IC1050_FIN.doc

CHAMBRE

-4

E SESSION DE LA

E LEGISLATURE

2005

2006

KAMER

-4

E ZITTING VAN DE

E ZITTINGSPERIODE

cdH

centre démocrate Humaniste

CD&V

Christen-Democratisch en Vlaams

ECOLO

Ecologistes Confédérés pour l'organisation de luttes originales

Front National

Mouvement réformateur

N-VA

Nieuw-Vlaamse Alliantie

Parti socialiste

sp.a-spirit

Socialistische Partij Anders Sociaal progressief internationaal, regionalistisch integraal democratisch toekomstgericht

Vlaams Belang

VLD

Vlaamse Liberalen en Democraten

Abréviations dans la numérotation des publications :

Afkortingen bij de nummering van de publicaties :

DOC 51 0000/000 Document parlementaire de la 51e législature, suivi du n° de

base et du n° consécutif

DOC 51 0000/000

Parlementair stuk van de 51e zittingsperiode + basisnummer en
volgnummer

QRVA

Questions et Réponses écrites

QRVA

Schriftelijke Vragen en Antwoorden

CRIV

version provisoire du Compte Rendu Intégral (couverture verte) CRIV

voorlopige versie van het Integraal Verslag (groene kaft)

CRABV

Compte Rendu Analytique (couverture bleue)

CRABV

Beknopt Verslag (blauwe kaft)

CRIV

Compte Rendu Intégral, avec, à gauche, le compte rendu inté-
gral définitif et, à droite, le compte rendu analytique traduit des
interventions ; les annexes se trouvent dans une brochure
séparée (PLEN: couverture blanche; COM: couverture
saumon)

CRIV

Integraal Verslag, met links het definitieve integraal verslag en
rechts het vertaalde beknopt verslag van de toespraken; de
bijlagen zijn in een aparte brochure opgenomen
(PLEN: witte kaft; COM: zalmkleurige kaft)

PLEN

séance plénière

PLEN

Plenum

COM

réunion de commission

COM

Commissievergadering

MOT

motions déposées en conclusion d'interpellations (papier beige) MOT

moties tot besluit van interpellaties (beigekleurig papier)

Publications officielles éditées par la Chambre des représentants
Commandes :
Place de la Nation 2
1008 Bruxelles
Tél. : 02/ 549 81 60
Fax : 02/549 82 74
www.laChambre.be
e-mail :

publications@laChambre.be

Officiële publicaties, uitgegeven door de Kamer van volksvertegenwoordigers
Bestellingen :
Natieplein 2
1008 Brussel
Tel. : 02/ 549 81 60
Fax : 02/549 82 74
www.deKamer.be
e-mail :

publicaties@deKamer.be

CRIV 51

COM 1050

29/08/2006

CHAMBRE

-4

E SESSION DE LA

E LEGISLATURE

2005

2006

KAMER

-4

E ZITTING VAN DE

E ZITTINGSPERIODE

SOMMAIRE

INHOUD

Exposé de M. Karel De Gucht, ministre des
Affaires étrangères, sur la situation en République
démocratique du Congo et au Burundi - Échange
de vues et interpellations et questions jointes de

Uiteenzetting door de heer Karel De Gucht,
minister van Buitenlandse Zaken, over de situatie
in de Democratische Republiek Congo en in
Burundi - Gedachtewisseling en samengevoegde
interpellaties en vragen van

- M. Francis Van den Eynde au premier ministre
sur "la très grande instabilité qui règne après les
élections du 30 juillet 2006 au Congo et ses
conséquences tant pour la sécurité de nos
compatriotes se trouvant sur place que pour les
élections mêmes" (n° 916)

- de heer Francis Van den Eynde tot de eerste
minister over "de zeer labiele toestand die na de
verkiezingen van 30 juli 2006 in Congo is
ontstaan en de gevolgen hiervan voor zowel de
veiligheid van onze landgenoten ter plekke als
voor de verkiezingen zelf" (nr. 916)

- Mme Nathalie Muylle au ministre des Affaires
étrangères sur "les tensions au Congo" (n° 918)

- mevrouw Nathalie Muylle tot de minister van
Buitenlandse Zaken over "de spanningen in
Congo" (nr. 918)

- Mme Brigitte Wiaux au ministre des Affaires
étrangères sur "les troubles consécutifs aux
élections présidentielles et législatives en RD du
Congo" (n° 12414)

- mevrouw Brigitte Wiaux aan de minister van
Buitenlandse Zaken over "de onlusten naar
aanleiding van de presidents- en wetgevende
verkiezingen in de Democratische Republiek
Congo" (nr. 12414)

- Mme Hilde Dierickx au ministre des Affaires
étrangères sur "les élections présidentielles
organisées au Congo le 29 octobre 2006"
(n° 12416)

- mevrouw Hilde Dierickx aan de minister van
Buitenlandse Zaken over "de
presidentsverkiezingen van 29 oktober 2006 in
Congo" (nr. 12416)

Orateurs: Karel De Gucht, ministre des
Affaires étrangères, Francis Van den Eynde,
Nathalie Muylle, Brigitte Wiaux, Hilde
Dierickx, Hervé Hasquin, Dirk Van der
Maelen, président du groupe sp.a-spirit,
Mohammed Boukourna, Herman Van
Rompuy

Sprekers: Karel De Gucht, minister van
Buitenlandse Zaken, Francis Van den Eynde,
Nathalie Muylle, Brigitte Wiaux, Hilde
Dierickx, Hervé Hasquin, Dirk Van der
Maelen, voorzitter van de sp.a-spirit-fractie,
Mohammed Boukourna, Herman Van
Rompuy

Motions

Moties

CRIV 51

COM 1050

29/08/2006

CHAMBRE

-4

E SESSION DE LA

E LEGISLATURE

2005

2006

KAMER

-4

E ZITTING VAN DE

E ZITTINGSPERIODE

COMMISSION DES RELATIONS

EXTERIEURES

COMMISSIE VOOR DE

BUITENLANDSE BETREKKINGEN

MARDI

AOÛT

2006

Matin

______

van

DINSDAG

AUGUSTUS

2006

Voormiddag

______

La séance est ouverte à 10.05 heures par M. Patrick Moriau, président.
De vergadering wordt geopend om 10.05 uur door de heer Patrick Moriau, voorzitter.

Le président: Mes chers collègues, monsieur le ministre, nous allons essayer de ne pas terminer comme
hier à une heure tardive.

Je vous propose d'adopter la même procédure qu'hier: un exposé de M. le ministre des Affaires étrangères,
puis nous passerons aux interpellations et aux questions, et enfin à l'échange de vues. Je pense que c'est
la meilleure manière de gagner du temps.

01 Exposé de M. Karel De Gucht, ministre des Affaires étrangères, sur la situation en République

démocratique du Congo et au Burundi - Échange de vues et interpellations et questions jointes de
- M. Francis Van den Eynde au premier ministre sur "la très grande instabilité qui règne après les
élections du 30 juillet 2006 au Congo et ses conséquences tant pour la sécurité de nos compatriotes
se trouvant sur place que pour les élections mêmes" (n° 916)
- Mme Nathalie Muylle au ministre des Affaires étrangères sur "les tensions au Congo" (n° 918)
- Mme Brigitte Wiaux au ministre des Affaires étrangères sur "les troubles consécutifs aux élections
présidentielles et législatives en RD du Congo" (n° 12414)
- Mme Hilde Dierickx au ministre des Affaires étrangères sur "les élections présidentielles organisées
au Congo le 29 octobre 2006" (n° 12416)

01 Uiteenzetting door de heer Karel De Gucht, minister van Buitenlandse Zaken, over de situatie in de

Democratische Republiek Congo en in Burundi - Gedachtewisseling en samengevoegde interpellaties
en vragen van
- de heer Francis Van den Eynde tot de eerste minister over "de zeer labiele toestand die na de
verkiezingen van 30 juli 2006 in Congo is ontstaan en de gevolgen hiervan voor zowel de veiligheid
van onze landgenoten ter plekke als voor de verkiezingen zelf" (nr. 916)
- mevrouw Nathalie Muylle tot de minister van Buitenlandse Zaken over "de spanningen in Congo"
(nr. 918)
- mevrouw Brigitte Wiaux aan de minister van Buitenlandse Zaken over "de onlusten naar aanleiding
van de presidents- en wetgevende verkiezingen in de Democratische Republiek Congo" (nr. 12414)
- mevrouw Hilde Dierickx aan de minister van Buitenlandse Zaken over "de presidentsverkiezingen
van 29 oktober 2006 in Congo" (nr. 12416)

01.01 Minister Karel De Gucht: Mijnheer de voorzitter, collega's, ik

denk dat het goed is dat wij vandaag een gesprek over Congo en
Burundi hebben, twee dossiers die niet alleen onze aandacht
vasthouden, maar waarover velen onder u en ook ikzelf ons ernstige
zorgen maken. Daartoe is wel enige aanleiding, wanneer wij zien wat
er de voorbije weken in Congo en ook Burundi is gebeurd. Burundi is
een dossier dat wat minder aandacht krijgt, misschien omdat het een
kleiner land is en omdat het dossier van Congo momenteel sowieso
het meest in de belangstelling staat. De toestand in Burundi is echter
ook van die aard dat wij daarover ernstig ongerust moeten zijn. Ik
kom daarop straks nog terug.

01.01 Karel De Gucht, ministre:

Des journalistes et des confrères
m'interrogent régulièrement sur
l'opportunité des élections
organisées au Congo et je m'en
irrite toujours quelque peu. Je
rappelle que ces dernières
années, le Congo a été le théâtre
du conflit le plus sanglant depuis la
Seconde Guerre mondiale. Il y a
enfin été mis un terme par un

29/08/2006

CRIV 51

COM 1050

CHAMBRE

-4

E SESSION DE LA

E LEGISLATURE

2005

2006

KAMER

-4

E ZITTING VAN DE

E ZITTINGSPERIODE

Ik zal niet de hele toestand in Congo opnieuw schetsen. U kent die. Er
zijn verkiezingen doorgegaan, die het gevolg zijn van de akkoorden
van Sun City. Daarover heb ik een eerste bemerking. Ik heb de
voorbije weken al verschillende keren van politici de vraag gehad
misschien krijg ik die hier straks ook alsook van journalisten of het
zinvol was om verkiezingen in Congo te organiseren. Ik maak mij
daarover altijd een beetje kwaad, dus u bent gewaarschuwd. Dat was
dus ironie, collega's. Ik maak mij daarover altijd een beetje kwaad,
omdat ik vind dat men moet kijken naar het dossier en de evolutie
ervan.

Er was een zeer bloedig conflict in Congo. Men vergeet vaak dat
hetgeen zich de voorbije jaren in Congo heeft afgespeeld, het meest
bloedige conflict was sinds de Tweede Wereldoorlog. Dat is waarover
we het hebben.

Men is er uiteindelijk in geslaagd een voorlopig vredesakkoord te
sluiten tussen de op dat ogenblik zittende president en de
rebellenleiders. Daaruit is de formule 1+4 voortgekomen. Het is
evident dat die formule geen ideale formule is. Degenen die toen aan
tafel zaten om het land in die tussenperiode te besturen, hadden
mekaar immers jarenlang bevochten. Als zij nu plots alle vier aan één
tafel moeten gaan zitten, wie heeft er in het verleden dan gelijk
gehad? Ze hebben immers allemaal gevochten. Het was een bijna
absurde situatie, maar het was wel de enige.

We moeten ons dat goed realiseren om in een bepaalde mate uit het
oorlogsgeweld te kunnen uitstappen. Dat is de enige oplossing. Ik
vind nog altijd, en ik zeg dat ook altijd even openlijk, dat België een
belangrijke rol heeft gespeeld in de totstandkoming van die
akkoorden. Mijn voorganger heeft daarin een belangrijke rol gespeeld
en het was op dat ogenblik de juiste oplossing.

Als men in de politiek op een bepaald moment een bepaalde richting
inslaat en ervan overtuigd is dat dit op dat ogenblik de juiste oplossing
is, dan moet men daarvan de consequenties dragen. Het was niet
alleen de juiste oplossing toen, maar het is nu nog altijd de juiste
oplossing.

Ik zie eerlijk gezegd niet goed in hoe men uit de situatie in Congo
moet geraken zonder dat er verkiezingen plaatsvinden. Ik zie niet
goed in hoe men dat zou moeten doen, hoe iemand nu plots naar de
achtergrond zou moeten verdwijnen, een regering zou moeten
vormen en een legitimiteit installeren. De legitimiteit van die transitie is
immers beperkt. Het is een legitimiteit op basis van een internationaal
akkoord voor een beperkte periode die we trouwens theoretisch al
hebben overschreden.

Dat is ook nog juist. Hoe geraakt men daar uit? Dan is er nog de
bedenking over de benadering, die hopelijk toch wel door iedereen
hier in de zaal zal worden gedeeld, dat het een enorme meerwaarde
heeft om naar democratische oplossing te zoeken. Democratische
regimes zijn in regel minder gewelddadig dan niet- democratische
regimes. Dat men een democratische oplossing zoekt is voor ieder
van ons, neem ik aan en hoop ik, een uitgangspunt.

Een hele discussie over de zin van het organiseren van die

accord de paix provisoire, qui n'a
été obtenu qu'au prix d'une
formule de partage du pouvoir, la
fonction de vice-président ayant
été attribuée aux anciens chefs
rebelles. Cette formule était loin
d'être idéale mais elle constituait la
seule manière de mettre fin à ce
violent conflit.

Je continue à croire aux élections
et je ne vois pas d'autre issue à la
situation actuelle. Seules des
élections démocratiques
permettront d'écarter le perdant et
d'instaurer un régime légitime.
J'espère que tout le monde est
unanime quant à la nécessité
d'une solution démocratique pour
le Congo.

Ces élections suscitent le doute en
Belgique mais également au
Japon et aux Etats-Unis, deux
grands donateurs. Nous avons
dès lors demandé à Kofi Annan,
lors de notre entretien avec lui,
d'insister auprès de ces donateurs
pour qu'ils continuent à financer le
processus électoral. Notre pays a
déjà fourni une contribution de 3
millions d'euros au coût
supplémentaire du second tour de
scrutin, estimé à un montant de 36
à 40 millions d'euros.

