SÉANCE PLÉNIÈRE

La discussion générale est ouverte.

De algemene bespreking is geopend.

01.01 Koen T'Sijen, rapporteur: De vice-eerste minister en minister van Begroting en Consumentenzaken, mevrouw Freya Van den Bossche lichtte het wetsontwerp toe.

De voorbije dertig jaar heeft de wetgever door middel van algemene of bijzondere regels in belangrijke mate ingegrepen in de verhoudingen tussen de verkopers en de consumenten, op het vlak van handelspraktijken, financiële diensten en veiligheid van de consumenten.

De wet kan echter niet voor eens en altijd alle situaties regelen. Daarom zijn er nieuwe vormen van regelgeving opgedoken, zoals gedragscodes, charters en de buitengerechtelijke behandeling van klachten. Het doel van dit wetsontwerp is dit soort van onderhandelingen tussen beroepsbeoefenaars uit het bedrijfsleven en de consumenten te formaliseren en de verkregen akkoorden te integreren in een wettelijk raamwerk. Zulke consumentenakkoorden zijn geschikter om tot in detail te gaan. Ze zijn soepeler en sneller ten aanzien van wijzigingen en betrekken alle partijen vanaf het begin bij de uitwerking van de regels, wat de naleving van de goedgekeurde bepalingen alleen maar ten goede komt.

Wanneer onderhandelingen tussen organisaties tot een resultaat leiden, wordt het akkoord als een uiting van de norm inzake eerlijke handelsgebruiken van toepassing op de hele betrokken sector. De bevoegde ambtenaren van de administratie kunnen de naleving ervan controleren. Indien nodig kan, overeenkomstig artikel 101 van de wet betreffende de handelspraktijken, een proces-verbaal van waarschuwing worden opgesteld. In geval dit niet wordt gerespecteerd volgen eventuele sancties, volgens artikel 103 van dezelfde wet.

Mevrouw Pieters wijst op de vele kritische opmerkingen die er op het wetsontwerp zijn gekomen, onder meer vanuit de commissie voor Onrechtmatige Bedingen. Zij stelt dan ook voor om de vertegenwoordigers hiervan eerst te horen in een hoorzitting. De minister is daarvoor niet te vinden, aangezien de leden van de commissie erg verdeeld zijn over de inhoud en over het al dan niet uitbrengen van een advies. Zij is echter natuurlijk bereid zich te schikken naar de wijsheid van de commissie. Het voorstel om hoorzittingen te organiseren wordt verworpen met acht stemmen tegen een stem voor en een onthouding, waarop mevrouw Pieters weigert verder te debatteren over de inhoud van dit wetsontwerp. Zij zal haar interventie ter zake houden in de plenaire vergadering.

Mevrouw Karine Lalieux benadrukt dat men niet over één nacht ijs is gegaan bij de uitwerking van het wetsontwerp. Er is in deze commissie al eerder gesproken over gedragscodes en autoregulering. Het ontwerp biedt een stelsel van coregulering met de consumentenorganisaties.

Ook mevrouw Magda De Meyer merkt op dat dit ontwerp niet zomaar uit de lucht valt, aangezien er reeds een advies is van de Raad van Verbruik dat dateert van 2003. Zij benadrukt het belang van het wetsontwerp, dat het sluitstuk vormt van vele initiatieven met betrekking tot de consumentenbescherming.

Het wetsontwerp, zoals geamendeerd, wordt mits enkele technische correcties aangenomen met 10 tegen 1 stem bij 1 onthouding.

De voorzitter: Mevrouw Pieters heeft het woord in de algemene bespreking.

01.02 Trees Pieters (CD&V): Mijnheer de voorzitter, mevrouw de minister, collega's, ik dank de heer T'Sijen voor zijn verslag. Het heeft ongeveer even lang geduurd als de behandeling van dit wetsontwerp.

Zoals de heer T'Sijen heeft gezegd, heb ik inderdaad geen uiteenzetting willen houden tijdens de bespreking van het wetsontwerp in de commissie omdat de meerderheid, op één na, geen hoorzitting wou. Overigens liet de minister, zoals vermeld in het verslag, zeer duidelijk merken dat zij een hoorzitting absoluut niet zag zitten. Dat is nog nooit gebeurd in de commissie voor het Bedrijfsleven. Altijd werd ingegaan op de vraag om een hoorzitting te organiseren, en altijd waren de hoorzittingen zeer verrijkend. Dat dit zo categoriek werd afgewezen, zelfs met een duidelijke vraag van de commissie voor Onrechtmatige Bedingen, het VBO en de middenstandorganisaties, is ongehoord.

Het is duidelijk dat het hier alleen gaat om een politieke deal, die al langer werd besloten en waar de betrokken beslissingen geen vragen behoeven. Ieder parlementslid van de meerderheid bukt en doet mee in het politiek gearrangeer. De politieke deal waarover het hier gaat, betreft de koopzondagen, gewild door de Open Vld en niet door de sp.a, en de consumentenakkoorden, gewild door de sp.a en niet door Open Vld.

Binnen de vijf minuten werd zonder enige discussie, zonder uiteenzettingen, klein of groot, zonder essentiële opmerkingen, zonder enige vraag, over een dergelijk belangrijk wetsontwerp gestemd. De marionetten van paars werken. Vijf minuten is nodig om een zeer omstreden wetsontwerp goed te keuren. Gewoonweg beschamend.

De regering heeft over dit wetsontwerp de hoogdringendheid gevraagd. Collega's, het eerste advies van de Raad voor het Verbruik dateert van 25 september 2003. Het tweede advies van de Raad voor het Verbruik dateert van 9 december 2005. Het advies van de Raad van State dateert van 20 april 2006. Dat is ongeveer een jaar geleden. Hoogdringendheid is hier dus helemaal niet aan de orde.

Waarover gaat het? Dit wetsontwerp omkadert de collectieve consumentenakkoorden die binnen de Raad voor het Verbruik worden gesloten. Het akkoord kan gaan over alles wat met consumentenbescherming te maken heeft en bepaalt zelf alles. Het onderhandelen en afsluiten gebeurt binnen de Raad voor het Verbruik op vraag van een lid of op vraag van de regering. Gaat het om een sector die niet is vertegenwoordigd, dan wordt deze uitgenodigd. Binnen de Raad is gelukkig unanimiteit vereist, zowel over het akkoord als over het aanvatten van de onderhandelingen. Het aanwezigheidsquorum moet in een huishoudelijk reglement worden vastgelegd. Er moet over het akkoord een advies worden gevraagd door de commissie Onrechtmatige Bedingen. Het consumentenakkoord wordt door de minister aan de regering bezorgd, waarna het wordt bekendgemaakt in het Belgisch Staatsblad, tenzij bezwaar van één lid van de regering. In dat geval wordt het besproken in de Ministerraad.

Wanneer het niet wordt bekrachtigd door de Ministerraad, vervalt het. De ondertekenaar en toetreders waken over de naleving. Het niet naleven wordt beschouwd als een daad strijdig met de eerlijke gebruiken. De Koning kan op eenparig advies van de raad toepassing van een consumentenakkoord opleggen.

Op het eerste gezicht lijkt dat een goed idee. Evenwel zijn de adviezen van de Raad voor het Verbruik, de Raad van State en de commissie voor Onrechtmatige Bedingen erg verdeeld, om niet te zeggen op sommige punten uiterst negatief. Het gaat dan ook niet om detailkritiek, maar om fundamentele bezwaren, die het wezen van onderhavig ontwerp, dat binnen de vijf minuten werd goedgekeurd, raken.

Even willen wij nagaan wat de commissie voor Onrechtmatige Bedingen daarover in haar advies heeft neergeschreven. De commissie oordeelt niet over de opportuniteit van de voorgestelde maatregel, maar enkel over de wettelijke adviesfunctie, de juridische argumenten. Ze wijst erop dat de voorgestelde procedure van algemeen bindend verklaring en van reglementering via koninklijk besluit van algemene contractuele voorwaarden waarover een consumentenakkoord is vastgesteld, in strijd is met enkele basisregels van het Belgische rechtsbestel, namelijk het beginsel van de contractvrijheid, artikel 1134 van het Burgerlijk Wetboek. Het sluiten van een collectief consumentenakkoord, dat algemeen bindend is, is strijdig met een van de basisregels van de Belgische rechtsorde.

De commissie stelt het juridisch als volgt – ik citeer –: "Contracten strekken de partijen tot wet en hiervan kan in principe enkel bij wet worden afgeweken. Dit principe werd door de Raad van State uitdrukkelijk in herinnering gebracht naar aanleiding van de vernietiging, in het verleden, van enkele bepalingen van de beroepsdeontologie van bepaalde beroepen. De commissie stelt vast dat dit ontwerp nog veel verder gaat dan de beroepsdeontologie en dus nog meer vragen doet rijzen. De voorgestelde wijze van algemeen bindende verklaring is naar het oordeel van de commissie" – die bestaat uit juridische experts – "niet in overeenstemming met enkele basisbeginselen van de Belgische rechtsorde, namelijk de contractvrijheid en de relativiteit van de aangegane overeenkomsten." Het betreft toch een erg fundamentele kritiek, die het wezen van het wetsontwerp op consumentenakkoorden kraakt.

De commissie gaat verder: "In geen geval voldoet de bepaling dat het niet naleven of opnemen van een in consumentenakkoord overeengekomen clausule als een met de eerlijkheid strijdige daad wordt beschouwd, aan deze voorwaarde."

De minister heeft niet geluisterd in de commissie en ze zal nu ook niet luisteren, mijnheer Tant. Wanneer ik haar stoor bij haar conversatie, dan is dat maar zo.

Ik ga voort met mijn citaat: "De mogelijkheid tot bekrachtiging door de Koning bevat in dit opzicht eveneens onvoldoende waarborgen. Volgens de commissie is de juridische binding van verkopers die geen lid zijn van een beroepsorganisatie, gewoon kaduuk. Het principe is bijgevolg in strijd met het gelijkheidsbeginsel.

Ten derde, wat de voorgestelde besluitvorming inzake consumentenakkoorden betreft, betreurt de commissie vervolgens dat het onderhandelen over het al dan niet geoorloofd karakter van bepaalde voorwaarden een onderdeel zou vormen van een breder compromis over verkoopspromotietechnieken in de ruime zin, wat een objectief oordeel over de rechtmatigheid van de clausules belemmert".

Daarnaast wijst de commissie ook op het gevaar dat sectorale akkoorden of consumentenakkoorden de toets met enerzijds de gecoördineerde wet van 1 juli 1999 tot bescherming van de economische mededinging en het Europees kartelrecht en anderzijds de regelen inzake het vrije verkeer, niet zouden kunnen doorstaan.

Het betreft hier dus een aantal pertinente juridische opmerkingen, niet door mij gemaakt, maar door juridisch onderlegde personen, die erg fundamenteel zijn. De voorgestelde wijze van algemeen bindendverklaring is naar het oordeel van de commissie niet in overeenstemming met enkele basisbeginselen van de Belgische rechtsorde, namelijk de contractvrijheid en de relativiteit van de aangegane overeenkomsten.

Voorts zijn er vragen naar de afdwingbaarheid in het algemeen, alsook naar niet-aangesloten beroepsfederaties. Volgens de commissie is de vooropgestelde procedure tot algemeen bindendverklaring van consumentenakkoorden dan ook ongrondwettelijk. De bedrijfsorganisaties hebben niet de bevoegdheid om in naam van de ondernemingen die er lid van zijn akkoorden te sluiten die de contractuele verhoudingen van hun leden met cliëntenconsumenten regelen en die deze leden binden, zonder dat de leden daarmee afzonderlijk hebben ingestemd. Dat het consumentenakkoord door de regering wordt bekrachtigd, doet niets af aan de ongrondwettelijkheid.

Het tweede advies van de Raad van State is eveneens negatief. Ik haal de belangrijkste elementen er in het kort uit. “In eerste instantie, in het licht van de rechtskracht die het ontwerp aan consumentenakkoorden toeschrijft, roept het essentiële vragen op omtrent de representativiteit van de organisaties die binnen de Raad voor het Verbruik optreden bij de ondertekening van zulke consumentenakkoorden. Tegen deze achtergrond kan worden betwijfeld of de introductie van de mogelijkheid om consumentenakkoorden te sluiten binnen de Raad voor het Verbruik steeds te verzoenen valt met de opdracht van de individuele verenigingen en organismen die de Raad samenstellen”.

Het tweede argument van de Raad van State luidt als volgt. “Als het voorgestelde akkoord betrekking heeft op een sector die niet in de Raad voor het Verbruik vertegenwoordigd wordt door de bedrijven van die sector of hun vertegenwoordigers uitgenodigd, dan kan het akkoord niet gesloten worden zonder hun goedkeuring.

Deze regeling, die ertoe strekt een mogelijk gebrek aan representativiteit op te vangen, is evenwel in vele opzichten gebrekkig uitgewerkt. Zo ontbreekt een omschrijving van het begrip sectoren. Bovendien is er geen duidelijkheid omtrent de selectie van de bedrijven uit een welbepaalde sector die bij de onderhandelingen over een consumentenakkoord betrokken moeten worden.”

Zo kom ik tot het derde argument van de Raad van State. “De rechtskracht en de plaats in de normenhiërarchie van de consumentenakkoorden zijn niet uitdrukkelijk in de ontworpen regeling uitgewerkt. In de mate waarin het consumentenakkoord als contractueel instrument niet enkel de ondertekenaars bindt maar tevens de personen wier belangen deze vertegenwoordigen, wijkt de ontworpen regeling af van het beginsel van de relativiteit van de overeenkomst.

Ten vierde, het ontwerp is op zijn minst dubbelzinnig met betrekking tot de rechtskracht van de consumentenakkoorden. Voorts wordt niet verduidelijkt welke rechtsgevolgen de bindendverklaring teweegbrengt en welke plaats het bindend verklaarde consumentenakkoord in de normenhiërarchie inneemt, inzonderheid ten aanzien van andere koninklijke besluiten genomen ter uitvoering van de wet op de handelspraktijken”. De Raad van State besluit – ik citeer: “Uit wat voorafgaat blijkt dat het ontwerp aan een grondige herwerking toe is”.

De derde instantie die advies geeft is de Raad voor het Verbruik. We krijgen daarbij een tegenstelling te zien. De consumentenorganisaties gaan akkoord met de gekozen omkadering daar het ontwerp volgens hen een concrete invulling geeft van het begrip coregulering, waarbij essentiële zaken zoals toepassing, controle en sanctie mee worden opgenomen. Dat lijkt mij duidelijk.

Aan de andere kant is er harde kritiek van de vertegenwoordigers van de productie, de distributie, de middenstand en de landbouw. Volgens deze vertegenwoordigers is er binnen het huidige juridische kader niets dat de ondernemingsgroeperingen of de ondernemingen en de consumentenorganisaties zou kunnen beletten om op vrijwillige basis akkoorden af te sluiten, aanbevelingen te formuleren of codes uit te werken zonder zich daarvoor in een strikt en dwingend keurslijf te moeten wringen. Dit gebeurt overigens al in de praktijk.

Zij stellen dan ook dat het juridisch arsenaal inzake consumentenbeleid al ingewikkeld en dwingend genoeg is voor ondernemingen. Het is belangrijk om overreglementering te vermijden want dan zou het concurrentievermogen van Belgische ondernemingen zwaar in het gedrang komen. Zo staat het verwoord in het advies. Dat klopt uiteraard ook, zeker gelet op de juridische kritieken die hiervoor reeds werden geleverd. Deze vertegenwoordigers vinden trouwens dat er niet veel ruimte wordt overgelaten voor een degelijke vorm van reglementering. De lidstaten krijgen minder manoeuvreerruimte naarmate de Europese wetgever een grotere harmonisatie nastreeft.

Zij vragen zich dan ook af of er geen strijdigheid met de richtlijn is. Volgens hen zou dat ten gronde moeten worden onderzocht, wat niet is gebeurd.

Ten slotte is er nog de steeds weerkerende problematiek van de representativiteit van de consumentenorganisaties, wat een zware hypotheek legt op de leefbaarheid van het in het ontwerp van wet voorgestelde systeem. Het systeem is namelijk gefundeerd op een effectieve representativiteit van de beroepsorganisaties en de consumentenorganisaties.

Voornoemd probleem, waarin men zich kan schikken, zolang de Raad voor het Verbruik een adviesverlenend orgaan blijft, vormt hier een obstakel. Immers, in het systeem dat in het ontwerp van wet wordt voorgesteld, is niet alleen sprake van adviesverlening, maar ook van het vastleggen van echte, dwingende, juridische normen.

Besluit: er zijn grote, juridische twijfels over de kern van het voorliggende ontwerp, over de verhouding met andere rechtsnormen en over het dwingende karakter. De term “ongrondwettelijkheid” wordt zelfs door specialisten in de mond genomen. Bovendien is er heel wat verzet van vertegenwoordigers van de productie, de distributie, de middenstand en de landbouw. Daardoor kan en moet de vraag worden gesteld of het systeem in de praktijk wel zal kunnen werken. Hoe kunnen afdwingbare consumentenakkoorden worden gesloten, wanneer de helft van het orgaan dat de akkoorden moet sluiten, zich tegen het systeem verzet?

Het lijkt mij dan ook vooral een symbooldossier te zijn, dat op grote, juridische en praktische bezwaren stuit.

Ondertussen werd de wet in de commissie goedgekeurd. De minister heeft ondertussen de antwoorden al van hogerhand gekregen en zal ze straks ook aflezen.

Het VBO, dat op de zitting aanwezig was, rapporteerde in zijn infoblad van 22 maart 2007: “De Kamercommissie voor het Bedrijfsleven heeft vorige week een wetsontwerp betreffende de consumentenakkoorden goedgekeurd. Het wetsontwerp streeft ernaar een juridisch kader te scheppen …”

“De wettelijkheid van het geplande systeem wordt door de Raad van State en door de deskundigen van de commissie voor Onrechtmatige Bedingen sterk betwist. Ondanks het dringende verzoek van het VBO om hoorzittingen te houden, heeft de Kamercommissie voor het Bedrijfsleven zonder het minste, inhoudelijk debat het wetsontwerp van minister Freya Van den Bossche goedgekeurd.”

Collega’s, de politieke deal – koopzondagen versus consumentenakkoorden –, die daaromtrent binnen de regering werd gesloten, is tussen haakjes tweemaal nadelig voor de zelfstandigen.

Ten eerste, de uitbreiding van de koopzondagen zint de zelfstandigen niet. Dat weten de socialisten heel goed. De zelfstandigen zijn geen vragende partij. Het ontwerp jaagt de zelfstandigen op kosten, wanneer zij de zondagen open willen houden. De kosten voor de koopzondagen zijn bijzonder hoog.

Ten tweede, de consumentenakkoorden zijn een nieuwe belemmering en een overreglementering, die het concurrentievermogen van diezelfde ondernemingen zwaar in het gedrang brengen.

Twee keer laten de partijen die zogezegd voor het ondernemerschap staan, de ondernemingen in de kou staan. De VLD gaat altijd onder de lat door, wanneer het over de hardwerkende zelfstandige gaat. Bonne chance aan wie hier nog zit.

01.03 Dominique Van Roy (MR): Monsieur le président, madame et monsieur les ministres, chers collègues, le projet qui est soumis à notre approbation vise à encadrer la conclusion d'accords entre les associations représentatives des consommateurs et les fédérations d'entreprises au sein du Conseil de la Consommation et leur donne un pouvoir contraignant en les considérant comme des usagers du commerce.

Nous pensons qu'il s'agit d'une bonne chose car, depuis 20 ou 30 ans, le droit de la consommation connaît une profonde évolution. La preuve en est que dans de nombreux secteurs, le législateur a clarifié les rapports entre vendeurs et consommateurs par des règles générales ou particulières.

Ces dernières années, plusieurs accords ont été conclus entre les représentants des professionnels et des consommateurs, notamment en matière de publicité, de services financiers, de téléphonie ou d'électricité. Force est de constater que, dans l'ensemble, ces accords ont porté leurs fruits et ont permis de résoudre de nombreux problèmes.

En outre, ces accords de consommation présentent un certain nombre d'avantages. En effet, ils se prêtent mieux, dans certains cas, qu'une réglementation pure et simple. Ils sont plus souples au changement. C'est important quand on sait à quel point certaines pratiques commerciales varient vite. Ils assurent la participation directe des parties intéressées dès le stade de l'élaboration de la norme. Ils peuvent même participer à désengorger les cours et tribunaux d'un certain nombre de plaintes qui auraient été déposées si un tel accord n'avait pas été conclu dans les meilleurs délais.

C'est pourquoi le Mouvement réformateur et moi-même sommes favorables à ce type d'accord et voterons donc en faveur du projet de loi.

Néanmoins, je me pose quand même encore des questions qui me semblent importantes, notamment en ce qui concerne la place de ces accords dans la hiérarchie des normes. En effet, ils ne lieront pas seulement leurs signataires mais aussi des tiers. Peuvent-ils d'ailleurs être évoqués par des tiers? Je m'interroge également sur la possibilité de conclure ces accords au regard de la mission statutaire des organismes qui composent le Conseil de la Consommation. Il ne faudrait pas non plus qu'une surréglementation nuise de manière durable à la compétitivité de nos entreprises et ce, d'autant que l'Europe tend de plus en plus vers une harmonisation du droit de la consommation.

Quoi qu'il en soit, je reste persuadé que les accords de consommation peuvent régler au mieux certains problèmes. J'espère que le secteur n'hésitera pas à nous faire part des éventuels problèmes qu'il pourrait rencontrer afin que nous puissions procéder à une évaluation de la loi, si nécessaire.

01.04 Minister Freya Van den Bossche: Mijnheer de voorzitter, ik begrijp alvast de grote commotie niet over het gebrek aan debat in de commissie. Er was mogelijkheid tot debat. Men heeft daar simpelweg beslist het debat in de plenaire vergadering te voeren in plaats van in de commissie. Dat is de keuze van elk commissielid, vanzelfsprekend, het hoort geen verwijt te zijn aan de indiener van het wetsontwerp.

Het is een ontwerp dat volgens mij de mogelijkheid geeft aan de consumentenorganisaties en ook aan de bedrijven om afspraken te maken. Het biedt de mogelijkheid, wij verplichten niemand tot iets. Er is bovendien een dubbele unanimiteit nodig. Er moet, ten eerste, unanimiteit zijn om te starten: allen moeten akkoord gaan om onderhandelingen over iets te starten, en ten tweede, er moet unanimiteit zijn over het uiteindelijk verkregen akkoord, over de inhoud. Als er op een van beide domeinen geen unanimiteit is, zal er ook geen collectief consumentenakkoord zijn.

Kortom, alles gebeurt in overleg, wat kadert in de traditie van overleg, die België kenmerkt, niet enkel op het vlak van de arbeidsverhouding, maar ook op het vlak van consumentenverhouding. De dialoog bestaat al jaren in de Raad voor het Verbruik. Wij bestendigen en officialiseren een bestaande praktijk en geven die een wettelijk kader.

Men heeft nu blijkbaar vragen over de representativiteit van het orgaan, dat al 30 jaar naar behoren werkt en dat paritair is samengesteld. Het is niet lukraak samengesteld. De leden van de Raad voor het Verbruik hebben bijvoorbeeld ook het recht vorderingen tot staking in te leiden. Het gaat dus niet om gelijk welke organisatie.

In de loop van die 30 jaar zijn de leden ook al eens gewisseld, op basis van maatschappelijke evoluties. Niets zegt dat dat niet ook in de toekomst kan en zal gebeuren. Wanneer door eender wie – dat kan evengoed een parlementariër zijn, van meerderheid of oppositie, dat maakt voor mij niet uit – een constructief voorstel gedaan wordt om de representativiteit van de Raad voor het Verbruik – die ik zelf overigens niet in twijfel trek – te verbeteren, ben ik bereid dat voorstel te onderzoeken. Ik heb geen a-priorihouding op dat vlak. Alleen is het toch wel vrij gek dat een orgaan dat al jaren afspraken maakt op vele domeinen en op vele manieren, plots zogezegd niet meer representatief zou zijn. Dat wens ik wel te betwisten.

Wat de rechtskracht van de consumentenakkoorden betreft, zij moeten vanzelfsprekend alle wettelijke regels en normen respecteren. Wij kennen allemaal de wettelijke hiërarchie. Het betekent simpelweg dat wij het akkoord door de beroepsorganisaties en de consumentenorganisaties aan hun leden kenbaar doen maken. Zij hebben de plicht tot informatie, zij moeten hun leden ook aanbevelen de goedgekeurde regels na te leven, maar zij dragen niet de verantwoordelijkheid voor het eventueel niet naleven van die regels door hun leden. Dat is de verantwoordelijkheid van het lid zelf. Het is ook de persoon of het bedrijf die de inbreuk begaat die daarop zal worden aangesproken.

Hoe doen we dat? Simpelweg door te stellen dat de niet-naleving van een consumentenakkoord zal worden beschouwd als een oneerlijk handelsgebruik. Daarom zijn de publiciteitsregels ook van belang, waaronder de publicatie in het Belgisch Staatsblad.

Het is overigens een principe dat al geruime tijd wordt toegepast om vrijwillige akkoorden te laten respecteren. Het is zo dat de Algemene Directie Controle en Bemiddeling van de FOD Economie controleert en optreedt op basis van oneerlijke handelsgebruiken. Ik denk aan de aanbeveling inzake reclame rond kinderfeesten, het akkoord over de vrijgemaakte energiemarkt of regels inzake marketing voor jongeren. Heel wat akkoorden worden nu gesloten op vrijwillige basis, met unanimiteit, tussen organisaties, meestal overheid en consumentenorganisaties, enerzijds en leveranciers en producenten, anderzijds. Het lijkt me logisch dat men ervoor zorgt dat de concurrentie eerlijk is in dit land. Wanneer er een akkoord wordt gemaakt waarvan redelijkerwijs wordt verondersteld dat de overgrote meerderheid – bijna iedereen binnen dat bedrijfsleven – het wil respecteren, mag men natuurlijk één of enkele bedrijven geen kans geven om te zeggen dat zij niet gebonden zijn door een dergelijk akkoord. Dat is oneerlijke concurrentie. Zelfs als consumentenminister ben ik gevoelig voor een eerlijke werking van de markt, tussen bedrijven zelf: alstublieft dezelfde regels voor elk bedrijf. Dat is transparant en eerlijk voor de consument. Men mag een bedrijf dat eerlijke handelsgebruiken en afspraken, binnen vrijwillige kaders gemaakt, naleeft, toch niet bestraffen omdat er misschien enkelingen zijn die zich daardoor liever niet laten binden. Dat gaat niet op. Eerlijke concurrentie is essentieel voor het functioneren van de vrije markt, zowel ten behoeve van die bedrijven als van de consument.

