de la Santé. Il est utilisé pour la septicémie pour les nourrissons en dessous de trois mois, ou encore pour certaines endocardites et méningites. Inutile de vous faire un dessin: ici aussi, nous avons un sérieux problème.

Aujourd'hui, ce médicament est rationné. Mais comment est-il possible que l'antibiotique Amoxiclav, produit par la même firme GSK, qui contient la même substance active que le Clamoxyl, c'est-à-dire l'amoxicilline, lui, soit bel et bien disponible en Belgique? Comment est-il possible que la firme GSK ne puisse pas augmenter sa capacité de production alors que la firme est dans le top 10 des firmes les plus rentables de Big Pharma?

Le cas du Clamoxyl a fait en sorte qu'avec le PTB, nous avons proposé, au mois de juillet, de faire des auditions en commission de la Santé, autour des médicaments.

Madame de la N-VA, à ce moment, vous aviez voté contre la tenue de ces auditions.

Durant ces auditions, nous avons posé la question suivante.

De voorzitter: Mevrouw Depoorter, vraagt u het woord voor een persoonlijk feit?

14.07 Kathleen Depoorter (N-VA): Mijnheer de voorzitter, ik wil gewoon even iets rechtzetten. Wij hebben niet tegengestemd. Wij waren absoluut voorstander van hoorzittingen. Dat hebt u verkeerd begrepen, mevrouw Merckx.

14.08 Sofie Merckx (PVDA-PTB): Ik denk toch dat u tegengestemd hebt. De MR heeft voorgestemd. Wij zullen het opzoeken in het verslag.

En ce qui concerne la rupture de stock de Clamoxyl, nous nous sommes posé pas mal de questions quant à la politique à mener dans ce genre de cas. Comment mettre devant leurs responsabilités les firmes qui ne livrent pas leurs médicaments? Comment sont-elles sanctionnées? De quelle manière vérifier les raisons qu'elles invoquent?

À ce titre, les auditions et les débats subséquents se sont révélés intéressants. Nous y avons en effet appris que, si la loi prévoit bien des amendes en cas de rupture de stock, elles ne sont jamais appliquées. Comment voulez-vous que les sociétés se mettent en règle ou résolvent le problème si aucune sanction n'est prise? Quand je commets un excès de vitesse ou que je brûle un feu rouge, je reçois une amende – et c'est bien normal.

S'agissant de la question de l'authenticité des raisons invoquées par l'entreprise, nous avons eu droit à une réponse à tout le moins préoccupante. Quand j'ai demandé à la ministre si les motifs invoqués par GSK concernant la rupture de stock de Clamoxyl avaient été vérifiés, elle m'a proposé d'aller visiter moi-même les installations de cette firme. Cette réponse continue de me laisser perplexe. Et j'ignore si un fonctionnaire a effectué les contrôles nécessaires.

Wij zullen ons onthouden bij de stemming over het wetsvoorstel dat vandaag voorligt. Wij denken dat het de oorzaken, die ik zonet heb beschreven, onvoldoende aanpakt.

Wij gaan er ook niet mee akkoord dat, terwijl er daarover niets in de oorspronkelijke tekst stond, firma's voortaan 3 dagen de tijd hebben om een geneesmiddel te leveren. Dat is voor sommige medicijnen veel te lang. Wij zullen firma's ook niet meer kunnen sanctioneren, als die bepaling van toepassing wordt. Wij zijn het er niet mee eens dat de oorspronkelijke tekst, die voorzag in een verhoging van de boetes, uiteindelijk heel sterk werd afgezwakt.

Wij vinden het wel positief dat de apothekers in geval van een tekort het substitutierecht hebben en dat de kosten die gepaard gaan met de eventuele invoer van medicijnen bij een tekort, niet meer op de patiënten worden afgewenteld.

Wij zijn van oordeel dat de bestaande wet effectief moet worden toegepast met een effectief sanctiebeleid en dat er een controle op de redenen van onbeschikbaarheid die de firma's opgeven, moet komen. Wij moeten erover waken dat de patiënt voorrang heeft op de winst.

14.09 Robby De Caluwé (Open Vld): Collega Depoorter, beste collega's uit de commissie voor Gezondheid, collega's in dit Halfrond, ik wil u van harte bedanken voor het vele werk dat in de commissie gedaan is.

Zoals daarnet al is aangekaart, is in de commissie voor Gezondheid al heel hard gewerkt aan onder andere het aanpakken van geneesmiddelentekorten. Wij kennen allemaal verhalen van mensen die hun levensnoodzakelijke geneesmiddel niet op tijd konden krijgen. Vaak werden er dan heel snel allerlei mirakeloplossingen naar voren geschoven, maar wij geloven niet in mirakeloplossingen. De hoorzittingen hebben ons geleerd dat de situatie vaak iets ingewikkelder is dan een paar slogans.

Een tekort aan geneesmiddelen kan verschillende oorzaken hebben. Wij hebben er daarnet een aantal gehoord. Een oorzaak zou bijvoorbeeld kunnen zijn dat een fabrikant zijn geneesmiddel terugtrekt van de markt, waardoor het enige alternatief dat ter beschikking is de productie niet langer kan volgen. Er kan ook een probleem zijn met de productiekwaliteit. En er zijn nog tal van redenen die een tekort zouden kunnen verklaren.

Hebben wij met dit voorstel de mirakeloplossing? Neen. Dat zullen wij ook niet beweren. Mevrouw Depoorter heeft het daarnet ook gezegd: we hebben geen toverstok. Maar sinds twee weken is er toch wel vooruitgang geboekt door FarmaStatus.

FarmaStatus, beste collega's, is een systeem waarbij de apothekers, de patiënten en de voorschrijvende arts kunnen zien wanneer een geneesmiddel niet beschikbaar is. Wij vinden dat een belangrijke stap, omdat op die manier de arts onmiddellijk bij het voorschrijven van een geneesmiddel kan zien dat een bepaald geneesmiddel niet beschikbaar is en kan hij een alternatief voorstellen. Dat is ook belangrijk voor de therapietrouw.

Zoals ik daarnet al zei, zorgt dit voorstel voor een gedeeltelijke oplossing van het probleem van de geneesmiddelentekorten. Voor ons zijn er vier belangrijke elementen in dit voorstel. Ik zal ze kort toelichten.

Ten eerste, wanneer een tekort wordt gemeld, mag het geneesmiddel niet meer worden geëxporteerd. Wij menen dat dit belangrijk is.

Ten tweede, de groothandelaars moeten binnen de drie werkdagen aan de verdelers leveren, in zoverre de levering past in het kader van een openbaredienstverplichting. Dit is overlegd met de sector. Dit is ook een haalbare termijn. Wij kunnen zeggen dat drie dagen lang is en dat het in één dag moet kunnen, maar dat vraagt logistiek behoorlijk wat van die leveranciers. Wij menen niet dat één dag haalbaar is, dus dat willen wij niet zomaar opleggen.

Wanneer de handelaars niet binnen de drie dagen leveren, zal dit automatisch als een tijdelijke stopzetting worden beschouwd.

Ten derde, de apothekers kunnen een alternatief aanbieden, het substitutierecht in het geval van een tekort van een geneesmiddel.

Ten vierde, wanneer een patiënt zijn toevlucht moet nemen tot een duurder alternatief, bijvoorbeeld via import van het geneesmiddel, zullen de meerkosten niet door de patiënt en niet door de ziekteverzekering worden gedragen maar door de fabrikant of door diegene die het tekort veroorzaakt heeft.

Ik wil wel even verder ingaan op het substitutierecht. Het is daarnet al door een aantal collega's aangekaart: het is inderdaad geen algemeen substitutierecht. Wij hebben ervoor gekozen het te beperken tot tekorten van geneesmiddelen. Bij een algemeen substitutierecht, zo hebben wij uit de hoorzittingen geleerd, zou het probleem van tekorten kunnen vergroten.

Het probleem zou kunnen vergroten omdat grotere farmabedrijven grote kortingen zouden kunnen geven aan vooral ketens van apothekers. Op die manier zouden kleinere farmabedrijven, die nu net vaak de generieke fabrikanten zijn, het moeilijk krijgen en dreigen kleine apotheken uit de markt te worden geduwd.

Bovendien – en dat vinden wij het meest belangrijke – zouden die kortingen niet ten goede komen van de patiënt noch van de ziekteverzekering. Wij kiezen voor oplossingen die in de eerste plaats de patiënt ten goede komen.

Er werd nu en dan ook geopperd om in geval van een tekort hoge boetes toe te kennen. Ook voor dat idee hebben wij in het finale voorstel gepast. Uit de hoorzittingen bleek immers dat ook die maatregel een averechts effect zou hebben. In Tsjechië bijvoorbeeld, een land dat qua inwonersaantal met België vergelijkbaar is, werden boetes ingevoerd. Heel wat producten zijn er nadien van de markt verdwenen.

Het zouden vooral alweer de fabrikanten van goedkopere en opnieuw vaak generieke geneesmiddelen zijn die het risico van hoge boetes niet langer wensen te nemen en van de markt zullen verdwijnen.

14.10 Jan Bertels (sp.a): Mijnheer de voorzitter, collega's, een tekort aan geneesmiddelen betekent dat patiënten hun geneesmiddelen niet kunnen krijgen, niet in de apotheek en ook niet in het ziekenhuis, waar de problemen vaak nog groter zjn. Maar of er nu 500 of 600 geneesmiddelen te weinig zijn, elk tekort is er een te veel. Wij moeten daaraan proberen te remediëren.

Collega's, het betreft een belangrijk maatschappelijk probleem, dat heel veel burgers beroert. Ik veronderstel dat u allemaal al wel mensen hebt ontmoet die hun pil niet konden krijgen of anders wel hun zus, tante, grootmoeder, grootvader, buur. Dat veroorzaakt een schok door de samenleving. Het is goed dat wij het probleem ter harte konden nemen, erover in commissie konden debatteren en hoorzittingen in navolging van de hoorzittingen tijdens de vorige legislatuur konden bijwonen. De sp.a-fractie heeft zich constructief opgesteld, dat is steeds onze attitude. Wij hebben constructief mee naar oplossingen gezocht.

Dankzij de goedgekeurde amendementen op het initiële voorstel – er waren er heel wat – ligt hier nu een voldoende evenwichtig voorstel op tafel, een voorstel dat in lijn is met het vroegere pillenplan van sp.a. Ik onderstreep dat het voorstel voldoende evenwichtig is, en dat zijn belangrijke woorden. Het is voldoende maar niet ideaal. De andere collega's verwezen er ook naar, het is niet de ideale oplossing maar het is in de gegeven omstandigheden wel een voldoende oplossing.

Het voorstel is inderdaad evenwichtig, maar er moet inzake farmaceutische industrie nog wel wat gebeuren. Wij moeten op zoek naar een pax farmaceutica, een nieuw geneesmiddelenpact, dat veel ruimer is dan een oplossing voor tekorten, wat daarvan wel een deeltje vormt. Mevrouw de minister, wij moeten de farmaceutische industrie responsabiliseren, waarschijnlijk op verschillende terreinen en, wat ons betreft, op een verschillende manier naar gelang van de farmaceutische actor – ik probeer het diplomatisch te verwoorden om niemand voor het hoofd te stoten. Dat wordt zeker een hot item. Ik sta klaar om de discussie daarover aan te gaan.

Ik richt me nu ook even tot de collega's van Ecolo-Groen.

Het voorliggend voorstel is voldoende evenwichtig met volgens ons ook voldoende respect voor de Europese regels. Wij nemen ermee inderdaad een risico, maar laten we dat verantwoord risico nemen, omdat we ermee stappen in de goede richting kunnen zetten en dat is toch de kern van de zaak. Er zullen waarschijnlijk wel nog stappen moeten volgen, maar deze stap kunnen we alvast zetten en die kans mogen wij niet laten liggen. De volgende stappen moeten we nog bespreken naar aanleiding van een ontwerp van geneesmiddelenpact.

Op een aantal punten kunnen we echt wel een stap voorwaarts zetten. Ik zal enkele concrete en uitvoerbare maatregelen aanhalen die in de praktijk kunnen worden gebracht.

Het eerste punt is een snellere en betere registratie van een eventueel probleem of oorzaak van een tekort aan geneesmiddelen met een duidelijker meldingsplicht dan de bestaande, zodat de beslissingboom van het FAGG, welbekend jargon voor de leden van de commissie voor Gezondheid, beter functioneert. Dat kan tot betere en snellere resultaten leiden. Daarbij hoort een koppeling tussen de databank van het FAGG en de software van de huisartsen, wat thans vrijwel volledig operationeel is. Die koppeling is, hoewel nog niet voor honderd procent in orde, een goede evolutie. FarmaStatus is dus effectief een stap voorwaarts, ook al moet er nog werk verzet worden, opdat een voorschrijvende arts onmiddellijk kan zien welke geneesmiddelen waar beschikbaar zijn. De patiënt gaat zodoende niet nodeloos naar een apotheek om vast te stellen dat een geneesmiddel er niet beschikbaar is, aangezien de voorschrijvende arts de beschikbaarheid van geneesmiddelen kan meedelen aan de patiënt, eenmaal de koppeling van de software voldoet. Laten wij werken aan die koppeling op het terrein.

Ten tweede, de instelling van een tijdelijk dan wel definitief verbod bij een tekort aan geneesmiddelen is voor ons een essentiële maatregel. Om een of andere reden, meestal winstredenen, worden geneesmiddelen bestemd voor de Belgische markt, bij een tekort uitgevoerd naar het buitenland. Dat willen wij onmogelijk maken door een uitvoerverbod in te stellen.

Ten derde, aan de apotheker moeten wij een beperkt substitutierecht toekennen voor geneesmiddelen, indien er zich een tekort voordoet. Geneesmiddelen zijn ingedeeld in de categorie switch of no switch, waarmee ik opnieuw even jargon gebruik. Switchgeneesmiddelen zijn, eenvoudig gesteld, gelijkaardige geneesmiddelen die zonder gevaar voor de volksgezondheid en met respect voor de richtlijnen van het FAGG onderling inwisselbaar zijn.

Het gaat over een beperkt restitutierecht. Moeten wij nog voortdiscussiëren over dat restitutierecht? Ja, want wij moeten rekening houden met de terechte bekommernis die de heer De Caluwé heeft aangehaald, dat het substitutierecht zou kunnen worden misbruikt om stockverkopen te organiseren. Ook daarin vragen wij een evenwicht. Laten wij bepaalde evenwichten niet verstoren, waarmee ik ook doel op sommige amendementen die dat evenwicht wel zouden verstoren en ronduit niet uitvoerbaar zijn op het terrein. Wij mogen onszelf en de mensen op het terrein niets wijsmaken; wij moeten zoeken naar uitvoerbare oplossingen.

Voor de sp.a-fractie is de regeling op grond waarvan de patiënt, die het geneesmiddel moet aankopen en innemen, geen meerkosten moet betalen, als een geneesmiddel dat beschikbaar zou moeten zijn, om de een of andere reden niet beschikbaar is, van fundamenteel belang. Het kan niet dat de patiënt de meerkosten moet betalen, indien de apotheker bijvoorbeeld een geneesmiddel in het buitenland moet aankopen. De patiënt moet altijd worden gevrijwaard. De patiënt en de ziekteverzekering mogen niet het financiële slachtoffer worden van een tekort dat er niet zou mogen zijn.