Le courage de la population
congolaise force notre admiration.
Il règne en Belgique un certain
dédain pour la démocratie car
celle-ci est devenue une évidence.
Mais dans un pays comme le
Congo, la population qui se rend
aux urnes risque sa vie. Nous
devons donc saluer le fait que 25
millions de citoyens se soient
inscrits et que plus de 70 %
d'entre eux ont effectivement voté.

À mes yeux, les élections
parlementaires sont tout aussi
cruciales que les élections
présidentielles. La représentation
parlementaire doit être le reflet
aussi fidèle que possible de la
composition de la population. Il est
selon moi parfaitement logique
que l'élément ethnique joue un

CRIV 51

COM 1050

29/08/2006

CHAMBRE

-4

E SESSION DE LA

E LEGISLATURE

2005

2006

KAMER

-4

E ZITTING VAN DE

E ZITTINGSPERIODE

verkiezingen en de kostprijs van 400 miljoen euro lijkt mij geen juiste
discussie. Ze wordt echter niet alleen in België gevoerd. Een aantal
grote donoren voor het verkiezingsproces in Congo zoals de
Verenigde Staten en Japan stelt zich ernstig de vraag of zij dat proces
verder moeten blijven financieren. Toen de premier en ik vorige week
een gesprek hadden met secretaris-generaal Kofi Annan is dat ook op
tafel gekomen. Wij hebben aan Kofi Annan gevraagd om bij die
landen aan te dringen dat wel degelijk te doen en het
verkiezingsproces verder te blijven financieren. Wij hebben daar ook
toe beslist, namelijk om in de meerprijs voor de tweede ronde ten
bedrage van 36 tot 40 miljoen euro a rato van 3 miljoen euro tussen te
komen.

Waar staan we nu in Congo? Laten we dat proberen te evalueren.
Ten eerste geloof ik dat we bewondering moeten blijven hebben voor
de moed van de bevolking om te gaan stemmen. Wij hebben
binnenkort ook verkiezingen, op 8 oktober, en volgend jaar ook nog
eens naar het schijnt. Een heleboel Belgen zal zich de verkiezingsdag
naar de stembus sleuren. Heel wat onder hen zullen daar ook een
proteststem uitbrengen, mijnheer Van den Eynde.

Daaruit blijkt een zeker dedain voor de democratie, omdat we die
ondertussen al te goed gewoon zijn. Wanneer men er na een
bepaalde periode in slaagt in een land opnieuw verkiezingen
georganiseerd te krijgen ik heb dat gezien in Oekraïne, Cambodja
en nu in Congo , sta ik telkens versteld van de ongelooflijke moed en
wil van de mensen om te gaan stemmen, zelfs al impliceert dat voor
hen soms een fysiek risico. Zij nemen soms een risico voor zichzelf.
Het risico voor een Belg om te gaan stemmen, is zeer beperkt. Het
risico voor een Congolees om te gaan stemmen, is reëel en het
vraagt bovendien ook meer inspanning. In België betekent dat
meestal hoogstens drie minuten stappen, in Congo kan het een hele
dag stappen zijn. De wegen zijn er ook minder goed, zeker de
wandelwegen. Met andere woorden, ik meen dat men respect en
bewondering moet hebben voor de moed van die mensen om zich te
registreren en te gaan stemmen. Meer dan 25 miljoen mensen
hebben zich geregistreerd, waarvan meer dan 70 procent is gaan
stemmen. Dat alleen al vind ik een reden om die verkiezingen met het
nodige respect te behandelen.

Ten tweede blijf ik erbij dit zal in de komende weken moeten blijken
dat niet alleen de presidentsverkiezingen, maar ook en zeker de
parlementsverkiezingen van cruciaal belang zijn. Er is in de aanloop
naar de verkiezingen heel wat discussie geweest over de vraag hoe
de lijsten er moesten uitzien, of het gesloten of open lijsten moesten
zijn, of men moest trachten te evolueren naar grote politieke partijen
enzovoort. U weet wat ik daar altijd over gezegd heb. Het is goed dat
die parlementaire vertegenwoordiging zo nauw mogelijk aansluit bij
wat in de Congolese bevolking leeft en dat is zeer divers. Het is
evident dat het resultaat in belangrijke mate etnisch gekleurd zal zijn.

Wij kijken trouwens zeer verwonderd naar het etnische element in
verkiezingen. U moet dat eens trachten te analyseren in een land als
België, bij gemeenteraadsverkiezingen zelfs tussen deelgemeenten.
Men kiest voor een kandidaat van een bepaalde deelgemeente en
niet van een andere deelgemeente, waardoor die kandidaat in de ene
deelgemeente ook gemakkelijker stemmen zal halen dan in de
andere.

rôle important à cet égard mais il
est préférable que cet élément
n'ait pas de lien avec les
structures des partis. À présent,
les élus seront sans doute
essentiellement des citoyens bien
implantés au niveau local. Étant
donné que les listes étaient
ouvertes, la tentation de constituer
des partis était moins forte et c'est
une bonne chose. Il n'y a ainsi pas
d'opposition stricte entre la
majorité et la minorité au sein du
parlement et chaque dossier devra
faire l'objet de négociations pour
parvenir à un compromis entre les
différents groupes.

La démocratie qui se met
aujourd'hui en place au Congo
sera quelque peu différente de
celle que nous connaissons chez
nous et qui est basée sur un
antagonisme entre majorité et
opposition, mais la situation
congolaise diffère de la situation
belge. Le Congo a besoin d'un
président qui soit capable de
dialoguer avec son gouvernement
mais aussi avec l'ensemble de son
parlement car sans dialogue
politique ni large consensus,
aucune avancée ne sera possible
et le pays pourrait évoluer
rapidement vers un régime
autocratique.

Des élections viennent d'avoir lieu
et dans quelques mois, elles
seront suivies d'un second tour.
Ce scrutin démocratique doit
devenir la règle au Congo, comme
en Inde où une évolution similaire
s'est révélée être une réussite. Il
est impératif que se développe au
Congo un comportement
démocratique qui fasse que les
résultats des élections
n'engendrent pas immédiatement
des réactions de violence.

Si nous procédons à une
évaluation des élections qui
viennent de se tenir, une certaine
inquiétude semble
malheureusement poindre. Car ce
scrutin présidentiel requiert
l'organisation d'un second tour,

29/08/2006

CRIV 51

COM 1050

CHAMBRE

-4

E SESSION DE LA

E LEGISLATURE

2005

2006

KAMER

-4

E ZITTING VAN DE

E ZITTINGSPERIODE

Met enige fantasie kunt u dat óók als een etnisch element bekijken.
Dat zo'n etnisch element in Congo speelt, is met andere woorden de
logica zelve.

Ik vind dat het etnisch element beter speelt los van partijstructuren.
Wij hebben ook geen indicaties over de uitslagen. Er zijn wel mensen
die de verkiezingen van dichtbij gevolgd hebben, en die dus enig idee
hebben wat er het resultaat van zou kunnen zijn. Wellicht is een van
de resultaten dat vooral mensen met een sterke lokale inplanting
verkozen zullen zijn. Daar zal dus een etnisch element in spelen.

Door het feit dat de lijsten open zijn diegene wordt verkozen die het
meeste stemmen haalt , is de drang om grote politieke partijen bij
mekaar te krijgen, conglomeraten, kleiner geweest. Ik denk dat dat
een goede zaak is geweest voor de democratie. Hadden wij met
gesloten lijsten gewerkt, dan zouden de mensen verkozen zijn in de
volgorde dat ze op de lijst staan. Er zou dan zeker partijvorming
ontstaan zijn, tot in de kleinste hoeken van Congo. Het zou evenwel
geen natuurlijke partijvorming geweest zijn. Als we kijken naar de
verkiezingen, dan merken we namelijk dat er bijzonder weinig over
programma's gepraat is, tenzij op het plaatselijk vlak, over zeer
concrete problemen in een welbepaalde streek. Zo zijn de grote
ideologische verschillen tussen de partij van Kabila, Gisenga of
Bemba voor mij niet altijd even duidelijk. Dat verwondert mij overigens
ook niet. Ik stoor mij daar niet echt aan.

Daarom is het wel beter dat er open lijsten zijn, zodat er in het
parlement dat is een van mijn grote verwachtingen van de
verkiezingen een aantal mensen zetelen die vooral een plaatselijke
legitimiteit en ook een plaatselijke loyauteit hebben. Dat wat er in hun
streek leeft, kunnen zij dan op het nationaal niveau vertalen. Het zal
dan ook niet zo gemakkelijk zijn om in dat parlement onmiddellijk een
meerderheid tegenover minderheid te installeren. Er zullen
onderhandelingen aan te pas komen, naargelang de dossiers.

U kunt zich afvragen waarom ik die mening ben toegedaan want in
België is er toch ook een meerderheid en een minderheid. Dit is ook
maar goed zo want anders zou België bijzonder moeilijk te besturen
zijn. De toestand is evenwel verschillend. Ik denk dat Congo erbij
gebaat is dat er een president komt die moet praten met dat
parlement en met zijn regering om op die manier tot akkoorden te
komen zodat politieke stappen kunnen worden gezet. Zo niet kan al
vrij vlug de neiging ontstaan om terug een autocratisch regime te
installeren.

De checks and balances zijn in elke democratie belangrijk, maar ik
denk dat zij in de komende maanden en jaren ook belangrijk zullen
blijken te zijn in Congo. De grootste uitdaging lijkt mij te zijn om niet
alleen nu verkiezingen te laten plaatsvinden we zullen daar wel in
slagen maar dat er ook binnen vier jaar nog verkiezingen zullen
doorgaan. Er moet met andere woorden een democratisch systeem
van verkiezingen komen. Dat zal met horten en stoten gaan. Er is een
grote democratie, Indië meer bepaald, waarin we de voorbije 40 jaar
hebben meegemaakt hoe dat kan groeien. Men merkt dat de
alternantie, de organisatie van verkiezingen, het niet in discussie
stellen van resultaten en het niet gewelddadig reageren daar
inderdaad toenemen. Ook in Congo moet dit proces groeien. De

perspective qui me paraît
personnellement préférable à une
victoire très courte d'un des
candidats. Il faut absolument que
ces élections aboutissent à un
résultat clair et c'est la raison pour
laquelle ce second tour est
incontournable, même si je crains
que la nouvelle campagne
électorale de deux mois qui va
maintenant se dérouler soit à
nouveau une période de tensions.
Il semble malheureusement
difficile d'en réduire la durée.
Compte tenu des infrastructures
médiocres et de l'organisation très
imparfaite du processus électoral,
respecter la date du 29 octobre
sera déjà un tour de force.

Une gouvernance démocratique
peut-elle s'amorcer? Le parlement
sera installé mais quand y aura-t-il
un gouvernement? Cela fait des
années que le Congo n'est plus
gouverné et à présent, la
population congolaise, qui souffre
de sous-alimentation chronique et
peut donc facilement recourir à la
violence pour manifester son
mécontentement, doit encore
patienter pendant des mois. Or il
faut absolument qu'il y ait une
amorce de gouvernance dans les
meilleurs délais.

Les récents événements auxquels
nous avons assisté montrent que
les deux protagonistes Kabila et
Bemba sont prêts à tout, y compris
la violence, pour s'assurer une
position favorable et renforcer
cette dernière. Vingt-trois victimes
ont déjà été recensées. Maintenir
la situation sous contrôle jusqu'au
29 octobre ne sera pas une
sinécure car de nouveaux
incidents sont à prévoir. La
communauté internationale n'y
parviendra qu'en s'unissant pour
exercer une pression sur les deux
candidats. Si des voix s'élevaient
déjà pour réclamer un abandon du
Congo après les élections, les
troubles récents ont heureusement
fait prendre conscience de la
nécessité pour la communauté
internationale de continuer à

CRIV 51

COM 1050

29/08/2006

CHAMBRE

-4

E SESSION DE LA

E LEGISLATURE

2005

2006

KAMER

-4

E ZITTING VAN DE

E ZITTINGSPERIODE

eerste grote uitdaging is of men erin zal slagen in Congo een tweede
grote verkiezing te organiseren.

Ik kom dan tot het derde punt, met name de presidentsverkiezingen.
Hoe moeten wij dit evalueren? Ik vind dat er ter zake enige reden tot
bezorgdheid bestaat en dit niet zozeer omdat er een tweede ronde
komt. Ik denk dat het in de gegeven omstandigheden het beste is dat
er een tweede ronde komt. Stel u voor dat een van de twee
kandidaten zou hebben gewonnen met 50,5% of 51%. Dat zou een
totaal onontwarbaar kluwen hebben gegeven waaruit men nooit zou
zijn geraakt. Er is minstens een verschil van 5% of meer nodig
vooraleer er een ernstige kans bestaat de kandidaten, maar vooral
ook hun achterban, ervan te overtuigen dat de verkiezingen wel
degelijk ernstig zijn verlopen. Uit een dergelijk nipte uitslag zou men
echter nooit zijn geraakt.

Als er geen duidelijke winnaar is, ik denk dan aan 55 of 57% van de
stemmen, dan is het beter dat er een tweede stemronde komt. Dan
moet de oefening worden overgedaan, zodat men tot een duidelijk
resultaat komt.

Die tweede ronde impliceert natuurlijk ook een aantal problemen. Om
te beginnen krijgt men nogmaals twee maanden campagne. Die
periode kan niet worden ingekort. Er zijn verklaringen van president
Kabila dat hij wil dat de verkiezingen veel vroeger worden
georganiseerd. Hij probeert ook te verwijzen naar de Grondwet. Dat
gaat gewoonweg niet. Wij hebben het er al dikwijls over gehad. De
logistiek in Congo is volledig weg. Er zijn geen wegen, er is geen
organisatie. Het zal al een sterke prestatie zijn als wij de tweede
ronde behoorlijk georganiseerd krijgen tegen 29 oktober. Hier en daar
zal er immers wel een aantal computers mankeren, een aantal
batterijen zal niet meer functioneren, stemlijsten zullen hier en daar
vernietigd zijn. U kunt het zich wellicht voorstelen. Het zal dus al een
krachttoer zijn om dat tegen 29 oktober georganiseerd te krijgen. Het
idee dat dit vroeger kan, is onjuist. Die twee maanden zullen echter
twee maanden van intense spanning zijn. Dat zal een moeilijke
periode zijn.