Wat is de draagwijdte van zo'n KB, dat het consumentenakkoord algemeen bindend verklaart? Dat heeft dezelfde draagwijdte als een KB. Een KB is een KB en het consumentenakkoord krijgt dan ook het verplichtend karakter dat eigen is aan een KB. Het is ook niet nieuw dat de wetgever op het vlak van consumentenbescherming, afspraken of codes via een KB oplegt. Ik verwijs daarvoor naar de wet op de handelspraktijken, die voorziet in een commissie voor milieuetikettering en milieureclame, met als taak de milieucode op te stellen. Die milieucode kan via een KB worden opgelegd.

Ik geef een tweede voorbeeld. In de wet op de elektronische communicatie wordt bepaald dat een ethische commissie bevoegd is om een ethische code op te stellen. Ook die code kan worden opgelegd via een KB. Die code zal dus echt wel de meest essentiële relaties tussen operatoren en consumenten regelen.

Ik geef een derde voorbeeld. De wet van 17 november 2006 tot wijziging van de wet op de bescherming van de gezondheid van de consument, bepaalt dat de Koning de overeenkomsten gesloten – vrijwillig dus – tussen beroepsverenigingen en ten minste twee consumentenverenigingen, kan goedkeuren via dat KB. Met andere woorden, het principe is helemaal niet nieuw. Het bestaat al en het wordt ruim toegepast, met succes.

Het ontwerp voorziet in twee basisvoorwaarden en garanties. Het toepassingsgebied van het consumentenakkoord moet nationaal zijn – dat lijkt mij logisch – en er is een eenparig advies van de Raad voor het Verbruik nodig. dus als één lid zich niet akkoord verklaart, dan gaat het niet.

Het consumentenakkoord, redelijkerwijze, dat via koninklijk besluit algemeen bindend wordt verklaard, zal de draagwijdte hebben van een koninklijk besluit.

Met andere woorden, het ontwerp wil enkel een algemeen kader scheppen waarbinnen akkoorden worden gesloten. Het is gebaseerd op de volledige vrijheid van partijen om te onderhandelen, om een akkoord aan te gaan, en het bevat essentiële principes, waaronder het principe van unanimiteit.

U weet overigens ook dat er een huishoudelijk reglement moet komen, dat via een in de Ministerraad overlegd besluit moet worden goedgekeurd. Ook op dat vlak nemen wij dus onze verantwoordelijkheid.

Over welke thema's kan het gaan? Welnu, consumentenakkoorden kunnen per definitie elk thema behandelen dat de relatie regelt tussen verkopers en consumenten, met inbegrip van algemene verkoopsvoorwaarden. Het is dus perfect mogelijk dat een akkoord ingrijpt op contractuele relaties. Dat is overigens vandaag ook al het geval in het akkoord met de energiesector. In het akkoord met Assuralia omtrent de verzekeringen is ook gebleken dat dat repercussies heeft op de contractuele voorwaarden. Daarbij is nooit retroactiviteit mogelijk. Daarbij wordt altijd aangenomen dat tegen datum x contracten moeten worden aangepast, zoals overeengekomen in een dergelijk akkoord, dat wordt omgezet in een koninklijk besluit.

Contractanten hebben dus de tijd om contracten aan te passen. Dat is in het verleden altijd zo gebeurd. Daarmee zijn er nooit problemen geweest. Alle akkoorden die tot nu toe vrijwillig zijn gesloten, werden achteraf in groten getale gerespecteerd. De administratie heeft altijd correct opgetreden ten aanzien van degenen die niet respecteren om eerlijke concurrentie te waarborgen en om rechten voor consumenten te garanderen.

Er is nooit enig probleem geweest. Niemand heeft ooit opmerkingen gemaakt over de representativiteit van de organisaties die de onderhandelingen voeren, wel integendeel.

Het is overigens perfect verenigbaar met het koninklijk besluit dat de oprichting van de Raad voor het Verbruik regelt, waarin letterlijk staat dat naast zijn taak om adviezen uit te brengen, het ook de plaats bij uitstek is om – ik citeer - "gedachten en misschien een overleg mogelijk te maken tussen de vertegenwoordigers van de consumenten en van het bedrijfsleven." Het koninklijk besluit belet dus helemaal niet – integendeel, het geeft zelfs al aan – dat de raad ook taken tot zich zou kunnen nemen zoals de taak waarin nu is voorzien.

Misschien kan ik ook nog vermelden dat er inderdaad een verdeeld advies is van de commissie voor Onrechtmatige Bedingingen. Mag ik daarbij opmerken dat de consumentenorganisaties niet eens akkoord gaan met het feit dat er een advies wordt uitgebracht, laat staan dat ze het met de inhoud ervan eens zouden zijn. Dat is wellicht inderdaad beroepsorganisaties tegenover consumenten. Het is dan ook, laten we eerlijk zijn, vooral een maatregel ter bescherming van de consument. Consumentenorganisaties zien daar veel graten in. Beroepsorganisaties zijn een beetje bang. Ik denk dat die angst ongegrond is, op basis van eerder gesloten akkoorden, en ook op basis van het feit dat die unanimiteit er moet zijn, die ook een impact heeft op de onderhandeling van de contractvoorwaarden.

Het is nog altijd beter, zowel voor de consumentenorganisaties, als – bij uitstek en veel meer – voor de bedrijven, dat zij in staat worden geacht om zelf onderlinge akkoorden te maken, zonder dat de overheid altijd en telkens opnieuw moet tussenkomen, scheidsrechter moet spelen en het namens hen en in hun plaats allemaal moet regelen. Ik meen dat de overheid moet regelen wat niet kan worden geregeld door de bedrijfswereld en de consumentenorganisaties onderling, maar dat zij ook volwassen genoeg mogen worden geacht om in staat te zijn onderling akkoorden te maken, die dan logischerwijze afdwingbaar worden, enerzijds omdat dit belangrijk is voor de consumenten en anderzijds omdat wij staan voor een eerlijke concurrentie op de vrije markt.

01.05 Trees Pieters (CD&V): Mijnheer de voorzitter, de minister heeft hier langer gesproken dan in de commissie en antwoordt gewoonweg niet op de vragen die ik heb gesteld.

Dat er in de commissie geen debat kon plaatsvinden, heeft te maken met het feit dat de hoorzittingen werden afgewezen. Wanneer men met een tekst wordt geconfronteerd met dergelijke opmerkingen, namelijk ongrondwettelijk, van de commissie Onrechtmatige Bedingen, van de Raad van Verbruik en van de Raad van State, die heel zware juridische bedenkingen opwerpen en zeggen dat dit werk onaf is, dan vragen wij om een debat, teneinde ons te informeren omtrent die zaken.

Niemand ging daarop in, nadat de minister zei dat het overbodig is. U hebt hier dus zaken gezegd die helemaal niet in vraag worden gesteld, mevrouw de minister. Het is duidelijk dat de eerlijke concurrentie een essentie van de vrije markt is. Dat doet hier niets ter zake. Mijn probleem is dat er geen hoorzittingen mochten komen over dit zo betwiste wetsontwerp en dat er eenvoudigweg geen discussie gekomen is in de Kamercommissie, omdat er geen hoorzittingen mochten komen en omdat dit gekoppeld is aan de koopzondagen. Die deals zijn voor mij onaanvaardbaar.

U knikt nee, maar waarom hebt u de urgentie ingeroepen? Het ontwerp is al vier jaar hangende en plots moet het worden geregeld, vlak nadat er in de Ministerraad een akkoord is gesloten over de koopzondagen. Jullie zijn daar onder de lat gegaan. Al hetgeen u heeft verteld, doet niets ter zake.

Wij zullen ons onthouden omdat wij niet akkoord gaan met de manier van werken in de commissie voor dit specifieke punt. Het is nog nooit gebeurd dat wij zo een betwist ontwerp hebben gekregen en dat er niemand mag komen om te worden gehoord. Wij kunnen ons hierover niet uitspreken en zullen ons onthouden.

Le président: Quelqu'un demande-t-il encore la parole? (Non)

Vraagt nog iemand het woord? (Nee)

La discussion générale est close.

De algemene bespreking is gesloten.

02 Proposition de résolution relative à la mise en place d'un marquage routier approprié aux abords des écoles (2766/1-5)

Nous passons à la discussion des articles. Le texte corrigé par la commission sert de base à la discussion. (Rgt 85, 4) (2940/3)

Wij vatten de bespreking van de artikelen aan. De door de commissie verbeterde tekst geldt als basis voor de bespreking. (Rgt 85, 4) (2940/3)

Le projet de loi compte 10 articles.

Het wetsontwerp telt 10 artikelen.

Aucun amendement n'a été déposé.

Er werden geen amendementen ingediend.

Les articles 1 à 10 sont adoptés article par article.

De artikelen 1 tot 10 worden artikel per artikel aangenomen.

La discussion des articles est close. Le vote sur l'ensemble aura lieu ultérieurement.

De bespreking van de artikelen is gesloten. De stemming over het geheel zal later plaatsvinden.

- Proposition de résolution relative aux zones 30 aux abords des écoles (2025/1-2)

02 Voorstel van resolutie betreffende de invoering van een aangepaste wegmarkering in schoolomgevingen (2766/1-5)

- Voorstel van resolutie betreffende de zone-30 in de schoolomgevingen (2025/1-2)

Propositions déposées par:

Voorstellen ingediend door:

- 2766: Hilde Vautmans, Hilde Dierickx, Annemie Turtelboom

- 2025: Jef Van den Bergh, Katrien Schryvers, Dirk Claes, Roel Deseyn, Nathalie Muylle, Liesbeth Van der Auwera.

Je vous propose de consacrer une seule discussion à ces deux propositions de résolution. (Assentiment)

Ik stel u voor een enkele bespreking aan deze twee voorstellen van resolutie te wijden. (Instemming)

Discussion

Bespreking

Le texte adopté par la commission sert de base à la discussion. (Rgt 85, 4) (2766/5)

De door de commissie aangenomen tekst geldt als basis voor de bespreking. (Rgt 85, 4) (2766/5)

La discussion est ouverte.

De bespreking is geopend.

02.01 Guido De Padt, rapporteur: Mijnheer de voorzitter, ik verwijs naar mijn schriftelijk verslag.

De voorzitter: Er zijn twee sprekers in de algemene bespreking ingeschreven: mevrouw Vautmans en de heer Van den Bergh. Het woord is aan de heer Van den Bergh.

02.02 Jef Van den Bergh (CD&V): Mijnheer de voorzitter, collega’s, ik vind het nog altijd een beetje vreemd dat we de resolutie van collega Vautmans die hier ter stemming voorligt, moeten behandelen.

De resolutie bepleit een wegmarkering voor zone 30 in de schoolomgevingen. Weginrichting is bij mijn weten nochtans een bevoegdheid van de wegbeheerders. Ook de vertegenwoordiger van de minister – de minister zelf komt niet voor dergelijke zaken – noemde het een aspect waarvoor het laatste woord bij de Gewesten zou moeten liggen. De noodzaak van een betere leesbaarheid van de weg is een vaststaand gegeven, maar dat moet ook worden overgelaten aan de wegbeheerders. Minstens het Vlaams Gewest is daaraan ook aan het werken met een aantal lopende experimenten en die moeten leiden tot uniforme richtlijnen. Ik denk niet dat wij ons hier daarmee moeten bezighouden.

Een tweede element. We hebben ondertussen een aantal zones 30. Er is de klassieke zone 30, ontstaan in de jaren ’80, en ondertussen is er ook de zone 30 in de schoolomgevingen. Binnen die zone 30 in de schoolomgevingen zijn er nog twee soorten. Enerzijds is dat de vaste of permanent aangeduide zone 30 in de schoolomgeving. Wij zijn er nog altijd van overtuigd, en collega Casaer bevestigde dat ook vanuit een andere fractie, dat een vaste zone 30 best op infrastructurele manier duidelijk wordt gemaakt. Anderzijds werd in vele schoolomgevingen ondertussen een variabele zone 30 in de schoolomgeving geïnstalleerd, aangeduid met variabele elektronische borden. Op deze plaatsen een permanent aanwezige schildering aanbrengen lijkt ons een beetje gek, aangezien de zones 30 enkel gelden bij begin en einde van de schooltijd. Waarom zouden wij hier dan een permanente aanduiding aanbrengen die slechts voor enkele uren per dag zijn nut zou moeten bewijzen?

Ik wil nog eens overgaan tot de specifieke tekst van de resolutie. Ik citeer. Er wordt eigenlijk gevraagd aan de regering om een artikel in te brengen in het koninklijk besluit, dat als volgt luidt: “Een wegmarkering mag op de werkelijke rand van de rijbaan aangebracht worden”. Er staan nog een aantal andere bepalingen tussen, maar er staat dus “mag aangebracht worden”. Collega Bellot van de MR heeft het voorstel gesteund, omdat het zou kunnen leiden tot een grotere uniformisering van de zone 30 in de schoolomgevingen. Dat is een beetje vreemd. Deze redenering lijkt mij niet juist, aangezien er een mogelijkheid wordt gecreëerd. Het creëren van die mogelijkheid moet zelfs niet worden ingeschreven in het verkeersreglement, want de wegbeheerders doen dit tegenwoordig al. Er worden heel wat inspanningen gedaan om die zone 30 in de schoolomgevingen duidelijker te maken.

Men kan een schildering aanbrengen. Bovendien worden er ook inspanningen geleverd in samenwerking met bijvoorbeeld de voetgangersbeweging, die octopuspalen en dergelijke aanbieden aan gemeentebesturen om een schoolomgeving duidelijk te maken. Het lijkt mij een beetje bij de haren gegrepen dat het inschrijven van een mogelijkheid zou moeten leiden tot een grotere uniformiteit. In elk geval zal dat niet het resultaat zijn van de bepaling die wordt voorgesteld in de resolutie.

Wij zien een positief element in het voorstel van resolutie en dat is het feit dat de meerderheid toegeeft dat er de voorbije jaren is geknoeid met de zone 30. De zone 30 is ontstaan in de jaren 80. Er waren toen zeer zware voorwaarden gekoppeld aan de invoering van een zone 30. Die voorwaarden zijn stilaan wat versoepeld. In de loop van de jaren 90 heeft minister Peeters, in samenwerking met de toenmalige CVP, een aantal voorwaarden aangepast, zodat er een ruimere toepassing kwam. Het is eigenlijk misgelopen vanaf de intrede van paarsgroen in 1999.

De zone 30 in schoolomgevingen is een zodanig symbooldossier geworden dat men elke mogelijke voorwaarde voor de invoering van zo'n zone 30 heeft geschrapt. Meer nog, minister Anciaux heeft in 2004 voor alle andere zones 30 de voorwaarden geschrapt voor de invoering van zo'n zone op de weg. Het gevolg is dat er heel wat zones 30 gekomen zijn die niet herkenbaar zijn voor de weggebruiker. Dat is volgens mij ook erkend door alle fracties in de commissie. Nu moet men zoeken naar nieuwe manieren om de zones 30 toch herkenbaar te maken. Wij gaan ermee akkoord dat een zone 30 duidelijk herkenbaar moet zijn, maar dat gebeurt volgens ons niet met een schildering aan de rand van de weg. Dat zou infrastructureel moeten gebeuren of met variabele borden voor variabele zones aan de scholen.

Wij zullen het voorstel dan ook niet goedkeuren.

02.03 Hilde Vautmans (VLD): Mijnheer de voorzitter, collega Van den Bergh, hetgeen u hier net zei, werd natuurlijk ook reeds in de commissie gesteld. U zegt dat wij hier niet bevoegd zijn. Dat is heel duidelijk weerlegd. Wij gaan wel een aanpassing en een mogelijkheid creëren in de wegcode om die wegmarkering een juridische waarde te geven.

U zegt dat het de wegbeheerders zijn die het nadien moeten uitvoeren. Dat is natuurlijk juist. Het zijn inderdaad de lokale besturen, wanneer het over hun wegen gaat, die kunnen beslissen om gebruik te maken van deze mogelijkheden.

Collega's, sedert 1 september 2005 zijn bijna 5.000 schoolomgevingen afgebakend met een zone 30. Een aantal daarvan is inderdaad variabel. Een aantal daarvan is vast. Ik moet hier ook toegeven dat sindsdien heel wat gemeentebesturen lovenswaardige inspanningen hebben geleverd om de schoolomgevingen goed aan te duiden met die borden.

Men stelt echter het volgende vast. Wij kennen allemaal heel goed situatie in onze eigen buurt, in onze eigen straat. Wij weten daar perfect waar de school zich bevindt. Wij zullen ons daar dus ook automatisch gaan houden aan die snelheid. Het probleem rijst wanneer wij ons verder van huis begeven. Mijnheer de voorzitter, u legt vele kilometers af in ons land. U zult het met mij eens zijn dat het niet altijd heel duidelijk is waar die schoolomgevingen zich bevinden.

Collega Van den Bergh, ik kan u volgen. U zegt dat ze moeten gepaard gaan met die infrastructurele aanpassingen. Dan denk ik aan drempels of aan bloembakken. Collega Van den Bergh, u weet zeer goed dat dit niet overal mogelijk is. Er zijn doorgangswegen waar het heel moeilijk is. Ik kan u voorbeelden aanhalen uit mijn omgeving waar die bloembakken geleid hebben tot doden in het verkeer. Het is dus aan experts om te bepalen wat de juiste infrastructurele aanpassingen zijn die nodig zijn om die zone 30 af te bakenen. Daarin volg ik u perfect.

U weet echter ook dat dit vaak een dure onderneming is. Laten wij naar Vlaanderen kijken, er zijn heel wat gemeenten waar dit in een meerjarenplan wordt gestoken, waar men zegt dat men tussen nu en 2010 ervoor gaat zorgen dat dit gebeurt. Dat wil zeggen dat er tussen nu en 2010 wel heel wat schoolomgevingen zijn die alleen worden aangeduid met die borden.

Ik heb echt geprobeerd, ik heb vanmiddag alles nog eens op een rijtje gezet, om uw argumentatie tegen deze resolutie te begrijpen. Ik begrijp ze niet. U zegt dat er samen met de voetgangersbeweging reeds inspanningen worden gedaan, er worden mannetjes op de weg getekend. Wat is dat anders dan een snelle, efficiënte en goedkope manier om de automobilist duidelijk te maken dat hij een zone 30 nadert? Die streep op de weg kan alleen maar de visibiliteit van de schoolomgevingen ondersteunen.

Ik volg u wel als u zegt dat het bord altijd voorrang heeft. Er zal een bord zijn, samen met de wegmarkering, zoals dat trouwens ook in Nederland gebeurt. In Nederland gaat bijna elke snelheidsaanduiding gepaard met én een wegmarkering én een aangepast bord.

In ons voorstel van resolutie – en ik hoop alleszins dat de gemeentebesturen waar de VLD deel van uitmaakt dat heel snel gaan doen – gaat de streep het bord ondersteunen. Dat wil zeggen, wanneer het variabel is, zal men dat best begrijpen. De mensen zijn echt niet dom. Wij als Open VLD gaan uit van de kennis en de verantwoordelijkheid van de mensen. We willen er eigenlijk gewoon meer de aandacht op vestigen dat men een gevarenzone nadert. Ik weet niet of u veel kilometers aflegt maar binnenkort begint de campagne. Ik neem aan dat u zich dan ook veel op de weg gaat begeven. Dit kan alleen ondersteunen dat men een gevarenzone nadert en dat men moet inhouden. Ik heb geprobeerd om uw argumenten te begrijpen maar ik moet u zeggen dat ik ze niet begrijp. Wat ik wel begrijp…

De voorzitter: Ik denk dat de heer Van den Bergh wat uitleg wil geven, als u hem toestaat u te onderbreken.

02.04 Jef Van den Bergh (CD&V): Het komt er heel kort op neer dat deze resolutie volgens ons gewoon geen zin heeft. De wegbeheerders kunnen immers vandaag al duidelijke aanduidingen aanbrengen. De juridische waarde van die wegmarkering is er gewoon niet. Als het variabele bord uitstaat, heeft het ook geen enkele juridische waarde. Een schildering aangebracht door de wegbeheerder is meer dan voldoende. Deze resolutie heeft gewoon geen enkele waarde.

02.05 Hilde Vautmans (VLD): Ik denk dat deze resolutie absoluut waarde heeft. Ze gaat mensen stimuleren om dit toe te passen. Het heeft een juridische waarde en wordt ingeschreven in onze wegcode. Ik denk dat u zich daarin vergist.

Weet u wat duidelijk is? De cijfers. De leeftijdsgroep van nul tot veertien jaar vertegenwoordigt helaas 21% van het aantal dode en gewonde voetgangers en 27% van het totaal aantal dode of ernstig gewonde fietsers. Een groot aantal van die ongevallen doet zich helaas voor op weg van huis naar school of in de schoolomgeving. Daarover ben ik het met u eens, de zichtbaarheid in de schoolomgeving vergroten met deze streep langs de weg zal niet alle slachtoffers redden. Er moeten inderdaad inspanningen worden geleverd om veilige trajecten van het woonhuis naar de school te stimuleren. Dat steunen wij. Open VLD zal er ook alles aan doen om dat in de gemeenten waar wij mee besturen waar te maken.

Ik denk echter dat men deze resolutie op haar waarde moet beoordelen. Ik zeg niet dat het de mirakeloplossing is. In een groot aantal gevallen zullen infrastructuurmaatregelen nodig zijn. Alleen zijn daar niet altijd dadelijk budgetten voor en is dat vaak een planning op langere termijn. Er zullen situaties zijn die nu alleen met een bord worden aangegeven waarin die streep de visibiliteit zal vergroten en dus de veiligheid in onze schoolomgevingen zal bevorderen.

Collega’s, ik meen dat ik ongeveer al mijn argumenten heb gebracht. CD&V heeft zich in de commissie onthouden. Zij zullen hun stemgedrag vandaag allicht niet wijzigen. Hoewel, soms kan men dat bij hen niet altijd voorspellen in de plenaire vergadering.

De voorzitter: Dat telt niet als persoonlijk feit, hoor, dat kan van een ander ook worden gezegd.

02.06 Hilde Vautmans (VLD): Dat klopt. Dat is al eens gebeurd, voorzitter.

De voorzitter: Het is ook al gebeurd in andere fracties.

02.07 Hilde Vautmans (VLD): Ook in andere fracties, uiteraard. Sorry, het was niet persoonlijk bedoeld.

Hoe dan ook, ik hoop alleszins, collega’s – er zijn maar weinig mensen over in het halfrond – dat u straks uw fractie ervan zult overtuigen om het voorstel van resolutie mee goed te keuren om de veiligheid in de schoolomgeving te vergroten. Immers, 1 september komt eraan, en ik meen dat wij heel snel die lijnen op de straat kunnen schilderen, dichtbij, in onze de woonbuurten, om de schoolomgevingen heel zichtbaar aan te duiden en de veiligheid te vergroten.

02.08 Jef Van den Bergh (CD&V): Mijnheer de voorzitter, ik kan nog aannemen dat de doelstellingen van collega Vautmans nobel zijn. De bekommernis om de schoolkinderen zal, meen ik, wel bij iedereen aanwezig zijn. Alleen is het hier voor dat voorstel de verkeerde plaats. Ik meen dat het aan de overkant van de straat moet gebeuren, bij de Gewesten, bij de wegbeheerders, en bij de gemeentebesturen, om de schoolomgevingen zo veilig mogelijk in te richten. Als dat in afwachting van duidelijke infrastructuur met een schildering kan gebeuren – waar ik nog vraagtekens bij zet –, kunnen zij dat in elk geval tijdelijk doen. Maar daarvoor hoeft het verkeersreglement niet aangepast te worden. Ik vind het dan ook een volledig overbodige resolutie, die misschien na Groen! en sp.a ook VLD de mogelijkheid moet geven zich te profileren inzake schoolomgevingen. Ik vind het alvast een beetje goedkoop.

02.09 Hilde Vautmans (VLD): Collega Van den Bergh, het gaat helemaal niet over profileren. Ik meen dat wij hier moeten spreken over de veiligheid van onze schoolomgevingen. Het klopt wel dat de uitvoering – daarmee ben ik gestart – bij de wegbeheerders ligt. Wij doen hier gewoon een aanpassing. Wij vragen aan de minister – let op, wij vragen dat, want het is een resolutie – het koninklijk besluit aan te passen om dat mogelijk te maken en te stimuleren.

Ik zie echt niet in wat daar fout mee is. Ik hoop alleen dat, wanneer ik binnenkort op campagne trek en Vlaanderen doorkruis, ik niet per ongeluk scholen moet passeren die ik niet heb gezien, maar dat die lijnen mij zullen helpen mijn snelheid aan te passen en 30 kilometer per uur te rijden.

Le président: Quelqu'un demande-t-il encore la parole? (Non)

Vraagt nog iemand het woord? (Nee)

La discussion est close.

De bespreking is gesloten.

Il s'agit du document n° 2766/05. Il y a des considérations de A à G. Er is ook een vraag gericht aan de regering.

Aucun amendement n'a été déposé ou redéposé.

Er werden geen amendenten ingediend of heringediend.

Le vote sur la proposition de résolution aura lieu ultérieurement.

De stemming over het voorstel van resolutie zal later plaatsvinden.

03 Projet de loi modifiant la loi du 10 avril 1995 relative à la redistribution du travail dans le secteur public (2880/1-2)

03 Wetsontwerp tot wijziging van de wet van 10 april 1995 betreffende de herverdeling van de arbeid in de openbare sector (2880/1-2)

La discussion générale est ouverte.

De algemene bespreking is geopend.

Mme Jacqueline Galant, rapporteur, renvoie à son rapport écrit.