Mijnheer de voorzitter, collega's, het voorliggende wetsvoorstel betekent een stap voorwaarts, een stap in de goede richting, maar het werk is nog niet af.

Mevrouw de minister, voornamelijk u moet nu aan de slag. Er zijn nog uitvoeringsbesluiten nodig, en wel snel. Ik hoop dat u die KB's snel zult finaliseren. De werkgroep van het FAGG is er al lang mee bezig. Ze liggen klaar. U weet al een hele tijd dat ze er moeten komen. Laat de KB's, die klaarliggen, heel snel komen, zodat de regeling op een gepaste manier en uiterlijk op 31 januari 2020 in werking kan treden. Die KB's moeten er tegen dan zijn.

Mevrouw de minister, ik hoop dat u ook snel het KB zult uitvaardigen dat niet van de werkgroep van het FAGG komt, waardoor meerkosten niet aan de patiënt worden aangerekend. Voor ons is het inderdaad van fundamenteel belang dat de geest van ons voorstel van regeling, als het gaat over de kosten voor de patiënt, regeling die hopelijk goedgekeurd wordt, daarin bewaakt wordt. Dat is in het belang van eenieders gezondheid, de onze en die van de patiënt.

14.11 Catherine Fonck (cdH): Monsieur le président, madame la ministre, chers collègues, rapidement, je vais me permettre de revenir sur quelques éléments qui me semblent importants.

L'indisponibilité des médicaments est un problème de santé publique qui est tout sauf négligeable. D'abord et avant tout, bien évidemment, pour le patient. Au-delà des désagréments des allées et venues chez le pharmacien, cela soulève des enjeux beaucoup plus existentiels d'observance et de rupture de l'observance du traitement. C'est également un problème pour les pharmaciens, pour les médecins, mais aussi pour la sécurité sociale, parce que bien souvent, cette indisponibilité entraîne potentiellement des surcoûts.

Ne soyons pas dupes. Il n'y a pas de baguette magique qui nous permettrait, avec une ou plusieurs mesures, de miraculeusement tout arranger. C'est plutôt par un faisceau de mesures sur l'ensemble du circuit des médicaments que nous pourrons faire avancer la matière et surtout, agir de façon plus efficace contre les indisponibilités des médicaments.

Depuis la production, au niveau des firmes pharmaceutiques, en passant par la distribution, en étant attentifs à privilégier le marché belge sur l'exportation, et à ne pas permettre le piège d'une exportation de médicaments vers des marchés où les médicaments apporteraient un bénéfice plus élevé pour les firmes pharmaceutiques, ce qui pénaliserait alors directement nos patients.

Production, distribution et notification bien plus rapide, qui est indispensable. Et, même si nous n'en avons pas parlé, je plaide personnellement pour que nous puissions examiner l'importance de la mise en place de stocks-tampons, pour un certain nombre de médicaments – pas pour tous, ce ne serait pas utile – identifiés par la Santé publique.

Il s'agit bien, vous l'aurez compris, de responsabiliser chaque acteur du circuit des médicaments.

Cette proposition prévoit de très nombreuses délégations au Roi. Je ne vais pas les reprendre ici mais, madame la ministre, à ce sujet, nous voulons avancer deux balises importantes à ces arrêtés royaux. D'une part, qu'il n'y ait pas de surcoût pour le patient en cas d'indisponibilité d'un médicament, et surtout lorsque la situation oblige un pharmacien à devoir commander le médicament à l'étranger. D'autre part, qu'il y ait une réelle concertation, comme je l'ai plaidé en commission, avec les différents stakeholders de la santé. Je dis bien "concertation" et pas simplement "information" parce qu'il nous faut des solutions pratiques ainsi que des solutions juridiquement solides dans les arrêtés – on se rappellera qu'un texte de loi que vous avez voté sous la précédente législature a été rejeté par la Cour constitutionnelle.

L'AFMPS a encore échangé ces quinze derniers jours avec quelques stakeholders et a annoncé des dates. Je me permets d'insister à nouveau auprès de vous pour que ce soit une réelle concertation et non pas juste une information des décisions unilatérales qui auraient été prises.

Enfin, concernant la possibilité de substitution des pharmaciens dans ce texte, celle-ci est déterminée dans un cadre strict. En effet, elle ne peut survenir que lorsqu'il y a une indisponibilité clairement identifiée et notifiée. Elle est stricte parce que ce n'est jamais que la transposition de ce qui se fait réellement en pratique aujourd'hui, en cas d'indisponibilité. Elle doit être stricte et avoir comme objectif la continuité du traitement pour le patient.

Madame Depoorter, si j'ai effectivement réintroduit un amendement sur l'importance d'informer le médecin prescripteur, c'est parce la situation n'est pas aussi simple que vous la décrivez. Certes, il y a la prescription électronique mais celle-ci ne concerne pas 100 % des prescriptions. La qualité et la continuité des soins ainsi que la sécurité au niveau du traitement impliquent que le médecin prescripteur soit informé lorsque le patient reviendra le voir.

L'amendement que je dépose ici est un peu différent de celui que j'avais déposé en commission. Il n'est pas différent sur l'objectif, mais sur la manière. En effet, il me semble que c'est aussi le rôle des autorités publiques de s'assurer que cette information passe bien du pharmacien vers les médecins prescripteurs avec le moins de lourdeur administrative, et si possible d'ailleurs pas du tout d'actes administratifs posés par le pharmacien. C'est un élément crucial si l'on veut maintenir le patient au cœur des soins, et assurer la continuité entre les différents partenaires et acteurs de la santé. In fine, la priorité est la qualité des soins.

14.12 Sophie Rohonyi (DéFI): Monsieur le président, madame la ministre, la proposition de loi soumise aujourd'hui au vote de notre assemblée constitue une réponse intéressante à une problématique complexe qui intéresse toute la chaîne, allant de la production à la distribution: la pénurie des médicaments. Cette problématique a beaucoup agité notre actualité ces derniers mois et nous nous devions d'y répondre, notamment par l'organisation des auditions que nous avons eues en commission de la Santé publique.

En effet, l'indisponibilité des médicaments, par sa gravité et sa récurrence, met véritablement en péril la santé de nos concitoyens. Qui dit pénurie de médicaments dit convalescence plus longue, aggravation des symptômes d'une maladie, hospitalisation qui aurait pu être évitée, voire décès à plus brève échéance. Pour pallier cela, et avoir accès à leurs médicaments, les patients tentent le tout pour le tout. Les médecins et les pharmaciens tentent quant à eux de maintenir le suivi d'un traitement difficile en important ou en prescrivant un autre médicament, parfois avec une autre posologie, ce qui multiplie les risques d'erreurs d'administration. Aujourd'hui, pas moins de 641 conditionnements de médicaments sont indisponibles. Ils étaient 573 début octobre 2019, et 497 en juillet 2019. Ces chiffres renvoient aux types d'emballages concernés.

En commission, les experts, mais aussi les représentants des patients, ont tous très justement souligné à quel point nous nous trouvons aujourd'hui face à un vrai problème de santé publique. Car si des alternatives aux médicaments en pénurie existent, celles-ci s'avèrent parfois plus chères, et peuvent perturber le traitement d'un patient. On parle ici de traitements contre le cancer, contre des troubles comme la bipolarité, contre les migraines, contre l'insuffisance cardiaque, contre des maladies sexuellement transmissibles comme la syphilis. On parle aussi de soins palliatifs. On pense qu'un patient sur quatre serait potentiellement concerné par la situation.

Pour mon groupe, la présente proposition de loi constitue sans nul doute un premier pas dans la bonne direction en ce qu'elle enjoint les firmes pharmaceutiques à livrer leurs médicaments très rapidement aux grossistes répartiteurs, aux pharmaciens indépendants ou hospitaliers.

C'est aussi un pas dans la bonne direction parce qu'elle inscrit le droit de substitution dans la loi. Toujours est-il que ce droit est conditionné par l'adoption d'un arrêté royal. J'appelle Mme la ministre de tout faire pour que cet arrêté royal puisse être adopté dans les plus brefs délais. Car, en effet, les firmes pharmaceutiques ont une responsabilité sociale qui devrait les obliger à faire primer ce pourquoi un médicament à été produit – sauver des vies – sur la recherche de profits. Cette responsabilité sociale vaut en particulier lorsque ces firmes disposent d'un monopole dans le traitement d'une maladie.

La proposition de loi offre donc une réponse diligente à l'annulation de la loi du 7 avril 2019 modifiant la loi du 25 mars 1964 sur les médicaments. C'est ce qui lui a valu d'être validée par l'AFMPS. Il n'en demeure pas moins que les travaux menés en commission auraient pu être davantage exploités pour répondre au désarroi des pharmaciens et des patients. Nous pensons en effet que si la pénurie des médicaments requiert notre vigilance, l'accessibilité matérielle et financière des patients à leurs médicaments le requiert tout autant.

Les associations comme Test Achats, Médecins du Monde et Kom op tegen Kanker nous ont adressé, fin octobre, des recommandations sur le développement et l'accessibilité des médicaments. Il nous incombe dès lors de proposer aussi une réponse juridique et politique qui soit plus globale que celle proposée par la proposition de loi que nous sommes appelés à voter.

Président: André Flahaut, vice-président.

Voorzitter: André Flahaut, ondervoorzitter.

La ventilation de médicaments disponibles selon leur catégorie, génériques ou non, exportés ou non, n'a jamais été communiquée. La proposition reste incomplète.

Le professeur Dogné a soulevé le fait que pour baisser ses coûts, le secteur pharmaceutique produit l'immense majorité des matières premières des médicaments en dehors de l'Union européenne. Il serait donc opportun d'imposer aux entreprises de conserver des stocks-tampons de 30 %. Cette idée n'a pas été reprise dans la proposition.

Pour toutes ces raisons, mon groupe s'abstiendra sur la présente proposition de loi.

14.13 Laurence Hennuy (Ecolo-Groen): Monsieur le président, chers collègues, la pénurie de médicaments est un problème de santé publique qui s'aggrave d'année en année. C'est un véritable calvaire pour les malades chroniques et l'APB a estimé que la vie de 1 200 patients avait été mise en danger suite aux pénuries. Les industries pharmaceutiques ne produisent pas des produits comme les autres et elles ont une responsabilité particulière dans le management de leur chaîne d'approvisionnement.

Nous sommes tous d'accord pour dire que ce problème est complexe et que s'il existait des solutions toutes prêtes sur l'étagère, on n'en serait pas là. Cette proposition de loi déposée par Mme Depoorter est une première réponse d'un travail parlementaire très important. La proposition formulée aujourd'hui est une bonne réponse. L'importance du signalement et les raisons de la pénurie, la possibilité de suspendre les exportations, la possibilité de substitution du pharmacien et la responsabilisation financière du secteur pharmaceutique vont dans le bon sens.

Comme l'a bien expliqué ma collègue Barbara Creemers, dans les motifs du recours introduit auprès de la Cour constitutionnelle contre la loi de Mme De Block en avril 2019, l'absence de notification à la Commission européenne avait déjà été citée. Nous continuons donc à penser – n'en déplaise à M. Bertels – que dans cette matière très complexe, toutes les garanties juridiques doivent être de mise. Mais je remarque que la sécurité juridique est une question à géométrie variable dans cette assemblée. Même s'il y a urgence, il faut avant tout que la loi soit juridiquement solide pour que les mesures d'exécution soient prises rapidement pour commencer à enrayer le problème.

Aujourd'hui, nous nous abstiendrons mais nous continuons à travailler sur des propositions complémentaires, notamment les licences obligatoires et les stocks stratégiques. Il sera aussi primordial d'évaluer la mise en œuvre des mesures qui seront prises pour qu'on puisse vérifier si elles ont l'effet escompté.

14.14 Catherine Fonck (cdH): En ce qui concerne le volet de la notification à la Commission européenne, je trouve dommage que vous n'ayez pas demandé – mais il n'est pas trop tard! – un avis juridique aux services de la Chambre ou à l'AFMPS, qui auraient pu nous répondre avec une certitude plus importante. Nous soutenons le texte mais si nous pouvions avoir tous les éléments pour rassurer et verrouiller cette question, cela permettrait d'éviter toute difficulté.

Ce n'est qu'une petite suggestion que je me permets de faire ici.

14.15 Jan Bertels (sp.a): Mevrouw Fonck, ik dank u voor uw suggestie, maar de mensen van de administratie, onder meer van het FAGG, hebben daarop al geantwoord. Zij hebben tijdens de hoorzittingen en de bespreking van het voorstel geantwoord dat het een redelijk te verantwoorden risico was. Wij hebben dat antwoord al gekregen, dus wij gaan het geen twee keer vragen.

14.16 Laurence Hennuy (Ecolo-Groen): En effet, la question a été posée à l'AFMPS, laquelle a reconnu l'existence d'un risque.

(…): (…)

14.17 Laurence Hennuy (Ecolo-Groen): Nous le verrons par la suite.

J'en ai terminé, monsieur le président.

14.18 Kathleen Depoorter (N-VA): Mijnheer de voorzitter, collega's, ik ga het kort houden. Ik ben blij dat ik al een zusje erbij heb in dit Parlement.

Ik ben blij met de uiteenzettingen, en ik verwijs naar de woorden van de heer Bertels, die voldoende evenwichtig waren. Dit getuigt toch van het feit dat wij er allemaal van overtuigd zijn dat dit een probleem is dat moest worden aangepakt en waarin we een stap vooruit moesten zetten.

Ik zei het al in mijn inleiding. Het is geen toverstokje. Het is maar een stap. De partijen die zich onthouden hebben aangegeven dat het geen totaaloplossing is, maar dat beweren we ook niet. Het is een begin.

Ik denk dat we vanaf nu verder kunnen werken aan deze problematiek en verder kunnen werken aan een meer performante volksgezondheid.

Mevrouw Fonck, ik vind het heel goed dat uw amendement is aangepast, maar wat ik het meest apprecieerde in uw uiteenzetting is dat u zei dat de patiënt er zeer wel bij vaart als de eerstelijnszorg met elkaar communiceert. Dat is net wat wij allemaal willen, communicatie ten voordele van de patiënt en wetgeving ten voordele van de patiënt.

14.19 Sofie Merckx (PVDA-PTB): Mevrouw Depoorter, ik wou nog even terugkomen op het kleine incident van daarnet.

Op 16 juli ben ik tussenbeide gekomen in de commissie voor Gezondheid naar aanleiding van de stockbreuk van Clamoxyl. Ik heb dan een hoorzitting gevraagd. Wij hadden dat twee dagen daarvoor ook al gevraagd. Dat stond toen op de agenda om dat de dag daarop te doen. U hebt met de N-VA toen tegengestemd.

Ik heb de video opnieuw bekeken. U hebt daar tegengestemd. Ik heb hier niet zomaar iets gezegd. Dat is de waarheid.

Ik ben blij dat u daarna bijgedraaid bent en het dan wel interessant vond om de hoorzittingen te houden.

14.20 Kathleen Depoorter (N-VA): Dan hebt u mijn geheugen opgefrist. Ik kan u wel melden dat ik dit wetsvoorstel op 21 juni heb ingediend. Ik denk dat ik dus echt wel met deze problematiek bezig was en dat ik echt wel blij was dat we in gang schoten. Dat we tegen hebben gestemd, zal dan een andere reden hebben gehad.