Bovendien is het niet zo evident om in de tussenperiode al een
regering te installeren. Als er een president in de eerste ronde was
verkozen en als er een samenstelling van een parlement komt, dat zal
volgende week gebeuren, dan zou men kunnen beginnen denken aan
het vormen van een regering. Dan zou er een begin van bestuur in
Congo kunnen zijn. Een van de grote problemen is dat Congo, zeker
het laatste jaar, niet meer bestuurd is. De jaren daarvoor was het al
niet veel beter. Dat land is totaal onbestuurd op dit ogenblik, met alle
gevolgen van dien.

Wij hadden gehoopt dat men al zou kunnen starten, maar nu vinden
de verkiezingen plaats op 29 oktober en zal het resultaat ten vroegste
op 20 november gekend zijn. Men mag al blij zijn als er voor het einde
van het jaar een regering komt. Dat zullen zes lange en voor de
Congolese bevolking dure maanden zijn. De Congolese bevolking is
immers op een structurele manier ondervoed en is op overleven
aangewezen.

Een van de elementen waardoor trouwens vrij vlug rellen kunnen
ontstaan in Kinshasa is wanneer mensen een paar dagen niet buiten

s'intéresser au problème et de
maintenir la pression.

Avant d'évoquer le Burundi, je
résumerai donc la situation au
Congo en la qualifiant de difficile,
même si l'organisation des
élections n'est pas compromise.
Ces dernières sont absolument
indispensables car la démocratie
est la seule solution.

29/08/2006

CRIV 51

COM 1050

CHAMBRE

-4

E SESSION DE LA

E LEGISLATURE

2005

2006

KAMER

-4

E ZITTING VAN DE

E ZITTINGSPERIODE

kunnen om de meest essentiële aankopen te doen. Men krijgt dan te
maken met een hongerige massa die op ontploffen staat. Dat is de
voorbije weken ook gebleken, los van de politieke context.

Een derde vaststelling die ik wil maken en die ons tot nadenken moet
stemmen, is het feit dat de beide protagonisten zowel Bemba als
Kabila tot alles bereid zijn als het erop aankomt hun positie te
vrijwaren. Er is een hele discussie over wie begonnen is met de
onlusten van vorige week. Er circuleren daarover verschillende
versies, maar de realiteit is dat beiden bereid zijn om te schieten.

Er zijn 23 doden, maar daar gaan zij zeer licht over. Er zijn 23 mensen
gestorven omdat beide heren op een bepaald ogenblik beslist hebben
mekaar eens militair aan te pakken en te bewijzen dat, wanneer het
erop aankomt, zij dat durven.

Het zal ongelooflijk veel overredingskracht, koelbloedigheid, en zelfs
druk op een bepaald ogenblik, vergen van de internationale
gemeenschap om die zaak tot en met 29 oktober min of meer onder
controle te houden. Het is best mogelijk dat er zich nog een aantal
incidenten voordoen. Dat kan niet worden uitgesloten. In de gegeven
omstandigheden kunnen die incidenten op een bepaald ogenblik wel
eens te meer voor slachtoffers zorgen.

Zullen wij erin slagen dat onder controle te houden? Ik meen dat de
internationale gemeenschap een behoorlijke kans heeft, op
voorwaarde dat zij zeer eenstemmig is. Elk nadeel heeft natuurlijk zijn
voordeel. De realiteit was dat de voorbije weken de eenstemmigheid
in de internationale gemeenschap wat wegebde. Er ontstond een
stroming die meende dat, eens er democratische verkiezingen waren
geweest, men hen de vrije hand moest laten om hun land opnieuw op
te bouwen. Het was een voorlopige minderheidsstroming, maar toch
een stroming die het had over African ownership en Congolese
ownership. Die tendens was er, zelfs op het ogenblik dat de
Wereldbank de leningen stopzette omdat een belangrijk bedrag
zonder aanwijsbare reden verdwenen is.

Nu is iedereen weer met de voeten op de grond gekomen. Men
realiseert zich dat als men de democratie daar gaandeweg wil
opbouwen en men ervoor wil zorgen dat aan de meest essentiële
behoeften van de mensen worden voldaan, Congo nog jaren zeer
intensieve aandacht en druk nodig zal hebben om dat pad te kunnen
bewandelen.

Dat is wat ik over Congo wil zeggen. De toestand blijft moeilijk, maar
ik denk dat de verkiezingen haalbaar zijn. Dat is ook absoluut
noodzakelijk, want het is de enige uitweg.

Je vais m'exprimer également à propos de la situation au Burundi,
dans le cadre d'un débat global.

Là aussi, je m'inquiète beaucoup. Voici à peu près un an que le
président Nkurunziza a prêté serment. L'espoir était grand que le
Burundi redevienne enfin démocratique, par la volonté de son
président et de son gouvernement.

Un an plus tard, il faut s'interroger sur ce qui s'est passé, surtout ces
dernières semaines. Le 31 juillet a commencé une vague

De toestand in Burundi baart me
zorgen. Een jaar geleden heeft
president Pierre Nkurunziza er de
eed afgelegd en bestond er de
hoop dat het land de weg naar de
democratie had ingeslagen. De
president en de regering wilden
inderdaad het land op grond van
de democratische beginselen
herinrichten. Een jaar later, en

CRIV 51

COM 1050

29/08/2006

CHAMBRE

-4

E SESSION DE LA

E LEGISLATURE

2005

2006

KAMER

-4

E ZITTING VAN DE

E ZITTINGSPERIODE

d'arrestations de huit anciens dignitaires du régime accusés d'une
tentative de coup d'État. Deux d'entre eux ont été libérés entre-temps.
La dernière arrestation, celle de l'ancien président Ndayizeye, qui a eu
lieu le 21 août est matière à interrogation, pour plusieurs raisons: son
immunité a été levée de façon irrégulière, tout comme celle du leader
de l'opposition Nyangoma qui aurait fui vers la Tanzanie.

De plus, ceux qui suivent la politique au Burundi doivent avoir de
sérieux doutes quant au fait que M. Kadege et M. Ndayizeye
s'unissent dans un complot. Ils se sont toujours battus! M. Ndayizeye,
comme président intérimaire, a destitué M. Kadege. Je pense
sérieusement qu'il avait raison. Nous avons rencontré M. Kadege à
deux reprises: c'est un ultra-nationaliste qui avait une analyse très
dangereuse de la situation au Burundi. Tandis que M. Ndayizeye,
avec toute la relativité qu'il faut avoir en Afrique, a fait d'après moi un
bon travail comme président intérimaire, dans des conditions très
difficiles. Il a été interpellé par la suite pour des malversations
financières. Mais quand on observe la manière dont il a agi pour
organiser des élections dans des conditions acceptables, je trouve
qu'il s'est bien débrouillé.

Donc, cette histoire m'étonnait beaucoup. J'ai rencontré plusieurs
politiciens, responsables au plus haut niveau international, qui font la
même analyse. Il est très difficile de croire que M. Ndayizeye et M.
Kadege ont comploté ensemble. Il faut également observer que
M. Ndayizeye, quelques jours avant son arrestation, a fait des
remarques sur M. Radjabu, le président du parti de M. Nkurunziza,
qui est lui aussi quelqu'un d'assez acerbe, si j'ose dire.

En ce moment, les décisions qui sont prises ne sont certainement pas
neutres. Il a d'ailleurs été fait mention de tortures pour plusieurs
personnes arrêtées. La raison avancée par le régime de Bujumbura
pour cette vague d'arrestations est l'existence d'une tentative de coup
d'État. Nous ne disposons d'aucun élément indiquant l'existence
d'une telle tentative.

Depuis quelques mois, j'émets de sérieux doutes quant au
comportement du gouvernement burundais. Au fil de mes rencontres,
j'ai à chaque fois constaté des nuances entre ce qui se disait et ce qui
se faisait.

Je pense qu'il faut continuer à encourager le gouvernement burundais
à poursuivre le processus de démocratisation, mais il faut également
lui demander des explications. C'est ce que nous avons fait. Nous
avons demandé qu'à bref délai, il donne des explications sur certaines
arrestations, notamment celle de M. Ndayizeye. Il faut également
poursuivre la réconciliation nationale et respecter l'État de droit.

Comme vous le savez, des négociations sont en cours avec le FNL
qui pourraient aboutir, à bref délai, sur un accord. Mais étant donné
ce qui s'est passé ces derniers jours au Burundi, on peut se
demander si le FNL est prêt à accorder sa confiance aux éventuels
accords.

Dans cette optique, il est important que l'Afrique du Sud ait indiqué
qu'elle enverrait à nouveau des troupes au Burundi, comme elle l'a
fait dans le passé. J'ai rencontré, la semaine passée, M. Lekota,
ministre de la Défense nationale sud-africain. Dans le passé, l'Afrique

vooral de jongste weken, hebben
een aantal gebeurtenissen die
hoop de bodem ingeslagen. Op 31
juli werden verscheidene
gezagsdragers van het vorig
bewind op beschuldiging van
poging tot staatsgreep
gearresteerd. Op 21 augustus was
het de beurt aan de gewezen
overgangspresident, de heer
Domitien Ndayizeye. De opheffing
van zijn immuniteit evenals die van
de oppositieleider, de heer
Léonard Nyangoma die naar
Tanzania is gevlucht, is volgens
mij onregelmatig gebeurd.

Het valt echter te betwijfelen dat
de heren Alphonse Marie Kadege
en Domitien Ndayizeye
bijvoorbeeld samen een complot
hebben gesmeed, vermits ze altijd
lijnrecht tegenover elkaar hebben
gestaan. Toen Ndayizeye interim-
president was, heeft hij Kadege uit
zijn ambt ontzet. Alles
welbeschouwd heeft Ndayizeye als
interim-president goed werk
geleverd in moeilijke
omstandigheden en heeft hij
verkiezingen die de naam waardig
zijn mogelijk gemaakt. Zoals
steeds in Afrika dient een en ander
wel te worden gerelativeerd.

Ik had dus sterke twijfels bij dat
verhaal, net als talrijke
internationale kopstukken. Ik wil
eraan toevoegen dat de heer
Ndayizeye kort vóór zijn
aanhouding opmerkingen had
gemaakt over de heer Hussein
Radjabu, de partijvoorzitter van de
heer Nkurunziza. Op persoonlijk
vlak zijn er dus geen neutrale
beslissingen genomen. Bovendien
zouden diverse personen na hun
aanhouding gemarteld zijn.

De machtshebbers in Bujumbura
beweren dat er een staatsgreep
werd voorbereid en trachten aldus
de golf van aanhoudingen te
rechtvaardigen. Er zijn echter geen
elementen die hun vermoeden
staven.

Sinds enkele maanden heb ik

29/08/2006

CRIV 51

COM 1050

CHAMBRE

-4

E SESSION DE LA

E LEGISLATURE

2005

2006

KAMER

-4

E ZITTING VAN DE

E ZITTINGSPERIODE

du Sud a déjà envoyé des militaires au Burundi, notamment pour
protéger les personnalités politiques qui avaient des responsabilités
spécifiques. L'Afrique du Sud a l'intention d'envoyer à nouveau des
troupes d'élite. Ce n'est pas sans intérêt et cela indique aussi que ce
pays continue à s'intéresser au Burundi. Comme vous le savez,
l'Afrique du Sud a déjà joué un rôle de facilitateur de manière
exemplaire et va reprendre ce rôle dans les négociations avec le FNL.
Là aussi, nous sommes le plus grand bailleur de fonds pour financer
ces négociations.

Nous avons instamment demandé au gouvernement burundais de
respecter les procédures judiciaires, de nous donner des
clarifications, d'informer la communauté internationale, de faire toute
la lumière sur les allégations de torture et de permettre aux
organisations nationales et internationales de défense des droits de
l'homme de rencontrer les personnes interpellées.

Indépendamment des événements qui se sont déroulés, nous
constatons l'évolution de ce régime. À moins que ne se produise un
revirement dans les semaines à venir, il me semble que le Burundi
connaît une nette évolution vers un autoritarisme accentué, mettant
de plus en plus à l'écart les partis qui ont pourtant été
démocratiquement élus et qui pouvaient participer au gouvernement,
puisqu'ils avaient atteint au moins 5% des suffrages. Quand les
membres de ces formations politiques sont arrivés au gouvernement,
ils avaient été choisis par le parti au pouvoir. Ce n'est évidemment
pas normal: en Belgique, ce sont les partis concernés qui choisissent
leurs ministres, et non le parti au pouvoir - pour autant que cette
situation existe. Ceci témoigne donc d'une approche qui n'est pas
démocratique.

Nous savons où mène l'autoritarisme exacerbé: à bref délai, tout
élément de démocratie aura disparu. Il est impossible, en effet,
d'établir un équilibre entre les deux; soit on se dirige vers la
démocratie, soit vers l'autoritarisme. Pour ma part, je constate que
c'est cette seconde éventualité que le Burundi a choisie.

Nous sommes intervenus plusieurs fois, notamment au niveau
international, pour indiquer que nous sommes très préoccupés par
l'évolution de la situation au Burundi.

Je profiterai de ma présence à New York dès le 18 septembre, dans
le cadre de l'assemblée générale des Nations unies, pour nouer des
contacts avec des responsables burundais. Je mettrai l'accent sur la
nécessité de retourner aux résultats des urnes, de retourner à la
démocratie, de retourner à la protection des droits fondamentaux et
au respect de l'État de droit, de bien faire la distinction entre un parti
politique et un président.

En effet, un des problèmes majeurs en ce moment au Burundi, c'est
la balance entre Radjabu et Nkurunziza, entre le parti et la
présidence. Je vais leur dire très clairement qu'il est grand temps de
réfléchir à ce qui s'est passé récemment au Burundi et que, de toute
façon, nous ne pouvons pas l'accepter.

ernstige twijfels bij de houding van
de Burundese regering. We
moeten haar blijven aanmoedigen
om het democratiseringsproces tot
een goed einde te brengen, maar
haar evenzeer om uitleg durven
vragen. Dat hebben we dan ook
gedaan. Ook de nationale
verzoening moet worden
voortgezet en de rechtsstaat moet
worden geëerbiedigd.