Quelqu'un demande-t-il la parole? (Non)

Vraagt iemand het woord? (Nee)

La discussion générale est close.

De algemene bespreking is gesloten.

04 Projet de loi modifiant la loi du 3 juillet 1967 sur la prévention ou la réparation des dommages résultant des accidents du travail, des accidents survenus sur le chemin du travail et des maladies professionnelles dans le secteur public et la loi du 10 avril 1971 sur les accidents du travail (2917/1-4)

Nous passons à la discussion des articles. Le texte adopté par la commission sert de base à la discussion. (Rgt 85, 4) (2880/1)

Wij vatten de bespreking van de artikelen aan. De door de commissie aangenomen tekst geldt als basis voor de bespreking. (Rgt 85, 4) (2880/1)

Le projet de loi compte 6 articles.

Het wetsontwerp telt 6 artikelen.

Aucun amendement n'a été déposé.

Er werden geen amendementen ingediend.

Les corrections de texte suivantes sont proposées:

Volgende tekstverbeteringen worden voorgesteld:

- In artikel 1, de woorden "een aangelegenheid bedoeld" vervangen door de woorden "een aangelegenheid als bedoeld".

- In artikel 2, 2°, tweede regel, de woorden "het toekennen van dat recht" vervangen door de woorden "het toekennen van het recht".

- À l'article 2, 3°, première ligne, remplacer les mots "il est inséré un §4" par les mots "l'article est complété par un §4".

- In artikel 2, 3°, eerste regel, de woorden "een §4 wordt ingevoegd" vervangen door de woorden "het artikel wordt aangevuld met een §4".

- In artikel 4, eerste regel, de woorden "gewijzigd door" vervangen door de woorden "gewijzigd bij".

- Article 5: à l'article 26 proposé, remplacer les mots "chambres fédérales" par les mots "chambres législatives".

- Artikel 5: in het voorgestelde artikel 26, de woorden "federale kamers" vervangen door de woorden "wetgevende kamers".

- À l'article 6, quatrième ligne, remplacer les mots "il est inséré un §4" par les mots "il est complété par un §4".

- In artikel 6, vierde lijn, de woorden "wordt een §4 ingevoegd" vervangen door de woorden "wordt aangevuld met een §4".

Les articles 1 à 6 sont adoptés article par article, avec les corrections de texte.

De artikelen 1 à 6 worden artikel per artikel aangenomen, met de tekstverbeteringen.

La discussion des articles est close. Le vote sur l'ensemble aura lieu ultérieurement.

De bespreking van de artikelen is gesloten. De stemming over het geheel zal later plaatsvinden.

- Proposition de loi modifiant la loi du 3 juillet 1967 sur la prévention ou la réparation des dommages résultant des accidents du travail, des accidents survenus sur le chemin du travail et des maladies professionnelles dans le secteur public en ce qui concerne la responsabilité civile des bourgmestres et échevins en cas d'accident du travail (2892/1-2)

04 Wetsontwerp tot wijziging van de wet van 3 juli 1967 betreffende de preventie van of de schadevergoeding voor arbeidsongevallen, voor ongevallen op de weg naar en van het werk en voor beroepsziekten in de overheidssector en van de arbeidsongevallenwet van 10 april 1971 (2917/1-4)

- Wetsvoorstel tot wijziging van de wet van 3 juli 1967 betreffende de preventie van of de schadevergoeding voor arbeidsongevallen, voor ongevallen op de weg naar en van het werk en voor beroepsziekten in de overheidssector, wat de burgerrechtelijke aansprakelijkheid bij arbeidsongevallen betreft (2892/1-2)

Proposition déposée par:

Voorstel ingediend door:

Thierry Giet, Daniel Bacquelaine, Dirk Van der Maelen, Maggie De Block

La discussion générale est ouverte.

De algemene bespreking is geopend.

Mme Galant, rapporteur, renvoie à son rapport écrit.

Quelqu'un demande-t-il la parole? (Non)

Vraagt iemand het woord? (Nee)

La discussion générale est close.

De algemene bespreking is gesloten.

05 Projet de loi modifiant la loi du 30 juillet 1981 tendant à réprimer certains actes inspirés par le racisme et la xénophobie (2720/1-10)

Nous passons à la discussion des articles. Le texte adopté par la commission sert de base à la discussion. (Rgt 85, 4) (2917/4)

Wij vatten de bespreking van de artikelen aan. De door de commissie aangenomen tekst geldt als basis voor de bespreking. (Rgt 85, 4) (2917/4)

Le projet de loi compte 28 articles.

Het wetsontwerp telt 28 artikelen.

Aucun amendement n'a été déposé.

Er werden geen amendementen ingediend.

Les articles 1 à 28 sont adoptés article par article.

De artikelen 1 tot 28 worden artikel per artikel aangenomen.

La discussion des articles est close. Le vote sur l'ensemble aura lieu ultérieurement.

De bespreking van de artikelen is gesloten. De stemming over het geheel zal later plaatsvinden.

- Projet de loi tendant à lutter contre la discrimination entre les femmes et les hommes (2721/1-7)

- Projet de loi tendant à lutter contre certaines formes de discrimination (2722/1-7)

- Projet de loi modifiant le Code judiciaire à l'occasion de la loi du … tendant à lutter contre certaines formes de discrimination, de la loi du … tendant à lutter contre la discrimination entre les femmes et les hommes, et de la loi du … modifiant la loi du 30 juillet 1981 tendant à réprimer certains actes inspirés par le racisme et la xénophobie (2723/1-3)

05 Wetsontwerp tot wijziging van de wet van 30 juli 1981 tot bestraffing van bepaalde door racisme en xenofobie ingegeven daden (2720/1-10)

- Wetsontwerp ter bestrijding van discriminatie tussen vrouwen en mannen (2721/1-7)

- Wetsontwerp ter bestrijding van bepaalde vormen van discriminatie (2722/1-7)

- Wetsontwerp tot wijziging van het Gerechtelijk Wetboek naar aanleiding van de wet van … ter bestrijding van bepaalde vormen van discriminatie, van de wet van … ter bestrijding van discriminatie tussen vrouwen en mannen, en van de wet van … tot wijziging van de wet van 30 juli 1981 tot bestraffing van bepaalde door racisme en xenofobie ingegeven daden (2723/1-3)

Je vous propose de consacrer une seule discussion à ces projets de loi. (Assentiment)

Ik stel u voor een enkele bespreking aan deze wetsontwerpen te wijden. (Instemming)

La discussion générale est ouverte.

De algemene bespreking is geopend.

M. Libert, rapporteur, renvoie à son rapport écrit.

J'ai inscrit comme orateurs Mmes Déom, Genot et Van der Auwera ainsi que MM. Laeremans et Denis Ducarme.

05.01 Liesbeth Van der Auwera (CD&V): Mijnheer de voorzitter, mijnheer de minister, collega’s, vandaag wordt gestemd over vier wetsontwerpen inzake discriminatie, die samen goed zijn voor ongeveer 600 bladzijden tekst. Dat is dan nog zonder het verslag over de hoorzitting met de deskundigen gerekend, zonder de 88 amendementen en zonder de bijkomende adviezen van de Raad van State over een aantal amendementen, goed voor nog eens meer dan 20 bladzijden pertinente analyse. Dat is ook zonder het arrest van het Arbitragehof gerekend, dat 47 bladzijden telt en met een helder en goed beargumenteerd overzicht de "to do’s" en "don’t do’s" inzake discriminatiewetgeving behandelt.

05.02 Bart Laeremans (Vlaams Belang): Collega, ik wil u even onderbreken. Misschien krijg ik van de voorzitter de toestemming om u even te onderbreken.

U verwijst naar het verslag en dergelijke. Wat ik mis – ik was even buiten –, is de verslaggever, Éric Libert. Waar is de verslaggever?

De voorzitter: De heer Libert is er.

05.03 Bart Laeremans (Vlaams Belang): Heeft hij verslag uitgebracht?

De voorzitter: J’ai été un peu vite. Ik ben wat vlug gegaan. Hij is er.

05.04 Bart Laeremans (Vlaams Belang): Ja, mijnheer de voorzitter, maar heeft hij ook zijn verslag uitgebracht?

De voorzitter: Nee. Aangezien de heer Libert niet aanwezig was, heb ik gehandeld zoals in het geval met minister Flahaut, daarstraks. Ik kan niet geven wat ik niet heb!

Mijnheer Libert, zult u verslag uitbrengen? Allez-vous présenter votre rapport? (Assentiment)

Mevrouw Van der Auwera, dat moet ik de verslaggever toelaten. Daarstraks was hij niet aanwezig.

05.05 Gerolf Annemans (Vlaams Belang): Mijnheer de voorzitter, het is uw taak en niet de taak van de heer Laeremans om zulke zaken in het oog te houden.

De voorzitter: Ik heb het in het oog gehouden, maar hij was niet aanwezig. U zou zeker willen dat ik opnieuw schors. Als ik moet schorsen voor iedereen die niet aanwezig is, zullen wij niet ver geraken.

05.06 Gerolf Annemans (Vlaams Belang): Mijnheer de voorzitter, u was toen niet in de Kamer, maar ik herinner mij de hervorming van de Kamer, waarmee wij van 212 naar 150 leden zijn gegaan. Ik herinner mij de dagenlange debatten die wij hier voerden over de herwaardering van de noodzakelijke taak van de verslaggever. Uw voorgangers, de heren Langendries en Nothomb, zullen u over de kwestie uitvoerig kunnen vertellen. Uit het belang dat zij aan voornoemde taak hechtten, leidde ik af dat ook u er belang aan zou hechten.

Nu blijkt dat, indien de verslaggever niet aanwezig is, u geen verslag laat uitbrengen.

De voorzitter: Mijnheer Annemans, wij zijn wat vlug door een aantal resoluties en ontwerpen gelopen. Op een zeker ogenblik stel ik vast dat de verslaggever, de heer Libert, niet aanwezig is. Ik dacht bij mijzelf dat als hij niet aanwezig is, hij elders is en hij dienvolgens naar zijn schriftelijk verslag verwijst. Daarna kwam de heer Libert binnen.

05.07 Gerolf Annemans (Vlaams Belang): (…) verwijst naar het schriftelijk verslag.

De voorzitter: Dat vermeende ik te mogen zeggen. Aangezien hij er is, zal hij het nu zelf aan u uitleggen.

M. Libert, veuillez présenter votre rapport à présent.

05.08 Gerolf Annemans (Vlaams Belang): Mijnheer de voorzitter, ik protesteer tegen uw interpretatie, opdat het in de toekomst geen precedent zou worden. Wij hebben nu al een en ander gehad, maar wat zal er nog allemaal volgen?

De voorzitter: Dat is evident. Het is niet omdat men er niet is dat zulks automatisch gebeurt. Soms krijg ik een nota – ik heb er hier net een voor mij liggen – waarbij wordt gezegd dat men verwijst naar het verslag.

05.09 Gerolf Annemans (Vlaams Belang): Mijnheer de voorzitter, in casu vond ik de heer Laeremans een betere voorzitter dan u.

De voorzitter: Dat kan nog komen.

05.10 Gerolf Annemans (Vlaams Belang): Ik zei "in casu".

Le président: Il faut un peu d'humour!

Wij hebben mevrouw Van der Auwera, die goed bezig was, van het spreekgestoelte verwijderd.

Monsieur Libert, soyez concis!

05.11 Éric Libert, rapporteur: M. le ministre Dupont, dans son exposé introductif, s'est exprimé en ces termes: "Les démocraties contemporaines se sont bâties autour de l'affirmation de principe que les différences entre individus ne sont pas, a priori, valorisables, ni en droit ni dans les relations de la vie sociale. Ces différences ne peuvent justifier une discrimination entre les personnes."

La commission qui a fait sienne cette affirmation a examiné en commission de la Justice, en dates des 7, 13, 26 février et 13 mars 2007, les trois projets de loi que je vous présente aujourd'hui relatifs à la lutte contre les discriminations.

Il s'agit du projet de loi modifiant la loi du 31 juillet 1981 tendant à réprimer certains actes inspirés par le racisme et la xénophobie; du projet de loi tendant à lutter contre les discriminations entre les femmes et les hommes; du projet de loi tendant à lutter contre certaines formes de discrimination.

Ces trois projets font suite à la volonté d'améliorer, de coordonner, de clarifier, de parfaire l'arsenal législatif belge en matière de lutte contre les discriminations; à l'arrêt de la Cour d'arbitrage du 6 octobre 2004 qui a annulé certaines dispositions de la loi anti-discrimination du 25 février 2003; enfin, à l'obligation pour la Belgique de transposer certaines directives européennes, à savoir:

- la directive 2000/43 du 29 juin 2000, relative à la mise en œuvre de l'égalité de traitement entre les personnes, sans distinction de race et d'origine ethnique;

- la directive 2000/78 du 20 novembre 2000 portant création du cadre général en faveur de l'égalité de traitement en matière d'emploi et de travail;

- la directive 2004/113 qui met en œuvre le principe de l'égalité de traitement entre les femmes et les hommes dans l'accès aux biens et aux services;

- diverses directives relatives à l'égalité de traitement entre femmes et hommes dans le domaine du droit social au sens large.

Nous aborderons successivement, mais succinctement, le champ d'application des projets, les discriminations prohibées, les dispositifs ayant pour but de sanctionner, la charge de la preuve, le droit d'action collectif et enfin les acteurs institutionnels.

Commençons par le champ d'application, pour distinguer le champ d'application personnel du champ d'application matériel. Le premier comprend la liste des motifs de discrimination prohibée.

La "loi racisme" la concernant comporte une liste fermée de motifs de discrimination prohibée. Ce sont la nationalité, la prétendue race, la couleur de la peau, l'ascendance ou l'origine nationale ou ethnique. Ensuite la "loi genre" comporte également une liste fermée de motifs de discrimination prohibée. Il s'agit ici du sexe et des situations assimilées. Enfin, s'agissant de la "loi anti-discrimination", le gouvernement estime recommandable d'adopter également une liste fermée de critères de discrimination prohibée.

Un tel choix s'explique de la manière suivante. La loi du 25 février 2003 avait initialement opté pour une liste fermée, laquelle excluait la langue et les convictions politiques. Considérant que pareille exclusion violait les articles 10 et 11 de la Constitution, la Cour d'arbitrage annula la liste ainsi retenue. Il en est résulté une situation où, à l'exception de ce qui subsiste de son volet pénal initial, la loi du 25 février 2003 fonctionne actuellement sur la base d'une liste totalement ouverte de motifs de discrimination prohibée.

En l'absence de liste, elle étend son empire à toute forme de distinction de traitement, quel que soit le critère utilisé.

Le gouvernement a considéré que la situation n'était pas satisfaisante, parce qu'ainsi amputée, la loi ne comporte plus de référence expresse aux motifs de discrimination prohibée issus des directives européennes que sont la race, l'origine, l'ethnie, les convictions religieuses et philosophiques, le sexe, le handicap ou l'orientation sexuelle. Or, dans la mise en demeure adressée à la Belgique à propos de la directive 43/2000, la Commission a estimé que cette situation méconnaissait les impératifs de transparence et de sécurité juridique imposés par lesdites directives.

Néanmoins, signalons que la réponse à cette objection de la Commission aurait pu être celle de la liste dite ouverte exemplative. En effet, ce procédé de la liste ouverte exemplative est celui que retiennent précisément les instruments internationaux de protection des droits de l'homme. Toutefois, étant donné que la "loi anti-discrimination" a vocation à s'appliquer également dans les rapports horizontaux, c'est-à-dire les rapports entre particuliers, le gouvernement a considéré qu'à ce niveau, un degré supérieur de sécurité juridique s'imposait.

Nous en arrivons au champ d'application matérielle. Celui-ci concerne les domaines de la lutte contre les discriminations.

Les trois lois ont un domaine d'application matérielle parfaitement identique.

Le champ d'application assigné aux trois législations combine les héritages des lois du 25 février 2003 et du 7 mai 1999, augmentés des domaines d'application de la directive communautaire ayant la plus grande extension ratione materiae, soit la directive 43/2000.

En ce qui concerne les discriminations prohibées, dans la plus parfaite conformité vis-à-vis des directives communautaires, chacune des trois lois appréhende, sous le vocable générique de "discrimination", quatre types de comportements:

- la discrimination directe;

- la discrimination indirecte;

- le harcèlement;

- l'injonction de discriminer.

Dans la "loi anti-discrimination" et en conformité avec la directive 78/2000, l'absence d'aménagements raisonnables au profit de la personne handicapée est mentionnée comme une forme particulière de discrimination au détriment de cette personne.

Quant aux dispositifs de sanctions, conformément aux directives européennes, l'objectif à atteindre est de définir des sanctions "effectives, proportionnées et dissuasives". Elles sont essentiellement de deux ordres, à savoir d'ordre civil et d'ordre pénal.

Au chapitre civil, les trois lois proposées mettent en place une série de dispositifs parfaitement identiques que l'on peut résumer en cinq points:

1. Un dispositif de nullité des dispositions contraires et des clauses de renonciation au bénéfice de la protection de la loi concernée.

2. Un dispositif de protection contre les représailles dans les relations de travail.

3. Un dispositif de protection contre les représailles dans les relations hors travail.

4. Une indemnisation forfaitaire. Dans certaines circonstances déterminées et à titre d'alternative à une indemnisation de droit commun, les trois lois proposées ouvrent à la victime la possibilité de demander une indemnisation forfaitaire.

5. Une action en cessation. Chacune des trois lois crée une action en cessation identique, dont le modèle de base repris de l'action en cessation créée par la loi du 25 février 2003, a été amélioré par l'adjonction de dispositifs issus d'autres lois particulières ayant institué des actions en cessation. Les traits saillants du dispositif proposé résident dans trois points:

- la possibilité de donner au juge de la cessation de condamner l'auteur de la discrimination querellée aux dommages et intérêts forfaitaires institués par les trois lois;

- l'octroi au ministère public ou, le cas échéant, à l'auditorat du travail du droit d'introduire lui-même l'action en cessation;

- l'introduction du délit de "contempt of court", c'est-à-dire la pénalisation du comportement consistant à ne pas se plier aux injonctions adressées par le juge de la cessation.

S'agissant des dispositions pénales, notons que concernant la "loi genre" et la "loi anti-discrimination", on distingue, l'infraction d'incitation à la discrimination, le comportement discriminatoire des agents publics et les motifs abjects.

Concernant la "loi racisme", on trouve ce même noyau augmenté de la pénalisation de la diffusion d'idées fondées sur la supériorité ou la haine raciale, de la pénalisation de la participation aux organisations qui incitent à la discrimination et les actes de discrimination actuellement sanctionnés par la loi Moureaux.

J'en arrive ainsi à la charge de la preuve.

Conformément à ce qu'exigent les directives communautaires, chacune des trois lois comporte un chapitre identique relatif au "renversement de la charge de la preuve".

En réalité, il s'agit davantage d'un partage de la charge de la preuve. Au plaignant, il appartiendra de produire des faits ou tout autre élément de preuve susceptibles de faire naître une présomption de discrimination. Au défendeur, il appartiendra de renverser cette présomption

Ainsi que mentionné par les textes de loi proposés, ce partage de la charge de la preuve a vocation à s'appliquer à toute procédure juridictionnelle visant à la mise en œuvre desdites lois – en ce compris les procédures ordinaires menées devant les juridictions civiles et les procédures menées devant le Conseil d'État –, à l'exception des procédures pénales.

Abordons ensuite brièvement le droit d'action collectif.

Les directives communautaires imposent la reconnaissance d'un droit d'action collectif au profit des associations, des organisations et personnes morales. Baptisées "groupements d'intérêts", les associations auxquelles ce droit d'action est reconnu par les trois lois sont les mêmes que celles que visent actuellement les dispositifs combinés des lois du 25 février 2003 et du 7 mai 1999.

Nous arrivons enfin au point relatif aux acteurs institutionnels de la lutte contre la discrimination.

Dans le cadre de la "loi racisme", l'acteur institutionnel désigné aux fins de promotion de l'égalité de traitement sera le Centre pour l'égalité des chances.

Dans le cadre de la "loi genre", l'acteur institutionnel désigné, ce sera l'Institut pour l'égalité des chances entre les hommes et les femmes.

Dans le cadre de la "loi anti-discrimination", ce sera le Centre pour l'égalité des chances.

Notons que la compétence relative à la discrimination basée sur la langue, prohibée par la "loi anti-discrimination", est confiée à une institution publique spécialisée, le gouvernement ayant considéré qu'en raison de l'existence du régime juridique complexe en matière d'emploi des langues et de la structure institutionnelle propre de notre État, il était préférable qu'une institution spécialisée dans le régime juridique existant en matière d'emploi des langues et l'organisation institutionnelle de notre État soit chargée de cette compétence.

Pour le surplus, monsieur le président, monsieur le ministre, chers collègues, je vous renvoie au rapport.

Monsieur le président, permettez-moi maintenant d'intervenir à titre personnel.

Le président: Je vous en prie, monsieur Libert.

05.12 Éric Libert (MR): Monsieur le président, dans la foulée du rapport, je souhaiterais intervenir au nom du groupe MR. Le sujet des discriminations est un thème d'une importance capitale dans une démocratie comme la nôtre. C'est pourquoi, dès le début des travaux, nous nous sommes intéressés de très près aux projets de loi soumis par M. le ministre Dupont.

Je relèverai deux points de cette réforme législative qui me semblent fondamentaux.

Premièrement, je désire souligner l'importance du maintien de la pénalisation des actes racistes. Nous ne pouvions en effet pas donner comme signal cette dépénalisation. Les acquis doivent être maintenus et le projet de loi y veille dorénavant.

Deuxièmement, cet ensemble législatif n'aurait pas atteint son but sans en prévoir une future évaluation. Les lois qui entreront prochainement en vigueur seront évaluées au terme de cinq ans. Cette évaluation nous permettra, si nécessaire, notamment sur base de la jurisprudence, d'adapter nos lois pour éventuellement coller davantage à l'objectif poursuivi. Par exemple, sera-t-il intéressant alors de se poser la question de recourir éventuellement à des critères exemplatifs, en lieu et place des critères fermés d'aujourd'hui?

Je vous remercie.

De voorzitter: Mevrouw van der Auwera, met mijn excuses, waarvoor mijn dank dat u ze wilt aanvaarden, krijgt u het woord in de algemene bespreking, waarin u daarstraks begonnen was.

05.13 Liesbeth Van der Auwera (CD&V): Mijnheer de voorzitter, ik zal opnieuw beginnen.

Mijnheer de voorzitter, mijnheer de minister, collega's, vandaag wordt gestemd over vier wetsontwerpen over discriminatie, samen goed voor om en bij de zeshonderd bladzijden tekst, verdeeld over de vier ontwerpen. Dat is dan nog gerekend zonder het verslag van de hoorzittingen met de deskundigen, zonder de achtentachtig amendementen en zonder de bijkomende adviezen van de Raad van State over een aantal van die amendementen, goed voor nog eens meer dan twintig bladzijden pertinente analyse. Dat is ook gerekend zonder het arrest van het Arbitragehof, dat zevenenveertig bladzijden dik is, met een helder en beargumenteerd overzicht van de ‘do's’ en ‘don’t do’s’ inzake discriminatiewetgeving.

De tijd die door de Kamercommissie Justitie aan de vier ontwerpen werd gespendeerd, is de volgende: een halve namiddag voor het horen van de belangengroepen en de juridische experts, die elk vijf minuten kregen toegekend om hun jarenlange academische of terreinervaring te delen met de commissieleden en twee dagen commissievergadering over de opzet en de inhoud van de tekst en over, alles samen, meer dan honderd veertig artikelen.

De commissie heeft wel erg goed doorgewerkt, zou kunnen worden gesteld, aan een gemiddelde van bespreking van ongeveer zeventig bladzijden wetenschappelijke tekst en uitleg per uur. Dat is sneller dan zelfs de voorzitter van onze vergadering, een notoir snellezer, kan lezen.

Die krachttoer werd gerealiseerd, niet voor eender welke technische aanpassing, neen integendeel. Die topprestatie is neergezet in een veld dat werkelijk iedereen aanbelangt en de rechtspositie van elke inwoner, elke bezoeker, elk bedrijf en elke administratie wijzigt. Die inderhaast en zonder de mogelijkheid tot ernstige discussie goedgekeurde wetten hebben niet alleen gewoon een invloed op de tien miljoen burgers van ons land. Zij bepalen hun recht van spreken en handelen en zelfs hun recht van denken in meerdere sociologische hoedanigheden, als man of als vrouw, als werknemer of werkgever, als autochtoon of allochtoon, als gehandicapte, als oudere of jongere, eigenaar of huurder, gelovige of atheïst, welgestelde of steuntrekkende.

De adviezen van de Raad van State werden door de meerderheid behandeld als niet relevant. De nochtans duidelijke positie van het Arbitragehof in zijn arrest uit 2004 werd beschouwd als onbestaande. De argumenten van de oppositie werden botweg weggewuifd, op grond van de zogenaamde noodzakelijkheid van conformiteit met internationale verdragsverplichtingen en Europese richtlijnen.

Dit alles terwijl het voor alle specialisten duidelijk is dat op de breekpunten van deze nieuwe wetgeving louter ideologische keuzes zijn gemaakt en geen dwingend juridische. Niet dat in een parlementaire democratie geen ideologische keuzes mogen worden gemaakt door een meerderheid, zoals deze meerderheid heeft geopteerd de optie of uitzondering op artikel 5 van de richtlijn houdende de toepassing van het beginsel van gelijke behandeling van mannen en vrouwen bij de toegang tot en het aanbod van goederen en diensten, niet te lichten. Deze uitzondering laat toe, overeenkomstig het geslacht van man of vrouw, een onderscheid te maken op het vlak van de hoogte van de premie of de aard van de aangeboden diensten. Op basis van statistieken van verzekeraars inzake niet-levensverzekeringen en de levenstabellen bij levensverzekeringen, kan worden gesteld dat het geslacht een bruikbaar criterium is voor de evaluatie van risicofactoren en bijgevolg nuttig is voor het bepalen van de premie. Er zijn weldegelijk verschillen tussen man en vrouw vastgesteld in deze statistieken en levenstabellen. Door deze optie niet te lichten, zullen vrouwen in België 10 tot 20 procent meer moeten betalen voor hun autoverzekering. Voor levensverzekeringen zijn de gevolgen nog groter, namelijk tot 50 procent duurder. Wanneer de meerderheid een amendement indient om toch deze optie te lichten, zullen wij dit amendement steunen.