We hebben hier met zijn allen aan gewerkt. Ik denk niet dat mij kan worden verweten dat dit een probleem was dat ik pas later heb willen aanpakken, want 21 juni is ver voor 17 juli.

Le président: Quelqu'un demande-t-il encore la parole? (Non)

Vraagt nog iemand het woord? (Nee)

La discussion générale est close.

De algemene bespreking is gesloten.

15 Proposition de loi modifiant la loi du 30 juillet 1938 concernant l'usage des langues à l'armée en ce qui concerne le dépôt du rapport (721/1-4)

Nous passons à la discussion des articles. Le texte adopté par la commission sert de base à la discussion. (Rgt 85, 4) (229/6)

Wij vatten de bespreking van de artikelen aan. De door de commissie aangenomen tekst geldt als basis voor de bespreking. (Rgt 85, 4) (229/6)

L’intitulé a été modifié par la commission en “proposition de loi modifiant diverses législations, en ce qui concerne les pénuries de médicaments".

Het opschrift werd door de commissie gewijzigd in “wetsvoorstel tot wijziging van diverse wetgevingen wat de tekorten aan geneesmiddelen betreft".

La proposition de loi compte 9 articles.

Het wetsvoorstel telt 9 artikelen.

* * * * *

Amendements déposés:

Ingediende amendementen:

Art 4

• 20 - Catherine Fonck (229/7)

Art. 7

• 18 - Eliane Tillieux (229/7)

• 21 - Catherine Fonck (229/7)

Art. 8

• 19 - Eliane Tillieux (229/7)

• 22 - Catherine Fonck (229/7)

* * * * *

Conclusion de la discussion des articles:

Besluit van de artikelsgewijze bespreking:

Réservé: les amendements et les articles 4, 7 et 8.

Aangehouden: de amendementen en de artikelen 4, 7 en 8.

Adoptés article par article: 1 à 3, 5, 6, avec une correction de texte, et 9.

Artikel per artikel aangenomen: 1 tot 3, 5, 6, met een tekstverbetering, en 9.

* * * * *

La discussion des articles est close. Le vote sur les amendements et articles réservés ainsi que sur l'ensemble aura lieu ultérieurement.

De bespreking van de artikelen is gesloten. De stemming over de aangehouden amendementen, de aangehouden artikelen, en over het geheel zal later plaatsvinden.

15 Wetsvoorstel tot wijziging van de wet van 30 juli 1938 betreffende het gebruik der talen bij het leger wat het indienen van het verslag betreft (721/1-4)

Proposition déposée par:

Voorstel ingediend door:

Annick Ponthier, Barbara Pas, Steven Creyelman, Ellen Samyn, Dries Van Langenhove, Pieter De Spiegeleer.

La discussion générale est ouverte.

De algemene bespreking is geopend.

15.01 Theo Francken, rapporteur: Mijnheer de voorzitter, ik ben rapporteur van een wetsvoorstel van de Vlaams Belangfractie dat ertoe strekt betere en op vaste tijdstippen verslaggeving te doen van het gebruik en de problematiek van de taalverhoudingen in het Belgische leger.

Het voorstel heeft op zich in de commissie een heel debat gegenereerd.

Er is ook een stemming geweest, die, voor wie de gebruiken in de Kamer kent, enigszins verrassend was. De stemming heeft ertoe geleid dat het wetsvoorstel is aangenomen.

Voordien is ook een amendement van mijn hand aangenomen, dat stelt dat de verslaggeving niet in de twee Kamers maar in de Kamer van volksvertegenwoordigers moet gebeuren. De meerderheid van de commissie toonde gelukkig de wijsheid om het amendement aan te nemen.

Dat is heel kort de inhoud van het rapport. Voor het overige verwijs ik graag naar het schriftelijk verslag voor bijkomende uitleg of commentaar.

De voorzitter: Ik geef het woord aan mevrouw Ponthier.

15.02 Annick Ponthier (VB): Mijnheer de voorzitter, mijnheer de minister, collega's, dat de gelijke taalrechten en kansen voor de Vlamingen in het Belgische leger in het verleden wel eens te wensen overlieten – ik druk mij nog zacht uit –, resulteerde in een wetgeving ter zake, met name de wet van 30 juli 1938 betreffende het gebruik der talen bij het leger.

Die wet vond haar grondslag in een aantal historische feiten, niet enkel maar ook in de Eerste Wereldoorlog waarin Vlaamse soldaten vaak onder het bevel van Nederlandsonkundige officieren stonden en zij onder het motto "Et pour les Flamands la même chose" bevelen moesten opvolgen die zij niet begrepen en die ertoe leidden dat zij meer dan eens de dood werden ingejaagd.

De feiten zijn wat ze zijn. De geschiedenis is wat ze is. Ik zal er hier dan ook niet uitgebreid op ingaan. Een en ander uit onze geschiedenis zorgde echter wel voor een nood aan een hoger bewustzijn ter zake. Een van de gevolgen was dus de reeds vermelde wet.

Om de effectieve uitvoering van de wettelijke regels te waarborgen, bepaalt artikel 32 van die wet dan ook dat de minister van Landsverdediging jaarlijks een verslag over de toepassing van de wet in de Kamer van volksvertegenwoordigers indient.

Die verplichting wordt ook effectief uitgevoerd. Zij staat immers in de wetgeving gestipuleerd. In de praktijk heeft ze in het verleden echter een aantal problemen gegeven. Het verslag werd vaak laattijdig ingediend, meestal pas in de loop van het jaar volgend op het jaar waarop het verslag betrekking had en vaak nog veel later.

Aldus werden in de commissie voor Landsverdediging, waarvan ik ook in de vorige legislatuur deel uitmaakte, de jaarverslagen van de jaren 2007, 2008, 2009, 2010 en 2011 op vraag van de Vlaams Belangfractie en onder het ministerschap van minister De Crem pas op 18 juli 2012 aangevat, zijnde dus vijf jaar later dan dat had moeten gebeuren.

Een en ander wijst erop dat men deze verslaggeving eerder als een formaliteit aanziet waarbij wordt voorbijgegaan aan haar concrete doelstelling. Dat heeft tot gevolg dat de problematiek van het taalevenwicht ook geen rol speelt bij de voorbereiding van de begroting van het beleidsdomein Landsverdediging, simpelweg omdat de regering zelf nog niet over het document beschikt.

Het wordt dan voor de parlementsleden ook bijzonder moeilijk om de bespreking van de begroting van Landsverdediging voor te bereiden omdat men niet over alle documenten beschikt die hiervoor noodzakelijk zijn. Dat komt er in de praktijk uiteraard op neer dat het nut van het verslag sterk vermindert en dat het verslag de facto waardeloos is.

Dat deze gang van zaken niet alleen een administratief probleem vormt, maar ook feitelijke gevolgen heeft voor het beschermen van de uitvoering van de wet blijkt onder meer uit de verslagen. Voor een aantal categorieën van militairen blijft het onevenwicht tussen Nederlandstaligen en Franstaligen bestaan. Wij mochten dat gisteren nog in de commissie vernemen van de nieuwe minister van Landsverdediging, de heer Goffin, die op een vraag van onze fractieleider, mevrouw Pas, antwoordde dat het onevenwicht verre van weggewerkt is.

Nochtans stipuleren de verslagen telkenmale dat de krijgsmacht streeft naar een taalverhouding die deze van de Belgische bevolking weerspiegelt, namelijk 60 % Nederlandstaligen en 40 % Franstaligen.

Wij zijn van oordeel dat een verslag dat binnen een aanvaardbaar tijdsbestek zou worden afgeleverd bruikbaar zou kunnen zijn om die onevenwichten weg te werken en om het tekort aan Vlaamse arbeidsplaatsen op te vullen, teneinde de doelstellingen van de krijgsmacht zelf te behalen. Dat is niet alleen nuttig, maar wat ons betreft zelfs wenselijk.

Wij willen met dit wetsvoorstel dus niet meer, maar ook niet minder dan ervoor zorgen dat een reeds bestaande wetgeving tijdig wordt uitgevoerd. Ik meen dat men niets wereldschokkends vraagt en dat de minister het verslag dus als bijlage bij de jaarlijkse beleidsnota zou toevoegen, zoals dat hoort. Zonder dat kan het debat volgens ons niet terdege worden gevoerd. Het betreft hier dus gewoon een technische aanvulling op de reeds bestaande wetgeving.

Bovendien, en ik heb dat ook in de commissie toegelicht, werd deze richtlijn ook opgenomen in de aanbevelingen van de werkgroep taalevenwicht bij het leger, die in de legislatuur van 2010-2014 werd samengesteld. Mijnheer de voorzitter, u zult zich dat ongetwijfeld nog herinneren. Ik maakte daarvan toen ook zelf actief deel uit, samen met een aantal andere collega's hier aanwezig.

Die werkgroep kwam er overigens specifiek op vraag van MR, bij monde van de heer Denis Ducarme. Hij vond het nodig om aan deze problematiek ettelijke hoorzittingen, verslagen en adviezen te wijden. Vlaams Belang heeft dat verzoek gesteund. Er werd ook een lijvig document voor opgesteld met een aantal aanbevelingen.

De laatste van de vijf aanbevelingen heeft betrekking op artikel 32 van de wet van 30 juli 1938 betreffende het gebruik der talen bij het leger. Dit artikel bepaalt dat de minister van Landsverdediging de Kamer van volksvertegenwoordigers jaarlijks een verslag moet bezorgen over de toepassing van de wet. De werkgroep beklemtoont het belang van dat verslag en wenst bijgevolg dat dit artikel vanaf dit jaar volledig en daadwerkelijk wordt toegepast. Aldus zal de Kamer in de toekomst aan de hand van het verslag de evolutie van de taalverdeling bij het leger transparant en op constructieve wijze kunnen blijven volgen.

Die aanbeveling werd in een wettekst gegoten. De verslaggever heeft al aangehaald dat de partijen die normaal gezien altijd veel belang hechten aan de inhoud van de Belgische Grondwet bij de artikelsgewijze stemming in de commissie wel selectief waren. Ze stemden tegen artikel 1, dat verwijst naar de toepassing van de Grondwet waarop dit wetsvoorstel betrekking heeft. Het Vlaams Belang vond dit een zeer vreemde gang van zaken.

Is het dan toch niet de inhoud die telt, maar de indiener? Ik hoop dat ik daar verkeerd in ben en dat bij de stemming later vandaag niemand oogkleppen op heeft en dat het gezond verstand mag terugkeren.

15.03 Wouter De Vriendt (Ecolo-Groen): De Ecolo-Groenfractie heeft in de commissie tegen gestemd en dat zal ze opnieuw doen.

Ik kom tussenbeide omdat ik wilde vragen aan de heer Bogaert van CD&V wat zijn stemgedrag straks zal zijn. De heer Bogaert heeft in de commissie voor het wetsvoorstel van Vlaams Belang gestemd. Ik zou hem in alle sereniteit willen vragen om zijn stemgedrag te herzien. Waarom? Ik vind namelijk dat stemmen voor een wetsvoorstel van het Vlaams Belang die partij sterker maakt en die partij normaliseert. Dat is geen normale partij. Deze partij beschouwt asielzoekers als criminelen en doet alsof de samenleving beschermd moet worden tegen asielzoekers.

Het is een partij waarvan prominente leden lid zijn van agressieve racistische milities in ons land. Vandaar dat ik de heer Bogaert wou vragen om er eens over na te denken of hij die partij werkelijk sterker wil maken door wetsvoorstellen van die partij te steunen. Ik meen niet dat dit behoort tot de traditie van CD&V, ik meen dat de normen en waarden van CD&V anders zijn.

15.04 Theo Francken (N-VA): Het gaat niet over een persoonlijk feit, mevrouw Pas, u zult zichzelf wel verdedigen. Ik wil echter graag even het woord nemen.

In de commissie voor Landsverdediging, waarvan ik net als de voorzitter al jaren lid ben, hebben we een cultuur die inhoudt dat we proberen op een positieve manier met elkaar samen te werken. U weet dat zeer goed, mijnheer De Vriendt. Het gaat om de inhoud van dit wetsvoorstel en u hebt daar geen commentaar op gegeven.

Het Vlaams Belang stelt wetgeving voor die ertoe moet leiden dat de rapportering tijdig gebeurt zodat de parlementsleden hun werk goed kunnen doen als we de beleidsnota bespreken in de commissie voor Landsverdediging. Als we de inhoudelijke merites van dat voorstel bekijken, dan is onze fractie van oordeel dat we daar achter kunnen staan.

We hebben een bepaalde geschiedenis van taalverhoudingen in het Belgische leger en daar is altijd al veel rond te doen geweest. We hebben in het verleden verwijten gehad van de heer Ducarme van de MR over de flamandisation de l'armée belge. Daar is een commissie over geweest waar u lid van was. Ik zat daar niet in omdat ik toen lid was van de regering. Dat zijn dus gevoelige punten.

Als er nu na het hele debat over de vervlaamsing van het Belgische leger een voorstel komt om het objectieve rapport dat er wettelijk gezien altijd moet komen ook tijdig te laten komen, dan zegt iemand als u, die al vele jaren het parlementaire metier goed probeert in te vullen, dat het komt van die fractie en dat het dus racistische militiepraat is. Dat vind ik niet juist. In de commissie voor Landsverdediging proberen we op een correcte wijze te werken en u weet net zo goed als ik dat dit soort voorstellen daar geen schijn van kans zou hebben.

Het gaat om een voorstel dat inhoudelijk correct is en dat de parlementaire controle wil bevorderen. U pleit altijd voor respect voor het Parlement. Dit voorstel vraagt om een instrument om ons werk goed te kunnen doen. Een dergelijk voorstel verdient dan ook de steun van de N-VA-fractie, wie het ook heeft ingediend. Ik vind het jammer dat ik het zelf niet heb ingediend want het is een goed voorstel dat het parlementaire werk kan verbeteren. Dat vindt u ongetwijfeld zelf ook van de inhoud, los van de polemiek over wie het heeft ingediend.

Dus in dezen en ook namens mijn fractie kan ik u meegeven dat wij wetsvoorstellen op hun inhoudelijke verdiensten zullen beoordelen. Wij gaan niet mee in een verhaal dat iets sowieso slecht is, gebonden aan van wie het komt. Komt een wetsvoorstel van de PVDA, de PTB, Défi of het Vlaams Belang, als het inhoudelijk goede wetsvoorstellen zijn, dan zullen wij die op hun inhoudelijke merites beoordelen.

Wij doen niet mee aan de gedachtepolitie en het cordon sanitaire met onze partij, de N-VA.

15.05 Barbara Pas (VB): Ik vind het aandoenlijk dat collega Francken zich aangesproken voelt bij een vraag aan de heer Bogaert en bij een vraag waarbij mijn partij wordt geviseerd. Ik dank hem alleszins voor zijn terechte opmerking.