Er wordt met het FNL
onderhandeld, maar na de
gebeurtenissen van de jongste
dagen kan men zich afvragen of
het FNL veel vertrouwen zal
hebben in de eventuele
akkoorden. In dit verband is het
belangrijk dat Zuid-Afrika te
kennen heeft gegeven dat het
opnieuw troepen naar Burundi zou
sturen. Dat bewijst tevens dat dat
land zijn belangstelling voor
Burundi niet heeft verloren. Zuid-
Afrika heeft reeds op voorbeeldige
wijze een bemiddelende rol
gespeeld en zal die rol in het kader
van de onderhandelingen met het
FNL opnieuw opnemen. Ook daar
zijn we de grootste geldschieter
om die onderhandelingen te
financieren.

Uit de actualiteit blijkt welke weg
het Burundees regime is
ingeslagen. Burundi evolueert
duidelijk naar een uitgesproken
autoritair systeem. De
democratisch verkozen partijen die
aan de regering konden
deelnemen, worden steeds meer
aan de kant geschoven. Op korte
termijn bestaat het gevaar dat er
van de democratie niets overblijft.

We hebben meermaals gewag
gemaakt van onze ongerustheid
over de ontwikkelingen in Burundi.
Op 18 september reis ik naar New
York om er de algemene
vergadering van de Verenigde
Naties bij te wonen; ik zal van die
gelegenheid gebruik maken om
met de Burundese beleidsmakers
te spreken. Ik zal benadrukken dat
de democratie in ere dient te
worden hersteld, dat de

CRIV 51

COM 1050

29/08/2006

CHAMBRE

-4

E SESSION DE LA

E LEGISLATURE

2005

2006

KAMER

-4

E ZITTING VAN DE

E ZITTINGSPERIODE

fundamentele rechten dienen te
worden beschermd, dat de
rechtsstaat dient te worden
geëerbiedigd en dat er een
onderscheid dient te worden
gemaakt tussen een politieke partij
en het presidentschap. Ik zal hen
onomwonden zeggen dat we de
gebeurtenissen die zich onlangs in
Burundi hebben afgespeeld niet
kunnen aanvaarden.

Le président: Monsieur le ministre, je vous remercie. Comme nous sommes convenus, nous allons
écouter les interpellations de M. Van den Eynde et Mme Muylle puis les questions de Mme Wiaux et Mme
Dierickx.

MM. Hasquin, Van der Maelen et Boukourna sont également inscrits, ainsi que M. Van Rompuy.

01.02 Francis Van den Eynde (Vlaams Belang): Mijnheer de

voorzitter, ik wil eerst en vooral de minister van Buitenlandse Zaken
bedanken voor de uiteenzetting die, mij dunkt, klaar, duidelijk en
realistisch was.

Meteen wil ik mijn interpellatie aanvatten met wat ik gisteren op het
einde van die over Libanon zei, te weten dat onze buitenlandse
politiek sinds paars aan het bewind is francofoon is en ook nogal
geleid wordt door Frankrijk. Ik herhaal dat omdat dit veel te maken
heeft, mijnheer de minister, met de problematiek die u hier vandaag
klaar en duidelijk hebt aangekaart en waar wij nu bij betrokken zijn.

Ik wil er de collega's aan herinneren dat de laatste minister van
Buitenlandse Zaken vóór paars de Vlaamse socialist Erik Derycke
was, die regelmatig blootstond aan felle kritiek vanwege de
Franstalige pers omdat zijn buitenlands beleid niet in
overeenstemming was met hun visies. De heer Derycke hield zich op
afstand van Centraal-Afrika, en van Congo. De heer Derycke had
bovendien de gewoonte wanneer hij geïnterpelleerd werd over
problemen in de wereld aan het betrokken parlementslid te zeggen:
"Mijnheer X, of mevrouw Y, u hebt uiteraard gelijk maar ik ben de
minister van Buitenlandse Zaken van België. Met andere woorden, ik
kan niet meer doen dan wat de macht van België vertegenwoordigt."

01.02 Francis Van den Eynde

(Vlaams Belang): Je remercie le
ministre pour son exposé réaliste.
J'ai déjà précisé hier que la
politique étrangère de la coalition
violette est clairement
francophone et inspirée en fait par
la France. Ce constat s'applique
tant à la problématique du Liban
qu'à celle abordée aujourd'hui.

L'ancien ministre SP M. Derycke a
régulièrement été l'objet de vives
critiques de la part des
francophones parce que sa
politique étrangère ne
correspondait pas à leur vision des
choses. Il s'est notamment
désintéressé de l'Afrique centrale
et du Congo. Il a admis qu'en tant
que ministre des Affaires
étrangères de la Belgique, sa
politique ne pouvait que répondre
aux possibilités limitées de l'État
belge.

01.03 Minister Karel De Gucht: (...)

01.04 Francis Van den Eynde (Vlaams Belang): Die man voerde

een niet-pretentieuze buitenlandse politiek, die, meen ik,
beantwoordde aan de mogelijkheden die deze Staat heeft en die niet
immens zijn, mijnheer de minister.

Mijnheer de minister, paars kwam aan het bewind, de heer Michel
kwam, en alles veranderde. Ik herinner u eraan dat wij ons plots
gingen mengen met de verkiezingsuitslagen in Oostenrijk en Italië. De
heer Michel vond het zelfs nodig commentaar te geven op de
verkiezingsuitslagen in de Verenigde Staten toen Bush voor de eerste
keer verkozen werd. Ja, wij konden alles aan. Het was net
Jerommeke die aan het bewind stond!

01.04 Francis Van den Eynde

(Vlaams Belang): Sa politique
n'était nullement prétentieuse.
Lorsque le ministre Michel est
arrivé au pouvoir, la Belgique s'est
à nouveau mêlée de tout: non
seulement des élections en
Autriche et aux États-Unis mais
aussi de la situation sur le
continent africain et ce en vertu de
notre soi-disant savoir-faire; il faut
pourtant admettre que nos

29/08/2006

CRIV 51

COM 1050

CHAMBRE

-4

E SESSION DE LA

E LEGISLATURE

2005

2006

KAMER

-4

E ZITTING VAN DE

E ZITTINGSPERIODE

Daarna gingen wij nog verder: wij gingen terug naar Afrika, want wat
men de heer Derycke uiteraard het meest verweten had, was precies
die afstand van Afrika. Wij gingen dat doen op basis van de knowhow
die wij zogezegd hadden in Afrika. Ik vraag mij af waar, maar goed.
Sinds de onafhankelijkheid van Congo, 30 juni 1960, zijn de operaties
die wij daar op het getouw zetten meestal niet echt succesvol
geweest. Maar goed, wij gingen terug naar Afrika. Wij stuurden
trouwens opnieuw allerlei legereenheden naar Afrika en niet alleen
naar Congo, u weet dat en wij gingen ons bemoeien met de
binnenlandse politiek van Congo.

Ik zal toegeven dat dat de jongste jaren op het eerste gezicht vrij
succesrijk leek. Zoals u hier nog eens hebt herhaald, was u er
inderdaad in geslaagd om verkiezingen in het verschiet te stellen.
Men was erin geslaagd om wat olie op de golven te gieten, niet
helemaal, want er is nooit helemaal vrede geweest in Congo, maar
goed, het ging wel een stuk beter. Ik geef dat graag toe. Ik beken dat
ook mij dat opgevallen is. Maar u weet wat, volgens Chateaubriand,
de moeder van Napoleon altijd zei: "Pourvu que ça dure." Ik heb niet
de indruk dat dat op dit ogenblik nog het geval is.

U moet toch toegeven dat het fenomenaal is. Er komen verkiezingen.
Ze vinden min of meer ordentelijk plaats ik ben genadig gelet op de
omstandigheden over bijna heel het grondgebied, weliswaar een
maand te laat, maar daarover zal ik allemaal niet te veel vallen. Alles
lijkt goed te gaan.

Maar plots is het precies dáár waar we het meeste controle hebben,
waar alles in normale omstandigheden zou moeten gebeuren, waar er
niets verkeerd meer kan gaan, namelijk in de hoofdstad, waar de boel
ontploft. Wie zijn de partijen? Zijn het twee leiders van kleine clans,
van extremistische groepjes? Neen, de partijen die mekaar te lijf
gaan, zijn de president, in functie, en de vice-president, dus niet de
eersten de besten. Gebeurt dat naar aanleiding van rellen, met
betogingen, door het gooien met stenen, met stokken? Neen, zelfs
niet met machetes. Aan beide zijden staan milities die beschikken
over vuurwapens, over automatische vuurwapens en zelfs over zware
vuurwapens, vermits er ook met mortieren geschoten werd. Dat is
toch iets waarbij we eventjes stil kunnen blijven staan. De troepen van
de president beschieten de villa van de vice-president, zonder enig
complex, ook al zitten daar op dat ogenblik de ambassadeurs. De
ambassadeur van België moest ontzet worden! Dat lijkt de troepen
van de president allemaal niet te storen. Het zijn de troepen van het
staatshoofd die zonder problemen vuren op de ambassadeurs.
Terloops de ironie heeft soms ook daar haar rechten schieten ze
de helikopter van de vice-president aan diggelen. Het is een
merkwaardig feit dat in dat arm land de vice-president een helikopter
en een Boeing heeft. Niet iedereen is een sukkelaar ginder.

Precies waar alles geordend diende te verlopen, gebeuren de
incidenten. U zult mij straks misschien tegenspreken, mijnheer de
minister, maar het is mijn indruk dat niet alleen dat verkeerd loopt.
Ook de tussenkomsten van de MONUC, de troepen van de Verenigde
Naties, lijken mij niet zoals gewenst te verlopen. Als ik De Standaard
mag geloven, is de fameuze schietpartij van vorige week begonnen,
omdat mensen van Bemba vanuit hun kamp, naast de kantoren van
hun leider, plots het vuur hebben geopend op twee pick-ups van de

interventions n'ont pas été
vraiment réussies depuis
l'indépendance du Congo en 1960.

Ces dernières années, notre
ingérence dans les questions de
politique intérieure du Congo
semblait avoir produit certains
résultats positifs. L'on avait réussi
à programmer des élections et à
calmer les esprits. J'admets que la
situation s'était un peu améliorée
dans ce pays mais aujourd'hui,
elle s'est de nouveau dégradée.
Les élections se sont déroulées
plus ou moins convenablement
dans l'ensemble du territoire mais
la capitale Kinshasa, où tout devait
justement se passer sans
anicroche et où la situation était la
mieux maîtrisée, a sombré dans
un chaos total. Les troupes du
président actuel se sont heurtées
à celles du vice-président. Les
deux protagonistes se sont même
combattus à l'arme lourde et les
troupes du président Kabila ont
mitraillé la résidence du vice-
président alors que quinze
ambassadeurs s'y réunissaient.
L'hélicoptère du vice-président a
été détruit et l'intervention des
casques bleus n'a pas été
couronnée de succès.

Selon le Standaard, la fusillade a
éclaté lorsque les gardes du corps
de Bemba ont ouvert le feu sur
des véhicules de la Police
d'Intervention Rapide (PIR). Une
demi-heure plus tard, les troupes
de la MONUC ont également été
la cible de tirs au même endroit.
Les soldats ont pris les armes de
la PIR sans porter secours aux
agents blessés. Lorsque les
troupes du président Kabila ont tiré
sur le bâtiment où se trouvaient
les ambassadeurs, il a également
fallu attendre longtemps avant que
les troupes de l'ONU
n'interviennent. Ces événements
montrent que leur efficacité n'est
pas optimale.

Aujourd'hui, M. De Gucht a
déclaré lui-même que les deux
candidats à la présidence étaient

CRIV 51

COM 1050

29/08/2006

CHAMBRE

-4

E SESSION DE LA

E LEGISLATURE

2005

2006

KAMER

-4

E ZITTING VAN DE

E ZITTINGSPERIODE

police d'intervention rapide die voorbijreden. Het gevolg is dat een van
die pick-ups verdwenen is, terwijl de andere een gracht is ingereden.
De soldaten zijn gevlucht, behalve twee die gewond waren. Beiden
hebben hun uniform dan maar uitgetrokken om minder op te vallen.
Een half uur later kwamen daar toevallig troepen van de MONUC
voorbij. Ook zij werden beschoten en zij vluchtten in paniek.
Ondertussen vonden ze wel de tijd om de geweren van de police
d'intervention rapide op te rapen, maar ze lieten beide gewonden aan
hun lot over. Wanneer in dezelfde villa de ambassadeurs onder vuur
worden genomen door de troepen van Kabila, dan duurt het volgens
mij toch ook een behoorlijke tijd vooraleer de troepen van de
Verenigde Naties er zijn om hen te ontzetten. Met andere woorden, de
"combattiviteit" lijkt mij toch ook niet formidabel.

Ondertussen zitten wij helemaal vast in het politieke spel in Congo.
Wij moeten hier een minister van Buitenlandse Zaken horen vertellen
ik dank u nogmaals voor het realisme dat beide hoofdrolspelers in
feite tot alles bereid zijn. Ik herhaal uw woorden.

prêts à tout.

01.05 Minister Karel De Gucht: Dat is geen nieuwe analyse.

01.05 Karel De Gucht, ministre:

Je l'ai toujours dit.

01.06 Francis Van den Eynde (Vlaams Belang): Neen, maar ze zijn

blijkbaar volgens u tot alles bereid.

01.07 Minister Karel De Gucht: Ik vind dat ik nu wat meer volgelingen

heb ter zake; ik heb dat eigenlijk van in het begin gezegd.

01.08 Francis Van den Eynde (Vlaams Belang): Ik apprecieer uw

woorden, maar wij zijn nu geld aan het investeren...

01.09 Minister Karel De Gucht: ... is iets anders.

01.10 Francis Van den Eynde (Vlaams Belang): Mijnheer de

minister, ik zou u dat zelfs niet willen aandoen.

01.11 Minister Karel De Gucht: Dat is sympathiek.

01.12 Francis Van den Eynde (Vlaams Belang): Zo ben ik.

In elk geval zijn wij nu zover dat wij veel geld en mensen hebben
geïnvesteerd. U hebt ons verteld dat wij voor die tweede verkiezingen
nog eens 3 miljoen euro, 120 miljoen Belgische frank, voor onze
rekening nemen. Het resultaat van dat alles is dat Kabila of Bemba
president worden, wellicht Kabila. Het gaat hier om twee mensen
waarvan u en wij weten, en waarvan u zegt dat zij tot alles bereid zijn.
Met andere woorden, zij hebben geen scrupules. Is dat dan het
resultaat van heel dat engagement?