Zoals gezegd, in een parlementaire democratie mogen keuzes worden gemaakt door een meerderheid. Dat is de kwestie niet. Het echte punt is dat deze ideologische keuzes meer ongelijkheden in het leven roepen dan dat ze er wegwerken, hetgeen we tot scha en schande van de paarse meerderheid opnieuw zullen kunnen vaststellen binnen enkele maanden, wanneer het Arbitragehof opnieuw zal moeten vaststellen dat de verschillende wetten ongrondwettelijke bepalingen bevatten op belangrijke punten. Het Arbitragehof zal het trouwens niet moeilijk hebben om dat aan te tonen. Het kan gewoon, zoals bij het vorige arrest, de argumenten van de Raad van State tegen deze wetgeving letterlijk overnemen en zo opnieuw pijnlijk duidelijk maken dat paars alweer niet heeft willen horen, en dus zal moeten voelen.

Dat geeft mij nogal het akelige gevoel dat paars eigenlijk geen werkende antidiscriminatiewetten wil. Rood en blauw wikken en laat het Arbitragehof dan maar beschikken. Ondertussen kan men dan aan de ongeruste kiezer elk zijn eigen verhaal brengen. Ja, eindelijk zijn de grote gelijkheidsidealen bereikt, enerzijds, en nee, want het zal toch nooit toepasbaar kunnen gemaakt worden, anderzijds. Zo is het kiespubliek van elkeen gerustgesteld en is het later de schuld van de onwillige rechters bij de Raad van State en het Arbitragehof.

Een duidelijk voorbeeld van het mist spuien over maatschappelijk belangrijke thema's, is de berichtgeving geweest van de meerderheidspartijen over de praktijktests.

De dag van de commissiezitting over de nieuwe antiracismewet, op 7 maart, verspreidde de heer Borginon in De Standaard het bericht: "De praktijktests zijn wel degelijk weg". Een dag later verschijnt in dezelfde krant het bericht van een aantal sp.a-mandatarissen waarin staat dat de praktijktests weer helemaal terug zijn. Dat laatste is waar. Iedereen mag nu in het kader van de racismebestrijding, en alleen in dat kader – alle andere mogelijke gediscrimineerde groepen worden gewoonweg vergeten – statistieken maken, gegevens verzamelen, referentiepersoon spelen enzovoort. Kortom, een opening naar de eigen richting waarvan elk zinnig mens weet dat dit de toets van het legaliteitsbeginsel en de privacy nooit zal weerstaan. Het staat dus toch in de wet en iedereen is duidelijk tevreden. De reparatiewet moet er dan maar komen na de verkiezing.

De praktijktests vormen zeker niet het enige onderdeel van de ontwerpen waar de regering totaal uit de bocht gaat.

05.14 Martine Taelman (VLD): Mijnheer de voorzitter, mag ik een vraag stellen aan mevrouw Van der Auwera?

Wij zijn van CD&V natuurlijk gewoon dat bepaalde groepen zoals het ACW, de Boerenbond enzovoort, verschillende meningen verkondigen. Concreet heb ik uit de discussie in de commissie begrepen dat mevrouw Van der Auwera heel erg tegen de praktijktests heeft gefulmineerd. Ik heb dan gezien dat mevrouw Lanjri, ze is er nu niet, op 18 januari een vraag stelt waarin zij zegt dat de praktijktest er absoluut moeten komen. Ik citeer: "Ik ben benieuwd of de regering het meent en een KB zal invoeren dat het werkelijk mogelijk maakt om de praktijktests uit te voeren. Dat mag geen doekje voor het bloeden zijn". Ik vraag mij dus af wat het standpunt van CD&V ter zake is. Misschien kan dat in deze plenaire vergadering eens verduidelijkt worden.

05.15 Liesbeth Van der Auwera (CD&V): Ik zal dat zeer graag doen, mevrouw Taelman. Het CD&V-standpunt inzake praktijktests is zeer duidelijk. Waarover ik fulmineerde in de commissie, is dat de praktijktests worden ingevoerd zonder respect voor algemene rechtbeginselen en de Grondwet. Men gaat er gewoon van uit dat eender wie praktijktests kan afnemen. Er worden totaal geen formele voorwaarden gesteld. Ons standpunt is dat dit onder toezicht van een testverantwoordelijke moet gebeuren. Hij moet zorgvuldig gescreend en opgeleid zijn en moet ook een eed hebben afgelegd in het arbeidsrecht. De test moet gebeuren door een lid van de sociale inspectie met specifieke opleiding, eventueel daartoe aangeworven om de anonimiteit te waarborgen en onder gezag en begeleiding van een overste lid van de inspectie.

De tests zelf kunnen gebeuren door daartoe aangewezen testpersonen, onder toezicht van een beëdigde verantwoordelijke en instanties die door de minister zijn erkend. Er moet een verbod zijn op provocatie, met andere woorden geen teksten zonder een gemeld vermoeden van discriminatie in een concreet geval. In geval van een positieve test dient in eerste instantie te worden bemiddeld en in tweede instantie zijn er burgerrechtelijke sancties. Pas in laatste instantie, bij recidive, moet strafrechtelijk worden opgetreden. De tests dienen te gebeuren met de nodige garanties inzake privacy en andere grondrechten. Niet alleen de tests inzake racistische discriminatie maar voor alle vormen van discriminatie dienen op dezelfde wijze te gebeuren. Ook dat ontbreekt in de ontwerpen.

Ik wou net overgaan tot het advies van de Raad van State aangaande ons amendement.

De voorzitter: Mag mevrouw Taelman u even onderbreken?

05.16 Martine Taelman (VLD): Mijnheer de voorzitter, ik hoor het standpunt van CD&V. Ik ben blij dat hier vandaag wordt bevestigd dat men het blijkbaar eens is. U zou sociale inspecteurs, dus ambtenaren, willen aanstellen om de praktijktests uit te voeren. U zegt dat er geen sprake is van uitlokking. Als men ambtenaren aanstelt, die moeten hun job doen en zullen niet met hun vingers zitten draaien. Waar zal dat dan ook op uitdraaien? Voor ons als VLD was het bijzonder belangrijk dat een ambtenaar niet ter plaatse zou kunnen gaan om discriminatie uit te lokken.

05.17 Greta D'hondt (CD&V): Mijnheer de voorzitter, ik wil mij niet moeien met de inhoud. Dat laat ik aan mijn collega, die ter zake goed bezig is. Sociale inspecteurs bestempelen als uitlokking wil dus zeggen dat sociale inspecteurs, die te velde gaan om de arbeidsvoorwaarden of de veiligheid op het werk te controleren, uitlokkers zijn. Die inspecteurs zullen er dus voor zorgen dat er arbeidsongevallen of beroepsziekten zijn om toch maar zijn job te kunnen behouden? Dat zijn zware uitspraken hoor, heel zware uitspraken.

05.18 Martine Taelman (VLD): U verdraait mijn woorden. U hebt het niet over het kader van de antidiscriminatiewet, waarover ik het wel degelijk heb.

05.19 Greta D'hondt (CD&V): U hebt gezegd dat het uitsturen van inspecteurs op het veld gelijkstaat aan uitlokking. Dat is niet waar.

05.20 Martine Taelman (VLD): Dat heb ik niet gezegd. In dit kader zullen die mensen toch niet met hun vingers zitten draaien? Zij zullen worden aangeworven voor een bepaald doel. Wat zullen zij doen? Er is een heel verschil met de controle op het al dan niet naleven van de voorschriften inzake de veiligheid. Dat is geen uitlokking. In dit kader zal men personen aanwerven die hun job moeten doen en zij zullen dan ook ter plaatse gaan. Volgens ons komt dat neer op uitlokking.

05.21 Bart Laeremans (Vlaams Belang): Mevrouw Taelman, u hebt dus meer vertrouwen in de eerste de beste particulier die ergens op eigen houtje statistisch materiaal verzamelt dan in iemand die beëdigd ambtenaar is en die daarvoor opgeleid is of in een deurwaarder.

05.22 Martine Taelman (VLD): Neen, nu moet er sprake zijn van discriminatie. Als die er is, kan men gegevens gaan verzamelen. Het is dus niet zo dat men overal eens kan gaan kijken waar men iemand op het matje kan roepen omdat hij zou discrimineren.

05.23 Dylan Casaer (sp.a-spirit): Mijnheer de voorzitter, mevrouw Van der Auwera, ik heb heel kort een vraag naar toelichting aan u. U zegt dat de regeling zoals ze nu door de amendementen is opgenomen in het ontwerp inzake de bewijsvoering ongrondwettelijk is.

Het is louter technisch. Ik had graag geweten waaruit die ongrondwettelijkheid bestaat en in welke mate het voorstel waar u net naar verwijst, uw eigen voorstel, dan wel de grondwettelijkheidtoets doorstaat.

Bij mijn weten was dat geen punt dat het Arbitragehof als ongrondwettelijk had aangemerkt. Het principe van de praktijktests moest wel verder worden uitgewerkt door een koninklijk besluit. Dat was echter niet een punt waar het Arbitragehof in zijn arrest van 6 oktober 2004 over gestruikeld is.

05.24 Liesbeth Van der Auwera (CD&V): Collega Casaer, ik kan daarop heel simpel reageren door te verwijzen naar het advies van de Raad van State aangaande het betreffende amendement, dat vernietigend was voor dat amendement. Ik kom daarop straks terug. Ik wil dat de enkele aanwezigen in het plenum niet onthouden.

Mevrouw Taelman, ik noteer dat u collega D’hondt verwijt dat zij uw woorden zou verdraaien. U verdraait echter wel heel handig en netjes mijn woorden. Met een verbod op provocatie bedoelen wij dat er geen testen mogen gebeuren zonder een gemeld vermoeden van discriminatie in een concreet geval. Dat betekent dus dat ambtenaren niet op eigen houtje een provocerende houding mogen aannemen, zonder in een concrete situatie te handelen. Dat paars neerkijkt op de ambtenaren, is ons al bekend. Dat is daar opnieuw een mooi staaltje van.

Wat nog het meest storend is, mevrouw Taelman, is het volgende. U gaat er in enkele publicaties prat op dat de praktijktesten zouden zijn afgeschaft, terwijl ze nu eigenlijk meer dan terug zijn. Onze fractie koppelt uitdrukkelijk en formeel voorwaarden daaraan. Nu begint u in plenum tegen ons te fulmineren, terwijl wij in de commissie hebben moeten vaststellen hoe pijnlijk groot de kloof is tussen blauw en rood in de zaak en hoe pijnlijk de oorverdovende stilte was, omdat er daarover geen debat mogelijk was. Ik vind uw opmerkingen aan ons adres dus totaal misplaatst.

Ik kom tot het advies van de Raad van State aangaande het fameuze amendement nummer drie, van de heren Giet en consorten. De Raad van State zegt over de praktijktests: “Een dermate moeilijke kwestie als de nadere regels betreffende de praktijktests, waarbij grondwettelijke beginselen op de helling kunnen komen te staan, mag niet overgelaten worden aan de Koning, maar moet, althans wat de essentiële principes ervan betreft, geregeld worden door de wetgever zelf, die moet zoeken naar een billijk evenwicht tussen de bevordering van de gelijkheid en de niet-discriminatie en de eerbiediging van de overige fundamentele rechten en vrijheden en aldus ervoor moet zorgen dat tegen de praktijktests niet kan worden ingebracht dat zij gepaard gaan met uitlokking of deloyale handelingen.”

Ik citeer verder letterlijk de Raad van State: “Het wettelijkheidsvereiste, waaraan aldus herinnerd is en dat niet alleen impliceert dat de mogelijkheid om aan de Koning ter zake bevoegdheden op te dragen beperkt is, maar eveneens dat de wettekst duidelijk en nauwkeurig moet worden gesteld, geldt voor alle procedés die het mogelijk maken de bewijslast om te keren.”

In de hiervoor in herinnering gebrachte bepalingen van de pertinente richtlijnen inzake de verdeling van de bewijslast betreffende discriminerende handelingen wordt aan de lidstaten de zorg opgedragen om daartoe een regeling op te zetten. Uiteraard dienen ze zich bij die gelegenheid te houden aan de grondbeginselen van hun rechtsorde wat die kwesties betreft, met inbegrip van het wettelijkheidsbeginsel.

De redactie van de voorliggende amendementen lijkt op dat punt niet afdoende te zijn. Zo worden gegevens die in de paragrafen 2 en 3 van de bepalingen die worden voorgesteld om te bepalen welke feiten het bestaan van discriminatie kunnen doen vermoeden, alleen bij wijze van voorbeeld opgesomd. Daarenboven dienen begrippen zoals een bepaald patroon van ongunstige handelingen, verschillende los van elkaar staande meldingen, referentiepersonen, algemene statistieken, feiten van algemene bekendheid en elementair statistisch materiaal in de tekst zelf verduidelijkt te worden".

U zult zich herinneren dat tijdens de besprekingen in de commissie vanuit verschillende fracties naar verheldering van die begrippen is gevraagd en dat simpelweg verwezen werd naar de terminologie vanuit Europa. Blijkbaar hoeft wat uit Europa komt, niet te worden uitgelegd. We hoeven dat zelf niet te begrijpen.

"Ten slotte voorzien die bepalingen die bij de amendementen worden voorgesteld" – aldus verder de Raad van State – "weliswaar niet meer in het aanwenden van praktijktests, zodat er op het eerste gezicht mee kan worden volstaan te constateren dat de opdracht van bevoegdheid aan de Koning in verband met de nadere regels die daarop betrekking hebben, weggelaten wordt. Toch kan evenwel onder voorbehoud van hetgeen opgemerkt is, niet uitgesloten worden dat dit procédé wordt aangewend in bepaalde algemene formules en zulks blijkt niet aanvaard te kunnen worden, gelet op het wettelijkheidsbeginsel, waaraan hiervoor is herinnerd. Voor de beoordeling van de geldigheid van de gebruikte procédés zou er immers geen wettelijk kader meer bestaan, aangezien de wetgever zelf daarvoor een kader moet scheppen. Zulks geldt des te meer, daar de gebezigde begrippen nog veel minder duidelijk zijn dan het begrip praktijktests.

De vraag rijst dan ook of de omkering van de bewijslast" - ik citeer nog altijd uit het advies van de Raad van State, collega Casaer – "op grond van de eliminatie van andere factoren ook buiten de context van de gelijke beloning kan worden toegepast. In het geval twee werknemers gelijkwaardig werk verrichten, dan is het inderdaad redelijk te verwachten dat zij gelijk beloond worden. Indien dit niet het geval is, kan redelijkerwijze een discriminatie worden vermoed. In andere gevallen, met name die waarbij een keuze moet worden gemaakt tussen verschillende betrokken personen zoals bijvoorbeeld bij aanwervingen, promotie of ontslag of bij de verkoop en verhuur van een goed, is het niet redelijk uit het loutere verschil van behandeling een vermoeden van discriminatie af te leiden. De werkgever, de verkoper, verhuurder worden er in een aantal gevallen immers door de aard van de handeling zelf toe gebracht een onderscheid te maken. Uit hetgeen vooraf gaat", zegt de Raad van State", blijkt dat de wetgever een preciezer kader zou moeten scheppen voor de mechanismen tot invoering van de omkering van de bewijslast, zoals ze in de amendementen wordt voorgesteld".

Ook citeert de Raad terecht de mogelijkheid die lidstaten hebben om de bewijslast niet om te keren indien zij in hun wetgeving voorzien dat een rechter of een andere bevoegde instantie de feiten kan onderzoeken.

Dat doet de wetgever ook door in artikel 34 te bepalen dat, onverminderd de bevoegdheden van de officieren van de gerechtelijke politie, de door de Koning aangewezen ambtenaren toezicht houden op de naleving van de wet.

De omkering van de bewijslast is dus in deze optiek helemaal geen Europese verplichting meer, maar wel een ideologische keuze die het volgens de Raad van State voor de beschuldigde moeilijk tot onmogelijk maakt het tegenbewijs te leveren. Wellicht is dit strijdig met de rechten van de verdediging en wapengelijkheid.

De formule van de regering is er een voor de organisatie van rampen, individuele afrekeningen en eigenrichting. Zoals ik in de commissie heb aangehaald, en zoals ook bleek uit de hoorzittingen, wil men met deze wetgeving bepaalde groepen die vatbaar zijn voor discriminatie beschermen. Men wil hen optimaal betrekken in het aanbieden van goederen en diensten.

Wij denken echter dat, omdat er een simpele omkering van bewijslast is door het formuleren van vermoedens op basis waarvan men direct met een beschuldigende vinger naar iemand kan wijzen, dit het tegenovergestelde effect zal hebben.

Als iemand een onroerend goed te huur zal aanbieden, zal hij in beperkte kringen zoeken naar mogelijke huurders, om te vermijden dat er klachten worden geformuleerd wegens discriminatie en zal hij menen er op die manier zeker van te zijn dat hem niets kan overkomen. Men zal dus mensen krijgen wiens wereld kleiner zal worden in het aanbieden van goederen en diensten. Dat zou heel jammer zijn.

Vervolgens is er het punt van de open of de gesloten discriminatiegronden. Het Arbitragehof vernietigde in haar arrest van 2004 de gesloten lijst van discriminatiegronden omdat er volgens het Hof een aantal essentiële elementen ontbraken. Hoe langer de lijst met discriminatiegronden, hoe groter de kans op een dergelijke vernietiging. Ik denk daarbij aan hetgeen professor De Vos daarover vertelde tijdens de hoorzittingen.

De Raad van State had ook ernstige vragen bij de gesloten lijst. Ondanks de suggesties van de Raad en het arrest van het Arbitragehof waar sociale afkomst en taal wel werden ingevoegd, blijven een aantal voor de Raad essentiële gronden niet beschermd en wordt door de regering niet ingegaan op de vraag tot objectieve verantwoording van deze uitsluitingen.

In deze nieuwe antiracismewet is een forfaitaire schadevergoeding van 650 euro ingevoerd voor morele schade ingevolge discriminatie wegens bewijsproblemen inzake werkelijk geleden schade. Met een aanzienlijke snelheid werd een amendement aangenomen dat deze forfaitaire morele schadevergoeding hervormt tot twee trappen. Er is met name een tweede trap van 1.300 euro wanneer de beschuldigde niet kan aantonen dat de betwiste handeling ook op niet-discriminatoire gronden zou genomen zijn of omwille van andere omstandigheden zoals de bijzondere ernst van de geleden morele schade.

Dit houdt dus in dat elke werkgever-verhuurder een beslissing inzake tewerkstelling of bevordering van of verhuur aan een bepaald persoon uitdrukkelijk en omstandig zal moeten verantwoorden op het moment zelf – anders zou dit gebeuren in tempore suspecto – waarom hij deze of gene persoon verkoos boven een andere. Zoniet dreigt hij een boete op te lopen die het dubbele is van de gewone boete.

Wetenschappers die bijvoorbeeld onderzoek doen naar gemiddelde intelligentiequotiënten van zogenaamde rassen, vaak een indicatie voor maatschappelijk succes, zullen op basis van dit artikel altijd tot de maximale forfaitaire schadevergoeding worden veroordeeld. Immers, wanneer uit hun onderzoek zou blijken dat zij deze of gene groep nadeliger behandelen, met andere woorden: minder intelligent zouden verklaren, kunnen zij natuurlijk niet bewijzen dat zij tot dezelfde resultaten zouden gekomen zijn op andere gronden, want hun bevindingen zijn nu net het resultaat van hun wetenschappelijke argumentatie. Voor een direct onderscheid op grond van etnische afstamming of zogenaamd ras – artikel 7 van de antiracismewet – dat zij per definitie maken, bestaat immers niet de uitzondering van het legitieme doel en de noodzakelijke middelen dat wel geldt voor de nationaliteit. De enige andere uitzondering die in aanmerking komt is artikel 11, met name wanneer dit onderscheid wordt opgelegd door of krachtens een wet.

Ook de strikt objectieve vaststelling door een historicus of socioloog, dat het merendeel van de terroristen heden ten dage een bepaalde etnische afkomst zou hebben, doet men beter niet om vervolging te vermijden. Menswetenschappers, wees dus op uw hoede.

Is de regering ervan op de hoogte dat er dringend een wet goedgekeurd moet worden om wetenschappelijk onderzoek naar onderscheid tussen de beschermde criteria van artikel 7 te beschermen tegen vervolging, zowel op burgerrechtelijk als strafrechtelijk gebied? Niet alleen op burgerrechtelijk vlak dreigt vervolging. Zoals reeds onder de vorige wet, is het publiekelijk aanzetten tot haat jegens een persoon of een groep strafbaar gesteld. Gevoel is niet steeds een slechte raadgever, maar is dat wel zeker bij het definiëren van strafbare handelingen. Wat is nu eigenlijk strafbaar? Dat is het moeten weten dat men met een bepaalde uitspraak, mening, analyse kan veroorzaken dat bij deze of gene persoon een haatgevoel ontstaat. Is het dan de bedoeling om bij elke vervolging op deze grond een batterij psychologen en psychiaters klaar te houden die dit dan voor elk afzonderlijk geval moeten uitklaren? Bovendien ontbreekt in deze bepaling, zoals trouwens voor alle strafrechtelijke bepalingen in deze wetten, de omschrijving van een bijzonder opzet, nochtans een conditio sine qua non gesteld door het Arbitragehof en de Raad van State om tegemoet te komen aan het legaliteitsbeginsel in strafzaken en dus aan de Grondwet.

Ook ontbreekt volgens de Raad van State elke verantwoording van het verschil in strafrechtelijke aanpak tussen racistische feiten en feiten gepleegd tegen andere beschermde groepen als vrouwen en gehandicapten. Het Arbitragehof zal wellicht vaststellen dat dit onderscheid in strijd is met het gelijkheidsbeginsel, maar het is al meermaals gebleken dat paars zich van de Grondwet zeer weinig aantrekt. Onlangs nog werd een uitgever gedagvaard door een beschermde groep wegens het heruitgeven van een pamflet uit de Tweede Wereldoorlog. De rechter verwierp de eis van de minderheidsgroepering en stelde dat uit de inleiding van de uitgave kon worden afgeleid dat het enkel de bedoeling van de uitgever was het boekje beschikbaar te houden voor onderzoek en het brede publiek en het niet verloren te laten gaan, wat ook in de inleiding werd gezegd. De rechter sprak de uitgever vrij.

Als wij Jogchum Vrielink mogen geloven, medeauteur van onder meer het gezaghebbende “Handboek Discriminatierecht” zal vrijspraak in bovenstaand geval niet meer zo evident zijn. Er moet immers niet meer worden aangetoond dat er ook inhoudelijk wordt aangezet tot haat. Er moet ook geen bijzonder opzet zijn. Men moet dus ook niet meer bewijzen dat iemand willens en wetens aanzet tot racisme met de bedoeling te schaden. Dat volgt niet zozeer uit artikel 20 maar wel uit het nieuwe artikel 21 van de antiracismewet, dat het louter verspreiden van “denkbeelden die zijn gegrond op rassensuperioriteit of rassenhaat” strafbaar stelt.

Pech voor de historici en filosofen onder ons. Gelukkig hebben zij nog het Arbitragehof, maar op de meerderheid zullen zij dus niet moeten rekenen.

Ook moet ik vandaag een waarschuwing richten aan de eerste minister van ons land. Vandaag immers is de eerste minister aanwezig bij de voorstelling van de vertaling van het filosofisch werk “An Open Society and its Enemies” van Karl Popper. Erger nog, hij gaat eruit voorlezen. Voor zijn eigen welzijn hoop ik alleszins dat hij niet voorleest uit het eerste deel “De betovering van Plato,” waarin Popper op een zeer eigen wijze en aan de hand van citaten Plato ontmaskert als een denker die alleen gebrand was op het tenietgaan van de democratie en die zich meermaals bezondigde aan racisme.

Uit verschillende uitspraken van Plato distilleert Popper Plato’s visie op de Grieken, of een deel van hen, als Herrenvolk. Laten wij eens teruggaan naar artikel 21 van de Antiracismewet. Dat zegt: “Met gevangenisstraf van een maand tot een jaar en met een geldboete van 50 euro tot 1.000 euro, of met een van die straffen alleen, wordt gestraft: hij die in de in artikel 444 van het Strafwetboek bedoelde omstandigheden denkbeelden die zijn gegrond op rassensuperioriteit of rassenhaat verspreidt.”

Onze eigen eerste minister leest vanavond voor, in het publiek, met camera’s, uit een boek dat denkbeelden bevat die gegrond zijn op rassensuperioriteit of rassenhaat. Nu maar hopen dat de gedachtepolitie niet aanwezig is.

Wij hebben ons dan ook onthouden in deze discussie.

De voorzitter: Dank u wel, mevrouw Van der Auwera. Voor u het spreekgestoelte verlaat, wil de heer Laeremans nog iets zeggen.

05.25 Bart Laeremans (Vlaams Belang): Mevrouw Van der Auwera, ik kan de redenering perfect volgen. Het is ook de onze. Maar ik hoor u op een gegeven moment zeggen: gelukkig hebben wij nog het Arbitragehof. Tegen de vorige antidiscriminatiewet, waar wij als enige partij toen hebben tegengestemd, zijn wij naar het Arbitragehof gegaan. Gelukkig, want dat ligt aan de basis van deze hervorming. Dat arrest was zeer belangrijk. U hebt er ook uit geciteerd. Nu zegt u: gelukkig hebben wij nog het Arbitragehof. Mag ik daaruit afleiden dat u ditmaal mee naar het Arbitragehof zult gaan? Want dat kan onze argumentatie versterken.

05.26 Liesbeth Van der Auwera (CD&V): Er is aantal mensen bezig om het verzoekschrift om eventueel naar het Arbitragehof te gaan te onderzoeken en argumenten bij elkaar te sprokkelen.

De voorzitter: Dank u, mevrouw Van der Auwera. Nu is het de beurt aan mevrouw Déom, en daarna aan de heer Laeremans, de heer Ducarme, de heer Casaer, en mevrouw Genot. Dan sluit ik daar de sprekerslijst.