Ik vind het ook aandoenlijk, collega De Vriendt, dat u vragen stelt aan een collega die hier niet eens aanwezig is. U viseert immers collega Bogaert. Het is een feit dat u inhoudelijk geen enkel argument hebt bij dit voorstel. Het gaat u louter om de indiener. U zegt dat voorstellen van mijn partij steunen, mijn partij sterker zou maken. Ik denk dat u zich schromelijk vergist. Ik denk dat figuren zoals u, die op voorhand goede voorstellen uitsluiten omwille van de indiener, mensen beledigen en op één hoopje gooien met criminelen; u noemt milities, maar die zijn bij mijn weten al jaar en dag verboden in dit land. Het is uitgerekend die arrogante houding, waarmee u volgens de laatste peiling 27 % van de kiezers en sinds de laatste verkiezingen alleszins meer dan 800.000 mensen schoffeert, die ons alleen maar sterker maakt. Het is die arrogante houding om niet naar Vlamingen te luisteren die wel achter onze voorstellen staan, die ons alleen maar sterker maakt.

Ik zou Jean-Jacques Rousseau willen citeren: beledigingen zijn de argumenten van zij die ongelijk hebben. Daar had Rousseau 100 % gelijk in: als men inhoudelijk niets tegen ons voorstel kan inbrengen, pakt men de indiener maar aan. U doet maar. U bent verantwoordelijk voor uw stemgedrag. Laat de heer Bogaert en de andere partijen zich maar verantwoorden voor hun stemgedrag. Als zij dit een goed voorstel vinden, is het de bedoeling dat dit gesteund wordt. Daarvoor dient een democratie. Wij beschouwen alles inhoudelijk. Wij hebben hier al voorstellen afgekeurd of gesteund van zowat elke fractie in dit huis, omdat wij oordelen op inhoud en niet op indiener. Dat heet democratie, maar blijkbaar hebben sommige partijen die zichzelf democratisch noemen en ons niet-democratisch noemen, meer moeite met democratie dan wij.

15.06 Theo Francken (N-VA): Mevrouw Pas, ik vind het spijtig dat u het aandoenlijk vindt dat ik namens de heer Bogaert spreek. Ik voer het woord namens mijn fractie. Ik heb gesproken als rapporteur en daarna heb ik gesproken als lid van de grootste fractie. Dat heeft niets te maken met Hendrik Bogaert. Hij moet zijn standpunt zelf maar verdedigen.

Ik wil nog één ding zeggen: ik kan maar hopen dat wij in de komende jaren in de commissie voor Landsverdediging, en ook in de Parlementaire Assemblee van de NAVO trouwens, op dezelfde constructieve en positieve manier zullen blijven samenwerken, zoals wij dat al vele jaren doen, over de partijgrenzen heen. Dat hebben wij tot nu toe altijd gedaan in het belang van onze jongens en meisjes, zowel in België als in het buitenland, en dat zijn er veel, zodat wij goed parlementair werk, zoals het werk van mevrouw Ponthier, op een correcte manier en met respect voor elkaar kunnen behandelen, net zoals bij uw betoog gisteren over de Pandurs. Wij moeten iedereen de tijd geven om de zaken deftig te bespreken en grondig inhoudelijk werk te leveren. Ik mag het maar hopen.

15.07 Nadia Moscufo (PVDA-PTB): Monsieur le président, chers collègues, notre groupe a également voté contre cette proposition de loi en commission car, pour nous, les arguments expliqués par les auteurs et ceux qui la soutiennent ne reflètent pas du tout... (Brouhaha)

Monsieur le président, y a-t-il moyen de faire un peu le calme dans la salle?

Le président: Oui. C'est parce que M. Bogaert vient d'arriver! Il y a des gens qui soignent leur entrée.

15.08 Nadia Moscufo (PVDA-PTB): Bienvenue!

Le président: Je vous en prie, madame.

15.09 Nadia Moscufo (PVDA-PTB): Monsieur le président, les arguments expliqués par les auteurs et les groupes politiques qui la soutiennent ne reflètent pas du tout les problèmes réels qui existent à la Défense et encore moins les problèmes qui reviennent vraiment de la pratique du terrain.

Nous considérons qu'il y a effectivement de gros problèmes à résoudre à la Défense, surtout et avant tout en matière de conditions de travail de nos militaires, au niveau des rémunérations et sur la manière dont est menée la politique de recrutement.

Des négociations sont d'ailleurs en cours avec les syndicats mais celles-ci restent au frigo car nous sommes en période d'affaires courantes. Les militaires y réclament des indemnités d'éloignement lorsqu'ils doivent aller travailler plus loin. Évidemment, ici, avec nos salaires, devoir effectuer des déplacements ne fait pas tellement partie de nos préoccupations. Il y est également question d'indemnités pour les frais de téléphone, d'indemnités pour les déplacements à vélo et de surplus salarial pour les prestations effectuées le week-end.

Les syndicats disent toutefois qu'en matière de recrutement, ces petites améliorations salariales ne sont que des cacahuètes. Ce qui pose problème dans le recrutement, c'est la question de la revalorisation du métier à travers une augmentation du salaire brut et le statut même des militaires. Aujourd'hui, beaucoup trop de contrats proposés ne portent que sur des périodes de quatre, voire de huit ans. Ce n'est pas avec ce genre de contrats qu'on va motiver les femmes et les hommes de ce pays à s'engager à la Défense.

Bien sûr, la question du bilinguisme n'est pas à négliger. Cela fait partie des discussions de la concertation sociale. D'après les échos, il y aurait même des exemples positifs quant à la stimulation des militaires au bilinguisme. En tant que parti, on souhaite que ces discussions restent dans le giron de la concertation sociale. Reste à savoir en quoi la protection des citoyens sera mieux garantie si le pourcentage d'un groupe linguistique par rapport à un autre est mieux équilibré qu'aujourd'hui.

Nous nous posons donc vraiment beaucoup de questions quant à l'enjeu de cette proposition de loi. Son objectif n'est-il pas plutôt de diviser? Or la Belgique d'en bas et, dans ce cas précis, les militaires ont besoin de plus d'unité. Pour ces raisons, nous voterons contre ce texte. Nous sommes un, wij zij één.

Le président: Merci, madame Moscufo.

Je pense que les problèmes que vous avez soulevés donneront lieu à une série de discussions inscrites au programme de la commission du mois de janvier pour approfondir les autres thèmes que vous avez abordés, notamment en termes de recrutement, de formation, etc.

Quelqu'un demande-t-il encore la parole? (Non)

Vraagt nog iemand het woord? (Nee)

La discussion générale est close.

De algemene bespreking is gesloten.

16 Wetsvoorstel tot heffingen op het zakencijfer van de vergoedbare farmaceutische specialiteiten en een bijdrage op marketing voor het jaar 2020 (802/1-5)

Nous passons à la discussion des articles. Le texte adopté par la commission sert de base à la discussion. (Rgt 85, 4) (721/4)

Wij vatten de bespreking van de artikelen aan. De door de commissie aangenomen tekst geldt als basis voor de bespreking. (Rgt 85, 4) (721/4)

La proposition de loi compte 2 articles.

Het wetsvoorstel telt 2 artikelen.

Aucun amendement n'a été déposé.

Er werden geen amendementen ingediend.

Les articles 1 et 2 sont adoptés article par article.

De artikelen 1 en 2 worden artikel per artikel aangenomen.

La discussion des articles est close. Le vote sur l'ensemble aura lieu ultérieurement.

De bespreking van de artikelen is gesloten. De stemming over het geheel zal later plaatsvinden.

16 Proposition de loi portant les cotisations sur le chiffre d'affaires des spécialités pharmaceutiques remboursables et une cotisation sur le marketing pour l'année 2020 (802/1-5)

Proposition déposée par:

Voorstel ingediend door:

Robby De Caluwé, Goedele Liekens.

La discussion générale est ouverte.

De algemene bespreking is geopend.

Le rapporteur est Mme Dominique Sneppe. Elle renvoie à son rapport écrit.

16.01 Sofie Merckx (PVDA-PTB): Monsieur le président, madame la ministre, chers collègues, nous allons voter une proposition de loi qui détermine la cotisation sur le chiffre d'affaires des spécialités pharmaceutiques remboursables et une cotisation sur le marketing pour l'année 2020.

Le PTB a déposé un amendement visant à augmenter la cotisation de base sur le chiffre d'affaires. L'objet de cette cotisation est de responsabiliser le secteur pharmaceutique en matière de financement de la sécurité sociale.

Ce secteur réalise une grande partie de son chiffre d'affaire grâce à notre sécurité sociale. Il paraissait donc logique de le responsabiliser au sujet des dépassements budgétaires.

En 2006, le taux de la cotisation sur le chiffre d'affaires s'élevait à 9,73 % et, en 2008, une meilleure maîtrise du budget de l'INAMI avait permis de ramener ce taux à 6,73 %, comme c'est le cas actuellement.

Cependant, nous sommes confrontés à plusieurs grands problèmes. Selon les calculs du Comité de monitoring, le budget des médicaments enregistrerait, d'ici 2024, une croissance de pas moins de 1,4 milliard d'euros.

Les firmes pharmaceutiques se portent bien et continuent à faire des bénéfices importants. Le dépassement budgétaire est causé non seulement par les volumes mais aussi par le prix de plus en plus élevé des médicaments.

Dès lors, nous pensons qu'il est justifié d'augmenter cette cotisation de 2 % et de la ramener au taux de 2017, c'est-à-dire 8,73 %, ce afin de responsabiliser le secteur.

Toen ik in de commissie de verhoging van de heffing voorstelde, om de farmaceutische sector te responsabiliseren in deze moeilijke budgettaire situatie, zei zowel de N-VA als het Vlaams Belang dat het nodig was om te overleggen met de farmaceutische sector, vooraleer hiertoe te beslissen. Als ik het goed begrepen heb, vinden die partijen dat wij, vooraleer wij de bijdrage verhogen, eerst de farmaceutische sector moeten raadplegen. Ik kan zelf hun antwoord reeds een beetje inschatten. Meer bijdragen aan de sociale zekerheid zal hun winst een klein beetje verminderen, dus daarop zullen zij niet happig zijn.

Collega's van N-VA, toen u in 2017 in de Zweedse coalitie, samen met Open Vld en CD&V, besliste om de prijs van antibiotica te verhogen, hebt u toen de mening van de patiënten gevraagd? De patiënten hebben dat verschil moeten ophoesten. De gemiddelde antibioticafactuur is tussen 2016 en 2017 met ruim 85 % gestegen. De patiënten hebben in dat jaar 24 miljoen euro extra moeten ophoesten. Maar toen vond u het blijkbaar niet nodig om eerst de patiënten te raadplegen. Er werd hun gewoon gevraagd om te betalen.

Voor ons moet het gedaan zijn met twee maten en twee gewichten. Een bijdrageverhoging van 2 % voor de farmaceutische sector is niet meer dan normaal en is gezien de goede gezondheid van de sector, niet meer dan een faire bijdrage in de huidige budgettaire context. Ik roep alle andere partijen op om ons amendement te steunen.

16.02 Steven Creyelman (VB): Mevrouw Merckx, ik wil u toch even corrigeren.

Wij hebben niet gezegd dat de farmasector moet gecontacteerd worden om eens na te gaan hoeveel belastingen hij wil betalen; wij hebben gezegd dat wij de impact van dat voorstel minder goed kennen.

Ik heb een beetje de indruk, en samen met mij heel wat collega's, dat u daarop gewoon een getal gekleefd hebt. U wilt +2 %. Waarom niet +1,5 % of +3 % of +20 %? Dat is niet echt duidelijk in uw verantwoording, moet ik eerlijk toegeven. Wij zullen ons onthouden op de stemming over uw amendement. De intentie is goed, maar uw verantwoording is een beetje summier. Waarom precies 2 %? Het is mij niet duidelijk. Het is waarschijnlijk heel wat andere collega's niet duidelijk.

Iemand van het kabinet van de minister verduidelijkte trouwens dat de middelen niet terechtkomen waar u wilt dat ze terechtkomen, namelijk in de zorgverzekering, maar dat ze terechtkomen in de algemene werking van het RIZIV.

16.03 Sofie Merckx (PVDA-PTB): Mijnheer Creyelman, het RIZIV maakt natuurlijk deel uit van onze sociale zekerheid, ik weet niet of u dat al wist.

Ik heb hier het verslag van de bespreking in de commissie. Mevrouw Dominiek Sneppe zei letterlijk: "Een eventuele verhoging van de heffingen dient deel uit te maken van de onderhandelingen over een nieuwe federale regering. Alleszins is er ook overleg met de farmaceutische sector vereist." Ook al beweert u hier dat dit niet het geval is, mevrouw Sneppe heeft dat zo letterlijk in de commissie gezegd.

16.04 Kathleen Depoorter (N-VA): Mijnheer de voorzitter, collega's, namens de N-VA wil ik verduidelijken dat wij dit wetsvoorstel zullen steunen. Momenteel hebben wij te maken met een miniregering in lopende zaken, maar de lopende zaken moeten wel uitgevoerd worden. Wij willen absoluut vermijden dat de werking inzake het geneesmiddelenbeleid belemmerd wordt.

Het amendement van PVDA zullen wij niet steunen. Mevrouw Merckx, ik herhaal dat wij in de commissie al heel duidelijk hebben gezien dat de verdeling van de middelen voor vergoedbare farmaceutische specialiteiten heel onevenredig is. U gaat met een kaasschaaf van 2 % door alle sectoren waardoor u de innovatieve sectoren, de specialiteiten en de generieken allemaal op dezelfde manier behandelt. In de hoorzittingen over de tekorten en het ontbreken aan geneesmiddelen hebben wij gehoord dat niet alle farmaceutische firma's op dezelfde manier behandeld kunnen worden. Wij ondersteunen uw kaasschaafmethode daarom niet.

Wel willen wij heel duidelijk werk maken van de toegankelijkheid van medicatie voor onze patiënten, wat wij ook al in de commissie hebben gezegd. Wij doelen daarmee op innovatieve en nieuwe medicatie. Wij richten ons dan ook op een nieuw toekomstpact zoals verschillende collega's in deze vergadering al gezegd hebben.

Mevrouw Merckx, in uw kaasschaafprincipe waarmee u zonder nadenken overal 2 % weghaalt, stappen wij niet mee.

16.05 Robby De Caluwé (Open Vld): Mijnheer de voorzitter, het wetsvoorstel dat voorligt, maakt normaal deel uit van een programmawet. Bij gebrek aan reguliere begroting is er nu geen programmawet, maar voor de financiering van de ziekteverzekering is er toch wel nood aan inkomsten uit de heffing op de omzet van terugbetaalbare geneesmiddelen in België. Met dit voorstel voorzien wij in een legistieke basis zodat wij net als in de voorgaande jaren de voormelde heffing kunnen innen.

Dit wetsvoorstel handhaaft ook de percentages van de heffingen die wij de afgelopen jaren hebben gekend. Dit is dus geen nieuw beleid. Alleen bevat dit wetsvoorstel de garantie dat de ziekteverzekering niet bepaalde inkomsten moet derven door de bijzondere politieke situatie waarin wij ons bevinden.

Wij kiezen er bewust voor geen aanpassingen te doen aan de percentages. Ik wil u eraan herinneren, collega's, dat deze inkomsten vorig jaar goed waren voor bijna 264 miljoen euro.