U zegt ons dat wij de democratie op zijn minst tot stand hebben
helpen brengen.

Ik hoop dat samen met u, maar ik zou uw aandacht toch willen
vestigen op het feit dat alle, of toch de meeste, democratische
experimenten in Sub-Sahara Afrika tot nu toe niet echt geslaagd zijn.
Zelfs landen waar de democratie een tijdje heeft bestaan, zijn al lang
niet meer democratisch. Dan vraag ik mij af of dit de oplossing is die
wij moeten opdringen.

01.12 Francis Van den Eynde

(Vlaams Belang): La Belgique a
investi des moyens considérables,
tant humains que financiers, au
Congo. De nouveaux
investissements sont encore à
venir. Si les candidats à la
présidence sont prêts à tout, quel
sera le résultat de tous ces
investissements? Selon le
ministre, nous devons soutenir la
mise en place du processus
démocratique au Congo, alors que
dans le passé, toutes les
expériences démocratiques
menées en Afrique subsaharienne
ont échoué. Je me demande si
nous devons nous diriger vers une
solution de ce type. Le ministre
affirme que nous n'avons pas le

29/08/2006

CRIV 51

COM 1050

CHAMBRE

-4

E SESSION DE LA

E LEGISLATURE

2005

2006

KAMER

-4

E ZITTING VAN DE

E ZITTINGSPERIODE

U zegt dat u geen andere oplossing ziet en ik volg u daarin.

choix, et je le conçois, mais nous
ne devons pas oublier qu'il s'agit
d'une vision européenne des
choses, or cet angle de vue n'a
jamais été très efficace dans le
passé.

01.13 Minister Karel De Gucht: (...)

01.14 Francis Van den Eynde (Vlaams Belang): Ik excuseer mij bij

u daarvoor.

Ik volg u, maar ik verwittig u dat dit een Westerse, Europese visie op
de problemen is, die in Afrika tot nu toe weinig heeft voortgebracht. Ik
denk dat het bijgevolg te verdedigen is in Afrika een lager profiel aan
te nemen dan dat wat we de jongste tijd hebben aangenomen. We
moeten een heel stuk nederiger zijn en misschien beseffen dat wij het
niet zullen kunnen oplossen.

Dat wil niet zeggen, mijnheer de minister, dat ik geen oplossing wens.
Alleen zie ik de zaken telkens weer mislukken en ik vrees, samen met
u ook daarover bent u duidelijk geweest dat het deze keer ook
verkeerd zal lopen.

01.14 Francis Van den Eynde

(Vlaams Belang): Je conseille au
gouvernement d'adopter un profil
bas et j'espère que nous
comprendrons que nous ne
sommes pas à même de résoudre
le problème. Il ne faut pas en
déduire que je ne souhaite pas
qu'une solution soit trouvée, mais
je crains un nouvel échec.

01.15 Nathalie Muylle (CD&V): Mijnheer de voorzitter, mijnheer de

minister, ik zal niet het discours van de heer Van den Eynde volgen.

Ik ben met mijn partij een stuk positief realistisch: wij onderschrijven
de analyse van de minister aangaande het verkiezingsproces en de
verschillende stappen die werden gezet. Weinig mensen hadden
verwacht, of misschien zelfs niet gehoopt, dat de eerste ronde rustig,
ordelijk en transparant plaats kon vinden. In de commissie hebben wij
altijd gezegd dat deze eerste stap in het verkiezingsproces
noodzakelijk was. Wij hopen dat de tweede ronde einde oktober even
rustig, ordelijk en transparant zal gebeuren. Wij vinden dat België
samen met de internationale gemeenschap de nodige stappen moet
zetten en druk moet blijven uitoefenen de komende weken en
maanden.

Wel hopen wij dat dit op een neutrale manier kan gebeuren. De
laatste weken immers verschenen er in de media artikels waaronder
een interview met de Duitse ambassadeur. Dat ging minder over u,
maar veeleer over uw voorganger. Hij zegt dat vooral sommige
Belgen daar nogal een specifieke agenda zouden hebben en zich niet
altijd op een even neutrale manier zouden opstellen ten aanzien van
de verschillende presidentskandidaten. Tot op heden hebben wij,
zeker wat u betreft, geen aanwijzingen in die zin, maar wij hopen dat
de komende weken en maanden diezelfde neutraliteit aan de dag
gelegd zal worden.

Ik volg de heer Van den Eynde wel inzake de situatie die zich vorige
week heeft afgespeeld. Voor ons was dit toch wel gewichtig. Op een
bepaald ogenblik waren er vijftien ambassadeurs aanwezig en er
werd zelfs geschoten. Ik wil hier geen debat voeren over de oorzaken
hiervan, over wie begon te schieten, wat de beweegredenen waren, of
de ambassadeurs daar moesten zijn en of Kabila al dan niet op de
hoogte was van het feit dat de ambassadeurs daar waren. Daar is
heel wat over gespeculeerd, maar feit is dat zij daar waren en dat er

01.15 Nathalie Muylle (CD&V):

Nous souscrivons à l'analyse du
ministre De Gucht. Peu avaient
escompté que le premier tour de
scrutin au Congo se déroulerait de
manière aussi paisible et
transparente. Nous espérons que
le second tour sera tout aussi
paisible. La Belgique doit continuer
à exercer une pression,
conjointement avec la
communauté internationale.

Nous espérons toutefois qu'il sera
fait preuve de la neutralité requise
à cet effet. L'ambassadeur
allemand a déclaré dans les
médias que certains responsables
politiques belges possèdent un
agenda spécifique et ne feraient
pas preuve de neutralité à l'égard
de tous les candidats. Je pense
que l'ambassadeur se réfère en
l'occurrence à notre ancien
ministre des Affaires étrangères. À
l'heure actuelle, rien n'indique que
le ministre De Gucht aurait une
attitude partiale et nous espérons
qu'il en demeurera ainsi.

La fusillade de la semaine
dernière constitue cependant un
grave incident. Lorsque quinze
ambassadeurs sont pris pour

CRIV 51

COM 1050

29/08/2006

CHAMBRE

-4

E SESSION DE LA

E LEGISLATURE

2005

2006

KAMER

-4

E ZITTING VAN DE

E ZITTINGSPERIODE

werd geschoten. Dat toont duidelijk aan dat de situatie zeer precair is
en dat zulks zich de komende dagen en weken misschien opnieuw
kan voordoen.

Ik heb heel wat specifieke vragen die niet meteen werden beantwoord
in uw uiteenzetting, bijvoorbeeld omtrent de Belgen die vandaag nog
in Congo aanwezig zijn. Vorige week werd hen gevraagd om binnen
te blijven. Na het staakt-het-vuren werden die maatregelen
versoepeld, maar wat is vandaag de toestand voor de Belgen?
Worden er specifieke veiligheidsmaatregelen genomen, zeker voor de
komende weken en maanden?

Een andere vraag, wat met de troepenmacht? Er is even verwezen
naar de Eufor. Wij weten van vorige week dat een deel van de
troepen die on call zijn in Gabon, zoals men dat zegt, zijn
tussengekomen. Zij zijn op een goede manier tussengekomen. Wij
weten ook dat er slechts een mandaat van vier maanden was. Dat
mandaat zou eigenlijk eind november moeten aflopen. Vandaar ook
mijn vragen. U hebt zelf verwezen naar de tweede ronde en de
mogelijke uitslag die pas eind november wordt verwacht. Wij weten
ook hoe gevaarlijk de situatie op dat ogenblik zou kunnen zijn, na de
bekendmaking van de uitslag van de tweede ronde. Mijnheer de
minister, zijn er al beslissingen inzake de Eufor-troepen genomen?
Wordt het mandaat verlengd? Zijn daarover bepaalde afspraken
gemaakt?

U hebt ook verwezen naar het budget. U zegt dat er tussen de 35 en
45 miljoen dollar nodig zal zijn. België zal ook een bijdrage doen. Is er
al duidelijkheid over de fondsen van andere donoren? Gaat men aan
die centen komen? Hoe zal dit organisatorisch en logistiek worden
aangepakt? De laatste dagen zijn er in de media, vooral in het
buitenland, artikels verschenen waarin staat dat het zeer moeilijk zal
zijn om de tweede ronde logistiek haalbaar te maken. Naast het
technische vlak is er ook het probleem van het samenbrengen van
een politiemacht. Ook was er op het vlak van internationale
waarnemers een zeer grote ontplooiing in de eerste ronde. Gaat
België daaraan opnieuw meedoen? Zullen wij opnieuw waarnemers
sturen? Hoe gaat u de bijkomende middelen die u vrijmaakt, invullen?

Tot daar mijn concrete vragen. Ik had ook nog een vraag van meer
politieke aard, die meer voor interpretatie vatbaar is. De heer Van den
Eynde heeft verwezen naar de mogelijke uitslag van de tweede ronde.
Er is heel wat speculatie. De kans dat Kabila de tweede ronde zal
winnen, is heel reëel. Wij kennen ook de gevaren die daaraan
verbonden zouden kunnen zijn. Mijn vraag aan u is hoe u dit na de
tweede ronde ziet evolueren? Hoe ziet u de factor Bemba? Wij weten
dat die man nog 15.000 rebellen achter de hand heeft. Bepaalde
mensen vinden dat er na de tweede ronde een bepaalde
machtsdeling moet komen, dat er een betrokkenheid van Bemba bij
het regime moet blijven. Hoe ziet u die evolutie?

Bemba was echter niet de enige ex-rebellenleider. Ruberwa loopt
daar ook nog rond, hoewel hij electoraal volledig uitgeteld is, maar hij
heeft toch nogal wat troepen rond zich. Hoe ziet u die factor? Hoe ziet
u ook de factor van de buurlanden? Wij hebben gezien dat Angola de
troepen aan de grens onmiddellijk heeft opgetrokken. Hoe ziet u de
rol van Uganda en Rwanda in dit proces? Ik denk dat de buurlanden
daarin ook een heel belangrijke rol zullen spelen.

cible, la situation peut être
qualifiée de précaire. Un nouveau
dérapage n'est pas exclu au cours
des prochaines semaines.

Des mesures de sécurité
spécifiques seront-elles prises
pour protéger les Belges sur
place?

Le mandat des troupes de l'Eufor
arrive à échéance fin novembre
alors que le résultat du deuxième
tour des élections n'est prévu qu'à
ce moment-là également. Nous
savons qu'il s'agira d'un tournant
délicat. Le mandat des troupes
sera-t-il prolongé?

Le ministre déclare qu'un budget
de 35 à 45 millions de dollars est
nécessaire. La Belgique fournira
sa contribution. Les autres pays le
feront-ils également? Pourra-t-on
réunir ce budget ? Les
investissements organisationnels
et logistiques seront-ils suffisants?
La Belgique enverra-t-elle une
nouvelle fois des observateurs
internationaux?

Selon le ministre, comment la
situation évoluera-t-elle au Congo
après le deuxième tour des
élections? Si M. Kabila gagnait les
élections, qu'adviendra-t-il de son
opposant? M. Bemba, chef des
rebelles, dispose encore de
troupes. Doit-il continuer à être
associé à la politique menée au
Congo? D'autres mesures doivent-
elles être prises? Qu'en est-il des
autres chefs rebelles toujours
présents au Congo? Quel est le
rôle joué par les pays voisins du
Congo?

Des rumeurs prétendent que de
l'uranium a été transporté du
Congo vers l'Iran entre 2002 et
2006. D'aucuns affirment que des
camps d'entraînement islamistes
auraient même été installés dans
l'Est du Congo. Le ministre
dispose-t-il d'indications à ce
sujet?

29/08/2006

CRIV 51

COM 1050

CHAMBRE

-4

E SESSION DE LA

E LEGISLATURE

2005

2006

KAMER

-4

E ZITTING VAN DE

E ZITTINGSPERIODE

Mijnheer de voorzitter, mijn laatste vraag sluit misschien niet meteen
aan bij het onderwerp van vandaag, maar de laatste tijd verscheen er
heel wat in de media over mogelijke uraniumtransporten vanuit
Kinshasa en Katanga.

In de periode 2002-2006 zouden er uraniumtransporten naar Iran zijn
geweest. Sommigen koppelen dit ook aan bepaalde islamitische
kampen die zouden worden opgericht in het oosten van Congo waar
jonge Congolezen zouden worden gerekruteerd voor de islam, voor
de goede zaak.

Mijnheer de minister, beschikt u over aanwijzingen dat dit gebeurt?
Men heeft het over 2002, toen nog de periode-Mobutu. Men beweert
dat er ook transporten zijn geweest onder vader Kabila en onder zoon
Kabila. Hebt u aanwijzingen dat dit zou zijn gebeurd? Kunt u daarover
iets meer vertellen?

Mijnheer de voorzitter, tot zover de vragen die wij totnogtoe hebben.

01.16 Brigitte Wiaux (cdH): Monsieur le président, monsieur le

ministre, nous avons été témoins de la maturité et de la dignité dont a
fait preuve le peuple congolais en allant voter massivement le 30
juillet dernier, ainsi que de la sérénité et du professionnalisme des
acteurs du processus électoral.

Nous avons aussi été les spectateurs des récents événements
violents qui ont suivi ces élections. Nous pouvons constater que la
situation reste tendue au Congo, pays qui se trouve à un tournant de
son histoire.

Ces événements doivent, à mon sens, guider la Belgique et ses
partenaires dans leur implication future au Congo. Il nous faut prendre
en compte que les cendres du conflit sont encore chaudes. C'est
pourquoi il convient d'envisager le développement institutionnel à plus
long terme, en renforçant les programmes de soutien au nouveau
pouvoir élu librement, d'accompagner les nouvelles structures
administratives et de stimuler l'esprit civique et de dialogue qui est en
germe.

Monsieur le ministre, je vous remercie de votre exposé qui apporte
beaucoup d'éléments au débat. Je souhaiterais savoir si, à ce stade,
vous pouviez nous faire part des divers engagements belges à court
et moyen termes, afin de prolonger, au-delà de l'exercice électoral, les
efforts démocratiques et de reconstruction au Congo.