05.27 Valérie Déom (PS): Monsieur le président, monsieur le ministre, chers collègues, j'interviendrai brièvement au nom de groupe PS dans le débat relatif aux projets de loi "discrimination".

Comment ne pas réagir face à la recrudescence de la haine raciale? Comment ne pas réagir lorsqu'un récent rapport du CEGES met en lumière le rôle joué par les autorités de notre pays pendant et au lendemain de la Seconde Guerre mondiale en ce qui concerne la persécution des Juifs? Comment ne pas réagir lorsque des différences salariales existent entre deux personnes uniquement parce qu'elles sont de sexe différent? Comment ne pas réagir lorsque les personnes souffrant d'un handicap ont toujours plus de mal à trouver un emploi, à se loger ou à avoir accès aux services auxquels elles ont droit, comme n'importe qui d'autre, dans des conditions décentes? Comment ne pas réagir lorsque des jeunes d'origine maghrébine se voient refuser quasi systématiquement l'entrée de nombreuses discothèques? Comment ne pas réagir lorsque l'homophobie continue à hanter les plus petits esprits?

Les exemples sont malheureusement multipliables à l'infini.

C'est cet état de fait que l'on ne peut tolérer. Traiter quelqu'un de façon différente simplement parce qu'il est autre, sans que ces traitements différents reposent sur la moindre justification objective et raisonnable, voilà ce qui n'est pas acceptable et voilà ce que nous devons combattre avec fermeté!

La démocratie est abîmée chaque fois que le rejet de l'autre s'exprime.

Tels sont, une fois encore, les objectifs poursuivis par les projets de loi, même si ce combat ne date pas d'hier et que des avancées considérables avaient été apportées en 2003 par la loi sur les discriminations. Nous devons sans cesse améliorer nos législations pour combattre ce véritable fléau.

La réforme proposée, qui répond à l'annulation partielle prononcée par la Cour d'arbitrage à l'égard de la loi "discrimination" de 2003, était indispensable à plus d'un titre. Elle était indispensable non seulement pour les raisons que je viens d'évoquer mais aussi au point de vue européen. En effet, plusieurs directives européennes imposent à la Belgique de revoir son régime de lutte contre toutes les formes de discrimination. Les projets mettent donc la Belgique en totale conformité avec les exigences européennes. En outre, cette transposition apporte des garanties indéniables en termes d'effectivité et de sanction. Il est également important de noter qu'il s'agit d'une réforme globale de la matière puisque les trois projets ont pour vocation de couvrir toutes les formes de discrimination. Nous procédons à une harmonisation de notre arsenal législatif, ce qui sera bénéfique en termes de lisibilité.

De nombreux points pourraient être mis en exergue mais je m'attacherai aux trois qui me paraissent les plus significatifs, les plus importants et les plus concrets pour les victimes de discriminations.

Premièrement, un point essentiel concerne l'indemnisation des victimes. Précédemment, lorsque la procédure aboutissait, l'indemnisation allouée à la victime était souvent dérisoire ou simplement symbolique.

Il sera dorénavant proposé aux victimes de discrimination, une indemnité forfaitaire en dédommagement du préjudice moral, et ce à titre d'alternative à l'indemnisation de droit commun. Si le choix appartient toujours à la victime, il est évident que l'indemnisation forfaitaire offre un double avantage aux victimes.

D'abord, elle est effective et substantielle, et plus seulement dérisoire ou symbolique. Ensuite, elle évite à la victime qui opère ce choix, la lourde tâche de prouver l'étendue de son dommage.

Enfin, cette indemnité pourra être directement prononcée par le juge de l'action en cessation. Ceci présente l'avantage incontestable de réduire autant que possible les délais de procédure. En effet, précédemment, la victime devait, pour faire valoir son droit à une indemnité, engager une procédure distincte au fond puisque les débats relatifs à l'étendue du dommage n'étaient pas compatibles avec la célérité de la procédure dite "comme en référé" de l'action en cessation.

Deuxièmement, toujours dans le souci d'accompagner au mieux les victimes, un mécanisme de partage de la preuve est mis en place pour le volet civil de la réforme. Nous savons à quel point apporter une preuve positive d'une discrimination relève du défi pour les victimes. C'est pourquoi un tel système de partage a été instauré. Il est essentiel de remarquer que l'on parle ici de partage de la charge de la preuve, et non pas de renversement. Lorsque la victime invoque des faits qui permettent de présumer l'existence d'une discrimination, il appartient à la partie défenderesse de prouver qu'il n'y a pas eu de discrimination. Nous voyons donc bien qu'il ne s'agit pas d'un simple renversement de la charge de la preuve, puisque la victime doit d'abord apporter suffisamment d'éléments faisant apparaître une possible discrimination.

À ce sujet, un accord a finalement été trouvé pour encore faciliter la tâche de la victime – et sans doute toujours honteux aux yeux de certains, et c'est tant mieux! -, puisque le projet met à la disposition de la victime plusieurs possibilités pour apporter le début de la preuve exigée. La liste de ces moyens - qui est non limitative - prévoit, entre autres, un test de récurrence et un test de comparabilité des situations. Il s'agit d'une avancée capitale qui permettra de donner aux victimes de discrimination des moyens nouveaux et plus efficaces pour obtenir une indemnisation et de mettre un terme à la discrimination énoncée.

Enfin, le troisième point sur lequel il me semble important d'insister concerne le maintien dans le projet de "loi racisme" de l'essentiel des dispositifs pénaux antérieurement contenus dans la loi de 1981.

Si les différents dispositifs mis en place par la présente réforme ont l'avantage évident d'assurer l'effectivité des sanctions et de faciliter au maximum le rôle que doit jouer la victime dans la procédure, il était néanmoins indispensable de maintenir l'interdit pénal contenu dans les articles 2 et 2bis de la loi du 30 juillet 1981. En effet, pour des raisons d'ordre social et symbolique, il aurait été préjudiciable de ne pas maintenir la substance de ces dispositifs pénaux.

En conclusion, par les trois points que je viens d'évoquer et par de nombreux autres aspects encore, je suis heureuse de constater que la réforme aujourd'hui soumise au vote rencontre parfaitement les exigences des divers organismes de promotion de l'égalité qui s'inquiétaient du manque d'efficacité des outils juridiques anti-discrimination qui existaient jusqu'alors.

Pour ces raisons, combinées avec les exigences européennes et l'arrêt de la Cour d'arbitrage annulant partiellement la loi de 2003, c'est avec conviction que le groupe socialiste soutiendra l'ensemble de ces projets.

Il ne faut jamais perdre de vue que dans tout État démocratique, il est essentiel de veiller à toujours renforcer la lutte contre le racisme et contre toutes les autres formes de discrimination. Le vote de ces projets contribuera, nous en sommes convaincus, à renforcer ce combat.

05.28 Bart Laeremans (Vlaams Belang): Mijnheer de voorzitter, waarde collega's, ruim vier jaar na de inwerkingtreding van de zogenaamde antidiscriminatiewet staan wij hier opnieuw. Wij staan hier niet om het gezond verstand te laten zegevieren en al het onredelijke en buitensporige dat in deze wet en in de antiracismewet zit, overboord te gooien. Integendeel, met de vier ontwerpen die wij hier vandaag bespreken, wordt het allemaal nog veel erger.

Met deze ontwerpen – en dit zeker na de amendering in de commissie, in uitermate slechte zin –, wordt meer dan ooit een gigantische repressiemachine in het leven geroepen. De rede van de collega van de PS bevestigde dat in alle hoedanigheden. Er wordt een nieuwe repressiemachine in het leven geroepen voor iedereen die de paden van de politieke correctheid durft verlaten, voor al wie die tot in zijn of haar privéleven niet handelt en denkt zoals de Staat vindt dat hij of zij moet handelen en denken.

Meer dan ooit wordt met de batterij aan wetten die hier vandaag in stelling wordt gebracht, instrumenten aangereikt voor een big-brothermaatschappij waarbij de vrijheid van handelen van de mensen aan banden wordt gelegd, waarbij aan de mensen een eenheidsdenken en eenheidshandelen wordt opgelegd dat van hen robotten maakt, klonen van de Staat.

Wij blijven ons tegen dit soort van totalitaire wetten verzetten. Zij druisen immers fundamenteel in tegen de menselijke vrijheid. Het is eigen aan de mens en inherent aan het menselijk leven dat wij voortdurend keuzes maken. Tientallen, vaak honderden malen per dag maakt de mens keuzes in zijn privé- en openbare leven. Meestal doet hij dit op halfrationele of niet-rationele, onredelijke gronden en gelukkig maar! Mensen zijn geen robotten. Mensen zijn geen wezens die zich laten leiden door een enkele ratio. Mensen zijn geen marionetten die aan de touwen hangen van een of andere grote roerganger. In hun omgang met andere mensen spelen 101 facetten mee die de keuzes mee helpen bepalen, die maken dat wij een onderscheid maken tussen de mensen. Op die manier beïnvloeden wij mekaar. Dit kan te maken hebben met willekeur. Dit kan te maken hebben met vertrouwen. Dit kan te maken hebben met intuïtie of traditie. Dit heeft echter zelden of nooit uitsluitend te maken met pure ratio. Nogmaals, gelukkig maar, want het gaat hier over de kern van ons mens zijn. Elke mens is anders en uniek. Daardoor is hij in zijn denken en handelen, in zijn of haar optreden tegenover de andere mensen verschillend van andere mensen.

Het is deze vrijheid die de vorige en de huidige meerderheid aan banden wil leggen. Zowat alle mogelijke menselijke gedragingen in de economische, sociale en culturele sfeer, zowat alle handelingen buiten het familiale leven vallen onder deze wetgeving. Bijgevolg betekent de consequente toepassing hiervan dat wij het hele menselijke gedrag rationeel moeten gaan verantwoorden, dat elke mens voor zijn gedragingen voortdurend verantwoording verschuldigd is en kan gesanctioneerd worden.

Dat houdt niet meer de kiemen in van een totalitair beleid, dat is een totalitair beleid zonder meer.

Ik verwijs daarbij naar hetgeen de Raad van State reeds in 2002 had geschreven bij de antidiscriminatiewet van toen: "Een overheid moet bij haar optreden waken over het onderscheid dat zij maakt. Maar met particulieren," zo waarschuwt de Raad van State, "is het anders gesteld. Hun gedragingen zijn niet noodzakelijk rationeel en kunnen niet altijd beoordeeld worden aan de hand van utilitaristische criteria. De werkingsfeer", zo zegt de Raad van State, "is niet beperkt tot een specifiek domein, zoals bijvoorbeeld het arbeidsrecht, maar omvat het hele maatschappelijke leven in zijn totaliteit. Welnu, de wetgever mag de burgers niet verplichten om in alle handelingen van het maatschappelijk leven en bij de uiting van hun mening de ideeën van de overheid inzake bestrijding van discriminaties over te nemen." Aldus de Raad van State.

Een waarschuwing die kon tellen. De antidiscriminatiewetgeving dwingt de mensen te denken zoals de overheid denkt, dwingt de mensen bij al hun handelingen te redeneren zoals een overheid moet doen. Dat is dictatuur in de meest zuivere vorm, een dictatuur in de meest totalitaire vorm.

Ook toenmalig justitieminister Marc Verwilghen zat trouwens op die lijn. Ik citeer het verslag van de Senaatscommissie van toen. "De definitie gegeven in artikel 2 van het wetsvoorstel is zeer algemeen en zeer breed: met name elk gedrag op maatschappelijk vlak dat een onderscheid maakt op basis van de opgesomde parameters zonder wettelijke basis. Voorts dient elke burger die zulk onderscheid maakt, zich te verantwoorden in dubbel opzicht: er moet een legitiem doel zijn, evenals een evenredige middel/doelverhouding." Verwilghen hekelde bovendien dat dit soort onderscheid strafbaar wordt gesteld en zegt daarover: "Het is moeilijk verdedigbaar om de burgers een principieel verbod van onderscheid op te leggen waarvan de concrete inhoud niet op voorhand vaststaat." Een duidelijke verwijzing naar het voorzienbaarheidscriterium bij een strafbaarstelling.

Verwilghen liet de beker aan zich voorbijgaan. Hij had niet de moed om het fanatisme van Onkelinx te bestrijden en stelde eigenlijk reeds op dat moment zijn mandaat ter beschikking van de Parti Socialiste.

Precies op het vlak van die onvoorstelbaar vage en dus onwettige strafbaarstelling heeft het Arbitragehof op ónze vraag ingegrepen met zijn arrest van oktober 2004 en een deel van de strafbepalingen onderuitgehaald.

Doch, de paarse meerderheid blijft volharden in de boosheid. Ondanks de uitdrukkelijke stelling van het Arbitragehof dat enkel de directe discriminatie voldoende voorzienbaar is en aanleiding kan geven tot strafbaarstellingen, blijft paars ook de vormen van indirecte discriminatie strafbaar stellen. Nochtans zegt ook de Raad van State in zijn advies uitdrukkelijk dat dit strijdig is met de vereisten van voorzienbaarheid van de strafwet en wordt aangeklaagd dat er geen gevolg wordt verleend aan het Arbitragehof. Ik citeer: "Het is niet duidelijk hoe de nieuwe tekst" – de tekst die we vandaag bespreken – "tegemoet komt aan de bezwaren van het Arbitragehof. De vraag blijft immers hoe opzettelijk kan worden aangezet tot een ogenschijnlijk neutrale handelwijze. Daarnaast blijft onduidelijk hoe opzettelijk kan worden aangezet tot een daad waarvan de discriminerende aard alleen tot uiting komt door de bijzondere benadeling die eruit kan voortvloeien. De voorzienbaarheid lijkt integendeel nog geringer te zijn dan in de bepaling zoals die door het Arbitragehof werd vernietigd." Dixit de Raad van State.

Het overduidelijke advies van de Raad van State wordt echter alweer in de wind geslagen. Het is werkelijk onbegrijpelijk want het is evident dat het ertoe zal leiden dat de ontwerpen opnieuw door het Arbitragehof zullen worden vernietigd. Wees maar zeker, mijnheer de minister – als u dan nog minister zult zijn –, dat er nieuwe procedures tegen de voorliggende wetten zullen worden ingesteld.

Het is schandelijk dat paars hier op een flagrante en zelfs provocatieve manier, vanuit een soort onaantastbaarheidgevoel, tegen de hoogste rechtscolleges van ons land ingaat. Wat een pretentie, mijnheer de minister!

Bovendien moeten wij vaststellen dat de racismewet nog veel uitgebreider wordt. Ook een onderscheid op basis van nationaliteit wordt nu al racistisch, terwijl de overheid en u, mijnheer de minister, die deel uitmaakt van de regering en van de overheid, in de wetgeving voortdurend voornoemd onderscheid op basis van nationaliteit hanteren.

Bovendien wordt de strafbaarstelling, na een eerste weglating en wederom ondanks het negatieve advies van de Raad van State, opnieuw ingevoerd. Meer dan ooit trouwens wordt de aangepaste antiracismewet een wet die opiniedelicten kan en zal sanctioneren. Niet alleen strafbaar is wie tot dat soort discriminaties of vermeende discriminaties aanzet. Ook strafbaar – dat is bijzonder straf, collega’s – is wie louter denkbeelden verspreidt die op rassuperioriteit of rassenhaat zijn gegrond, wat ook de intentie is die achter de verspreiding schuilgaat.

Mijnheer de minister, het is bijzonder verregaand wat in het ontwerp staat. De bepaling, zoals zij in het ontwerp staat, betekent dat de werken en boeken van een bijzonder groot deel van de filosofen en denkers die onze westerse samenleving en onze beschaving hebben groot gemaakt, gewoon niet meer kunnen worden verspreid.

Dat zeggen niet alleen wij of professor Matthias Storme. Dat zegt zelfs de discriminatiedeskundige, Jochen Vrielinck, auteur van het standaardwerk “Handboek voor Discriminatierecht”, in het jongste nummer van “Samenleving en Politiek”, een tijdschrift waarvan is geweten dat het nauw bij sp.a aansluit. Volgens voornoemde auteur kunnen de werken van filosofen zoals Plato – stel u voor –, Kant, Nietzsche en zowat alle denkers van de negentiende eeuw in de toekomst niet langer worden verspreid, net zomin als de werken van de grondleggers van de democratie, zoals Voltaire en Montesquieu, die bijvoorbeeld inzake rassentheorie vanuit ons oogpunt heel straffe, maar vandaag heel onaanvaardbare zaken hebben gezegd die toentertijd onder de intellectuelen echter heel algemeen gangbaar waren.

Ook het Oude Testament, de Thora en de Koran komen in het vizier van de strafrechter en zelfs boeken die de aangebrande passages publiceren om voornoemde passages, citaten en rassentheorie aan te klagen. Zelfs voor voornoemde boeken volstaat, op basis van de voorliggende, duidelijke wet, het louter citeren om voor de strafrechter tot toch wel vrij zware gevangenisstraffen te worden veroordeeld.

Wij hebben het in de commissie reeds voorspeld. Wij hebben er passages uit de Koran voorgelezen die zeker als racistisch kunnen worden geïnterpreteerd. Onze kritiek werd echter afgewimpeld, want zoiets was nu eenmaal niet de bedoeling van de wetgever.

Toch staat het in de strafwet. Een duidelijke strafbepaling kan niet zomaar genegeerd worden door de strafrechter. Hierdoor blijft de mogelijke vervolging als een soort zwaard van Damocles boven de hoofden hangen van wie dit soort teksten verspreidt, zelfs al is het met wetenschappelijke of historische bedoelingen, zelfs al is het om discriminatie of racisme tegen te gaan of aan te klagen. Dan nog mogen die teksten niet meer verspreid worden. Het risico van een volkomen willekeur in het vervolgingsbeleid is bijzonder reëel.

Volgens Vrielink, een socialist die schrijft in het tijdschrift Samenleving en Politiek, wordt – ik citeer – "de dooddoener dat de vrijheid van meningsuiting niet absoluut is, een soort carte blanche die om het even welke beperking zou rechtvaardigen in het kader van het antiracismebeleid". Het is bovendien helemaal niet zo dat deze strafbepaling zou moeten ingevoerd worden omdat ze ons zogezegd wordt opgelegd door het Internationaal Verdrag inzake de uitbanning van rassendiscriminatie. U hebt geschermd met die autoriteit, door te zeggen dat men niet anders kon dan dat grote verdrag inzake rassendiscriminatie te volgen, enzovoort. Uitgerekend bij dit punt heeft ons land, bij de ratificatie in 1975 – dat verdrag is al een paar decennia oud – naar het voorbeeld van heel veel andere landen, voorbehoud gemaakt omdat deze bepaling haaks stond op het recht op vrije meningsuiting. Dat voorbehoud is heel uitdrukkelijk. Het is opnieuw die socialist, de heer Vrielink, die daarnaar uitdrukkelijk verwijst. Hij zegt dat het Internationaal Verdrag inzake de uitbanning van rassendiscriminatie hier niet kan gebruikt worden en dat het geen autoriteit is, integendeel, omdat zij precies op dat vlak voorbehoud hebben gemaakt.

U hebt ons dus bedrogen. U hebt ons misleid door te zeggen dat we niet meer anders kunnen dan dat verdrag letterlijk zo te volgen, omdat 19 andere landen die ook partij zijn bij dit verdrag, allemaal hetzelfde hebben gezegd. Er kan quasi geen enkel voorbeeld worden gevonden van een land waar men deze passage heeft overgenomen omdat deze inderdaad regelrecht ingaat tegen de vrijheid van denken, mijnheer de minister.

Vrielink besluit dan ook dat dit fameuze artikel 21 wellicht vernietigd zal worden door het Arbitragehof omdat ditzelfde Hof ook de strafbaarstelling van een voornemen tot discriminatie vernietigde en dus a fortiori deze censuurwet – deze gevaarlijke, extremistische bepaling – zal vernietigen. Het pleit alvast niet voor het intellectueel vermogen van de heer Dupont dat hij dit niet wil inzien. Wij hebben hem in de commissie duidelijk gewaarschuwd dat deze strafbepaling uiterst verregaande consequenties heeft en hem gevraagd naar buitenlandse voorbeelden, maar de voorbeelden die de minister op papier zette, bevestigden alleen maar ons grote gelijk.

We hebben het tot nu toe enkel gehad over de strafbepalingen in deze nieuwe wet. Normaal zou men daarna dan overgaan naar het burgerlijk luik van het verhaal, naar het hoofdstuk van de schadevergoeding, de bewijsproblematiek en de fameuze praktijktesten. Ik kan dit niet. Het probleem is dat in deze wetten een hele schemerzone gecreëerd is tussen de strafrechtelijke aanpak en de burgerrechtelijke aanpak, want de forfaitaire schadevergoeding die wordt voorgesteld, komt in de praktijk neer op een soort boete die moet worden betaald. Het is alleen geen boete die aan de overheid moet betaald worden, maar aan het vermeende slachtoffer.

Die boete is niet min. Elk zogenaamd slachtoffer dat kan aantonen dat hij gediscrimineerd wordt, omdat hem bijvoorbeeld een bepaalde woning niet wordt verhuurd en aan een ander wel, heeft in principe meteen recht op 1.300 euro schadevergoeding. Men krijgt dus een forfaitair bedrag van 1.300 euro, zonder dat men wat dan ook moet bewijzen. Dat is een bijzonder hoog bedrag, dat vanzelfsprekend zal leiden tot situaties van uitlokking en tot goedkoop winstbejag. Vanuit bepaalde kringen zal men natuurlijk alles doen om zo snel mogelijk zo veel mogelijk van die premies te kunnen opstrijken, dat ligt voor de hand. Dat zal eveneens het geval zijn in arbeidsrechtelijk situaties, waarbij de boete maar liefst 6 maand brutoloon bedraagt. 6 maand brutoloon, stel u voor!

Men kan hier nog onmogelijk spreken van een normale schadevergoeding. Het zijn in de praktijk vergoedingen met een punitief karakter, mijnheer de minister, en dat blijkt zeer duidelijk uit uw eigen memorie van toelichting waarin letterlijk staat dat de forfaitaire schadevergoeding, ik citeer op bladzijde 21 van de toelichting bij de antidiscriminatiewet: "noodzakelijk zou zijn, opdat het Belgisch recht een doeltreffende, evenredige en afschrikkende sanctie kan blijven aanbieden tegen discriminatie." Het gaat hier niet om gewone burgerlijke schadevergoedingen, maar daadwerkelijke sancties, boetes met een strafrechtelijk karakter, die onder het mom van burgerlijk recht in onze discriminatiewetgeving sluipen.

Mijnheer de minister, u zit voortdurend op de schreef van burgerlijk recht en strafrecht. Dat blijkt eveneens uit de nieuw gecreëerde mogelijkheid voor het openbaar ministerie om tussenbeide te komen in burgerlijke procedures. Eigenlijk wordt hier het strafrecht omzeild en wordt het burgerlijk recht misbruikt om veel doeltreffender, veel repressiever aan antidiscriminatiebeleid te doen, omdat het openbaar ministerie, in de ogen van de socialisten, tot nu toe veel te weinig meemarcheerde.

Waarom is het zo belangrijk dat het eigenlijk gaat om strafrecht en geen burgerlijk recht? Het strafrechtelijke karakter van de procedures, als we conform het Europees recht en de fundamentele grondrechten willen blijven, sluit een verdeling van de bewijslast uit. Het is immers nog steeds – en gelukkig maar – een fundamenteel rechtsbeginsel dat iemand onschuldig wordt beschouwd, tot zijn schuld bewezen is. Het is niet aan de verdachte om zijn onschuld te bewijzen, maar wel aan het openbaar ministerie en de rechter om de schuld te bewijzen of vast te stellen.

Precies dat fundamentele rechtsbeginsel wordt geschonden met het verhaal van de bewijslast, waarbij het louter aanbrengen van wat vermoedens en statistisch materiaal volstaat om de bewijslast om te keren en de burger die van discriminatie wordt beschuldigd, te verplichten zijn onschuld te bewijzen.

Dat bewijs zal in veel omstandigheden zo goed als onmogelijk te leveren zijn, met zware boetes en schadevergoedingen tot gevolg. De Raad van State waarschuwt hiervoor. Hij zegt in zijn spoedadvies over uw haastamendementen, die u te elfder ure hebt ingediend, dat het in de praktijk bijzonder moeilijk voor de beschuldigde burger zou kunnen worden om zijn onschuld te bewijzen. De verwerende partij zal – en ik citeer –: "niet alleen moeten bewijzen dat de bepaling, de maatstaf of de handelwijze neutraal is, maar bovendien dat de kwestieuze bepaling, maatstaf of handelwijze niet slechts in schijn neutraal is, wat in feite vaak zal neerkomen op de eis dat zij bewijst dat zij in feite zuivere bedoelingen heeft". Men zal dus bedoelingen moeten bewijzen. Men zal als beschuldigde, als verwerende partij, zijn goede intenties moeten bewijzen. Men zal in dit land dus aan de lopende band intentieprocessen voeren. Daarvoor waarschuwt de Raad van State. Daar gaan wij naartoe.

Het bewijsprobleem is wel degelijk bijzonder groot. Hoe kan een bedrijfsleider bewijzen dat hij een niet-discriminatoir beleid voert, wanneer het voor hem bij wet verboden is om statistieken bij te houden van sollicitanten op basis van hun ras of afkomst? Dat kan hij niet. Dat mag hij niet. Zo niet is hij strafrechtelijk aansprakelijk. Hij zal dus niet kunnen bewijzen dat hij geen discriminatoir beleid voert. U vraagt de eerbare burgers een onmogelijk bewijs te leveren. Bijgevolg zullen bedrijfsleiders, kleine verhuurders, het voorwerp worden van intimidatie en chantage en zal men van die mensen het onmogelijke vragen. Als zij zich voor processen willen hoeden, zal men hen kunnen chanteren en geld aftroggelen.