Wat het amendement van PVDA-PTB betreft, dat steunen wij uiteraard ook niet. Het is inderdaad een lukraak gekozen percentageverhoging. Het geneesmiddelenbudget is opgemaakt. Dit verdwijnt in de gewone RIZIV-pot en komt niet ten goede van de patiënt.

Hier wordt vaak verwezen naar de grote vijand, de grote farmabedrijven. Zoals door collega Depoorter is opgemerkt, er zijn ook heel wat andere spelers in de markt betrokken. Ik denk bijvoorbeeld aan producenten van generieke geneesmiddelen, waarvan sommige ook veel winst maken, maar niet allemaal.

Ik ben ervan overtuigd dat heel wat van die farmabedrijven minder winst maken dan bijvoorbeeld de leveranciers van een aantal laptops van de PVDA-PTB-fractie, of de belangrijkste leverancier van haar advertenties.

Het gaat om een omzetheffing. Het is geen heffing op de winsten. Vandaar dat wij het logisch vinden dat wij de percentages behouden.

16.06 Jan Bertels (sp.a): Wij hebben het hier effectief over een gedeelte van de financiering van de ziekteverzekering, meer bepaald het deel administratieve begroting. Een bijdrage van de farmasector is daarin al jaren een standaardgegeven. Die bijdrage is ook nodig om de administratieve begroting in orde te krijgen. Met het wetsvoorstel wordt daarvoor de wettelijke basis gecreëerd. Zo wordt ervoor gezorgd dat er ook in 2020 een bijdrage van de farmasector gevaagd kan worden. Die bijdrage moet er komen, anders is de administratieve begroting van de ziekteverzekering niet in orde.

Wij zullen het wetsvoorstel steunen, omdat die bijdrage nodig is. In het kader van de ziekteverzekeringsbegroting van een nieuwe volwaardige regering en in het kader van de RIZIV-begroting zal er in de toekomst een debat nodig zijn over de bijdrage van de farmaceutische sector en over de responsabilisering van de verschillende actoren in de farmaceutische sector. Wat is een faire bijdrage?

Kan dat debat gevoerd worden met het oog op de totstandkoming van een pax pharmaceutica en het geneesmiddelenpact? Waarschijnlijk wel. Hoe dan ook moet die faire bijdrage er komen. Voor ons zal die bijdrage de huidige bijdrage moeten overstijgen, maar ze zal afgelijnd en niet lineair mogen zijn. Wij zijn niet voor een lineaire verhoging voor alle geneesmiddelenproducenten. Ik heb dat ook al aan mevrouw Merckx gezegd. Wij willen niet alle actoren op dezelfde manier treffen, want met een lineaire verhoging worden sommige actoren uit de markt geduwd. Dat is niet de bedoeling. Wij willen dat niet, maar er moet wel een nieuwe, hogere, faire bijdrage komen van de farmaceutische sector. Die bijdrage moet voor de verschillende actoren aangepast zijn. Die discussie zullen wij moeten voeren in het licht van een nieuwe pax pharmaceutica, zoals mevrouw de minister zopas al ruiterlijk heeft toegegeven.

16.07 Sofie Merckx (PVDA-PTB): Mijnheer de voorzitter, ik zou even kort willen antwoorden.

Het Parlement heeft onlangs het Fonds voor de Witte Woede ingesteld. Dat betekent een extra uitgave, dus moet het Parlement ook effectief op zoek gaan naar nieuwe inkomsten.

Ik wou er even de klemtoon op leggen dat het om een verhoging van ongeveer 70 miljoen euro gaat, als ik het goed heb berekend. Vorige week heeft de PVDA berekeningen over de 25 geneesmiddelen die het meest kosten aan het RIZIV uitgebracht. Mochten wij een faire prijs toepassen in België, zouden wij daar meer dan 400 miljoen euro op kunnen besparen. Daar zitten trouwens ook 7 generische geneesmiddelen bij, waaraan het RIZIV meer dan 280 miljoen euro heeft uitgegeven. Als wij de prijzen van in Nederland zouden toepassen, zouden wij daar 170 miljoen euro op kunnen besparen. Ons voorstel is dus helemaal niet extreem. Het is inderdaad een bijdrageverhoging, maar die is nodig, omdat de farmaceutische sector de vooropgestelde budgetten steeds overschrijdt. Het lijkt mij dan ook niet meer dan normaal dat wij een extra bijdrage vragen.

16.08 Catherine Fonck (cdH): Monsieur le président, nous soutiendrons cette proposition de loi mais avec un signal pour l'avenir, à savoir l'importance d'une responsabilisation accrue du secteur pharmaceutique. Dans toutes les économies qui ont été imposées au secteur de la santé sous la dernière législature, le seul acteur qui n'a pas respecté ces économies est le secteur pharmaceutique, à l'inverse des autres acteurs qui sont restés dans les balises et qui ont même dû compenser ce manquement.

L'enjeu est majeur – avec les médicaments innovants ou les thérapies géniques – et la responsabilisation du secteur pharmaceutique sera très importante dans l'optique d'obtenir des prix raisonnables pour les patients et pour la sécurité sociale.

Le président: Quelqu'un demande-t-il encore la parole? (Non)

Vraagt nog iemand het woord? (Nee)

La discussion générale est close.

De algemene bespreking is gesloten.

17 Projet de loi fixant le contingent de l'armée pour l'année 2020 (844/1-3)

Nous passons à la discussion des articles. Le texte adopté par la commission sert de base à la discussion. (Rgt 85, 4) (802/4)

Wij vatten de bespreking van de artikelen aan. De door de commissie aangenomen tekst geldt als basis voor de bespreking. (Rgt 85, 4) (802/4)

L’intitulé en néerlandais a été modifié par la commission en “wetsvoorstel houdende heffingen op het zakencijfer van de vergoedbare farmaceutische specialiteiten en een bijdrage op marketing voor het jaar 2020".

Het opschrift in het Nederlands werd door de commissie gewijzigd in “wetsvoorstel houdende heffingen op het zakencijfer van de vergoedbare farmaceutische specialiteiten en een bijdrage op marketing voor het jaar 2020".

La proposition de loi compte 5 articles.

Het wetsvoorstel telt 5 artikelen.

* * * * *

Amendement déposé:

Ingediend amendement:

Art. 2

• 2 - Sofie Merckx (802/5)

* * * * *

Conclusion de la discussion des articles:

Besluit van de artikelsgewijze bespreking:

Réservé: l'amendement et l'article 2.

Aangehouden: het amendement en artikel 2.

Adoptés article par article: les articles 1, 3, 4 et 5.

Artikel per artikel aangenomen: de artikelen 1, 3, 4 et 5.

* * * * *

La discussion des articles est close. Le vote sur l'amendement et l'article réservés ainsi que sur l'ensemble aura lieu ultérieurement.

De bespreking van de artikelen is gesloten. De stemming over het aangehouden amendement, het aangehouden artikel en over het geheel zal later plaatsvinden.

17 Wetsontwerp tot vaststelling van het legercontingent voor het jaar 2020 (844/1-3)

La discussion générale est ouverte.

De algemene bespreking is geopend.

17.01 Wouter De Vriendt, rapporteur: Mijnheer de voorzitter, ik moet mondeling verslag uitbrengen, want het schriftelijk verslag is nog niet klaar.

Wij hebben het voorliggend wetsontwerp besproken in de commissie voor Landsverdediging op 18 december. Eerst was er een inleidende uiteenzetting van de minister van Buitenlandse Zaken en van Landsverdediging, de heer Philippe Goffin, die zijn betoog heeft ingeleid met een verwijzing naar de activiteiten die hij onmiddellijk na zijn benoeming tot minister van Buitenlandse Zaken en van Landsverdediging heeft verricht. Zijn bezoek aan de Belgische militairen die deelnemen aan buitenlandse missies in Niger, Mali, Litouwen en Afghanistan, net voor de kerstperiode en het jaareinde nam daar een belangrijke plaats in.

De minister preciseert dat met het wetsontwerp, zoals elk jaar en overeenkomstig artikel 183 van de Grondwet, wordt voorgesteld het legercontingent voor het volgend jaar vast te stellen. Het legercontingent voor het jaar 2020 drukt het maximale aantal militairen uit die op dezelfde dag in 2020 onder de wapens mogen zijn. De in het wetsontwerp opgenomen cijfers hebben betrekking op het aantal militairen uitgedrukt in individuen, zowel voor het reservekader als het actief kader. De cijfers komen dus niet overeen met voltijds equivalente effectieven. Voor 2020 wordt het contingent vastgesteld op 27.249 militairen. Dat aantal wordt behaald in de maand december en bestaat uit 25.870 militairen van het actief kader en 1.379 opgeroepen militairen van het reservekader.

Zoals gepreciseerd in de memorie van toelichting, worden de militairen van het actief kader verdeeld in 25.430 militairen en leerlingen in de personeelsenveloppe en 440 militairen buiten die enveloppe, dat laatste ten gevolge van de bezetting van een bijzondere functie of van een bijzondere administratieve toestand. In 2019 werd het legercontingent vastgesteld op 27.881 militairen, in 2018 op 29.225 militairen.

In de algemene bespreking waren er vragen van een aantal leden. Mevrouw Annick Ponthier van de Vlaams Belangfractie stelt vast dat het legercontingent continu daalt. De vraag is of dat op lange termijn geen impact kan hebben op de veiligheid van het land, zijn burgers en het personeel van Defensie.

De heer Hendrik Bogaert van de CD&V-fractie wenst cijfers te verkrijgen over de leeftijdsverdeling van de militairen en het legercontingent per categorie, geslacht en taalstelsel. Wat is de evolutie van het verschil tussen enerzijds het gevraagde legercontingent en anderzijds de invulling ervan? Wat is de langetermijnvisie op het legercontingent ten gevolge van de eindeloopbaanproblematiek?

Mevrouw Nadia Moscufo van de PVDA-PTB-fractie attendeert erop dat het aantal militairen steeds daalt. Er zijn momenteel onderhandelingen bezig met de vakbonden over de personeelstekorten bij sommige diensten en over het knelpunt van de werkoverlast.

Het personeel van Defensie vraagt om het beroep aantrekkelijker te maken, onder meer door het verlenen van vergunningen waardoor het personeel zijn koopkracht kan verbeteren.

Zal de vrijwillige opschorting van prestaties definitief zijn? Hoeveel personen hebben die schorsing in het verleden aangevraagd?

De heer Maxime Prévot van het cdH zegt dat de commissie zich op korte termijn zou moeten buigen over het personeelsbeleid en de perspectieven van aanwervingen en de daadwerkelijke opvulling van openstaande betrekkingen. Het leger moet aantrekkelijker worden gemaakt en jonger personeel moet worden aangetrokken.

Een van de knelpunten is dat militairen langer aan het werk moeten blijven. Hoe zal de spanning tussen de generaties in het leger worden opgelost?

De heer Michael Freilich van de N-VA-fractie vraagt de reden voor de belangrijke stijging van het aantal leden in het reservekader.

De commandant van de landcomponent, generaal-majoor Pierre Gérard, uitte de wil om een tweede gemotoriseerde brigade op te richten. Is het mogelijk binnen het ter bespreking voorliggende contingent of is dat een voorafname op het contingent voor de toekomst?

De heer Christophe Lacroix van de PS-fractie constateert dat het aantal militairen steeds daalt, wat het gevolg is van het slechte personeelsbeleid bij Defensie. Het beleid van de jongste jaren heeft het statuut van de militairen en hun missies steeds onderuitgehaald. De primaire taak van Defensie is te zorgen voor de mannen en vrouwen die het leger samenstellen. Om die reden heeft zijn fractie een voorstel van resolutie ingediend over het HR-beleid bij Defensie.

Mevrouw Kattrin Jadin van de MR herinnert eraan dat het wetsontwerp noodzakelijk is om de continuïteit van de dienst te garanderen. De spreekster is het ermee eens dat een reflectie over de toekomst van het personeelsbeheer bij het leger noodzakelijk is. Het is positief dat daar hoorzittingen over zullen worden georganiseerd. Een van de redenen van de problemen inzake personeelsbeheer is dat de voorgestelde hervormingen niet tot het einde werden uitgevoerd.

Dan kom ik tot de antwoorden van de minister op de vragen van de collega's. De minister belooft de gedetailleerde cijfers over de samenstelling van het legercontingent aan de commissie te verschaffen. De doelstellingen in dat verband beantwoorden aan de strategische visie van 2016.

Het reservekader is toegenomen, omdat militairen buiten de personeelsenveloppe op het einde van hun loopbaan zich vrijwillig kunnen aanmelden of opgeroepen kunnen worden.

Momenteel heeft niemand nog het statuut van vrijwillige opschorting van prestaties.

De minister is zich bewust van de problemen inzake het personeelsbeleid. Een van de eerste problemen die werden aangekaart, toen hij zijn functie als minister opnam, is die van de leeftijdspiramide. Die is niet aangepast aan de toekomstige uitdagingen van Defensie.

Er moet worden nagegaan hoe de competenties kunnen worden overgedragen en hoe nieuwe rekruten zo snel mogelijk de noodzakelijke kennis kunnen opdoen.

Er dienen inspanningen te worden geleverd om het leger aantrekkelijker te maken. De regering is momenteel in lopende zaken, wat de mogelijkheden om op te treden beperkt, maar wel toelaat om daarover in het Parlement een uitgebreid debat te voeren. Dit kan ook de input geven voor toekomstige regeringsonderhandelingen.

Wat de stemmingen betreft, artikel 1, dat de constitutionele bevoegdheidsgrondslag bevat, wordt eenparig aangenomen. Artikelen 2 en 3 worden aangenomen met 13 stemmen voor bij 1 onthouding. Het gehele wetsontwerp wordt bij naamstemming aangenomen met 13 stemmen voor bij 1 onthouding.

17.02 Nadia Moscufo (PVDA-PTB): Monsieur le président, comme l'a bien expliqué mon collègue dans le rapport, cette loi fixe la diminution du nombre de militaires. C'est un choix stratégique depuis 2017. Pour nous, mais aussi pour tout le mouvement pour la paix, une diminution accrue du nombre de militaires pourrait signifier une rupture avec la politique guerrière pour laquelle la Belgique opte déjà depuis des années. Moins de militaires, moins de guerres et moins de victimes civiles.

Ce n'est pas tout à fait cela. En commission, nous avons été plusieurs à demander ce qui sera fait de ces F-35 que nous avons achetés. Nous avons eu des réponses de Normand. C'est un aspect.

Par ailleurs, cela a aussi été dit dans le rapport, nous avons un problème avec la manière de recruter et de faire allusion à la pyramide des âges. Le ministre a annoncé lui-même qu'il découvrait avec sa nouvelle fonction ce problème de pyramide des âges. Mais la pyramide des âges, ce n'est pas quelque chose qui nous tombe dessus du jour au lendemain. Comment se fait-il que cela n'a pas été pris en main avant? On se le demande. Je reviens sur l'explication que j'ai donnée tout à l'heure, à savoir que la problématique du recrutement est liée aux conditions de travail et de rémunération.

Nous avons aussi une grande crainte par rapport à cette loi, à ce choix stratégique. Nous pensons qu'il y a des choix conscients d'élargir le plus possible certaines tâches vers l'outsourcing, et que ce choix va mettre en péril l'emploi global des militaires, mais aussi que cela traduit une volonté d'aller vers une certaine forme de privatisation. Ce choix politique, nous ne le partageons pas. C'est la raison pour laquelle nous n'avons pas soutenu cette loi. Je vous remercie.