Je voudrais ajouter un point supplémentaire concernant les forces
armées congolaises, et je vais aller plutôt dans le sens de Mme
Muylle. Les derniers événements témoignent des difficultés que
posent certaines forces de sécurité, notamment les unités chargées
de veiller sur le président et les vice-présidents. La modulation de ces
forces appartient au conseil supérieur de la Défense, qui semble
fermer les yeux sur l'augmentation des effectifs.

Quelle est votre analyse à ce sujet? Pensez-vous que les
responsables congolais vont remédier à cette situation?

01.16 Brigitte Wiaux (cdH):

België moet zijn toekomstige
betrokkenheid in de
Democratische Republiek Congo
op de gespannen toestand vlak na
de verkiezingen afstemmen. We
mogen niet vergeten dat er op elk
moment een nieuw conflict de kop
kan opsteken, maar we moeten
tegelijkertijd de institutionele
ontwikkeling op langere termijn
benaderen. Welk standpunt neemt
de minister in ten aanzien van de
recente gebeurtenissen en de
Belgische verbintenissen op korte
en middellange termijn?

De Hoge Raad voor Defensie lijkt
zijn ogen te sluiten voor het
stijgend aantal veiligheidstroepen
in de omgeving van de president
en de vice-presidenten. Zullen de
Congolese beleidsmakers de
toestand ontzenuwen?

01.17 Hilde Dierickx (VLD): Mijnheer de voorzitter, mijnheer de 01.17 Hilde Dierickx (VLD):

CRIV 51

COM 1050

29/08/2006

CHAMBRE

-4

E SESSION DE LA

E LEGISLATURE

2005

2006

KAMER

-4

E ZITTING VAN DE

E ZITTINGSPERIODE

minister, ik dank u voor uw boeiende uiteenzetting, waarin ik al
gedeeltelijk een antwoord gevonden heb op mijn vragen.

Op 30 juli was ik aanwezig als internationaal waarnemer bij de
verkiezingen in Congo. Ik heb in Kinshasa een veertigtal stembureaus
bezocht. Ik was daar aanwezig, samen met een dertigtal andere
collega's-parlementsleden. Wat mij erg opviel, was de puike
organisatie van de verkiezingen. Enkele maanden geleden was er hier
nog sprake van of de verkiezingen wel ooit zouden kunnen
plaatsvinden. Ze werden wel uitgesteld, maar als men ziet hoe het nu
georganiseerd was, dan verdient dat wel een pluim. Het viel ook op
dat de voorzitter, de secretaris en de bijzitters in de stembureaus tijdig
aanwezig waren, een voorbeeld voor de Belgische stembureaus. Het
viel ook op dat de Congolese kiezers werkelijk fier waren hun stem uit
te brengen. U hebt dat ook al gezegd, mijnheer de minister. De
mensen waren moedig. Men moet daarvoor bewondering hebben. Het
viel op dat de mensen gedisciplineerd waren. Zij worden nu
internationaal aanvaard en gerespecteerd. Zo zagen zij het belang
van hun stem uit te brengen.

Het was ergens te verwachten dat een polarisatie ging optreden en
dat er incidenten zouden zijn nadat bekend werd dat er een tweede
ronde zal gehouden worden, zeker in Kinshasa, dat traditioneel geen
aanhangers voor Kabila vindt. Het was natuurlijk jammer dat zulke
incidenten plaatsvonden en dat er 23 doden gevallen zijn.

Mijnheer de minister, u hebt al gezegd dat de verkiezingen voor de
tweede ronde, die waarschijnlijk op 29 oktober zullen gehouden
worden, wel onder controle zullen gehouden worden door de
internationale gemeenschap als er eenstemmigheid is. Kunt u
daarvoor concrete richtlijnen geven? Welke concrete maatregelen
zullen worden genomen?

Op mijn tweede vraag inzake de financiering hebt u al geantwoord,
namelijk dat er een meerprijs van 36 tot 40 miljoen euro zal zijn,
waarin België 3 miljoen euro zal bijdragen. Zal België nog andere
middelen ter beschikking stellen naast de financiële middelen, zoals
logistieke of militaire middelen?

J'étais présente à Kinshasa le 30
juillet en qualité d'observatrice. La
bonne organisation des élections
était évidente, contrairement à ce
que l'on aurait pu imaginer. Les
électeurs étaient disciplinés et
fiers de pouvoir voter.

Une radicalisation était à craindre
à l'annonce de la nécessité
d'organiser un deuxième tour,
surtout à Kinshasa, où Kabila a
peu de partisans. Il est déplorable
que des troubles soient survenus.

Quelles mesures seront-elles
prises à l'échelon international
pour assurer le bon déroulement
du deuxième tour? La Belgique
dégagera-t-elle d'autres moyens
que ceux annoncés au plan
financier?

01.18 Hervé Hasquin (MR): Monsieur le président, quand on est

ministre des Relations extérieures, on a le choix: ou bien, on ne
voyage pas, on parle beaucoup, mais de ce que l'on ne connaît pas,
on n'a pas de vision politique. Certains diront qu'on est couleur de
muraille, qu'on est transparent. J'ai connu cela dans ce parlement
pendant des années avec M. Derycke que j'ai interpellé de temps en
temps. Ou bien, vous avez des personnalités plus fortes, style Louis
Michel ou Karel De Gucht qui ont des idées, les expriment, vont sur le
terrain et osent prendre un certain nombre de positions, mais au
moins en connaissance de cause.

Pour prendre l'exemple de l'Afrique, il est difficile dans certaines
fonctions d'en parler sans jamais s'y être rendu. Il faut le reconnaître.
La première visite en Afrique est une découverte, car il y a des
traditions, une culture, un passé, etc. Il y a des situations qui
permettent, ne fût-ce que sociologiquement, d'expliquer certaines
choses. C'est le choix notamment des deux derniers ministres des
Relations extérieures et c'est important.

01.18 Hervé Hasquin (MR): Een

minister van Buitenlandse Zaken
kan twee mogelijke standpunten
innemen. Ofwel kiest hij, zoals
minister Erik Derycke indertijd,
voor een `transparante'
benadering, d.w.z. hij reist weinig
en praat veel over dingen die hij
eigenlijk niet kent. Ofwel begeeft
hij zich regelmatig ter plaatse,
ontwikkelt hij ideeën en zet hij die
met kennis van zaken uiteen,
zoals oud-minister Louis Michel en
uzelf.

Ik wil de minister dan ook
bedanken voor de twee kritische
en goed geïnformeerde
uiteenzettingen die hij hier heeft

29/08/2006

CRIV 51

COM 1050

CHAMBRE

-4

E SESSION DE LA

E LEGISLATURE

2005

2006

KAMER

-4

E ZITTING VAN DE

E ZITTINGSPERIODE

Je voulais tout d'abord dire que je remercie le ministre pour les
exposés qu'il vient de nous présenter. Il s'agit d'exposés bien
informés, critiques, objectifs, présentant à la fois les aspects positifs
et négatifs. Cela me paraît important.

Par ailleurs, il faut aussi pouvoir faire un certain nombre de paris
politiques. C'est, certes, osé, surtout quand on a déjà eu l'occasion
d'être déçu de temps à autre. Et il est vrai que l'Afrique déçoit "de
temps en temps". On a l'impression, pour reprendre un célèbre roman
d'Albert Camus, que c'est le rocher de Sisyphe que l'on roule vers le
sommet de la colline et lorsqu'on approche de ce dernier, le rocher
dévale la pente et tout est à recommencer.

Il y a tout de même davantage de raisons d'espérer cette fois-ci. Pour
le moment, on peut avoir le sentiment que les efforts qui ont été
déployés par la Belgique, et bien sûr elle n'est pas la seule, pour
arriver à des élections ont mené à un exploit. Vous y avez fait allusion
tout à l'heure, monsieur le ministre, quand on y va, on se rend compte
qu'il n'y a plus d'infrastructures. Il faut le voir pour le croire: il n'y a plus
rien. Plus d'état civil depuis 30 ans. Une fois qu'on quitte Kinshasa et
quelques autres grandes villes, il n'y a pour ainsi dire pas de radio,
pas de télévision, ne parlons pas de presse. C'est un pays qui est
segmenté, dont beaucoup de régions sont perdues. C'était donc un
pari fou, au départ, de vouloir organiser des élections. Je rappellerai
simplement que pour avoir une liste d'électeurs, il faut d'abord avoir
un état civil. On a dû tout reconstruire rapidement.

Ce pari pouvait paraître insensé. Ce qui est extraordinaire, c'est qu'il a
tout de même réussi. Et dans des conditions invraisemblables. Qui
aurait imaginé que l'on parviendrait à dresser des listes d'électeurs,
que l'on pourrait amener des millions d'hommes et de femmes qui
n'avaient jamais eu l'occasion de voter dans leur vie à se déplacer du
fin fond de la brousse ou de la forêt pour aller voter. Cela s'est fait
bien sûr avec un encadrement international important.

Il y a au moins aujourd'hui un parlement. C'est tout de même un
aspect important! Notre attention est pour l'instant focalisée sur le
duel en perspective des deux candidats à la présidence. Mais, on n'en
parle pas, et la presse tait généralement cette question: un parlement
a été élu. Souvenons-nous que, jusqu'à présent, on avait réparti dans
un parlement fictif un certain nombre de personnes en raison de
l'influence exercée, du lobby, de ce qu'on imaginait qu'ils
représentaient ou autre chose encore. Maintenant, malgré tout, on
sait ce que pèsent politiquement certains hommes et femmes
politiques ou certaines formations politiques.

Oui! Il y a un grand fractionnement et, en partie, un vote technique,
mais cela se passe dans tous les pays! Un député germanophone
n'est pas un député flamand, ni un député wallon et inversement. Et je
rappelle qu'au Congo - 80 fois la Belgique -, il y a quatre langues
vernaculaires, on a tendance à l'oublier, et 363 ethnies. Bonne
chance! Dans un pays immense comme celui-là, qu'il y ait un
fractionnement ou une segmentation, c'est banal, cela va de soi. Il
faut ne pas y avoir été pour imaginer autre chose.

Il y a déjà un acquis extraordinaire: on a permis de voir se dégager en
tout cas déjà un certain nombre de forces politiques. On peut se dire
au moins que c'est le résultat d'un scrutin.

gehouden. Men moet politieke
uitdagingen durven aangaan,
vooral wat Afrika betreft. Het
continent heeft ons echter al
zodanig ontgoocheld dat ik de
indruk krijg dat het een
sisyfusarbeid wordt. De
verkiezingen in Congo, een land
dat het al meer dan dertig jaar
zonder infrastructuur of burgerlijke
stand moet stellen en waar de
pers weinig of niets voorstelt,
waren een nagenoeg onmogelijke
uitdaging. Dankzij de inspanningen
van België en andere landen is er
eindelijk opnieuw hoop. We zijn in
ons opzet geslaagd: er werden
kiezerslijsten opgesteld en
miljoenen Congolezen zijn naar de
stembus getrokken.

Al is de aandacht momenteel
toegespitst op de krachtmeting
tussen de twee
presidentskandidaten, toch mag
men niet vergeten dat het land
vandaag over een verkozen
parlement beschikt waarin de
nationale politieke fracties
naargelang van hun
verkiezingsresultaten
vertegenwoordigd zijn. De
verregaande versnippering en de
etnische overwegingen die de
stemming mee hebben beïnvloed,
doen niets af aan de verdienste
van deze verkiezingen.

Het zal echter nog een generatie
duren om de democratie en
vrijheid die cultuurgebonden zijn,
in te voeren. Toen ik onlangs een
niet al te snuggere Congolese
student over zijn
toekomstprojecten polste,
antwoordde hij me dat " hij
politicus wilde worden om zijn zin
te kunnen doen"! Dat dom
antwoord bewijst welke geest er in
Congo waait.

De twee volgende maanden zijn
beslissend en vergen een
belangrijke begeleiding. Het is nog
lang niet zeker dat Congo de
heropbouw voortzet. Ik hoop dat
dat land eind oktober over een
verkozen president beschikt die,

CRIV 51

COM 1050

29/08/2006

CHAMBRE

-4

E SESSION DE LA

E LEGISLATURE

2005

2006

KAMER

-4

E ZITTING VAN DE

E ZITTINGSPERIODE

C'est une nouveauté et cela mérite d'être souligné, tout comme le fait
que l'élection à la présidence ait pu être menée à bien, en tout cas
déjà en ce qui concerne le premier tour. On sait évidemment que tout
n'est pas réglé pour autant. Les assises et les traditions
démocratiques ne sont pas encore installées. Il ne suffit pas de parler
de liberté, de démocratie pour avoir la liberté et la démocratie. La
liberté et la démocratie sont le résultat d'une culture. On ne
s'improvise pas démocrate du jour au lendemain. Donc, il faut avoir
l'humilité et le réalisme de penser que, malgré tout, le travail qui va
devoir se développer là-bas est un long travail. C'est le travail d'une
génération. Je crois qu'il faut pouvoir le dire.

Je vais vous raconter une anecdote personnelle. En ma qualité de
professeur, voici deux ou trois ans, j'interroge en sciences politiques
un étudiant pas très brillant - cela arrive! Je recommence vendredi et
j'espère que ce sera mieux. L'étudiant, congolais, est âgé de 18, 19
ans. Les choses ne vont pas. Je lui demande ce qu'il va faire. Il me
répond du tac au tac: "de la politique!" Je lui demande pourquoi? Il me
répond: "comme ça, je pourrai faire ce que je veux". Voilà les propos
d'un étudiant universitaire congolais de 18, 19 ans, tenus sans honte,
spontanément, sans même se rendre compte de l'énormité du
propos. Il faut se dire que quand il n'y a pas eu de démocratie ni de
culture, c'est normal. C'est choquant mais quand on y réfléchit, c'est
normal

Dès lors, dans l'entreprise de reconstruction du Congo et de sa
citoyenneté, dans le fait d'inculquer un certain nombre de notions, il
faut être réaliste et savoir que tout ne sera pas réglé parfaitement du
jour au lendemain.

Le second tour est important et les deux mois en question vont être
décisifs. Il ne faudrait pas ce serait une erreur tragique car ce serait
la négation de tous les efforts accomplis jusqu'à présent que les
organisations internationales et la Belgique se désintéressent de ces
deux mois à venir, ce serait inconséquent et incohérent. Comme vous
l'avez dit, nous savons que cela nécessite une grande logistique, un
grand encadrement, des financements importants pour arriver au
terme de l'expérience.