De Raad van State gaat verder. De Raad van State veegt de vloer aan met de methodes die u creëert om de eerbare burgers in het nauw te brengen en verdacht te maken. Mijnheer Borginon, u hebt op een gegeven moment in De Standaard verklaard dat de praktijktests wel degelijk waren verdwenen. Op dat vlak hebt u gelijk. Ze zijn verdwenen, maar er is iets veel erger in de plaats gekomen. In de plaats van tests met beëdigde ambtenaren, met opgeleide ambtenaren, deurwaarders en inspecteurs, lanceert u in de wet regelrechte verklikkermethodes, mijnheer Borginon. Elke pipo, elk schimmige groupuscule kan voortaan als autoriteit worden ingeroepen om zogenaamde vermoedens van discriminatie aan te tonen. Zo goed als alles en iedereen kan gebruikt en vooral misbruikt worden om een vermoeden van discriminatie aan te geven. Alle argumenten zijn goed. De Raad van State krijgt kop noch staart aan uw methode. Luister even naar de begrippen waarover de Raad van State moet oordelen en die een doorslaggevend criterium kunnen zijn om te bepalen of er sprake is van discriminatie of niet.

Een bepaald patroon van ongunstige behandeling creëert een vermoeden van discriminatie. Verschillende los van elkaar staande meningen kunnen voldoende zijn om een vermoeden van discriminatie te hebben. Een referentiepersoon is een totaal nieuw begrip in het recht. Algemene statistieken en feiten van algemene bekendheid volstaan om een vermoeden van discriminatie te hebben en dus een omkering van de bewijslast. Wat moet men bijvoorbeeld begrijpen onder "elementair statistisch materiaal"? Het woord elementair kan immers twee betekenissen hebben: ofwel zeer rudimentair, ofwel zeer principieel. Dat is uitermate dubbelzinnig. Wat zegt de Raad van State over al die termen?

De Raad van State zegt dat die begrippen in de tekst zelf verduidelijkt moeten worden. Dat doet u niet. U creëert een hele hoop nieuwigheden in het recht die allemaal zeer belangrijk gaan zijn bij de omkering van de bewijslast. Dat is echter onaanvaardbaar voor de Raad van State. De Raad van State zegt letterlijk dat deze tekst niet aanvaardbaar is omdat niet voldaan is aan het wettelijkheidsbeginsel. Daarstraks heeft collega Casaer nog gevraagd waarop men zich baseert om te zeggen dat het ongrondwettelijk is. Het is de Raad van State zelf, toch nog altijd een autoriteit, die zegt dat niet is voldaan aan het wettelijkheidsbeginsel en dat de wettekst duidelijk en nauwkeurig moet worden gesteld, een vereiste die geldt voor alle procédés die het mogelijk maken de bewijslast om te keren. Dat geldt nog veel meer voor deze begrippen omdat die veel minder duidelijk zijn – zo zegt de Raad van State – dan het begrip praktijktest. Aan het begrip praktijktest kan men nog een aantal zaken vastknopen, zeker als dat gebeurt met deurwaarders of met beëdigde ambtenaren. Niet dat wij voor die praktijktests waren maar dat is in elk geval veel minder erg dan dat elke groupuscule, elke groep allochtonen, elke belangengroep kan beginnen aan uitlokking te doen, kan beginnen statistisch materiaal te verzamelen enzovoort. Dat is bijzonder gevaarlijk. Wij gaan inderdaad – het is daarstraks terecht gezegd – naar een samenleving van eigenrichting waar men bedrijfsleiders, zelfstandigen en kleine verhuurders gaat intimideren met alle gevolgen van dien.

De Raad van State, mijnheer de minister, doorbreekt ten slotte uw bedrieglijke verwijzing naar het internationaal recht en de arresten van het Hof van Justitie omdat deze omkering van de bewijslast wel verantwoordbaar is als het om loonverschillen gaat voor hetzelfde werk. Daar kan die discriminatie heel duidelijk aangetoond worden. Het is heel eenvoudig om te zeggen dat twee mensen hetzelfde werk doen en een verschillend loon hebben. Dat is heel duidelijk vast te stellen. Het is echter onmogelijk om dit door te trekken naar vermeende discriminatie bij aanwerving, promotie of ontslag en bij verhuur of verkoop van een woning omdat die situaties zodanig complex zijn dat daar een veelvoud aan factoren spelen. De Raad van State veegt dus de vloer aan met uw argumentatie.

Toch doet u alsof er niets aan de hand is, mijnheer de minister, en blijft u, dames en heren van de VLD, de Parti Socialiste tot in haar meest extreme dwaasheden achterna huppelen. De VLD is verworden tot een aanhangwagen van de Parti Socialiste en maakt op geen enkel vlak nog het verschil. Ondanks deze vernietigende kritiek installeert u vandaag een verklikkersysteem dat als onvermijdelijk gevolg zal hebben dat eerbare burgers geïntimideerd en gechanteerd zullen worden. Deze nefaste wetgeving zal er in de komende jaren voor zorgen dat er een explosie zal zijn van zelfbenoemde slachtoffers van discriminatie. Deze wetgeving zal leiden tot culpabilisering van eerbare burgers en tot grote ontmoediging van kleine eigenaars, kleine zelfstandigen en bedrijfsleiders die wel eens hun biezen zouden kunnen pakken en hun bedrijf sluiten om te vermijden dat ze met dit soort wantoestanden worden geconfronteerd.

Zou dan toch niets ten goede veranderd zijn aan de antidiscriminatiewetgeving die we vandaag bespreken? Is er dan werkelijk niets verbeterd? De eerlijkheid gebiedt mij te zeggen, collega’s, dat er inderdaad iets is veranderd. De antidiscriminatiewet wordt iets minder discriminerend, iets minder hypocriet dan ze was door toedoen van de vernietigingsprocedure die wij tegen de wet hadden ingesteld bij het Arbitragehof. Met name de discriminatie op basis van politieke overtuiging wordt nu conform het internationaal recht gelijk behandeld met de andere discriminaties. Het feit dat dit aanvankelijk niet het geval was, had te maken met de uitdrukkelijke bedoeling – zo bleek trouwens uit de senaatsverslagen van destijds – om bepaalde partijen en leden en vertegenwoordigers van deze partijen te kunnen blijven uitsluiten. Formeel valt deze uitzondering, deze discriminatie nu weg.

Daarmee is echter vanzelfsprekend de strijd voor de uitsluiting van het Vlaams Belang niet gestopt.

Op dit eigenste moment loopt een procedure bij de Raad van State, afdeling Administratie, op vordering van alle Waalse partijen en van spirit en sp.a om onze partij van haar financies en dus van bestaansmiddelen te beroven.

Tegen alle rechtstradities in moeten wij ons verdedigen voor een tweetalige rechtbank met de helft Franstalige, partijpolitiek benoemde rechters, zodat onze veroordeling al op voorhand vaststaat.

Terwijl wij hier nog de wijzigingen aan de antiracismewet aan het bespreken zijn, is in onze commissie voor de Justitie - niet eens in de Senaat - bij hoogdringendheid alweer een nieuwe wijziging aan die racismewet van start gegaan. Daardoor zal op basis van de racismewet, de minste veroordeling, de kleinste boete in de toekomst automatisch leiden tot de ontzetting uit het recht om verkozen te worden.

Wij zullen mekaar geen Lijzebet noemen. Ook die wet is bedoeld om een bestaande politieke partij te treffen. Ze wet is bedoeld om het Vlaams Belang van zijn boegbeelden te beroven. Die wet is bedoeld om het Vlaams Belang van al zijn verkozenen te ontdoen.

Aangezien de kiezer ons niet wil sanctioneren, maar ons integendeel telkens weer beloont, wordt de strafrechtbank ingeschakeld, zelfs al waarschuwt de Raad van State ook daar voor het discriminatoir en volkomen buitensporig karakter van de straf.

Door datzelfde wetsontwerp wordt het moeilijker om voor gangsters van gemeenrecht, voor verkrachters en moordenaars de ontzetting uit de burgerrechten uit te spreken. Voor politici daarentegen die durven te zeggen wat er bij de bevolking leeft, wordt het een automatisme.

De ratio is hier volledig zoek. Alleen een irrationele haat kan een verklaring zijn voor dat soort perverse wetgeving, dezelfde haat die we hier vorige week nog mochten ondervinden bij de herdenking van onze betreurde collega Guido Tastenhoye.

Ik beëindig mijn uiteenzetting door te beklemtonen dat ik bijzonder trots ben niet te behoren tot een partij die slaafs de oekazes van de Parti socialiste uitvoert, trots dat ik niet behoor tot een partij die dit soort perverse wetgeving goedkeurt. Die wetgeving druist regelrecht in tegen de rechtspraak van het Arbitragehof en tegen de adviezen van de Raad van State. Ik ben trots dat ik niet behoor tot een partij die uit alle ruiven eet, maar wel tot een partij die het woord van Wies Moens als leidmotief heeft genomen: "Liever magere wolf in het bos dan vette hond aan de ketting".

05.29 Denis Ducarme (MR): Monsieur le président, je serai bref, M. Libert s'étant déjà exprimé sur le dossier. De plus, la discussion s'est étendue en commission et le ministre a fait preuve d'un esprit d'ouverture qui nous a permis d'amender son texte. Il me semble donc que le travail a déjà été concluant.

Monsieur le ministre, j'estime que dans la foulée du texte de 2003, ce projet de loi apparaît comme un véritable progrès. Il donnera à chacun les moyens de se défendre encore mieux contre tous ceux qui mépriseraient leur différence et en feraient un outil d'humiliation, que cette différence se fonde sur l'âge, l'orientation sexuelle, l'état philosophique, la conviction politique, la langue, l'état de santé actuel ou futur, un handicap, une caractéristique physique ou génétique, l'origine sociale. Vous l'aurez compris, je ne m'exprimerai ici que par rapport au volet de la loi tendant à lutter contre certaines formes de discrimination.

Bref, les plus simples auront ainsi encore davantage d'outils légaux pour se défendre contre l'inacceptable et sans m'exprimer plus avant sur le fond de ce dossier, je vous demanderai simplement de répondre à quelques inquiétudes exprimées par les mouvements laïques et largement diffusées dans les médias ces dernières semaines. Certains, sur la base de l'élément de conviction religieuse, craignent que cette loi soit une limite à la liberté de critiquer les religions, une entrave même, prétendent d'aucuns, à la liberté de blasphémer.

Cependant, monsieur le ministre, aucune de nos déclarations préalables ne peut laisser supposer à quiconque que nous soyons des grenouilles de bénitier. Nous sommes convaincus que le processus de sécularisation de nos sociétés doit se poursuivre. Personnellement, je pense, tout comme mon groupe, que cette loi ne constitue pas une entrave à la liberté d'expression, à la liberté de critiquer les religions.

Les caricaturistes qui souhaiteront continuer à représenter Mahomet en kilt ou Jésus-Christ en chaussettes norvégiennes pourront le faire sans que cette loi ne pose le moindre problème. Ce ne sera pas non plus une entrave à la liberté d'expression; tous les messieurs Redeker ainsi que d'autres philosophes pourront continuer à critiquer, même durement, la religion. Ce ne sera pas non plus une entrave à tous ceux qui voudront continuer à condamner la doctrine de l'Église catholique en la considérant comme criminelle par rapport à ce qui a trait à la contraception.

Monsieur le ministre, une clarification à ce propos s'impose. Certaines personnes ont besoin d'être rassurées. Rassurons-les! Ce texte n'est pas une entrave à nos libertés de critiquer en ce compris les religions quand elles le méritent.

Au-delà de ce volet lié à la liberté d'expression, monsieur le ministre, je souhaitais vous entendre sur le huitième point du champ d'application. Je le relis rapidement: "(…) la présente loi s'applique à toutes les personnes, tant pour le secteur public que pour le secteur privé, en ce compris aux organismes publics, en ce qui concerne l'accès, la participation et tout autre exercice d'une activité économique, sociale, culturelle ou politique accessible au public."

Monsieur le ministre, vous avez suivi, comme moi, voici quelques semaines, le débat qui s'est ouvert à l'ULB autour de la venue de Tariq Ramadan et le refus du recteur Vincke de lui ouvrir à nouveau les portes de l'université. Il suffit de lire l'enquête de Caroline Fourest pour se convaincre que la décision du recteur était justifiée et que c'était la bonne. Bien entendu, cela m'appartient.

Ma question est très courte et claire par rapport à ce point 8 du champ d'application. Monsieur le ministre, cela permettra-t-il à l'avenir à un certain nombre de radicaux de devenir les nouveaux discriminés? Les défenseurs de nos libertés, de ce socle commun de valeurs, deviendront-ils, eux, des accusés devant les tribunaux? Je pense que, comme moi, vous souhaitez que cela ne soit pas le cas. J'aurais aimé vous entendre à ce propos, par rapport à la portée du point 8 du champ d'application de ce projet de loi.

Monsieur le ministre, toujours par rapport à ce point 8, vous savez qu'au-delà de la conviction religieuse, on parle de non-discrimination par rapport à la conviction politique. En période électorale, comme à d'autres périodes, des associations, des écoles, des médias, des télévisions qui ne souhaitent pas offrir une tribune complice à certains fascistes, risquent d'être considérés comme des corps qui discrimineraient ces nuisances à notre liberté et à notre démocratie que sont les partis fascistes. Pouvez-vous me rassurer à ce sujet?

Je vous remercie.

05.30 Dylan Casaer (sp.a-spirit): Mijnheer de voorzitter, mijnheer de minister, collega’s, gelet op het gevorderde uur zal ik het kort proberen te houden. Toch wil ik een aantal zaken nog eens duidelijk stellen.

Hier liggen inderdaad vier wetsontwerpen voor, met toch nogal wat gelijklopende principes, zelfs in die mate dat een aantal ervan nogal copy paste is. Het is een ongelofelijk pakket pagina’s dat we hebben moeten verwerken, maar de basisprincipes die aan de wetsontwerpen ten grondslag lagen, zijn toch redelijk beperkt. Ik heb anderen hier over racisme en discriminatie horen spreken. Dat kan misschien een theoretisch probleem lijken, maar niet langer geleden dan vanmorgen ontving ik een groep jongeren van ongeveer 18 jaar uit Zelzate in de Kamer. Een ervan vertelde dat hij zich had ingeschreven bij een uitzendbureau, net als een schoolmakker. De schoolmakker droeg de achternaam Maertens en hij had een wat exotischer klinkende achternaam. Wat hebben zij gemerkt? Twee dagen nadat zij zich gelijktijdig hadden ingeschreven, was de ene al een aantal keren gecontacteerd door het uitzendkantoor en de andere nog geen enkele keer.

Deze week hebben wij via de media ook kennis kunnen nemen van het vonnis dat door de voorzitter van de arbeidsrechtbank van Gent werd uitgesproken in de zaak Eurolock. Men heeft het hier over zelfbenoemde slachtoffers, maar ik vind dit toch een manier om een aantal zaken enigszins te banaliseren en kan mij daar helemaal niet in terugvinden. In die zaak zien we dat op woensdag 15 november 2006 om 17.15 uur ’s avonds iemand per e-mail zijn kandidatuur stelt voor een bepaalde functie binnen een bedrijf. De volgende ochtend reeds, om 9.18 uur, krijgt hij antwoord waaruit blijkt dat hij niet in aanmerking kwam voor de job. Onderaan de e-mail dwarrelt nog een interne nota van de zaakvoerder waarin staat: “Kan jij die persoon afwimpelen? Een vreemdeling die beveiliging zal verkopen, dat heb ik nog niet gezien”. Ik denk niet dat men een duidelijker bewijs kan hebben van racisme en van discriminatie en ik wil ervoor waarschuwen dat soort elementen te banaliseren.

Ik meen dat de voorliggende wetsontwerpen voor een aantal elementen een aangepast kader bieden, een moderner en beter omschreven kader ook. Enerzijds, past men het wettelijk arsenaal aan aan het arrest van het Arbitragehof van 2004. Anderzijds, houdt men ook rekening met de twee Europese richtlijnen en met de rechtspraak die op Europees vlak bestaat.

De principes die vastgelegd zijn in de wetsontwerpen, zijn voor iedere democratie en iedere rechtstaat wel degelijk van belang, alsook voor iedere samenleving waarin men een aantal basisprincipes gegarandeerd wenst te zien. Die basisprincipes grijpen terug op de Franse Revolutie, bijvoorbeeld gelijkheid tussen mensen, en zijn belangrijk om het harmonieus samenleven te bevorderen.

Specifiek in verband met de bewijsvoering, werd er gekozen voor een redelijk ruime mogelijkheid tot bewijsvoering, laagdrempelig. Het is niet de bedoeling om hoge kosten op te werpen voor degene die een bepaald bewijs moet leveren. Tegelijk wil men niet overgaan tot een overdreven formalisme, om op die manier te vermijden dat er geen bewijsvoering meer mogelijk zou zijn.

Ik heb het tijdens de commissievergaderingen ook gezegd: ik vind het een vooruitgang dat men, wanneer men bijvoorbeeld gediscrimineerd wordt aan de ingang van een discotheek, bij nacht en ontij een gerechtsdeurwaarder moet opbellen of beëdigde ambtenaren uit hun bed halen. Ik vind het belangrijk dat ook de belangenorganisaties en het centrum bij de bewijsvoering een belangrijke rol krijgen. Beste collega’s, men mag toch ook niet onderschatten dat er uiteraard ook steeds een rechtbank, die toch ook de nodige voorzorg in acht zal nemen, over zal oordelen.

Ook dat de sancties – die vóór de wetsontwerpen toch vaak veeleer symbolisch waren, namelijk 1 euro morele schadevergoeding – naar reële forfaitaire bedragen gaan, zal een verbetering op het terrein inhouden.

De gedeelde bewijslast, waar daarnet al over uitgeweid is en waarvan men zei dat het iets ongelooflijks is, zit in de Europese richtlijn, in artikel 8, wel degelijk vervat. In artikel 8 van de Europese richtlijn staat heel duidelijk te lezen onder punt 1: “De verweerder dient te bewijzen dat het beginsel van gelijke behandeling niet werd geschonden.” Het principe van gedeelde last bestaat overigens ook in een aantal andere wettelijke bepalingen in ons arbeidsrecht.

Inzake de strafrechtelijke sancties moet opgemerkt worden dat de Europese richtlijnen de mogelijkheid van strafrechtelijke sancties niet uitsluiten en dat ook het Arbitragehof in zijn befaamd arrest van 2004 stelt dat het de wetgever toekomt om, wanneer hij beslist het minimum van de toepasselijke straf voor bepaalde misdrijven op te trekken, daarbij de discriminatiegronden aan te wijzen die hem thans het meest afkeurenswaardig lijken. Dus, de wetgever heeft wel degelijk de mogelijkheid te zeggen dat het principe voor hem dermate belangrijk is dat hij vraagt dat het ook strafrechtelijk wordt gesanctioneerd.

De adviezen van de Raad van State zijn inderdaad op een aantal punten kritisch. Het jongste advies is kritisch, meen ik, omdat men niet van alle voorbereidende werkzaamheden kennis heeft kunnen nemen. Ik moet dat toch enigszins corrigeren, want het is nogal gemakkelijk voor de oppositie om te zeggen dat men de wetsontwerpen door de commissie en door het Parlement heeft gejaagd, manu militari, dat men niet heeft kunnen discussiëren en dat men niet heeft kunnen nadenken. Dat heeft mevrouw Van der Auwera toch gezegd. (Protest van mevrouw Van der Auwera)

Ik heb gemerkt dat het aantal collega's aanwezig op een hoorzitting toch bijzonder beperkt was. Dit is toch ook een fenomeen: men vraagt eerst hoorzittingen en dan komen er maar een paar rari nantes, een paar enkelingen opdagen.

Daarna hebben wij anderhalve dag intensief gewerkt in de commissie. Na het advies van de Raad van State hebben wij ook nog de kans gehad om op basis van dit advies de nodige commentaren te geven.

Ik wil even terugkomen op dat advies. Met zo'n advies moet men steeds opletten. Iedereen haalt er natuurlijk uit wat zijn of haar stelling onderbouwt. Ik zie daar echter het volgende staan met betrekking tot de praktijktests. Op pagina 9.7 staat dat bij arrest van het Arbitragehof de mogelijkheid om de regeling op te zetten uit artikel 19 van de voormelde wet van 2003 - dus de wet zoals ze vandaag nog bestaat, het gaat wel degelijk over die praktijktests - op algemene wijze werd geldig verklaard, maar dat de Raad van State wel een aantal vragen had over de verregaande bevoegdheid die aan de Koning werd gegeven om het een en ander verder uit te werken.

Deze mogelijkheid zit in de huidige teksten niet langer vervat. Dat is ook niet echt een element om te zeggen dat hier een ongrondwettelijkheid zou zijn.

05.31 Bart Laeremans (Vlaams Belang): Mijnheer Casaer, u vergelijkt hier appelen met citroenen. De praktijktest zou gaan om strikt gereglementeerde zaken, met ambtenaren, eventueel met deurwaarders en inspecteurs. Dat wilde men dan nog verder regelen.

U zorgt ervoor dat er helemaal geen regeling meer is. Alles kan nu. Alle mogelijke drukkingsgroepen, alle mogelijke referentiepersonen en iedereen die bij iets belang heeft kan nu bewijs aanleveren om te zeggen dat de bewijslast omgekeerd moet worden.

U gaat 100 keer verder dan die praktijktests. Dit is veel verregaander. Hier zou a fortiori een regeling moeten uitgewerkt worden door de Koning of door de uitvoerende macht. Hier gebeurt er juist niets. Hetgeen nu gebeurt, is pure chaos.

05.32 Dylan Casaer (sp.a-spirit): Ten eerste, ik stel alleen vast dat u daartoe ook geen amendement hebt ingediend. Dat is een vaststelling. Blijkbaar vond u dat niet nodig.

Ten tweede, het is juist dat de Raad van State zegt dat een aantal begrippen die worden gebruikt beter zouden moeten worden omschreven. Ik meen dat wij tijdens de voorbereidende werkzaamheden, en zelfs heel uitgebreid, toelichting hebben gehad van twee deskundigen inzake deze materie. Met tal van verwijzingen naar Europese rechtspraak hebben zij verschillende noties en begrippen toegelicht. Men vindt dat misschien niet voldoende. Ik heb alleen vastgesteld dat sommigen dat tegen het einde van die uiteenzetting blijkbaar wel voldoende vonden. Sommigen konden zelfs helemaal niet meer volgen, omdat er juist zoveel toelichting werd gegeven.

Ik denk dat er wel degelijk een uiterste inspanning is gedaan om de verschillende begrippen te duiden. Bovendien, de Raad van State geeft zelf aan dat ze blijkbaar geen tijd heeft gehad of geen inspanningen heeft gedaan om volledig het Europese recht te doorgronden. Zij zeggen dat ze niet hebben kunnen nagaan of de juridische gegevens van die arresten kunnen worden overgeplaatst in veel algemenere aangelegenheden die geregeld worden bij de richtlijnen tot omzetting waarvan de wetsontwerpen in kwestie strekken. Dat is zo, ook al heeft de Raad van State daartoe toch de nodige tijd gehad.

Ik heb nota genomen van de rede van collega Van der Auwera. Ik vind die rede persoonlijk een beetje eenzijdig. Mevrouw Taelman heeft daar ook een beetje op gewezen. Ik heb vanuit CD&V toch wel degelijk andere geluiden gehoord. Mevrouw Van der Auwera, u verwees de hele tijd naar hoe moeilijk het wordt gemaakt voor de verhuurder, voor de werkgever en dergelijke.

Voorzitter: Jean-Marc Delizée, eerste ondervoorzitter.

Président: Jean-Marc Delizée, premier vice-président.

De belangen van de slachtoffers moeten echter ook in rekening worden genomen. De regeling die werd uitgewerkt, houdt juist rekening met de fragiele mogelijkheden voor een slachtoffer om in dat soort zaken tot een bewijsvoering te komen. Dat blijkt ook uit de praktijk.

Ik vond, eerlijk gezegd, bedoelde uitspraken nogal eenzijdig.

Wat betreft het Vlaams Belang, neem ik er nota van dat de heer Laeremans de ene afdeling van de Raad van State graag ziet en een andere afdeling van de Raad van State blijkbaar minder graag ziet. Ik neem daarvan nota. Voor mij is de Raad van State nog altijd één geheel.

05.33 Bart Laeremans (Vlaams Belang): (…).

05.34 Dylan Casaer (sp.a-spirit): Met alle sympathie. Dank u.

05.35 Bart Laeremans (Vlaams Belang): Met alle sympathie, maar nu vergelijkt u opnieuw appelen met citroenen.

De Raad van State, afdeling administratie, is een rechtscollege, wat iets anders dan een adviescollege is. In ons land bestaat in rechtzaken, zeker in strafrechtzaken of in zaken die daarmee vergelijkbaar zijn, al decennialang de traditie dat iemand een beroep kan doen op een rechter van zijn taalkeuze. De Raad van State is in de zaak in kwestie een gemengde raad, bestaande uit evenveel Franstaligen als Nederlandstaligen. Bovendien werden zij allen rechtstreeks politiek benoemd. Dan is het resultaat toch op voorhand gekend? Het is dus logisch dat wij argwanend zijn.

Hoe zou u in onze plaats zijn, indien u voor een rechtbank met rechters die uitsluitend door het Vlaams Belang werden benoemd, zou moeten verschijnen? Hoe zou u reageren? Zou u nog verschijnen voor deze rechtbank? U zou niet eens opdagen en u gewoon laten veroordelen.

05.36 Dylan Casaer (sp.a-spirit): Ik begrijp uit uw woorden dat het uw stelling is dat de afdeling wetgeving van de Raad van State blijkbaar niet politiek is samengesteld. Ook daarvan neem ik nota.

Wij hebben van het Vlaams Belang nog een aantal andere, merkwaardige stellingen gehoord. U citeerde uitgebreid uit de Koran. Ik stel vast dat u de Koran dus blijkbaar ter harte neemt en er een bijzondere sympathie voor hebt.

Ik stelde tijdens de hoorzittingen ook vast, wat een heel merkwaardige vaststelling was, dat u ook nog voor bijkomend personeel voor het Centrum voor gelijkheid van kansen en voor racismebestrijding pleitte. Dat was de heer De Witte zeker niet ontgaan. Hij nam de uitspraak in dank aan, maar vernam een aantal dagen later op een congres van jullie met enige verbazing dat een ander lid van dezelfde partij het centrum wou afschaffen. Op dat punt moet het Vlaams Belang toch enige duidelijkheid verschaffen.