Le président: Quelqu'un demande-t-il encore la parole? (Non)

Vraagt nog iemand het woord? (Nee)

La discussion générale est close.

De algemene bespreking is gesloten.

18 Wetsontwerp houdende bekrachtiging van de koninklijke besluiten genomen krachtens de wet van 29 april 1999 betreffende de organisatie van de elektriciteitsmarkt en de wet van 12 april 1965 betreffende het vervoer van gasachtige producten en andere door middel van leidingen (832/1-4)

Nous passons à la discussion des articles. Le texte adopté par la commission sert de base à la discussion. (Rgt 85, 4) (844/1)

Wij vatten de bespreking van de artikelen aan. De door de commissie aangenomen tekst geldt als basis voor de bespreking. (Rgt 85, 4) (844/1)

Le projet de loi compte 3 articles.

Het wetsontwerp telt 3 artikelen.

Aucun amendement n'a été déposé.

Er werden geen amendementen ingediend.

Les articles 1 à 3 sont adoptés article par article.

De artikelen 1 tot 3 worden artikel per artikel aangenomen.

La discussion des articles est close. Le vote sur l'ensemble aura lieu ultérieurement.

De bespreking van de artikelen is gesloten. De stemming over het geheel zal later plaatsvinden.

Président: Patrick Dewael, président.

Voorzitter: Patrick Dewael, voorzitter.

18 Projet de loi portant confirmation des arrêtés royaux pris en vertu de la loi du 29 avril 1999 relative à l'organisation du marché de l'électricité et de la loi du 12 avril 1965 relative au transport de produits gazeux et autres par canalisations (832/1-4)

La discussion générale est ouverte.

De algemene bespreking is geopend.

18.01 Bert Wollants, rapporteur: Collega's, gisteren hebben wij in onze commissie het wetsontwerp houdende de bekrachtiging van KB's betreffende de federale bijdrage behandeld.

In haar toelichting heeft de minister aangegeven hoe de federale bijdrage werkt namelijk dat die moeten worden aangerekend en op watervalwijze, op cascadewijze, uiteindelijk moet worden doorgerekend aan de eindgebruikers. Er worden verschillende zaken mee gefinancierd, onder meer 69% van de werkingsmiddelen van de CREG en het Fonds Gas en Elektriciteit.

Ze heeft er ook op gewezen dat het normaal gezien een formaliteit is om dat te bekrachtigen en dat deze bekrachtiging nodig is. Dit is specifiek nodig omdat de heffing eigenlijk het karakter heeft van een belasting en daardoor binnen de twaalf maanden na het aannemen of het inwerkingtreden van het KB effectief moet worden bekrachtigd bij wet.

Verschillende leden hebben nadien het woord genomen. Een aantal fracties heeft zich in meer of mindere mate fors uitgelaten over de laattijdigheid waarmee het ontwerp telkens opnieuw in de commissie wordt voorgelegd om dan snel te bespreken.

Naar aanleiding van de bespreking heeft mevrouw Van der Straeten aangekondigd dat zij een amendement zou indienen in verband met de problematiek van het Fonds Gas en Elektriciteit. Zij stelt voor om een aanpassing aan te brengen zodat er in zes miljoen extra zou kunnen worden voorzien om de niet-indexering sinds 2012, de bevriezing gedurende de regering-Di Rupo, ongedaan te maken.

Vervolgens hebben verschillende leden daarover het woord genomen. Een aantal vond het niet zo netjes om dit op korte termijn te regelen, met andere woorden op tafel te leggen terwijl dit in de allerlaatste fase zat. Enkele leden verwezen ook naar het feit dat een gelijkaardig voorstel diverse keren aan bod is gekomen in de commissie, zowel in vragenrondes, waarbij de minister haar standpunt heeft bepaald en duidelijk gemaakt, als bij de behandeling van het voorstel van resolutie van de heer Warmoes. Hij schoof onder andere over dat punt een aantal zaken naar voren. De commissie had geoordeeld dat het beter was dat in zijn geheel te behandelen na het afronden van een aantal hoorzittingen en dergelijke meer. Enkele leden spraken zich ook uit voor de behandeling van dat amendement zodat er alsnog over zou kunnen worden gestemd.

Bij de diverse replieken kwamen thema's aan bod zoals 6 versus 21% btw, de stijging van de energiefactuur en de vrijmaking van allerlei middelen voor onder meer capaciteitsmechanismen. Na de replieken is men uiteindelijk tot de conclusie gekomen dat het aangekondigde amendement van mevrouw Van der Straeten en het amendement van de heer De Maegd dat inging op de problematiek en waarin een groot deel van de tegenwerpingen werden vervat, zijn ingediend.

Vervolgens heeft de commissie zich uitgesproken over het tweede ingediende amendement doordat het de elementen van het amendement van mevrouw Van der Straeten bevatte. Daardoor werd het amendement van mevrouw Van der Straeten ingetrokken. Zo is het tot een gezamenlijk amendement gekomen dat vervolgens eenparig door de commissie is aangenomen. Dit had tot gevolg dat uiteindelijk ook over het wetsontwerp zelf eenparig is gestemd.

Mijnheer de voorzitter, dat was mijn verslag.

Als u het goedvindt, ga ik onmiddellijk door met mijn toelichting in naam van de N-VA-fractie.

De voorzitter: Gaat u maar onmiddellijk door.

18.02 Bert Wollants (N-VA): Mijnheer de voorzitter, collega's, wij kampen absoluut met het eeuwige probleem dat de bekrachtigingen altijd veel te laat komen. Een en ander moet inderdaad binnen een bestek van twaalf maanden worden bekrachtigd. Niemand vraagt evenwel om twaalf maanden te wachten met de bekrachtiging.

Het is dus niet meer dan logisch dat wordt aangespoord om in de toekomst sneller met dergelijke zaken naar voren te komen, zodat ten minste een degelijk debat daarover mogelijk is. Wij weten immers ook waarom het op het laatste moment gebeurt. Dat is omdat de sanctie zo sterk is. Wanneer een dergelijk koninklijk besluit niet wordt bekrachtigd, betekent zulks dat het koninklijk besluit nooit uitwerking zou hebben gehad, wat in het geval van een federale bijdrage die een aantal zaken financiert, een enorme impact heeft.

Het is absoluut duidelijk dat dergelijke gevallen in de toekomst moeten worden vermeden en dat wij het hele proces van de bekrachtiging gerust ook eens in vraag moeten stellen. Wij moeten ons afvragen of die zaken niet beter op een andere manier zouden worden geregeld.

Over het voorstel van mevrouw Van der Straeten om een deel van het koninklijk besluit niet te bekrachtigen, moet ik bekennen dat mijn partij het met een open geest heeft bekeken, maar het tegelijkertijd moeilijk ziet zitten. Elke verhoging van de factuur is een verhoging te veel. Tegelijkertijd is het heel moeilijk uit te leggen dat bepaalde punten niet worden gedaan en niet worden opgenomen. Er is een fonds dat al sinds 2012 is bevroren en dat specifiek moet dienen om de OCMW's de middelen te geven een aantal mensen te helpen zodat zij mee zijn met de energietransitie en niet met materiaal uit de vorige eeuw moeten werken.

Laat ons immers eerlijk zijn. Onze energie is duurder geworden en zelfs fors duurder geworden. In de factuur zijn allerlei zaken verwerkt die er eigenlijk absoluut niet in thuishoren.

Wat is het gevolg? Wie heeft daarvan het minste last? Dat zijn de mensen die in een passiefwoning wonen, die nieuwe toestellen hebben en die met hun zonnepanelen erin slagen op het einde van de rit nog net het prosumententarief in Vlaanderen te betalen, maar die voor het overige geen energiekosten meer hebben.

Wie heeft er wel last van? Dat zijn de mensen die in een nog te renoveren huis wonen, meestal een huurwoning, die met een aftandse koelkast zitten die waarschijnlijk al van twee generaties voordien is geërfd en die dus op het einde van de rit het gros van de factuur zullen betalen. Dat is iets waarover minstens moet worden nagedacht, zeker als lid van een Parlement dat de voorbije weken en jaren met de glimlach heeft beslist dat wij op het vlak van internationale klimaatfinanciering onze geldbeugel kunnen opentrekken en heeft beslist het capaciteitsmechanisme in te voeren, hoewel is geweten dat het CREG oordeelt dat dergelijk mechanisme misschien wel 14 miljard euro zal kosten. Als we dan moeten discussiëren over het feit dat een voorstel mogelijk een impact van ongeveer 0,5 euro per jaar op de huishoudens zou kunnen hebben, dan moeten bepaalde dingen toch in balans worden gebracht.

Er was een lang herhaalde vraag om eindelijk iets te doen aan die slapende fondsen die al zo lang bij de CREG geparkeerd zijn. Daar liggen centen klaar waarvoor men de rechtsgrond heeft afgeschaft en niemand kan ze uitgeven. Tegelijkertijd hebben we een ander fonds dat met slechts een deel van die middelen al uit de nood zou zijn geholpen.

Ik ben dan ook blij dat we uiteindelijk in samenwerking met zowat iedereen in de commissie tot een voorstel zijn gekomen dat deze twee zaken verenigt. Het maakt een indexering mogelijk voor het Fonds Gas en Elektriciteit en zorgt voor een oplossing voor de slapende fondsen zodat dit geen impact hoeft te hebben op de factuur die de gezinnen en de bedrijven moeten betalen. Op die manier lossen we een probleem op dat is ontstaan in 2012, toen die fondsen voor de eerste keer bevroren werden.

Ik ben blij dat ik mee heb kunnen werken aan een oplossing en dat de commissie unaniem tot een resultaat is gekomen waarmee we kort op de bal hebben kunnen spelen om deze nood te lenigen. Hiermee geven we de OCMW's de mogelijkheid om deze mensen te helpen. Het gaat niet enkel om het uitdelen van centen, het puur curatieve aspect van jaarlijks bijpassen, we geven hen de middelen om de factuur jaar na jaar te verlagen en energie te besparen. Dat is een nobel doel waar wij ons heel graag achter hebben geschaard. Onze fractie zal dit ontwerp dan ook goedkeuren.

18.03 Tinne Van der Straeten (Ecolo-Groen): Mijnheer de voorzitter, ik dank de heer Wollants voor zijn verslag, zijn uiteenzetting en de bijzonder constructieve commissievergadering die wij gisteren hebben gehad.

Het ontwerp dat wij gisteren in de commissie kregen was een ontwerp waarvan iedereen waarschijnlijk dacht dat we het wel even zouden afhaspelen. Been there, done that. Elk jaar wordt hier op de valreep nog gauw de urgentie gevraagd voor het bevestigen van de besluiten inzake de federale bijdrage.

Collega's, voor het geval u het niet zou weten, de federale bijdrage is een heffing op de energiefactuur die uit verschillende onderdelen bestaat. Met die verschillende onderdelen worden heel wat zaken gefinancierd, zoals de werking van de regulator, het opkuisen van de nucleaire kerkhoven in de Kempen en ook het Sociaal Fonds voor Gas en Elektriciteit. Dit fonds is een werkingsmiddel voor de OCMW's om aan sociaal energiebeleid te doen.

In oktober van dit jaar lazen wij allemaal in de krant over de alarmbel van het Platform tegen Energiearmoede, opgericht door de Koning Boudewijnstichting. Het platform verwees toen naar het schrijnend gebrek aan middelen bij de OCMW's. De energiearmoede in ons land neemt zodanig toe dat de OCMW's niet meer kunnen volgen. In 2017 kregen zij 120.000 mensen over de vloer. De OCMW's moeten bijpassen uit hun eigen middelen om die mensen te kunnen helpen. Wij kennen allemaal die voorbeelden, uit onze eigen stad of gemeente. Ook in mijn eigen gemeente, in Koekelberg, moet het OCMW bijpassen voor mensen die komen aankloppen. Ook in een stad als Oostende, waar er een heel proactief sociaal energiebeleid is, wordt er bijgepast uit de eigen middelen.

De OCMW's doen op het terrein een fantastische job, op twee vlakken. Ze helpen mensen bij het betalen van hun energiefactuur. Maar ze doen ook aan preventieve maatregelen. Zij zien vaak de kwetsbaarste mensen. Kwetsbare mensen die bijvoorbeeld in een huis komen wonen dat voordien onbewoond was. Mensen die geen kennis of expertise hebben, en dat kan iedereen hier zijn, en die geconfronteerd worden met een voorschot van een leverancier dat veel te laag is, omdat het pand voordien onbewoond was. Nadien krijgen zij dan een jaarafrekening van 400, 500 of 600 euro en kunnen die niet betalen. Het zijn die mensen die dan vaak naar het OCMW gaan om hulp. Het is daar dat het OCMW bijpast.

Het OCMW vraagt dan ook aan die mensen in wat voor huis ze wonen, met wat voor toestel ze verwarmen. Aan die mensen wordt bijvoorbeeld in Oostende uitgelegd hoe een thermostaat werkt en bij wie een energiescan wordt gedaan. Het is op die manier, back to basics en met de voeten in de aarde, dat de mensen van het OCMW elke dag werken.

Collega's, daarom was hetgeen wij gisteren deden enorm belangrijk. Wij hebben gisteren steun gegeven aan die mensen die elke dag in de realiteit staan. Wij kunnen grote debatten voeren over de federale bijdrage, over de vraag of de federale bijdrage wel moet worden gefinancierd via de energiefactuur en over de degressiviteit.

Ik ben het eens met al die debatten. Ik ben het eens met de collega's die zeggen dat wij tot een meer fundamentele oplossing moeten komen Wij zullen het debat daarover ook voeren. Wij zullen in onze commissie hoorzittingen houden vanaf januari.

Maar die fundamentele debatten hoeven ons er niet van te weerhouden een kleine eerste stap te doen. Als wij die stap als wetgever kunnen doen, moeten wij dat ook doen. Ik ben blij dat wij die stap gisteren in de commissie konden zetten. Misschien zullen er na mij nog mensen komen zeggen dat het een beetje laat was en te kort op de bal en vraagtekens plaatsen bij de regeling. De verslaggever heeft ernaar verwezen in zijn verslag.

Maar, collega's, dat doet er eigenlijk niet toe. Wij zijn allen verkozen leden van het Parlement. Onze job is een wet te maken. Of wij dat twee weken op voorhand doen of à la limite ter zitting, hier in de plenaire vergadering, wetten maken, dat is hetgeen wij doen.

Wat wij gisteren samen gedaan hebben, is veel fundamenteler dan dat. Eigenlijk zijn wij gisteren tot het laatste moment met elkaar blijven praten. Wij hebben tot het laatste moment geprobeerd elkaar te begrijpen. Wij zijn uitgegaan van het feit dat er in ons land heel wat mensen in een precaire situatie leven. Volgens de CREG zijn zij met 400.000, vooral eenoudergezinnen, vooral mensen met een laag inkomen. Voor die mensen hebben wij het gedaan. Dat heeft ons gedreven.