Personnellement, je me réjouis de la façon dont le gouvernement
belge et d'autres pays se sont impliqués pour mener à bien un
processus. Le pari était phénoménal. Certes, il n'est pas encore
gagné, vous l'avez dit, mais si on veut vraiment le gagner, il faut
pouvoir continuer à s'impliquer et aller jusqu'au bout. J'espère qu'à la
fin octobre, il y aura un président démocratiquement élu. Après,
malgré tout, qu'on le veuille ou non, les Congolais auront leur sort
entre leurs mains et on ne pourra pas constamment jouer la tutelle.

Ce à quoi il faudra sans doute être attentif, ce que l'on peut peut-être
craindre en raison de l'absence de culture démocratique que je viens
d'évoquer, c'est ce que vous venez de dire à propos du Burundi. Je
ne ferai pas de commentaire sur le Burundi, je crois que vous avez
été d'une clarté lumineuse sur ce qui se passe.

On peut simplement se dire qu'au terme de l'élection présidentielle au
Congo, il y aura un président. Que dans un pays comme celui-là il
faille un véritable régime présidentiel pour maintenir la cohésion et

zonder aan de democratische
traditie afbreuk te doen, de teugels
stevig in handen kan nemen.

29/08/2006

CRIV 51

COM 1050

CHAMBRE

-4

E SESSION DE LA

E LEGISLATURE

2005

2006

KAMER

-4

E ZITTING VAN DE

E ZITTINGSPERIODE

qu'il faille une main ferme, j'en suis intimement convaincu. Mais entre
un régime présidentiel et une dictature rapace qui pille un pays, il y a
évidemment un grand pas. La question est de savoir si, au lendemain
des élections, celui qui occupera les fonctions les plus prestigieuses
de la République du Congo sera à même d'être un président fort,
respectant son parlement et le jeu démocratique.

01.19 Dirk Van der Maelen (sp.a-spirit): Mijnheer de voorzitter, ik wil

twee zaken aangrijpen.

Ten eerste wil ik, omdat sommige collega's erover gesproken hebben,
terugkomen op twee voorgangers van Karel De Gucht, onze huidige
minister van Buitenlandse Zaken. De naam van mijn vriend en
partijgenoot Erik Derycke is hier gevallen. Ik vind het mijn plicht om te
reageren op wat collega Hasquin heeft gezegd. Wat Erik Derycke
gedaan heeft als minister van Buitenlandse Zaken, daarmee was ik
het niet alleen voor de volle 100% eens, maar het ligt in de lijn van de
politiek die mijn partij als eerste is beginnen te voeren. Eind jaren 70
zijn wij met de toenmalige SP tot de conclusie gekomen dat "le mal
zaïrois" Mobutu heette, met de kleptocratenkliek die errond hing.
Sinds het einde van de jaren 70 heeft de SP bepleit dat Mobutu moest
verdwijnen, dat Mobutu geïsoleerd moest worden. Ik heb niet de
gewoonte om over andere partijen te spreken, maar de partij waar de
heer Hasquin toe behoorde, heeft eind jaren 70, in de jaren 80 en 90,
blijven doorwerken met Mobutu. Erik Derycke, voorafgegaan door
Willy Claes als minister van Buitenlandse Zaken, heeft een SP-visie
uitgevoerd, namelijk Mobutu, die het probleem was, isoleren.
Gelukkig, eind jaren 90 was Mobutu zo verzwakt dat hij vervangen
werd, eerst door Laurent Désiré Kabila en nu door Kabila.

Laten wij allen een beetje nederig zijn. Een minister van Buitenlandse
Zaken wordt in zeer grote mate gemaakt door de omstandigheden
waarin hij zijn politiek moet uitvoeren. Wat Claes en Derycke hebben
gedaan, namelijk niet samenwerken met het regime zolang Mobutu
daar zat, was en is de goede politiek. Achter dat standpunt blijf ik
staan. Louis Michel heeft, nadat Mobutu vervangen was en de
omstandigheden totaal veranderd waren, geprobeerd daar een proces
op gang te brengen dat wij vandaag meemaken. Daar heeft sp.a
volledig achtergestaan en aan meegewerkt. Ik aanvaard dus geen
kritiek op het beleid van Erik Derycke of van Willy Claes, omdat ik
vandaag nog altijd vind dat dat het goede beleid was.

Ik kom nu terug op de situatie van heden. Ik wil drie zaken zeggen.
Ten eerste wil ik het hebben over begeleiding, samenwerking, de
internationale gemeenschap en de Congolese autoriteiten. Ik heb
altijd behoord tot die groep van mensen die vond dat dit proces
begeleid moet worden. Ik meen te mogen vaststellen dat de CIAT en
de raad der wijzen van Afrikaanse staatshoofden ook in de kritieke
periode van de voorbije weken hun nut hebben bewezen. Ik wil niet in
herhaling vallen: mijn collega's hebben het al gehad over de periode
waarin we ons nu bevinden, de transitieperiode naar de tweede ronde
en het afronden na 1 januari volgend jaar met de installering van de
senaat en dergelijke. Ook in de periode daarna is er grote nood aan
begeleiding.

Ik ben voor de ik weet niet meer hoeveelste keer naar Congo
geweest. Als ik iets heb geleerd uit mijn bezoek naar aanleiding van
de eerste verkiezingsronde, dan is het dat er een zeer sterke tendens

01.19 Dirk Van der Maelen (sp.a-

spirit): Le nom de mon ami et
collègue de parti Erik Derycke
vient d'être cité. A l'époque où il
était en fonction, j'approuvais à
100 % ce qu'il faisait en tant que
ministre des Affaires étrangères.
Son action se situait du reste dans
la droite ligne de la politique que
mon parti fut le premier à amorcer.
A la fin des années septante, nous
étions parvenus à la conclusion
que ce qu'on appelait alors le mal
zaïrois était en fait Mobutu et sa
cleptocratie. Or, le parti de M.
Hasquin a continué à travailler
avec Mobutu. Heureusement, à la
fin des années nonante, Mobutu
était si affaibli qu'il a pu être
remplacé.

Nous devons avouer en toute
humilité que la ligne politique d'un
ministre des Affaires étrangères
dépend en grande partie des
circonstances. La politique de non-
collaboration avec Mobutu menée
par Willy Claes et Erik Derycke
était judicieuse. Pourtant, nous
avons toujours soutenu les efforts
de Louis Michel visant à mettre en
oeuvre un processus de paix et de
démocratisation. Le sp.a
n'admettra donc aucune critique
concernant la politique suivie par
MM. Derycke et Claes.

Je voudrais tout d'abord souligner
qu'il sera primordial, même après
l'installation d'un Parlement et d'un
président au Congo, d'assurer un
accompagnement par la
communauté internationale. Lors
de la visite que j'ai effectuée au
Congo à l'occasion du premier
tour, différents politiciens
congolais m'ont fait part de leur
intention de se défaire des
« belles-mères » internationales
une fois qu'ils seraient
démocratiquement légitimés. Il est

CRIV 51

COM 1050

29/08/2006

CHAMBRE

-4

E SESSION DE LA

E LEGISLATURE

2005

2006

KAMER

-4

E ZITTING VAN DE

E ZITTINGSPERIODE

is bij de Congolese politieke leiders tot het discours dat er na
verkiezingen een democratische legitimering is en dat men geen
schoonmoeders uit de internationale gemeenschap meer wil. Daar
zullen we moeten voor opletten. Ik denk dat we daar nu afspraken
voor moeten maken en daarmee niet wachten tot na 1 januari volgend
jaar, want dan vrees ik dat er niet veel van in huis zal komen.

Wat ik ook nog heb geleerd uit mijn bezoek aan Congo is dat zij nog
steeds het spel van de oude vos Mobutu niet verleerd hebben: ze
mikken op het uit elkaar spelen van de internationale gemeenschap
van verschillende landen. Ze aarzelen zelfs niet om u in het gezicht te
zeggen dat als er teveel voorwaarden worden gesteld, zij wel met een
ander land men denkt dan aan een nieuwe opkomende macht uit
Azië, China kunnen samenwerken. Hun natuurlijke rijkdommen
zullen dan wel die kant uitgaan, zeggen ze.

Mijn eerste punt: nu moeten er afspraken worden gemaakt over
begeleidingsmechanismen. Daarbij moet de hele internationale
gemeenschap betrokken worden, want als dat niet zo is spelen zij die
uit elkaar om hun eigen agenda uit te voeren. Dat is mijn eerste punt.

Mijn tweede punt is de tweestrijd tussen de kampen van Kabila en
Bemba.

Ik denk dat we nu nood hebben aan een gedragscode. Ik hoop dat
CIAT en de raad van wijzen daarin een rol kunnen spelen. Ik zou erop
willen aandringen dat dit gebeurt. Deze gedragscode moet worden
afgesproken tussen Kabila, Bemba en de internationale
gemeenschap. In deze gedragscode moet worden opgenomen hoe
de partijen zich zullen gedragen van nu tot en met de verkiezingen
van de tweede ronde.

België is inderdaad een klein land. Laten wij echter niet vergeten dat
wij de grootste bilaterale donor zijn wat betreft
ontwikkelingssamenwerking. Wat mij en mijn partij betreft, is het
nuttig, nodig en noodzakelijk dat aan die twee heren Kabila en
Bemba het signaal wordt gegeven dat er een link bestaat tussen het
gedrag in heel de verkiezingsperiode en de geldkraan die openstaat.
Zodra ik vaststel ik weet niet of mijn partij mij daarin zal volgen dat
die heren zich niet gedragen, zal ik de eerste zijn om ervoor te pleiten
om de geldkraan dicht te draaien. Het is daarbij niet mijn bedoeling
het Congolese volk te treffen. Er zijn immers mechanismen om ervoor
te zorgen dat de hulp nog bij het Congolese volk terechtkomt. De
heren die aan de macht zijn, zullen op die manier niet langer kunnen
genieten van onze middelen. Dit is trouwens ook de techniek die werd
gebruikt, collega Hasquin, om Mobutu weg te krijgen.

Ik kom dan bij een derde punt. Mijnheer de minister, het
democratiseringsproces zal ongetwijfeld een hobbelig traject volgen.
Er zullen momenten zijn waarop vooruitgang zal worden geboekt en
andere momenten waarop men achteruit zal gaan. Zoals u zelf zegt,
is er nood aan checks and balances in het systeem. Ik verwijs naar
een zeer interessant rapport van de International Crisis Group.
Volgens deze organisatie moeten de checks and balances in het
systeem worden ingebracht via een sterk parlement. Mijnheer de
minister, u hebt zelf gezegd dat een snelle installatie van het
parlement een element van stabilisatie kan vormen. Zeker na 1
januari 2007 is er nood aan een sterk parlement. Ik bepleit in deze

donc important de conclure des
accords clairs sans attendre le 1

janvier. La classe politique
congolaise est loin d'avoir oublié
les ruses de Mobutu: les politiciens
savent toujours comment diviser la
communauté internationale pour
atteindre leurs objectifs. Ils
affirment que si l'Occident pose
trop d'exigences, ils se tourneront
vers la Chine. Dans le but d'éviter
ce type de tactiques, il convient de
définir d'un commun accord un
mécanisme d'accompagnement
impliquant l'ensemble de la
communauté internationale.

MM. Kabila et Bemba doivent
convenir d'un code de conduite
pour éviter que le processus
électoral ne dérape avant même
que ne puisse avoir lieu le second
tour. La Belgique est un petit pays
mais elle constitue toutefois le plus
grand donateur bilatéral en
matière de coopération au
développement. Il est
certainement opportun d'indiquer à
ces deux messieurs que notre
aide financière est fonction de leur
attitude. S'ils se méconduisent, il
faudrait à mon sens fermer le
robinet, non pour pénaliser la
population congolaise il existe
d'autres moyens de faire parvenir
l'aide à la population mais pour
que les détenteurs du pouvoir ne
puissent tirer profit de notre aide
financière.

Il faut un mécanisme d'équilibre
des pouvoirs. L'International Crisis
Group attire à cet égard l'attention
sur trois aspects: l'importance d'un
parlement fort, le contrôle de
l'affectation des moyens et le
fonctionnement efficace de la
justice. En ce qui concerne le
premier aspect, la Chambre et le
Sénat belges pourraient à mon
sens jouer un rôle, en soutenant le
fonctionnement du parlement
congolais.

Enfin, il y a la question du partage
du pouvoir. Qu'adviendra-t-il du
perdant du duel qui s'annonce à
présent? Il ne fait aucun doute que

29/08/2006

CRIV 51

COM 1050

CHAMBRE

-4

E SESSION DE LA

E LEGISLATURE

2005

2006

KAMER

-4

E ZITTING VAN DE

E ZITTINGSPERIODE

Kamer al lang dat parlementsleden, die echt begaan zijn met Congo,
een samenwerking moeten kunnen opzetten tussen Kamer en Senaat
en onze nieuw verkozen collega's in dat parlement. De administratie
van dat parlement op punt zetten, is ook een opdracht voor onze
eigen parlementaire administratie. Wij moeten hieraan zo snel
mogelijk en zo veel mogelijk aandacht besteden.

International Crisis Group wijst ook op de noodzaak van toezicht op
de financiële aanwending van de middelen. Ik heb net voor de
vakantie gelezen dat minister Reynders op dat vlak al bepaalde
poorten geopend heeft. Ook bij de Wereldbank leven daar ideeën
over. Ik denk dat het ook een aandachtspunt van ons moet zijn.

Ten slotte, het derde element waarop de International Crisis Group
wijst, is de werking van het gerecht. Ook op dat vlak heeft België in
zijn samenwerking al een en ander op gang gezet. Ik denk dat we
daarop moeten doorgaan.