05.37 Bart Laeremans (Vlaams Belang): Mijnheer de voorzitter, waarop wij tijdens de hoorzitting wilden reageren, was het volgende. De Witte, die werd aangeduid als instantie om de antidiscriminatiewet toe te passen, paste voor zijn opdracht. Zijn opdracht zal er binnenkort immers mede uit bestaan dat discriminatie op basis van politieke overtuiging door zijn Centrum moet worden aangeklaagd.

Het is nogal logisch dat wij in die situatie ervan gebruik zouden willen maken om ook die discriminatie tegen te gaan, maar dan past hij. Dan zegt hij dat hij er niet is om ons te helpen, maar alleen maar om de anderen te helpen. Om die eenzijdigheid aan te klagen, heb ik gezegd dat hij op dat ogenblik zijn wettelijke rol moet vervullen. Hij wil echter geen wettelijke rol vervullen, hij wil een politieke rol vervullen. Hij wil ons kunnen bestrijden. In die context heb ik gezegd dat hij desnoods maar wat mensen meer in dienst moet nemen. Als u de ironie niet doorhad, dan denk ik dat u niet goed geluisterd hebt. Als u dat wilt, mijnheer Casaer, dan gun ik u echter na deze parlementaire carrière gerust een bloeiende carrière bij het Centrum voor gelijkheid van kansen, want daar heeft men altijd juristen nodig.

05.38 Dylan Casaer (sp.a-spirit): Uw goedheid kent geen grenzen. Ik begrijp gewoon dat u zegt dat het centrum bijkomend personeel krijgt, zolang het bestaat. Ik meen dat de heer De Witte daarmee ook al wel tevreden zal zijn.

Ik besluit. Ik denk wel degelijk dat hier een evenwichtig geheel voorligt. Bepaalde collega’s hebben al aangekondigd dat zij naar het Arbitragehof, het Grondwettelijk Hof, zullen gaan. Ik vind – ik heb dat tijdens de bespreking ook gezegd – dat men nogal snel de analyse maakt dat het Grondwettelijk Hof heel de wet van 2003 vernietigd zou hebben. Dat klopt niet. Een aantal bepalingen werd inderdaad vernietigd. Dat valt niet te ontkennen.

Wij zullen zien hoe de rechtspraktijk met de wetgeving zal omgaan. Zoals steeds zullen de rechtspraktijk en de rechtsleer een aantal noties moeten toepassen en verder uitwerken. Inzake een aantal elementen, zoals bijvoorbeeld de praktijktests, zal men ongetwijfeld overgaan tot een verdere uitwerking van zogenaamde good practices. Voor ons is het maatschappelijk signaal dat discriminatie en racisme niet getolereerd worden en wel degelijk bestreden worden, een heel belangrijk signaal. Het mag niet alleen theoretisch zijn. Het moet ook in de praktijk kunnen werken. Inderdaad, het is in het belang van de slachtoffers, in de eerste plaats, dat in een samenleving, die divers is – of men het nu graag heeft of niet – op een respectvolle en volwassen wijze met de diversiteit wordt omgegaan en dat men de diversiteit veeleer als een troef zou beschouwen dan als een bedreiging.

05.39 Zoé Genot (ECOLO): Monsieur le président, monsieur le ministre, chers collègues, en commission, nous avons déjà eu l'occasion d'aborder de nombreux éléments. Je voudrais revenir, aujourd'hui, sur certains d'entre eux.

Monsieur le ministre, on se plaint souvent de l'Europe. Mais, dans ce cas, nous devons saluer le travail de pionnier que l'Europe a effectué en 2000 en prenant des directives qui ont permis d'établir un cadre largement partagé pour lutter contre les discriminations. Cela ne signifie pas pour autant que la situation soit idéale. En effet, il arrive encore que certains chefs d'États tiennent des propos homophobes et racistes. On assiste encore dans notre pays à de nombreux débordements alors que cela ne devrait plus être le cas. On y constate également beaucoup de "légèreté" – si je puis m'exprimer ainsi – en matière d'aménagements pour les personnes handicapées, par exemple. Toujours est-il que cet outil est indispensable. Nous lui apportons donc notre soutien comme nous l'avions fait au moment de l'arc-en-ciel.

Cela dit, nous regrettons quelque peu qu'il ait fallu tant de temps pour que ce texte nous soit enfin soumis. Nous espérons qu'il sera rapidement d'application. Il faut reconnaître que la version finale de ce texte est intéressante. Une fois votée, cette loi devrait permettre d'aborder des problèmes liés à l'actuelle "loi anti-discrimination". Des difficultés d'application de cette loi se posent principalement au niveau des preuves. Tant que le fameux arrêté royal, que nous avons tellement attendu, n'était pas pris, les victimes avaient fort difficile à faire valoir leurs droits devant les tribunaux. La nouvelle loi mettra en place une procédure plus rapide qui, nous l'espérons, fonctionnera de manière plus efficace.

Je voudrais également aborder quelques points qui ne l'ont pas été en commission ou qui méritent d'être réexaminés aujourd'hui.

Ainsi, un point n'a pas été évoqué en commission. Il s'agit de l'inquiétude de certains libre-penseurs face au fait que les discriminations religieuses soient bannies de ce projet de loi. Monsieur le ministre, pouvez-vous les rassurer en leur disant qu'ils pourront continuer à exercer leur talent critique ? Pouvez-vous leur dire que le projet en question ne vise aucunement à empêcher les critiques à l'égard des religions et de la laïcité?

La loi comporte aussi une petite lacune. C'est d'ailleurs la raison pour laquelle j'ai redéposé un amendement. Ainsi, selon la loi à l'examen, une victime de discrimination doit donner son accord pour qu'une association puisse ester, pour elle, en justice.

Nous le savons, principalement dans le cas des personnes qui sont déportées, il est souvent difficile d'obtenir leur accord pour le dépôt d'une plainte. Dès lors, ne pas pouvoir demander une enquête en leur nom représente à nos yeux un problème. Je redéposerai un amendement demandant que l'accord de la victime ne soit pas exigé en cas de force majeure.

Un troisième élément porte sur le regret qu'expriment certaines associations féministes militantes à propos de l'absence du terme "sexisme" dans le projet de loi. L'une de mes collègues avait d'ailleurs déposé un amendement pour rebaptiser la loi. Cela nous paraissait aller dans la bonne direction, d'autant plus que nous avions déposé sous la précédente législature et sous celle-ci une proposition de loi destinée à sanctionner clairement le sexisme. Cela nous semble un signal important donné par la société qui dit: "Vous avez franchi une limite qui ne doit pas l'être". C'est la raison pour laquelle nous regrettons que ce terme n'apparaisse pas nettement dans le projet.

Toujours à propos des femmes, il est rappelé dans le projet que les différences de traitement qui ont lieu pendant la grossesse et la maternité ne peuvent en aucun cas être considérées comme une discrimination. Toutefois, il conviendrait que nous nous penchions de nouveau sur les législations protégeant la maternité, car nous assistons sur le terrain à de nombreuses discriminations envers les femmes sur la base de la maternité. À cet égard, le texte manque de clarté dans l'énonciation d'une protection renforcée des femmes qui sont ainsi discriminées.

Ensuite, les assureurs s'inquiètent de ne plus pouvoir discriminer les femmes. Le ministre de l'Économie devra se pencher sur ce dossier pour établir s'il convient de permettre, comme dans d'autres pays d'Europe, des assurances à prix préférentiel pour les femmes qui, comme tout le monde le sait, sont de meilleures conductrices que les hommes.

Dans le domaine social, nous déplorons qu'un amendement ne soit pas passé, car il s'agissait d'une occasion historique. Nous regrettons, en effet, la non-inscription de l'appartenance à une organisation syndicale et de l'activité syndicale dans le projet de loi. On me rassure en me disant de ne pas m'inquiéter au motif que les activités syndicales seront comprises dans les convictions politiques. Soyons clairs: il suffit de se rappeler l'arrêt rendu selon lequel les convictions politiques diffèrent des convictions philosophiques ou autres, pour s'apercevoir que les cours et tribunaux interprètent de manière très restrictive les différentes causes de discrimination. Cela prouve que la législation souffre de certaines lacunes.

On nous dit que la liberté syndicale est clairement garantie. Il ne s'agit absolument pas d'une réalité de terrain. J'ignore si vous connaissez "la période des soldes" en termes syndicaux. Elle correspond à la fin du mandat d'un délégué syndical, période au cours de laquelle il peut être licencié sans que cela coûte cher à l'entreprise. Chaque période pré-électorale au niveau des entreprises se distingue par une série de licenciements de délégués. Une série de travailleurs ne sont pas couverts par cette protection syndicale. Nous regrettons l'absence d'une avancée en la matière.

Par ailleurs, l'expression "liberté syndicale" elle-même est, en Belgique, très peu protégée et quasiment absente de l'ensemble du vocabulaire juridique. On se limite à la reconnaissance de la liberté d'association, mais on méconnaît clairement la spécificité syndicale. De nombreuses personnes ne sont pas correctement protégées. On pourrait prétexter l'existence d'une série de conventions internationales, de l'OIT, qui protègent ces délégués syndicaux. Mais à l'heure actuelle, les juges refusent de reconnaître les effets de ces législations. On ne peut absolument pas s'en targuer devant les tribunaux.

En outre, les normes internationales ne prévoient pas de sanctions et ne sont, dès lors, pas très utiles. Il n'empêche que ce texte est un bon texte. Étant donné qu'il permet une procédure plus rapide, qu'il assouplit le nouvel outil en matière de preuve, il aurait pu être particulièrement bénéfique dans ce domaine. À cet égard, nous redéposerons notre amendement, car nous estimons que c'est réellement une occasion ratée.

Il est une inquiétude qui circule encore, mais à laquelle vous avez déjà répondu: celle des barèmes en fonction de l'âge. Ces barèmes sont-ils encore bien protégés? On sait qu'en Belgique, même si on peut le regretter, ils sont encore particulièrement prégnants et comme les systèmes d'avancement par d'autres mécanismes fonctionnent peu, ces barèmes d'âge sont particulièrement importants pour que les travailleurs voient leur salaire s'élever régulièrement. Par conséquent, aussi longtemps qu'il n'y aura pas d'autre système, ce système-ci devra être préservé.

Eu égard aux travailleuses à temps partiel – soyons clairs, il s'agit principalement de femmes – vous avez rappelé qu'en matière de pension, les périodes assimilées pouvaient continuer à être privilégiées, notamment pour ce qui concerne les crédits-temps et les prépensions à mi-temps. Toutefois, certaines inquiétudes se font jour par rapport à des droits acquis, obtenus, par exemple, dans le secteur financier. Ainsi, certains travailleurs à temps partiel, qui ne faisaient pas partie des systèmes que vous avez cités en matière de pensions complémentaires, bénéficiaient eux aussi des périodes d'assimilation.

La réponse que vous avez donnée était assez restrictive et ne permettait pas de garantir le fait que ces assimilations en matière de pensions complémentaires pouvaient et devaient continuer à s'appliquer. Il serait intéressant de le préciser à nouveau.

05.40 Patrick Cocriamont (FN): Monsieur le président, j'ai entendu beaucoup de bêtises ce soir! J'ai notamment entendu dire que démocratie et anti-racisme étaient étroitement liés.

Or, lorsque les créateurs de la démocratie abattaient la tyrannie pour restaurer la démocratie, c'était habituellement pour chasser les métèques en Grèce. Le terme "métèque" n'avait évidemment pas la connotation péjorative qu'il a aujourd'hui. Pourtant, aujourd'hui, un autre terme a une très mauvaise réputation: celui de répression.

Monsieur le ministre, bien sûr, nous savons tous quelles sont les personnes qui subissent la répression mais, avec votre projet, non seulement des gens vont la subir, mais également la littérature. Vous serez obligé d'épurer des gens comme Aristote, Shakespeare, Molière, Jules Verne, Jules Destrée, Hergé. Tous ces gens n'auront plus le droit d'être publiés! Le terme "répression" est un terme bien plus immonde que les autres termes que vous employez tels que racisme, xénophobie. Certes, je ne suis pas raciste, certes je ne suis pas xénophobe, mais ces idées doivent être considérées simplement comme des idées et ne doivent pas être criminalisées.

Je dois aussi dire que le Centre pour l'égalité des chances est toujours contrôlé par des gens qui, politiquement, ont montré leur anti-racisme mais qui jamais ne pourront avoir une vision claire et impartiale dans ces dossiers. Systématiquement, les gens qui seront attaqués pour racisme seront condamnés. C'est une injustice!

05.41 Christian Dupont, ministre: Monsieur le président, mes chers collègues, je voudrais d'abord vous rappeler que ces lois ne sont pas tombées du ciel, qu'elles ont fait l'objet d'une large concertation avec tous les acteurs du secteur. En commission, elles ont fait l'objet de longues discussions; nous avions répondu à la plupart des arguments soulevés aujourd'hui.

Je pense que le débat ici se passe entre ceux qui veulent vraiment une société ouverte, une société, comme l'ont rappelé le rapporteur, M. Casaer, Mme Déom et Mme Genot, dans laquelle on ne valorise pas les différences mais dans laquelle on considère que l'égalité est un de ses fondements, et ce, au moins depuis 1789; une société dans laquelle on ne pense pas que seule l'horizontalisation compte mais dans laquelle il faut aussi que l'anti-discrimination soit appliquée dans les relations entre les gens.

Ce n'est pas par souci idéologique que nous disons cela, c'est évidemment parce que nous sommes conscients de ce que doit être une société mais aussi parce c'est ce que nous imposent un certain nombre d'instruments internationaux, comme la Cour européenne des droits de l'homme, qui a clairement dit que le devoir d'assurer l'effectivité des droits de l'homme et l'impératif de non-discrimination jusqu'y compris dans les rapports entre particuliers s'imposent sur base des directives communautaires, sur base des droits de l'homme, du Pacte international relatif aux droits civils et politiques et de la Constitution belge. Sans cette obligation de protection de l'égalité dans les rapports entre particuliers, le principe d'égalité et de non-discrimination ne serait pas véritablement concret et effectif. Nous devons donc l'appliquer, comme nous devons appliquer ce concept de diffusion d'idées fondées sur la supériorité ou la haine raciale, dont on a rappelé en commission qu'il était appliqué dans vingt ou vingt-cinq pays, parfois littéralement, tel que nous le faisons.

On a parfois fait aussi un long et mauvais procès à la charge de la preuve, dont je rappelle que c'est une imposition des directives européennes; ce n'est pas nous qui l'inventons. Nous avons bien mesuré comment se partageait la charge de la preuve; au milieu de ce partage, la vérité est qu'il y a un juge à qui on amène des faits. Effectivement, la majorité a déposé un amendement que le Conseil d'État a regardé de près mais sans avoir entendu nos arguments. Dans cet amendement, il est expliqué comment les choses peuvent se passer. En commission, nous avons largement répondu – je l'ai fait et les experts l'ont fait – pour justifier l'ensemble de cet amendement.

Je vous rappelle que dans notre pays, la preuve est libre. Lorsqu'on dit qu'amener des faits n'est pas juridiquement très fondé, la preuve est libre, le juge apprécie par rapport à ce qu'il entend et puis se tourne vers le défendeur pour lui demander s'il avait un but légitime pour pouvoir opérer une distinction.

Le reste participe d'une volonté de polémiquer et de ne pas appliquer une législation dont nous savons combien elle est nécessaire, tant les personnes handicapées que celles venant de pays étrangers, que les femmes, restent discriminées dans notre société.

J'en viens au cœur du débat: soit l'on considère que les discriminations sont bonnes, soit l'on veut réellement les combattre - comme nous l'imposent les directives européennes - et l'on souhaite alors des lois efficaces et des réactions qui le sont également.

Ensuite, l'affiliation syndicale, qu'a abordée Mme Genot, est réglée par la loi depuis 1921. Je signale aussi que, dans l'accord interprofessionnel, il est dit que les partenaires sociaux allaient s'intéresser au phénomène lors de la prochaine convention collective. Nous leur avons donc laissé la main sur le sujet.

Certains d'entre vous se sont inquiétés au sujet de l'interdiction du blasphème et de la liberté de penser. Je rappelle que cette loi n'introduit aucune nouveauté à cet égard. L'incrimination d'injure est, du reste, très ancienne. Ces préoccupations me paraissent donc dénuées de légitimité et de fondement, d'autant que nous n'avons pas constaté énormément de limites à la liberté d'expression sur ce plan-là.

Pour ce qui relève de la question des assurances, comme vous l'avez dit, madame Genot, des dispositions peuvent être prises par les États membres pour opérer des différences en matière d'assurances. Il appartiendra à la Belgique, si elle le souhaite, de le faire avant la fin de l'année 2007.

M. Ducarme m'interrogeait sur le fait que certains lieux privés devaient continuer d'être considérés strictement comme tels. C'est évident. En effet, les lois s'appliquent aux activités qui sont ouvertes au public.

Voici donc mes réponses, monsieur le président. Je souhaiterais ajouter que ces lois nous permettent d'atteindre un juste équilibre entre la lutte contre toutes les discriminations et la stabilité sociale. En particulier, le partage de la charge de la preuve constitue une solution d'autant plus intelligente qu'elle est fondée sur la jurisprudence de la Cour de Justice européenne.

Lorsqu'on nous prédit que nous allons entrer dans une société totalitaire, sachons que, depuis 2003, nous vivons avec une loi semblable à celle que nous proposons aujourd'hui. Dans les pays européens où la charge de la preuve est appliquée, il n'y a pas de dérive de ce genre-là, il n'y a pas d'explosion des plaintes et hélas, il n'y a pas toujours une meilleure protection des victimes.

Or, c'est ce que nous voulons: mieux protéger les victimes de discrimination. En effet, nous pensons fondamentalement que les discriminations minent notre vie en société et blessent profondément les gens. Finalement, elles nous empêchent de vivre ensemble et nous enferment dans une société d'exclusion. Pourtant, nous vivons dans une société où nous devons respecter les différences; les différences fondent notre monde et la différence n'est jamais, pour nous, qu'une autre manière d'être: nous sommes tous différents.

Je vous remercie.

Le président: Quelqu'un demande-t-il encore la parole? (Non)

Vraagt nog iemand het woord? (Nee)

La discussion générale est close.

De algemene bespreking is gesloten.

06 Projet de loi modifiant le Code judiciaire en ce qui concerne les contestations relatives à l'octroi, à la révision et au refus de l'aide matérielle (2765/2)

Nous passons à la discussion des articles du projet de loi n° 2720. Le texte adopté par la commission sert de base à la discussion. (Rgt 85, 4) (2720/10)

Wij vatten de bespreking van de artikelen aan van het wetsontwerp nr. 2720. De door de commissie aangenomen tekst geldt als basis voor de bespreking. (Rgt 85, 4) (2720/10)

L'intitulé a été modifié par la commission en "projet de loi modifiant la loi du 30 juillet 1981 tendant à réprimer certains actes inspirés par le racisme ou la xénophobie".

Het opschrift werd door de commissie gewijzigd in "wetsontwerp tot wijziging van de wet van 30 juli 1981 tot bestraffing van bepaalde door racisme of xenofobie ingegeven daden".

Le projet de loi compte 3 articles.

Het wetsontwerp telt 3 artikelen.

* * * * *

Amendement déposé:

Ingediend amendement:

Art. 3

• 20 Zoé Genot (2720/6)

* * * * *

Les corrections de texte suivantes sont proposées à l'article 3:

Volgende tekstverbeteringen worden voorgesteld op artikel 3:

- À l'article 4 proposé, troisième ligne, faire précéder "relations de travail" par "1°".

- In het voorgestelde artikel 4, derde regel, "arbeidsbetrekkingen" doen voorafgaan door "1°".

- À l'article 4 proposé, 5°, première ligne, écrire le mot "Centre" avec une majuscule.

- In het voorgestelde artikel 4, 5°, eerste regel, het woord "Centrum" met een hoofdletter schrijven.

- In het voorgestelde artikel 5, §2, 1°, tweede streep, tweede regel, de woorden "en selectiekanalen" vervangen door de woorden "en de selectiekanalen".

- In het voorgestelde artikel 5, §2, 1°, derde streep, tweede regel, de woorden "of benoemingen" vervangen door de woorden "of de benoemingen".

- In het voorgestelde artikel 5, §2, 2°, tweede streep, eerste regel, de woorden "en bepalingen" vervangen door de woorden "en de bepalingen".

- Dans le titre du chapitre premier proposé, remplacer les mots "Possibilité de justification" par le mot "Justification".

- À l'article 10 proposé, §1, première ligne, remplacer le mot "Toute" par le mot "Une".

- In het voorgestelde artikel 10, §1, eerste regel, het woord "Elk" vervangen door het woord "Een".

- In het voorgestelde artikel 10, §1, vierde regel, het woord "het" vervangen door het woord "dit".

- À l'article 11 proposé, §2, quatrième et cinquième lignes, supprimer les mots "ce que requièrent".

- In het voorgestelde artikel 11, §2, tweede regel, de woorden "van directe en indirecte" vervangen door de woorden "van een direct of indirect".

- In het voorgestelde artikel 12, eerste regel, de woorden "opgenomen in" vervangen door "die onder".

- In het voorgestelde artikel 12, tweede regel, het woord "wet" laten volgen door het woord "vallen".

- In het voorgestelde artikel 14, §1, vijfde regel, een spatie tussen "zij" en "tegen".

- In het voorgestelde artikel 14, §4, derde regel, het woord "vergoeding" vervangen door het woord "schadevergoeding".

- À l'article 15, §3, quatrième et cinquième tirets, remplacer les mots "cette personne" par les mots "la personne concernée".

- In het voorgestelde artikel 15, §3, vierde en vijfde streep, de woorden "die persoon" vervangen door de woorden "de betrokkene".

- À l'article 15, §6, neuvième ligne, et §7, 2°, quatrième ligne, remplacer les mots "le travailleur" par les mots "la personne concernée".

- In het voorgestelde artikel 15, §6, negende regel, en §7, 2°, vierde regel, het woord "werknemer" vervangen door het woord "betrokkene".

- In het voorgestelde artikel 16, §2, 2°, laatste regel, "1°" doen voorafgaan door het woord "punt".

- In het voorgestelde artikel 17, zevende regel, het woord "Gerecthelijk" vervangen door het woord "Gerechtelijk".

- In het voorgestelde artikel 18, §4, 4°, eerste regel, het woord "onderwerp" vervangen door het woord "voorwerp".

La discussion des articles est close. Le vote sur l'amendement et l'article réservés ainsi que sur l'ensemble aura lieu ultérieurement.

De bespreking van de artikelen is gesloten. De stemming over de aangehouden amendement en artikel en over het geheel zal later plaatsvinden.

* * * * *

Besluit van de artikelsgewijze bespreking:

Conclusion de la discussion des articles:

Réservé : le vote sur l'amendement et l'article 3.

Aangehouden: de stemming over het amendement en artikel 3.

Artikel per artikel aangenomen: de artikelen 1 en 2, met de tekstverbeteringen.

Adoptés article par article: les articles 1 et 2, avec les corrections de texte.

* * * * *

Nous passons à la discussion des articles du projet de loi n° 2721. Le texte adopté par la commission sert de base à la discussion. (Rgt 85, 4) (2721/7)

Wij vatten de bespreking van de artikelen aan van het wetsontwerp nr. 2721. De door de commissie aangenomen tekst geldt als basis voor de bespreking. (Rgt 85, 4) (2721/7)

Le projet de loi compte 42 articles.

Het wetsontwerp telt 42 artikelen.

Aucun amendement n'a été déposé.

Er werden geen amendementen ingediend.

Les corrections de texte suivantes sont proposées:

Volgende tekstverbeteringen worden voorgesteld:

- In artikel 6, §3, vierde streep, eerste regel, het woord "identificatie" vervangen door het woord "bepaling".

- À l'article 18, §2, troisième ligne, supprimer les mots "en conformité".

- In artikel 18, §2, derde regel, het woord "overeenkomstig" vervangen door het woord "met".

- À l'article 22, §3, quatrième et cinquième tirets, remplacer les mots "cette personne" par les mots "la personne concernée".

- In artikel 22, §3, vierde en vijfde streep, de woorden "die persoon" vervangen door "de betrokkene".

- À l'article 22, §6, neuvième ligne et §7, 2°, troisième et quatrième lignes, remplacer les mots "le travailleur" par les mots "la personne concernée".

- In artikel 22, §6, negende en tiende regel, en §7, 2°, derde regel, het woord "werknemer" vervangen door de woorden "de betrokkene".

- In artikel 25, §4, 4°, eerste regel, het woord "onderwerp" vervangen door het woord "voorwerp".

Les articles 1 à 42 sont adoptés article par article, avec les corrections de texte.

De artikelen 1 tot 42 worden artikel per artikel aangenomen, met de tekstverbeteringen.

La discussion des articles est close. Le vote sur l'ensemble aura lieu ultérieurement.

De bespreking van de artikelen is gesloten. De stemming over het geheel zal later plaatsvinden.

Nous passons à la discussion des articles du projet de loi n° 2722. Le texte adopté par la commission sert de base à la discussion. (Rgt 85, 4) (2722/7)

Wij vatten de bespreking van de artikelen aan van het wetsontwerp nr. 2722. De door de commissie aangenomen tekst geldt als basis voor de bespreking. (Rgt 85, 4) (2722/7)

Le projet de loi compte 52 articles.

Het wetsontwerp telt 52 artikelen.

* * * * *

Amendement déposé:

Ingediend amendement:

Art. 3

• 12 Zoé Genot (2722/3)

* * * * *

Les corrections de texte suivantes sont proposées:

Volgende tekstverbeteringen worden voorgesteld:

- In artikel 5, §2, 2°, negende streep, eerste regel, de woorden "van de verbetering" schrappen en de woorden "van arbeids- en de loonsverbetering" vervangen door de woorden "van de arbeids- en de loonsverbetering".

- À l'article 10, §1, première ligne, remplacer le mot "Toute" par le mot "Une".

- In artikel 10, §1, eerste regel, het woord "Elk" vervangen door het woord "Een".

- À l'article 11, §2, troisième ligne, supprimer les mots "en conformité".

- In artikel 11, §2, derde regel, het woord "overeenkomstig" vervangen door het woord "met".