Wij zijn naar elkaar blijven luisteren om een antwoord te vinden op de vraag hoe wij de financiering het beste aanpakken. Door met elkaar te praten, hebben wij gemerkt dat er bij de CREG een slapend fonds was, dat wij konden inzetten. Wij hebben uiteindelijk in de commissie samen één globaal amendement opgesteld, dat wij hier straks zullen goedkeuren en dat in januari in werking zal treden. Daardoor zullen de OCMW's volgend jaar 6 miljoen extra krijgen, waarmee zij aan de slag kunnen gaan.

Collega's, ons werk is natuurlijk niet klaar. Het is niet omdat wij nu die eerste kleine stap gedaan hebben dat wij naar huis kunnen gaan en vakantie nemen. Neen, wij hebben nog veel meer werk! De Koning Boudewijnstichting heeft verschillende aanbevelingen geformuleerd. Zij heeft niet alleen aangeraden om de indexering opnieuw toe te laten, maar ook geconcludeerd dat er structureel te weinig middelen voorhanden zijn.

Er is er geen 6 miljoen nodig, er is 30 miljoen nodig. De discussie over het bedrag dat nodig is om een sociaal energiebeleid te voeren, zullen wij vanaf januari in onze commissie verder voeren. Wij zullen dan ook de discussie kunnen voeren over de wijze van financiering. Moet dat gebeuren met middelen van de Staat of met andere middelen, dan wel of wij daarvoor de federale bijdrage inzetten?

We kunnen daar onze tijd voor nemen. We zullen daar hoorzittingen over organiseren, we zullen daar de regulator over horen, we zullen daar de armoedeorganisaties over horen en ook de consumentenorganisaties. Daar gaat het uiteindelijk over: de stakeholders in het debat verbinden.

Gisteren luisterden wij niet alleen naar mekaar, wij luisterden ook naar de samenleving. Het is op die manier dat ik graag aan politiek wil doen. De gebeurtenissen gisteren stemmen mij bijzonder optimistisch. Als wij dezelfde manier van werken kunnen volhouden, kunnen wij nog veel mooie zaken realiseren. Mijnheer de voorzitter, u mag een fiere voorzitter van de Kamer zijn. Straks kunnen we allemaal fier zijn op wat we konden realiseren.

Ik besluit, collega's, met een dankwoord aan u allen voor uw constructieve samenwerking en voor het feit dat u bent blijven luisteren en zoeken naar de meest ideale oplossing. Ik wil uiteraard ook de minister bedanken, die bij onze gesprekken aanwezig is gebleven tot op het einde. Ik hoop natuurlijk dat de minister nu in januari heel snel komt met het besluit 2020. Gisteren voltooiden wij het werk in verband met het kalenderjaar 2019 en uiteraard moeten we 2020 ook nog regelen. Misschien kan dat in januari en slagen wij erin om de lijn door te trekken. Dan hebben we dat gelijk voor altijd in orde gebracht, wat de indexering betreft, en ligt de weg vrij om te werken aan een meer structurele aanpak.

18.04 Malik Ben Achour (PS): Monsieur le président, toutes mes excuses pour la non-inscription.

Chers collègues, à en croire la presse de ce matin, il semblerait qu'on soit un peu déprimé, qu'on n'ait pas le moral, qu'on ait un peu le blues. Je ne sais pas vous mais moi, en tout cas, je me sens plutôt bien.

Les CPAS et la Fondation Roi Baudouin avaient en effet lancé un cri d'alarme terrible. En tant que jeune député dans cette Assemblée, je suis satisfait que ce Parlement ait réussi à entendre le message envoyé par les CPAS et la Fondation Roi Baudouin. En tant que jeune parlementaire, je suis même très heureux d'appartenir à une Assemblée qui, n'étant pas en affaires courantes, ose prendre ses responsabilités, ose prendre des initiatives, entend le message du terrain et travaille à répondre aux problèmes concrets des citoyens de ce pays: se loger, se nourrir, se chauffer. Bref, vivre dignement est une priorité absolue pour le Parti socialiste.

Lever le gel de l'indexation du Fonds Gaz et Électricité répond partiellement, certes, mais concrètement quand même à cette préoccupation.

Comme cela a été dit, la précarité énergétique touche plus d'un ménage sur cinq, particulièrement des personnes isolées, des familles monoparentales et le risque de précarité s'accroît pour les locataires et les familles occupant un petit logement à faible coût. Certaines personnes doivent même choisir aujourd'hui entre manger et se chauffer. La CREG nous le dit aussi: entre 40 et 50 % des familles monoparentales et entre 20 et 30 % des isolés sont concernés, dans leur quotidien, par la précarité énergétique. La situation est évidemment insupportable. Se chauffer ne peut pas devenir un luxe. Il était donc nécessaire d'apporter une réponse concrète.

Hier, en commission, ce que j'appellerai une "coalition rouge-verte" de lutte contre la pauvreté énergétique s'est mise en place. Elle est parvenue à lancer le débat, puis à s'ouvrir aux autres formations politiques, à convaincre et finalement à trouver tous ensemble une solution budgétaire concrète, pragmatique, qui n'impacte pas le budget des ménages.

Chers collègues, soyons de bon compte et considérons ceci comme un premier pas. Pas de slogan, pas de raccourci et aussi un sens de la vérité. La réponse que nous apportons aujourd'hui n'éradiquera pas, à elle seule, le fléau de la précarité énergétique. Nous apportons 6 millions d'euros. Il en faudrait 30 pour refinancer le Fonds à hauteur des besoins.

C'est un premier pas car, à l'avenir, notre approche devra être globale et transversale. Je l'ai d'ailleurs rappelé, ce matin en commission, dans le cadre des auditions sur le mécanisme de rémunération de capacités. Pour faire de cet enjeu de la précarité énergétique une vraie priorité, il faudra penser intelligemment les dispositifs de dégressivité et faire en sorte de trouver les bons équilibres entre les entreprises, les ménages et le budget de l'État.

C'est donc un premier pas. Mais c'est un premier pas important qui en appellera d'autres.

18.05 Kurt Ravyts (VB): Mijnheer de voorzitter, collega's, de CREG drukte ons in een op 5 december jongstleden gepubliceerde studie nog eens met de neus op de feiten. Maar liefst 400.000 gezinnen in België riskeren energiearmoede. Het zijn gezinnen die 15 tot 20 % van hun netto beschikbaar inkomen moeten gebruiken om de energiefactuur te betalen. De evolutie van de elektriciteitsprijs is ook duidelijk. In 10 jaar tijd is deze prijs met maar liefst 62 % gestegen. OCMW's kunnen niet volgen en moeten bijpassen uit de eigen middelen.

Niet langer dan twee weken geleden werd in de commissie een resolutie van PVDA-PTB besproken, waarbij als eerste punt de federale regering werd verzocht om onverwijld en zonder voorbehoud een einde te stellen aan de sinds 2012 bestaande regeling, waarbij de financiering van het Fonds Gas en Elektriciteit niet langer aan het indexcijfer werd aangepast.

Deze bevriezingsmaatregel om de federale bijdrage op de eindfactuur in de hand te houden, destijds ingevoerd onder de regering-Di Rupo, werd de voorbije jaren onder de regering-Michel aangehouden. Men beloofde in het regeerakkoord Michel I tegelijkertijd een evaluatie, herstructurering of aanpassing van de sociale energiefondsen, inbegrepen dat voor stookolie.

Volgens mij is hieraan niet meteen veel gevolg gegeven. Maar goed, collega Wollants heeft heel wat argumenten gegeven om het opnieuw mogelijk maken van de indexering van het Fonds inhoudelijk te ondersteunen. Bij de bespreking in de commissie van de resolutie van collega's Warmoes en Daems wilde een heel ruime meerderheid van collega's zowel de terecht gevraagde aanpassing van de middelen aan het indexcijfer, het verhogen van die bijdragen, de aanpassing van het indexeringsmechanisme en de bijsturing van de financieringswijze op een structurele, integrale en globale manier behandelen.

Er werden hiertoe ook hoorzittingen gevraagd en georganiseerd. Die hoorzittingen zullen na het kerstreces doorgang vinden. Ik was dan ook enigszins verbaasd toen gisteren op het gaspedaal werd geduwd. Nogal wat collega's werden in snelheid gepakt. Uiteindelijk werd aan een aantal terechte bezorgdheden van collega's tegemoetgekomen. Hun bezorgdheden waren ook de onze.

Het is dus een goede zaak, collega Van der Straeten, dat de gevolgen van de niet-bekrachtiging van de artikelen 2 en 3 van het koninklijk besluit van 19 december 2018 geen weerslag mogen hebben op de factuur van de eindafnemers, hoe klein die in werkelijkheid ook zou zijn of zou geweest zijn.

Het is al evenzeer positief dat het met de niet-bekrachtiging verbonden bedrag van 6 miljoen euro bij beschikbare zogenaamd slapende fondsen of uit de algemene begroting moet worden gehaald. Er mag tevens geen sprake zijn van retroactieve terugvordering via de factuur van de eindafnemers.

Collega Van der Straeten, ik zal mij niet opstellen zoals de heer De Vriendt daarnet deed. Integendeel, ik feliciteer u. Dat is nog eens wat anders, toch? Het is ongewoon in het Parlement, maar misschien zal ik dat in de volgende jaren nog doen. Al jarenlang was ik de wat oubollige werking van een provincieraad gewoon en gisteren moest ik inderdaad enigszins naar adem happen bij al dat atletisch intellectueel vermogen. Collega Van der Straeten, u deed precies wat u op 22 oktober, toen wij samen over die materie een mondelinge vraag stelden aan de minister, al aankondigde, doch twee weken geleden niet herhaalde, wat ik een beetje spijtig vond. De conclusie luidt dat men het Parlement zijn werk moet laten doen. De minister zat er gisteren bij en keek ernaar, soms wat hoofdschuddend en monkelend, ondanks de begrotingsneutraliteit. Mevrouw Van der Straeten, ik wens u en al de betrokken collega's proficiat te wensen.

Mijnheer de voorzitter, vanzelfsprekend zullen wij het eindresultaat van al dat werk goedkeuren. Wij hopen dat er nog stappen zullen volgen op de ingeslagen weg naar een meer sociaal energiebeleid. Wij werken er in januari aan verder.

18.06 Michel De Maegd (MR): Monsieur le président, chers collègues, je reviens sur les débats un tant soit peu mouvementés d'hier. Sur la forme des discussions en commission, j'ai pu émettre quelques réserves. Madame Van der Straeten, je connais votre caractère positif mais j'aimerais quand même vous dire que l'élégance voudrait que mon parti soit convié aux réunions, même informelles, que vous organisez. Soyons de bons comptes, sur le fond, ce texte est une bonne nouvelle pour les ménages en précarité énergétique dans notre pays. Pour le MR, là est l'essentiel. Je m'en réjouis et je tiens donc à vous féliciter de l'initiative, madame Van der Straeten. Cela a été dit.

La Plateforme de lutte contre la précarité énergétique plaidait pour mettre fin au gel du budget du Fonds Gaz et Électricité qui a été créé pour apporter une aide dans le cadre de la fourniture d'énergie aux personnes les plus démunies. Si vous me le permettez, faisons un bref rétroacte! Par arrêté royal du 14 novembre 2012, les fonds ont été gelés pour les années 2012, 2013, 2014. Nous avons poursuivi cette politique mais elle remonte au gouvernement Di Rupo qui était en exercice en 2012. Le gouvernement suivant a suivi la même politique de 2015 à 2019.

Sensible à la question de la précarité énergétique, la ministre Marghem et ses services avaient examiné les conséquences d'un éventuel dégel pour 2019. Les fonds gelés depuis 2012 s'élèvent à 30 750 170 euros pour l'électricité et à 22 140 122 euros pour le gaz. Sur la base de l'indice des prix de novembre 2018, les fonds 2019 indexés et non gelés pourraient s'élever à 34 115 412 euros pour l'électricité et à 24 563 096 euros pour le gaz, soit, pour être précis puisqu'on évoque le chiffre de six millions, 5 788 216 euros de plus au total, ce qui est malheureusement loin des 30 millions nécessaires.

Chers collègues, l'amendement initial déposé par Groen, le PS et le sp.a impactait, même de façon très faible, tous les consommateurs finaux. Nous nous y sommes opposés. À mon initiative, pour corriger le tir, nous avons donc déposé un sous-amendement qui, après une intense négociation constructive, a permis d'aboutir à un amendement global, preuve, s'il en est, que le Parlement a un véritable rôle à jouer. En effet, quand M. Malik Ben Achour évoque le blues des parlementaires décrit par la presse ce matin, je m'inscris également en contradiction avec cela parce que je trouve notre action positive.

Pour notre groupe, l'essentiel est de ne pas impacter la facture des ménages.

De surcroît, dans la situation politique actuelle, il est essentiel d'assurer la neutralité budgétaire, raison pour laquelle il est fait référence à des fonds dormants et à l'utilisation du Fonds de réduction forfaitaire pour le chauffage au gaz naturel et à l'électricité.

Chers collègues, comme je l'ai dit à l'entame de mon intervention, c'est donc une bonne nouvelle pour les ménages en précarité énergétique.

M. Malik Ben Achour a parlé d'une coalition rouge-verte de lutte – ce sont ses mots. Je voudrais quand même ajouter qu'une sacrée touche de bleu a permis de trouver un compromis indolore pour le budget de l'État, mais aussi pour les ménages, ce dont je me félicite.

En contrepoint du travail mené dans la précipitation, mon groupe et moi-même souhaitons ne pas en rester là et travailler, comme vous, de manière sérieuse, constructive et structurée sur la problématique de la précarité énergétique. Cela a notamment été évoqué lorsqu'il a été question d'entendre les acteurs de terrain, ce qui est prévu en commission Climat et Énergie au début du mois de janvier. L'objectif est de trouver ensemble des solutions durables en la matière.

18.07 Thierry Warmoes (PVDA-PTB): Monsieur le président, madame la ministre, en tant que novice, permettez-moi de vous faire part de mon étonnement. En effet, on nous demande, aujourd'hui, de valider deux arrêtés royaux, qui datent de décembre 2018 et qui sont entrés en vigueur le 1^er janvier de cette année, donc quasiment après une année écoulée. Je trouve cette façon de faire un peu bizarre.

J'ai entendu hier que les arrêtés royaux pour 2020 ont déjà été approuvés par le gouvernement. Peut-être pourrez-vous nous le confirmer, madame la ministre. J'espère qu'il ne faudra pas encore attendre un an avant de pouvoir en discuter!

Chers collègues, le 15 octobre dernier, la Fondation Roi Baudouin publiait les résultats de l'étude de la Plateforme de lutte contre la précarité énergétique, étude intitulée Revalorisation du Fonds Gaz et Électricité.

Vous savez que la Fondation Roi Baudouin publie, chaque année, un baromètre de la précarité énergétique. Dans le dernier baromètre qui reprend les chiffres de 2017, on peut lire que 21,7 % des ménages, soit plus d'un ménage belge sur cinq, sont touchés par l'une ou l'autre forme de précarité énergétique, et que 120 000 ménages ont été aidés par le Fonds Gaz et Électricité qui – je le rappelle – alimente les CPAS du pays pour aider les gens en difficulté énergétique.

Les constats de l'étude de la Plateforme sont sans appel. Le premier point qui est dénoncé, c'est que les moyens du Fonds Gaz et Électricité diminuent en termes réels à cause du gel de l'indexation de son budget par les gouvernements qui se sont succédé depuis 2012. Le montant du Fonds est aujourd'hui bloqué à 53 millions d'euros. S'il avait été indexé, il s'élèverait, aujourd'hui, à 59 millions d'euros, ce qui représente un écart légèrement supérieur à 12 %. Par ailleurs, ce gel du Fonds a privé les CPAS de 21 millions d'euros.

Ainsi, certains CPAS doivent financer l'aide aux ménages en précarité énergétique sur leurs fonds propres. Or, vous savez tous que, pour d'autres raisons, les CPAS sont déjà en grande difficulté. Il suffit de penser aux nombreux jeunes qui s'y inscrivent pour bénéficier du revenu d'intégration sociale.

L'étude indique également que les indicateurs de précarité ne sont pas pris en compte dans l'indexation du Fonds. Le budget, même s'il était indexé, ne tient pas compte de l'augmentation de la précarité, ni du coût des moyens humains mis en œuvre par le CPAS; ni de l'augmentation de la facture d'énergie, bien plus élevée que l'augmentation de l'indice des prix à la consommation, plus élevée encore que la moyenne des prix, dans ce pays.

Face à ce constat, le PTB a pris l'initiative de déposer une proposition de résolution reprenant les recommandations de l'étude. Celles-ci sont au nombre de quatre: mettre fin au gel de l'indexation du Fonds aussi vite que possible; réviser le mécanisme d'indexation pour prendre en compte de manière séparée l'évolution du coût des salaires dans les CPAS et l'évolution du prix du gaz et de l'électricité; prévoir 30 millions supplémentaires, dès 2020 pour alimenter le Fonds; revoir le mode de financement, socialement injuste car payé par les consommateurs, via la facture d'électricité ou de gaz. Il faudrait, en effet, un financement alternatif, à partir des moyens généraux, par le SPF Économie, comme c'est d'ailleurs le cas avec le Fonds social mazout.

Pour nous, l'aide aux plus démunis doit provenir des impôts pour que ceux qui ont plus qu'assez pour vivre contribuent plus que ceux qui ont du mal à boucler leurs fins de mois. Les moins pauvres doivent aider les très pauvres.

Le fait que la Fondation Roi Baudouin ait publié cette étude ainsi que tout le travail accompli par la Plateforme de lutte contre la précarité énergétique, et le dépôt d'une proposition de résolution par le PTB, ont provoqué un sursaut au sein de la commission Énergie et dans ce Parlement. C'est un sursaut humanitaire puisque nous avons décidé hier à l'unanimité la suppression du gel de l'indexation du budget du fonds, en vigueur depuis 2012. Cela libère six millions d'euros pour combattre la précarité énergétique.

Le monde associatif et les CPAS n'avaient pas été entendus par ce gouvernement. Ils l'ont été par ce Parlement. Nous le saluons.

Effectivement, nous nous réjouissons aussi du fait que ces montants supplémentaires ne figureront pas sur la facture des ménages, mais qu'ils proviendront d'autres fonds ou de moyens généraux de l'État. Pour ces raisons, nous allons bien entendu voter en faveur du projet de loi tel qu'il a été amendé hier.

Mais soyons bien clairs! Chers collègues, ce n'est qu'une première étape. Ce n'est qu'un modeste refinancement du Fonds, mais il est bien entendu totalement insuffisant. La collègue Van der Straeten l'a déjà dit aussi: "Het werk is niet klaar." Nous appelons bien entendu tous les groupes politiques à travailler ensemble sur la base de notre proposition de résolution et des auditions qui auront lieu le 8 janvier, afin de prendre le problème à la racine, et de refinancer à long terme le Fonds Gaz et Électricité. Ainsi, nos CPAS pourront, sans aucune restriction, aider tous les ménages qui sont en difficulté de paiement de leur facture d'énergie.

Plusieurs intervenants ont dit ici:

Verschillende sprekers hebben gezegd dat wij daar de tijd voor moeten nemen, maar veel gezinnen kunnen daar niet mee lachen. Wij moeten het ernstig doen, maar wij moeten ook beseffen dat het voor veel gezinnen een dringend en prangend probleem is.

Voilà en ce qui concerne l'article 2 de ce projet de loi, qui a été le seul article vraiment fortement débattu hier en commission.

J'aurai encore quelques mots à dire sur l'article 3, consacré à un autre arrêté royal, dont nous n'avons pas discuté hier, et qui concerne le tarif social pour le gaz et l'électricité, et donc les clients protégés. Comme je l'ai déjà dit, le baromètre annuel de la Fondation Roi Baudouin indique que la précarité énergétique est un problème croissant. Une des raisons, c'est bien entendu que les tarifs du gaz et de l'électricité ne cessent d'augmenter et constituent une part de plus en plus importante dans le budget des ménages.

Le tarif social a le mérite d'exister, mais il est par rapport à cela une goutte d'eau dans l'océan, d'autant plus qu'il est malheureusement en constante augmentation. En quatre ans, durant la législature précédente, le tarif social a augmenté de 46 %. Cela signifie 240 euros en plus sur la facture des ménages. Je parle de ménages pauvres, de ménages en précarité.

Rien qu'en février de cette année, le tarif social a augmenté de 22 %. Nous ne trouvons pas normal que le tarif social suive, d'une certaine manière, le prix de l'électricité et du gaz. Pour combattre la précarité énergétique, ce n'est pas le Fonds qui vient en aide aux CPAS qu'il fallait bloquer. Ce qu'il fallait bloquer, c'était bien entendu le tarif social.

Une autre chose nous dérange dans la façon dont ce tarif social est réglé, parce que ce sont actuellement les ménages qui financent ce tarif social par la cotisation fédérale. Mais où va cet argent? Il va chez les producteurs, chez ENGIE Electrabel, chez EDF, etc. Nous pensons que les producteurs ont aussi une responsabilité sociale et que c'est à eux, à partir de leurs superprofits, de payer ce tarif social pour les ménages qui en ont besoin. Le droit à l'énergie est un droit qui doit valoir pour tous. C'est à eux de le garantir.

Pour cette raison, nous nous sommes abstenus, hier, lors du vote de l'article 3 de ce projet de loi. Je vous remercie.

18.08 Kris Verduyckt (sp.a): Collega's, er werd al verwezen naar de oproep van het Platform tegen Energiearmoede. Als ik goed geluisterd heb, heeft die alle partijen in het halfrond beroerd. Collega Depraetere heeft er de aandacht op gevestigd dat er iets structureels moest gebeuren met het fonds.

De heer Wollants heeft al opgemerkt dat het fonds in 2012 bevroren werd, maar dat was natuurlijk op het moment dat ook de btw op energie op 6 % werd gebracht. Deze regering heeft die opnieuw op 21 % gezet, maar het fonds is gebleven zoals het was. Dat was een probleem en daar doen wij vandaag iets aan. Onze fractie is dus heel blij dat wij dat initiatief kunnen nemen en die inspanning kunnen leveren.

Het is een prima initiatief, mevrouw Van der Straeten, maar u hebt ook heel even verwezen naar het fundamentele debat. Dat is een oproep voor ons allemaal om in de komende maanden de tijd te nemen om het systeem grondig te herbekijken. Wij zijn heel blij dat wij het probleem vandaag niet via de energiefactuur moeten regelen en de gezinnen ervoor moeten laten opdraaien. Dat is een heel goede zaak, maar wij hebben vandaag wel een probleem met onze elektriciteitsfactuur.

Ik zal drie zaken aanhalen die wij problematisch vinden.

Ten eerste, als wij de strijd tegen energiearmoede echt willen winnen, dan moet de elektriciteitsfactuur dalen. Dat is duidelijk.

Ten tweede, onze elektriciteitsfactuur is vandaag eigenlijk een belastingbrief geworden, een slechte belastingbrief, want als socialist is het voor mij heel evident dat de sterkste schouders de zwaarste lasten dragen. Dat is natuurlijk niet wat er gebeurt met de elektriciteitsfactuur. Dat zit niet goed.

Ten derde, wij hebben het daarstraks gehad over het klimaatbeleid. Iedereen die dat thema van nabij volgt, weet dat er ook daar een transitie nodig is en dat wij ervoor moeten zorgen dat elektriciteit goedkoper wordt. Als men vandaag wil investeren in een warmtepomp, dan wordt men door de elektriciteitsfactuur niet aangemoedigd om dat te doen.

Dat zijn drie heel belangrijke redenen om absoluut te kiezen voor verandering en een nieuw systeem. Dat zal tijd kosten. Dat begrijp ik, maar wij gaan dat fundamentele debat absoluut niet uit de weg. Wij willen meedenken over het antwoord op de vraag hoe wij het in de toekomst beter kunnen doen voor dit land. Ik heb vandaag goed geluisterd en ik heb het gevoel dat er in dit halfrond toch wel wat mensen zijn die daaraan willen meewerken.

Het werk is nog niet af, maar wij zullen dit voorstel en deze belangrijke beslissing vandaag alvast steunen.

18.09 Marie-Christine Marghem, ministre: Monsieur le président, tout d'abord, je me réjouis du travail qui a été accompli en commission, pratiquement d'un bout à l'autre à l'unanimité. Tous les groupes se sont rejoints sur des impératifs qui semblent parfois contradictoires et qui sont pourtant très sains, à savoir d'une part, la lutte contre la précarité énergétique et le soutien aux plus démunis, et d'autre part, la prévenance. Il s'agit de faire en sorte que les autres consommateurs ne subissent pas encore une fois l'impact de cette préoccupation sociale puisque, actuellement, on règle ce problème par la facture.

Le budget de l'État a été examiné avec beaucoup d'attention puisque nous sommes en affaires courantes. Pour parler du gouvernement, monsieur Warmoes, j'aimerais attirer votre attention sur le fait que les 22 % d'augmentation que vous avez cités, qui devaient se répercuter sur la facture des clients protégés, ne l'ont pas été. En effet, Kris Peeters et moi-même avons pris la décision, avec le gouvernement fédéral, de bloquer cette augmentation pour éviter qu'elle ait un impact précisément sur les clients protégés. Cette augmentation était assez extraordinaire en effet, par son ampleur, et aurait eu de dures répercussions sur la facture de ces clients. Je tenais à vous le préciser pour que cela soit clair.

Cela signifie aussi que, contrairement à ce qui a été dit, ce gouvernement s'est préoccupé de la précarité énergétique en agissant de la sorte, et aujourd'hui, le dossier suit son cours. Le travail sur ce dossier avait commencé sous le précédent gouvernement, je ne dois pas vous le rappeler, puisque M. De Maegd vous l'a indiqué. Je l'avais moi-même fait lors de précédentes interventions. Ce blocage de l'indexation de la cotisation fédérale, qui était lié à d'autres préoccupations, a débuté en effet sous le gouvernement Di Rupo en 2012.

Nous avons poursuivi cette politique pour de multiples raisons, qu'il conviendra évidemment – à la lueur des auditions qui se tiendront début janvier – de réexaminer dans tous ses aspects et toutes ses ramifications pour tenter de sortir par le haut. Avec une politique robuste, nous pourrons atteindre des impératifs a priori aussi contradictoires que le maintien d'une facture décente pour tous les consommateurs et la prise en compte des clients protégés et de ceux qui se trouvent en précarité énergétique. Je vous remercie.

18.10 Thierry Warmoes (PVDA-PTB): Madame la ministre, vous n'avez peut-être pas confirmé ces 22 % mais j'ai ici les chiffres de 2015 à 2018 où l'on voit pour la Flandre au mois de février, en centimes d'euro par kWh, 14,75 centimes d'euro en 2015 alors qu'en 2018, on était déjà à 17 centimes d'euro.

Vous pouvez difficilement nier que vous avez augmenté la facture énergétique des ménages en augmentant la TVA sur l'électricité de 6 à 21 %. Il est clair pour tout le monde que durant cette législature, les factures ont effectivement augmenté du fait de votre gestion.

Par ailleurs, oui, vous avez poursuivi une mesure décidée par le gouvernement Di Rupo mais vous avez encore rajouté une couche et vous avez décidé de la continuer de toute façon.

18.11 Marie-Christine Marghem, ministre: Monsieur Warmoes, je ne veux pas avoir raison contre vous. Je vous dis simplement que l'augmentation dont vous avez parlé a été bloquée. Je suis étonnée que vous ne l'ayez pas enregistré puisque nous l'avons fait en ce début d'année et vous étiez déjà là.

Deuxièmement, la facture d'électricité augmente effectivement mais il y a lieu de l'analyser dans toutes ses composantes pour voir pourquoi elle augmente. Il y a bien des choses à dire sur cette question.

Concernant la TVA, nous ne serons jamais d'accord. Je ne veux donc pas avoir raison par rapport à vous mais c'est lié à un autre impératif. Vous savez très bien que cette diminution de la TVA opérée sous le précédent gouvernement était liée à un saut d'index que l'on voulait éviter. On a donc préféré avantager le consommateur ou, en tout cas, le citoyen belge par cette diminution. Nous avons une vision tout à fait différente de ce dossier.

Quand nous nous sommes rendu compte que les allocations et les salaires étaient indexés avec retard en raison de cette diminution de la TVA, puisque l'électricité fait partie du panier de l'index, nous avons agi différemment et avons rétabli la TVA à 21 %, sachant que le gouvernement Di Rupo avait appliqué cette réduction à titre temporaire en indiquant que celle-ci devait être accompagnée d'une étude destinée à en mesurer tous les aspects. Parmi ceux-ci, on trouve ce retard de l'indexation des salaires et des allocations familiales.

On peut recommencer le débat cent fois – et le Parlement a droit au dernier mot –, mais nous ne sommes pas d'accord et nous resterons en désaccord.

Le président: Je considère que la discussion générale est close. Plusieurs orateurs sont intervenus. Mme la ministre leur a répondu. M. Warmoes a répliqué une seconde fois.

18.12 Marco Van Hees (PVDA-PTB): (…)

Le président: Non, monsieur Van Hees, cela ne se déroule pas de cette manière!

18.13 Marco Van Hees (PVDA-PTB): (…)

Le président: Non, non. Tous les groupes se sont inscrits, dont le vôtre. Et celui-ci a eu la chance de répliquer une deuxième fois.

18.14 Marco Van Hees (PVDA-PTB): Le Règlement …

Le président: Le Règlement? Je le connais mieux que vous, monsieur Van Hees, pour le dire ainsi. Des règles fixent le débat. Si vous les dépassez tout le temps, vous y allez, mais …

18.15 Marco Van Hees (PVDA-PTB): Monsieur le président, même pas trente secondes?

Le président: M. Warmoes s'est donc montré incapable de s'exprimer au nom de votre groupe? Alors, corrigez-le!

18.16 Marco Van Hees (PVDA-PTB): Monsieur le président, Mme la ministre a dit quelque chose qui m'interpelle.

Je veux simplement que vous me confirmiez, madame Marghem, que cette baisse de la TVA consistait en un saut d'index déguisé. Donc, le visuel mis en ligne sur Facebook par M. Michel indiquant "Victoire: baisse de la TVA!" était bien de la publicité mensongère?

Le président: Quelqu'un demande-t-il encore la parole? (Non)

Vraagt nog iemand het woord? (Nee)

La discussion générale est close.

De algemene bespreking is gesloten.