- In artikel 12, §1, zevende en achtste regel, de woorden "name door de" vervangen door de woorden "inbegrip van" en de woorden "het tewerkstellingsbeleid" vervangen door de woorden "het beleid op het terrein van de werkgelegenheid".

- À l'article 17, §3, quatrième et cinquième tirets, remplacer les mots "cette personne" par les mots "la personne concernée".

- In artikel 17, §3, vierde en vijfde streep, de woorden "die persoon" vervangen door de woorden "de betrokkene".

- À l'article 17, §6, neuvième ligne, et §7, 2°, troisième et quatrième lignes, remplacer les mots "le travailleur" par les mots "la personne concernée".

- In artikel 17, §6, negende regel, en §7, 2°, derde regel, de woorden "de werknemer" vervangen door de woorden "de betrokkene".

- In artikel 20, §4, 4°, eerste regel, het woord "onderwerp" vervangen door het woord "voorwerp".

La discussion des articles est close. Le vote sur l'amendement et l'article réservés ainsi que sur l'ensemble aura lieu ultérieurement.

De bespreking van de artikelen is gesloten. De stemming over de aangehouden amendement en artikel en over het geheel zal later plaatsvinden.

* * * * *

Besluit van de artikelsgewijze bespreking:

Conclusion de la discussion des articles:

Réservé : le vote sur l'amendement et l'article 3.

Aangehouden: de stemming over het amendement en artikel 3.

Artikel per artikel aangenomen: de artikelen 1 - 2, 4 – 52, met de tekstverbeteringen.

Adoptés article par article: les articles 1 - 2, 4 – 52, avec les corrections de texte.

* * * * *

Nous passons à la discussion des articles du projet de loi n° 2723. Le texte corrigé par la commission sert de base à la discussion. (Rgt 85, 4) (2723/3)

Wij vatten de bespreking van de artikelen aan van het wetsontwerp nr. 2723. De door de commissie aangenomen tekst geldt als basis voor de bespreking. (Rgt 85, 4) (2723/3)

L'intitulé a été modifié par la commission en "projet de loi adaptant le Code judiciaire à la législation tendant à lutter contre les discriminations et réprimant certains actes inspirés par le racisme ou la xénophobie".

Het opschrift werd door de commissie gewijzigd in "wetsontwerp tot aanpassing van het Gerechtelijk Wetboek aan de wetgeving ter bestrijding van discriminatie en tot bestraffing van bepaalde door racisme of xenofobie ingegeven daden".

Le projet de loi compte 17 articles.

Het wetsontwerp telt 17 artikelen.

Aucun amendement n'a été déposé.

Er werden geen amendementen ingediend.

Les articles 1 à 17 sont adoptés article par article.

De artikelen 1 tot 17 worden artikel per artikel aangenomen.

La discussion des articles est close. Le vote sur l'ensemble aura lieu ultérieurement.

De bespreking van de artikelen is gesloten. De stemming over het geheel zal later plaatsvinden.

06 Wetsontwerp tot wijziging van het Gerechtelijk Wetboek met betrekking tot de geschillen inzake de toewijzing, de herziening en de weigering van de materiële hulp (2765/2)

Amendé par le Sénat

Geamendeerd door de Senaat

Sans rapport

Zonder verslag

Conformément à l'article 87 du Règlement, les projets de loi renvoyés à la Chambre par le Sénat ne font plus l'objet d'une discussion générale en séance plénière, sauf si la Conférence des présidents en décide autrement.

Overeenkomstig artikel 87 van het Reglement wordt geen algemene bespreking in plenaire vergadering gewijd aan een wetsontwerp dat door de Senaat naar de Kamer is teruggestuurd, tenzij de Conferentie van voorzitters anders beslist.

07 Proposition de loi modifiant les lois relatives à la réparation des dommages résultant des maladies professionnelles, coordonnées le 3 juin 1970, en ce qui concerne la détermination du taux d'incapacité permanente des invalides après l'âge de 65 ans (1159/1-5)

Nous passons à la discussion des articles. Le texte adopté par la commission sert de base à la discussion. (Rgt 85, 4) (2765/2)

Wij vatten de bespreking van de artikelen aan. De door de commissie aangenomen tekst geldt als basis voor de bespreking. (Rgt 85, 4) (2765/2)

Le projet de loi compte 3 articles.

Het wetsontwerp telt 3 artikelen.

Aucun amendement n'a été déposé.

Er werden geen amendementen ingediend.

Les articles 1 à 3 sont adoptés article par article.

De artikelen 1 tot 3 worden artikel per artikel aangenomen.

La discussion des articles est close. Le vote sur l'ensemble aura lieu ultérieurement.

De bespreking van de artikelen is gesloten. De stemming over het geheel zal later plaatsvinden.

07 Wetsvoorstel tot wijziging, wat de vaststelling van de graad van blijvende arbeidsongeschiktheid na de leeftijd van 65 jaar betreft, van de wetten betreffende de schadeloosstelling voor beroepsziekten, gecoördineerd op 3 juni 1970 (1159/1-5)

Proposition déposée par:

Voorstel ingediend door:

Camille Dieu, Jacques Germeaux

La discussion générale est ouverte.

De algemene bespreking is geopend.

De verslaggeefster, mevrouw Maggie De Block, verwijst naar het schriftelijk verslag.

07.01 Camille Dieu (PS): Monsieur le président, monsieur le ministre, chers collègues, cette proposition de loi dont je suis l'auteur et à laquelle s'est associé notre collège Jacques Germeaux – ce pourquoi je le remercie – a connu une longue gestation en commission des Affaires sociales, d'une part, parce que la problématique est complexe et, d'autre part, parce qu'elle ressortit à la compétence de plusieurs ministre. De plus, nous avons été confrontés, avant d'aboutir à un compromis acceptable pour les personnes concernées, à des incidences budgétaires auxquelles le gouvernement n'était en tout état de cause pas préparé.

Je voudrais néanmoins rappeler au gouvernement que mon groupe politique considère que la réparation des dommages résultant d'un accident du travail ou d'une maladie professionnelle est un droit inviolable des bénéficiaires. Dès le départ et même si la réparation a été fragmentaire, ces prestations ont été assimilées à des indemnités et non à un revenu de remplacement. Au fil du temps, force est de constater que les gouvernements successifs – je parlerai du gouvernement Martens-Gol en 1983 et du gouvernement Dehaene lors du plan global en 1994 – n'ont pas respecté la philosophie qui avait présidé à l'adoption des lois de réparation qui était d'ailleurs partagée par les assureurs professionnels et qui l'est toujours aujourd'hui.

Je ne reviendrai pas sur la loi-programme d'avant l'été 2006 qui, pour des raisons budgétaires, a légalisé rétroactivement les arrêtés de 1983.

Pour nous, cette problématique devra impérativement trouver une solution satisfaisante lors de la prochaine législature.

Rappelons qu'un accidenté de droit commun ne subit aucune restriction quant au cumul de l'indemnité qui lui est versée par une assurance privée avec un quelconque autre revenu. En revanche, un accidenté du travail ou la victime d'une maladie professionnelle voit une partie de sa réparation confisquée quand il prend sa retraite. Prenons un exemple. Un travailleur victime de la catastrophe de Ghislenghien verra sa rente limitée lorsqu'il arrivera à l'âge de 65 ans. Par contre, un passant victime ayant le même degré de blessure ne verra pas son indemnité limitée. Si quelqu'un trouve cela normal, qu'il vienne me l'expliquer!

Ma proposition de loi n'avait évidemment pas pour objectif de ré-instaurer le cumul des indemnités d'incapacité permanente avec des pensions de retraite ou de survie. L'impact budgétaire aurait été tel que cette proposition n'avait aucune chance d'aboutir. J'ai donc fait le choix de procéder par étapes, avec l'objectif final toutefois de restaurer à terme l'entièreté des droits de ceux qui ont payé de leur santé des années de travail dans des conditions très difficiles.

Avec cette proposition de loi, nous avons tenté, dans un premier temps, de ré-instaurer les facteurs socio-économiques dont la suppression en 1994 n'avait touché que les victimes d'une maladie professionnelle.

Cela signifie que les accidentés du travail ou le secteur public n'avaient en aucune façon subi ce genre de préjudice. Cette mesure de 1994, ne touchant que les victimes d'une maladie professionnelle, créait clairement une deuxième injustice à leur égard. C'était bien cela que je souhaitais régler.

Comme nous devions tenir compte d'incidences budgétaires, la proposition initiale était de maintenir ces facteurs socio-économiques uniquement pour cette catégorie de nouveaux retraités, à savoir les personnes ayant 65 ans après la date d'entrée en vigueur de la loi. Cette proposition créait alors une discrimination par rapport aux personnes ayant 65 ans avant la date d'entrée en vigueur de la loi, si tant est qu'elle puisse être votée.

Pour ne pas courir le risque d'une discrimination et d'un recours à la Cour d'arbitrage, nous avons opté pour un amendement qui – je dois le dire – a été soutenu par les membres de la commission des Affaires sociales, présents ici aujourd'hui. Je les en remercie encore. Nous avons donc opté pour un compromis. Ce compromis a fait l'objet d'une discussion au sein du Conseil des ministres qui s'est tenu à Louvain ces 17 et 18 mars. Ce Conseil des ministres extraordinaire a accepté cet amendement déposé à ma propre proposition.

Quelle est la proposition? En 1998, la ministre des Affaires sociales, Magda de Galan, avait introduit un amendement à la loi de 1994, majorant d'un certain pourcentage le taux d'incapacité physique des travailleurs en fonction de leur degré d'incapacité. C'est ainsi que, pour les travailleurs qui se trouvaient dans la catégorie dont le pourcentage de taux d'incapacité se situait entre 36 et 50 %, Mme de Galan avait accordé 1% supplémentaire. La proposition qui est aujourd'hui sur la table en ajoute un, cela fait donc 2%. Pour ceux qui se trouvaient dans la tranche de 50 à 65%, Magda de Galan avait introduit une correction de 2%. Nous en ajoutons deux; nous doublons, cela fera 4%. Pour ceux qui sont au-dessus de 65% et qui avaient eu, en 1998, 3% supplémentaires, ils verront ce pourcentage doubler et passer à 6%.

Par la même occasion, nous créons une nouvelle catégorie: tous ceux qui ont été victimes d'une incapacité de travail, d'une maladie professionnelle et qui se situent entre 1 et 35% se verront octroyer 1% supplémentaire.

Cela signifie que l'on touche des milliers de personnes, des milliers de familles et que toutes les victimes d'une maladie professionnelle, qui ont déjà atteint l'âge de 65 ans ou qui atteindront cet âge après le 1^er juin 2007, verront leurs allocations annuelles augmenter.

Chers collègues, le compromis voté en commission n'apporte pas une solution de fond à la suppression des facteurs socio-économiques et ne répond évidemment pas à la problématique de la limitation du cumul d'une pension et d'une indemnité d'incapacité permanente, qu'il s'agisse des accidentés du travail ou des victimes d'une maladie professionnelle. Il s'agit d'une amélioration essentiellement pragmatique mais qui influencera positivement, parfois de façon importante, le quotidien de milliers de familles.

J'espère que nous aurons l'occasion de revenir sur ce dossier au cours de la prochaine législature.

Le président: Quelqu'un demande-t-il encore la parole? (Non)

Vraagt nog iemand het woord? (Nee)

La discussion générale est close.

De algemene bespreking is gesloten.

08 Proposition de loi modifiant la loi du 2 mai 1995 relative à l'obligation de déposer une liste de mandats, fonctions et professions et une déclaration de patrimoine, en ce qui concerne les mandataires communaux et provinciaux (2953/1)

Nous passons à la discussion des articles. Le texte adopté par la commission sert de base à la discussion. (Rgt 85, 4) (1159/5)

Wij vatten de bespreking van de artikelen aan. De door de commissie aangenomen tekst geldt als basis voor de bespreking. (Rgt 85, 4) (1159/5)

La proposition de loi compte 3 articles.

Het wetsvoorstel telt 3 artikelen.

Aucun amendement n'a été déposé.

Er werden geen amendementen ingediend.

Les articles 1 à 3 sont adoptés article par article.

De artikelen 1 tot 3 worden artikel per artikel aangenomen.

La discussion des articles est close. Le vote sur l'ensemble aura lieu ultérieurement.

De bespreking van de artikelen is gesloten. De stemming over het geheel zal later plaatsvinden.

08 Wetsvoorstel tot wijziging van de wet van 2 mei 1995 betreffende de verplichting om een lijst van mandaten, ambten en beroepen, alsmede een vermogensaangifte in te dienen, wat betreft de gemeentelijke en provinciale mandatarissen (2953/1)

Proposition déposée par:

Voorstel ingediend door:

Herman De Croo

Sans rapport

Zonder verslag

La discussion générale est ouverte.

De algemene bespreking is geopend.

Quelqu'un demande-t-il la parole? (Non)

Vraagt iemand het woord? (Nee)

La discussion générale est close.

De algemene bespreking is gesloten.

09 Proposition de loi spéciale modifiant la loi spéciale du 2 mai 1995 relative à l'obligation de déposer une liste de mandats, fonctions et professions et une déclaration de patrimoine, en ce qui concerne les mandataires communaux et provinciaux (2954/1-3)

Nous passons à la discussion des articles. Le texte adopté par la commission sert de base à la discussion. (Rgt 85, 4) (2953/1)

Wij vatten de bespreking van de artikelen aan. De door de commissie aangenomen tekst geldt als basis voor de bespreking. (Rgt 85, 4) (2953/1)

La proposition de loi compte 3 articles.

Het wetsvoorstel telt 3 artikelen.

Aucun amendement n'a été déposé.

Er werden geen amendementen ingediend.

Les articles 1 à 3 sont adoptés article par article.

De artikelen 1 tot 3 worden artikel per artikel aangenomen.

La discussion des articles est close. Le vote sur l'ensemble aura lieu ultérieurement.

De bespreking van de artikelen is gesloten. De stemming over het geheel zal later plaatsvinden.

09 Voorstel van bijzondere wet tot wijziging van de bijzondere wet van 2 mei 1995 betreffende de verplichting om een lijst van mandaten, ambten en beroepen, alsmede een vermogensaangifte in te dienen, wat betreft de gemeentelijke en provinciale mandatarissen (2954/1-3)

Proposition déposée par:

Voorstel ingediend door:

Herman De Croo

Sans rapport

Zonder verslag

La discussion générale est ouverte.

De algemene bespreking is geopend.

Quelqu'un demande-t-il la parole? (Non)

Vraagt iemand het woord? (Nee)

La discussion générale est close.

De algemene bespreking is gesloten.

10 Proposition de loi modifiant la loi du 8 août 1981 portant création de l'Institut national des invalides de guerre, anciens combattants et victimes de guerre ainsi que du Conseil supérieur des invalides de guerre, anciens combattants et victimes de guerre et l'arrêté royal du 22 juin 1983 portant statut de reconnaissance nationale en faveur des membres du corps expéditionnaire pour la Corée afin de remplacer la date du 27 juillet 1953 par celle du 15 septembre 1954 dans le statut de reconnaissance national en faveur des membres du corps expéditionnaire pour la Corée (2972/1)

Nous passons à la discussion des articles. Le texte adopté par la commission sert de base à la discussion. (Rgt 85, 4) (2954/3)

Wij vatten de bespreking van de artikelen aan. De door de commissie aangenomen tekst geldt als basis voor de bespreking. (Rgt 85, 4) (2954/3)

La proposition de loi spéciale compte 4 articles.

Het voorstel van bijzondere wet telt 4 artikelen.

Aucun amendement n'a été déposé.

Er werden geen amendementen ingediend.

Les articles 1 à 4 sont adoptés article par article.

De artikelen 1 à 4 worden artikel per artikel aangenomen.

La discussion des articles est close. Le vote sur l'ensemble aura lieu ultérieurement.

De bespreking van de artikelen is gesloten. De stemming over het geheel zal later plaatsvinden.

10 Wetsvoorstel tot wijziging van de wet van 8 augustus 1981 houdende de oprichting van het Nationaal Instituut voor oorlogsinvaliden, oud-strijders en oorlogsslachtoffers en van de Hoge Raad voor oorlogsinvaliden, oud-strijders en oorlogsslachtoffers en van het koninklijk besluit van 22 juni 1983 houdende statuut van nationale erkentelijkheid ten gunste van de leden van het Expeditiekorps voor Korea, teneinde "27 juli 1953" te vervangen door "15 september 1954" in het statuut van nationale erkentelijkheid ten gunste van de leden van het Expeditiekorps voor Korea (2972/1)

Proposition déposée par:

Voorstel ingediend door:

Philippe Monfils, Talbia Belhouari, David Geerts, Hilde Vautmans, Brigitte Wiaux

La discussion générale est ouverte.

De algemene bespreking is geopend.

10.01 Magda De Meyer, rapporteur: Mijnheer de voorzitter, ik verwijs naar het schitterend schriftelijk verslag. (Applaus)

10.02 Philippe Monfils (MR): Monsieur le président, je serai pratiquement aussi bref que notre collègue. Je voudrais rappeler que si l'intitulé de la proposition est très long, le texte est extrêmement court et bref. Il corrige simplement une injustice.

Comme vous le savez, pour obtenir un certain nombre de bénéfices, notamment le remboursement du ticket modérateur, on a pris comme base, pour les volontaires de Corée, le 27 juillet 1953 comme date du cessez-le-feu. Or, nous avons rencontré de nombreux anciens combattants de Corée qui nous ont dit qu'ils ont continué à se battre jusqu'en 1954; ils nous ont demandé de changer la date. Cela a été fait avec l'accord de tout le monde. La date du cessez-le-feu n'est donc plus le 27 juillet 1953 mais bien le 15 septembre 1954.

Quelques centaines de personnes pourront donc obtenir le remboursement du ticket modérateur. C'est négligeable au niveau budgétaire mais c'est, me semble-t-il, réparer une injustice.

C'est la raison pour laquelle je me félicite, ainsi que tous mes collègues, qui l'ont approuvée sans discussion, du vote de cette proposition de loi.

Le président: Quelqu'un demande-t-il la parole? (Non)

Vraagt iemand het woord? (Nee)

La discussion générale est close.

De algemene bespreking is gesloten.

11 Projet de loi modifiant la loi du 15 décembre 1980 sur l'accès au territoire, le séjour, l'établissement et l'éloignement des étrangers (2976/1)

Nous passons à la discussion des articles. Le texte adopté par la commission sert de base à la discussion. (Rgt 85, 4) (2972/1)

Wij vatten de bespreking van de artikelen aan. De door de commissie aangenomen tekst geldt als basis voor de bespreking. (Rgt 85, 4) (2972/1)

La proposition de loi compte 4 articles.

Het wetsvoorstel telt 4 artikelen.

Aucun amendement n'a été déposé.

Er werden geen amendementen ingediend.

Les articles 1 à 4 sont adoptés article par article.

De artikelen 1 tot 4 worden artikel per artikel aangenomen.

La discussion des articles est close. Le vote sur l'ensemble aura lieu ultérieurement.

De bespreking van de artikelen is gesloten. De stemming over het geheel zal later plaatsvinden.

11 Wetsontwerp tot wijziging van de wet van 15 december 1980 betreffende de toegang tot het grondgebied, het verblijf, de vestiging en de verwijdering van vreemdelingen (2976/1)

La discussion générale est ouverte.

De algemene bespreking is geopend.

11.01 Dalila Douifi, rapporteur: Mijnheer de voorzitter, alle artikelen alsook het wetsontwerp werden eenparig aangenomen. Op de artikelen werden een aantal technische verbeteringen aangebracht. Ik kan dus gerust verwijzen naar het schriftelijke verslag.

Le président: Quelqu'un demande-t-il encore la parole? (Non)

Vraagt nog iemand het woord? (Nee)

La discussion générale est close.

De algemene bespreking is gesloten.

12 Projet de loi relatif à la publicité des participations importantes dans des émetteurs dont les actions sont admises à la négociation sur un marché réglementé et portant des dispositions diverses (2963/1-2)

Nous passons à la discussion des articles. Le texte adopté par la commission sert de base à la discussion. (Rgt 85, 4) (2976/1)

Wij vatten de bespreking van de artikelen aan. De door de commissie aangenomen tekst geldt als basis voor de bespreking. (Rgt 85, 4) (2976/1)

Le projet de loi compte 8 articles.

Het wetsontwerp telt 8 artikelen.

Aucun amendement n'a été déposé.

Er werden geen amendementen ingediend.

Les articles 1 à 8 sont adoptés article par article.

De artikelen 1 tot 8 worden artikel per artikel aangenomen.

La discussion des articles est close. Le vote sur l'ensemble aura lieu ultérieurement.

De bespreking van de artikelen is gesloten. De stemming over het geheel zal later plaatsvinden.

- Projet de loi portant abrogation de l'article 8 de la loi du 2 mars 1989 relative à la publicité des participations importantes dans les sociétés cotées en bourse et réglementant les offres publiques d'acquisition, et modifiant l'article 121 de la loi du 2 août 2002 relative à la surveillance du secteur financier et aux services financiers (2964/1-2)

12 Wetsontwerp op de openbaarmaking van belangrijke deelnemingen in emittenten waarvan aandelen zijn toegelaten tot de verhandeling op een gereglementeerde markt en houdende diverse bepalingen (2963/1-2)

- Wetsontwerp tot opheffing van artikel 8 van de wet van 2 maart 1989 op de openbaarmaking van belangrijke deelnemingen in ter beurze genoteerde vennootschappen en tot reglementering van de openbare overnameaanbiedingen, en tot wijziging van artikel 121 van de wet van 2 augustus 2002 betreffende het toezicht op de financiêle sector en de financiële diensten (2964/1-2)

Sans rapport

Zonder verslag

Je vous propose de consacrer une seule discussion à ces deux projets de loi. (Assentiment)

Ik stel u voor een enkele bespreking aan deze twee wetsontwerpen te wijden. (Instemming)

La discussion générale est ouverte.

De algemene bespreking is geopend.

Quelqu'un demande-t-il la parole? (Non)

Vraagt iemand het woord? (Nee)

La discussion générale est close.

De algemene bespreking is gesloten.

13 Projet de loi portant modification de la loi du 20 juillet 1979 concernant l'assistance mutuelle en matière de recouvrement des créances relatives à certains cotisations, droits, taxes et autres mesures, en exécution de la directive 2006/84/CE de la Commission du 23 octobre 2006 (2977/1)

Nous passons à la discussion des articles du projet de loi n° 2963. Le texte corrigé par la commission sert de base à la discussion. (Rgt 85, 4) (2963/2)

Wij vatten de bespreking van de artikelen aan van het wetsontwerp nr. 2963. De door de commissie verbeterde tekst geldt als basis voor de bespreking. (Rgt 85, 4) (2963/2)

Le projet de loi compte 62 articles.

Het wetsontwerp telt 62 artikelen.

Aucun amendement n'a été déposé.

Er werden geen amendementen ingediend.

Les articles 1 à 62 sont adoptés article par article.

De artikelen 1 tot 62 worden artikel per artikel aangenomen.

La discussion des articles est close. Le vote sur l'ensemble aura lieu ultérieurement.

De bespreking van de artikelen is gesloten. De stemming over het geheel zal later plaatsvinden.

Nous passons à la discussion des articles du projet de loi n° 2964. Le texte corrigé par la commission sert de base à la discussion. (Rgt 85, 4) (2964/2)

Wij vatten de bespreking van de artikelen aan van het wetsontwerp nr. 2964. De door de commissie verbeterde tekst geldt als basis voor de bespreking. (Rgt 85, 4) (2964/2)

Le projet de loi compte 5 articles.

Het wetsontwerp telt 5 artikelen.

Aucun amendement n'a été déposé.

Er werden geen amendementen ingediend.

Les articles 1 à 5 sont adoptés article par article.

De artikelen 1 tot 5 worden artikel per artikel aangenomen.

La discussion des articles est close. Le vote sur l'ensemble aura lieu ultérieurement.

De bespreking van de artikelen is gesloten. De stemming over het geheel zal later plaatsvinden.

13 Wetsontwerp tot wijziging van de wet van 20 juli 1979 betreffende de wederzijdse bijstand inzake de invordering van schuldvorderingen die voortvloeien uit bepaalde bijdragen, rechten, belastingen en andere maatregelen, in uitvoering van de richtlijn 2006/84/EG van de Commissie van 23 oktober 2006 (2977/1)

Sans rapport

Zonder verslag

La discussion générale est ouverte.

De algemene bespreking is geopend.

Quelqu'un demande-t-il la parole? (Non)

Vraagt iemand het woord? (Nee)

La discussion générale est close.

De algemene bespreking is gesloten.

14 Projet de loi modifiant le Code des impôts sur les revenus 1992 en ce qui concerne les indemnités octroyées à des artistes (2994/1)

Nous passons à la discussion des articles. Le texte adopté par la commission sert de base à la discussion. (Rgt 85, 4) (2977/1)

Wij vatten de bespreking van de artikelen aan. De door de commissie aangenomen tekst geldt als basis voor de bespreking. (Rgt 85, 4) (2977/1)

Le projet de loi compte 3 articles.

Het wetsontwerp telt 3 artikelen.

Aucun amendement n'a été déposé.

Er werden geen amendementen ingediend.

La correction de texte suivante est proposée:

Volgende tekstverbetering wordt voorgesteld:

- À l'article 2, quatrième ligne, il faut lire "remplacée" au lieu de "remplacé".

Les articles 1 à 3 sont adoptés article par article, ainsi que les annexes, avec correction de texte à l'article 2.

De artikelen 1 tot 3 worden artikel per artikel aangenomen, alsmede de bijlagen, met tekstverbetering op artikel 2.

La discussion des articles est close. Le vote sur l'ensemble aura lieu ultérieurement.

De bespreking van de artikelen is gesloten. De stemming over het geheel zal later plaatsvinden.

14 Wetsontwerp tot wijziging van het Wetboek van de inkomstenbelastingen 1992 inzake de vergoedingen toegekend aan kunstenaars (2994/1)

Sans rapport

Zonder verslag

La discussion générale est ouverte.

De algemene bespreking is geopend.

Quelqu'un demande-t-il la parole? (Non)

Vraagt iemand het woord? (Nee)

La discussion générale est close.

De algemene bespreking is gesloten.