Ik kom tot een laatste punt, de machtsdeling, dat ook door andere
collega's is aangehaald. Wat doet men met de verliezer uit de
tweestrijd die zich nu aftekent? Ik denk dat we realist moeten zijn. Er
moet iets gegeven worden, maar ik denk niet dat eender wat mag
gegeven worden. Het is een publiek geheim dat Ruberwa al afgekocht
is. Als men nu ook aan Bemba, in de veronderstelling dat hij de
verkiezingen voor het presidentschap verliest, nog belangrijke
machtsposities geeft men spreekt soms van het premierschap of
een aantal belangrijke ministersposten , denk ik niet dat we ver
vooruit geraakt zijn. Ik wil het in negatieve zin zeggen. Ik weet ook niet
wat men hem moet geven. Er zijn ideeën, zoals een gouverneurschap
of een voorzitterschap van het parlement. Daar kan misschien aan
gedacht worden, maar ik wil niet dat we de situatie van drie partijen
de partij van Bemba, de partij van Ruberwa en de partij van Kabila
of de situatie van één plus vier na de verkiezingen nog terugvinden,
want dan kan ik u voorspellen dat er eigenlijk niet veel zal veranderen.
Dan zullen de betrokkenen het beschouwen als een eerste grote
ronde en zullen zij allemaal doorgaan met het soort van zaakjes
waarmee ze de afgelopen maanden bezig geweest zijn om zich te
wapenen voor de ultieme sprong naar de macht, die ze waarschijnlijk
zullen voorbereiden vanuit de machtsposities die ze gekregen hebben
in een machtsdelingoperatie, zoals die waaraan sommigen denken.

celui-ci ne peut se retirer les mains
vides. Tout le monde sait que
M. Ruberwa a déjà été acheté.
Toutefois, si M. Bemba obtenait le
poste de premier ministre ou
d'autres postes stratégiques, je
crains que nous n'aurions alors
guère progressé. Nous devons
éviter qu'après le processus
électoral, la situation antérieure
avec trois blocs de pouvoir rivaux
ne se poursuive tout simplement
et que MM. Bemba, Kabila et
Ruberwa puissent tirer parti de
leurs positions de force pour
s'armer en vue d'une ultime
tentative de prise du pouvoir.

01.20 Mohammed Boukourna (PS): Monsieur le président,

monsieur le ministre, je vous remercie pour votre excellente
présentation, également soulignée dans les précédentes
interventions. Nous nous réjouissons de votre réponse en ce qui
concerne l'adhésion de principe de la Belgique dans l'observation du
second tour des élections. Cette participation éventuelle de la
Belgique faisait l'objet d'une de mes questions. Celle-ci n'a donc plus
lieu d'être posée. De plus, vous nous apportez l'assurance d'un
investissement et d'une participation financière dans ce but.

Nous nous réjouissons également de la tenue du premier tour des
différentes élections tant législatives que présidentielles. Hélas, notre
satisfaction vient d'être tempérée par la vive tension qui a régné le
soir de l'annonce des résultats du premier tour des élections. En effet,
les 21 et 22 août, les soldats de la garde du président Kabila et du
vice-président Bemba se sont affrontés. Résultat: 23 morts en
présence du corps diplomatique international qui se trouvait dans la

01.20 Mohammed Boukourna

(PS): We verheugen ons enerzijds
over de organisatie van eerste
verkiezingsronde en anderzijds
over uw aankondiging dat België
principieel heeft ingestemd om
waarnemers naar de tweede
verkiezingsronde te zenden. De
spanningen die op de
aankondiging van de
verkiezingsuitslag van de eerste
ronde volgden en 23 doden
hebben geëist, hebben ons
enthousiasme echter flink bekoeld.

Na het akkoord tot staakt-het-
vuren en verzoening dat op 22

CRIV 51

COM 1050

29/08/2006

CHAMBRE

-4

E SESSION DE LA

E LEGISLATURE

2005

2006

KAMER

-4

E ZITTING VAN DE

E ZITTINGSPERIODE

résidence du vice-président Bemba.

Ces affrontements témoignent de la tension qui règne entre les deux
adversaires qui seront opposés au second tour. Ils sont également de
nature à hypothéquer, selon nous, les efforts de pacification qui ont
été consentis par la classe politique congolaise depuis de
nombreuses années, sous la houlette de la communauté
internationale lors des accords de Sun City en Afrique du Sud.

Après l'accord de cessez-le-feu et de consignation des troupes,
conclu ce 22 août grâce à la collaboration de la communauté
internationale, il nous semble important d'encourager les candidats,
MM. Kabila et Bemba, à s'investir dans la recherche d'un climat
apaisé pour les semaines et les mois à venir. Il est indispensable
qu'ils s'abstiennent de tout acte de provocation. Ces personnes
occupent pour le moment des postes importants au sein de l'exécutif,
qu'ils se doivent d'assumer; il faut que la continuité de leur fonction
soit un exemple pour le reste de la classe politique congolaise.

Face à cette situation, monsieur le ministre, nos questions sont les
suivantes. Ces affrontements ne présagent-ils pas de la non-
acceptation des résultats du second tour? À l'évidence, il y aura un
perdant. Au vu de la réaction du premier tour, rien ne met à l'abri le
peuple congolais d'un affrontement lors des résultats du second tour.
Quelles sont vos prévisions pour l'avenir? Quelles sont les mesures
qui seront prises pour assurer la sécurité de nos ressortissants?

Enfin, sachant que la présence des troupes de la mission de l'ONU et
de la force militaire européenne n'a pas empêché malheureusement
les affrontements du 21 et du 22 août, mais reconnaissant aussi que
ces troupes ont participé à l'apaisement et à la cessation des
hostilités, quelles mesures la Belgique et la communauté
internationale envisagent-elles de prendre en vue de la résolution de
la crise congolaise à long terme? Ne faut-il pas, comme l'a suggéré
M. Van der Maelen à l'instant, porter tous nos efforts sur la mise en
place, le plus tôt possible, du parlement, dont on connaîtra la
composition d'ici une ou deux semaines et qui, selon vous,
contrebalancerait les pouvoirs d'un président, quel qu'il soit? Ce qui
est une bonne chose en démocratie, dans l'absolu.

Dans l'immédiat, il faut donc aider au plus vite ce parlement à se
mettre en route afin qu'il puisse assurer un certain nombre de
fonctions régaliennes de l'État congolais, tâches qui n'ont pas été
assurées pendant des dizaines d'années, cela a été dit par plusieurs
personnes.

Nous espérons que ce parlement, en dehors de toute prévision
électorale quant au second tour, pourra assurer son rôle de socle
démocratique et continuera de fonctionner indépendamment des
remous au sommet de l'État.

Quels sont les moyens pour faire pression? M. Van der Maelen a
suggéré un certain nombre de pistes et il en existe beaucoup. En ce
qui nous concerne, il conviendra d'adopter l'attitude la plus
constructive pour soutenir les responsables au niveau du parlement et
de la présidence afin de ne pas hypothéquer les nombreux efforts des
Congolais depuis de nombreuses années.

augustus jongstleden dankzij de
steun van de internationale
gemeenschap werd bereikt,
moeten de kandidaten ertoe
worden aangezet de rust te
herstellen.

Zijn deze confrontaties echter
geen voorbode van wat er
gebeuren zal als de resultaten van
de tweede ronde niet worden
aanvaard?

Wat zijn de vooruitzichten voor de
toekomst? Welke
veiligheidsmaatregelen zal u
nemen ten aanzien van de Belgen
in Congo? In het besef dat de
aanwezigheid van de Europese en
de VN-troepen de confrontaties
van 21 en 22 augustus niet heeft
kunnen voorkomen, ook al werden
ze geacht de gemoederen te
kunnen bedaren, vraag ik me af
welke maatregelen België en de
internationale gemeenschap op
lange termijn vooropstellen om de
crisis in Congo op te lossen. Moet
men er niet eerder voor zorgen dat
het parlement zijn
werkzaamheden zo snel mogelijk
kan aanvatten, zoals de heer Van
der Maelen heeft aanbevolen,
zodat het een tegengewicht voor
de president vormt? Die pijler van
de democratie moet worden
ondersteund en moet naar
behoren kunnen functioneren,
welke nieuwe machtshebbers er
ook aantreden.

Er zijn talrijke pressiemiddelen
voorhanden, en de heer Van der
Maelen heeft al enkele
retorsiemaatregelen genoemd.
Men moet een houding aannemen
die de jarenlange inspanningen
van de Congolezen niet tenietdoet.

29/08/2006

CRIV 51

COM 1050

CHAMBRE

-4

E SESSION DE LA

E LEGISLATURE

2005

2006

KAMER

-4

E ZITTING VAN DE

E ZITTINGSPERIODE

01.21 Herman Van Rompuy (CD&V): Mijnheer de voorzitter,

mijnheer de minister, collega's, persoonlijk ben ik altijd voorstander
geweest van verkiezingen, ook toen ik deel uitmaakte van de
regering. We waren daarover toen verdeeld. Er waren politieke en
budgettairtechnische argumenten. Er is in elk geval nooit een
uitgesproken standpunt geweest.

Ik ben blij dat niet alleen in België, maar ook in de internationale
gemeenschap en trouwens ook in heel Afrika, de keuze voor
democratie nu duidelijker is dan tien jaar geleden. Het enige
alternatief voor een democratie is trouwens een dictatuur. Zo
eenvoudig is het.

Wij weten tot wat de dictatuur heeft geleid, met name een
ongelooflijke daling van de levenstandaard. Ik ben in 2001 na 43 jaar
teruggekeerd naar Congo, naar Kinshasa, waar ik als kind ben
geweest. Ik heb de gebouwen bezocht, de school waar ik ging en het
huis waar we hebben gewoond. De aftakeling, de ravage die daar in
die 40 jaar is gebeurd, is onvoorstelbaar. Er is in die 40 jaar geen
democratie geweest.

Ik zeg niet dat het met een democratie beter zou zijn geweest, maar
geen democratie heeft in elk geval geleid tot een daling van de
levensstandaard tot een fractie van de levensstandaard die men had
bij de onafhankelijkheid in 1960. Alleen daarvoor al ben ik voorstander
van verkiezingen omdat het alternatief tot deze ramp heeft geleid.

Ten tweede, België, samen met veel andere landen overigens, heeft
zich meestal vergist in de zogenaamde leiders die we steunden. Ik
ben lid geweest van de onderzoekscommissie-Lumumba. Het was
heel verrijkend en leerrijk. Ik volg die politiek reeds vele jaren en ik
herinner mij goed hoe wij eerst hebben gemikt op Tsjombe, daarna op
Mobutu en nog later op vader Kabila. Ik weet niet of dat telkens de
goede keuzes waren.

De heer Hasquin heeft net gezegd dat men er moet geweest zijn om
er iets van te weten. Ik denk niet dat men met enkele bezoeken van
enkele dagen de Afrikaanse ziel doorgrondt. Het gaat om een totaal
andere cultuur en beschaving dan de onze. Wij hebben ons in elk
geval gedurende tientallen jaren systematisch vergist in de leiders.
Het is dus beter dat het volk zelf de leiders aanduidt in plaats dat wij
kiezen welke leiders wij de goede of de slechte vinden.

Ten slotte, of we enthousiast moeten zijn over de tweekamp die zich
nu aankondigt, is iets heel anders. Wij zeggen dikwijls dat de kiezer
altijd gelijk heeft. Ik weet niet of de kiezer altijd gelijk heeft, maar de
kiezer heeft gesproken en wij moeten zijn verdict respecteren.

Of de kiezer gelijk heeft, zullen wij later weten.

Gezien het profiel, het verleden, van de beide kandidaat-presidenten
blijf ik en u hebt zich nog sterker uitgedrukt dan ik heel wat van
mijn enthousiasme achterhouden over wat de toekomst kan brengen.
Maar ik vind het een stap vooruit op de toestand van tevoren.

Ik heb een tweede reeks van korte bemerkingen.

De democratie is het omgekeerde van het geweld. Daarom installeren

01.21 Herman Van Rompuy

(CD&V): Pour ma part, j'ai toujours
été partisan d'élections au Congo,
même lorsqu'il n'y avait pas
encore d'unanimité à ce sujet dans
les cercles gouvernementaux
belges. Donc, je me réjouis que
l'option démocratique, que l'on
semble choisir aujourd'hui au
Congo mais aussi dans toute
l'Afrique et le reste du monde, soit
beaucoup plus claire qu'il y a dix
ans. Car on a compris entre-temps
à quoi aboutit la dictature: à
beaucoup de violence et à une
chute brutale du niveau de vie.

J'admets aussi que la Belgique
mais elle était loin d'être la seule
a souvent soutenu les mauvais
dirigeants au Congo. Nous avons
commis une erreur récurrente en
croyant percer le mystère de l'âme
congolaise à la lumière de nos
valeurs occidentales. Mais
aujourd'hui nous nous rendons
compte que le mieux que nous
ayons à faire, c'est de laisser aux
Congolais eux-mêmes le soin de
choisir leurs propres chefs.

Les électeurs congolais viennent
de se prononcer et nous devons
respecter leur verdict.
Malheureusement, nous sommes
confrontés à un duel entre deux
personnalités qui par le passé ne
se sont pas toujours montrées
sous leur meilleur jour. Dire que ce
duel ne nous enthousiasme que
modérément est un euphémisme.

La dictature aboutit à la violence,
or la démocratie est le contraire de
la violence. La tâche qui nous
incombe à présent, c'est de veiller
à ce que le processus de
démocratisation n'engendre pas
lui-même une nouvelle vague de
violence.

Le gouvernement de transition a
été une expérience unique et loin
de moi l'idée de vouloir la
dénigrer car elle a appris aux
Congolais à vivre ensemble. Mais
aujourd'hui, le temps de la vraie
démocratie est venu. Personne ne

CRIV 51

COM 1050

29/08/2006

CHAMBRE

-4

E SESSION DE LA

E LEGISLATURE

2005

2006

KAMER

-4

E ZITTING VAN DE

E ZITTINGSPERIODE

wij de democratie, omdat het alternatief niet alleen de dictatuur is,
maar dikwijls ook het geweld. Nu mag het democratisch proces niet
opnieuw aanleiding geven tot geweld, want wij hebben het precies
geïnstalleerd als een substituut voor het vroegere geweld. Over de
overgangsregering met de akkoorden van Sun City en wat daaruit is
voortgevloeid het begin van de democratie ben ik minder smalend
dan vele anderen. Het is eigenlijk een uniek proces geweest. In
andere landen, om van Liberia maar te zwijgen, is men daar niet in
gelukt. In Congo hebben alle tegenstanders zich samen gezet in de
overgangsregering om mee een einde te maken aan het geweld, dat
miljoenen doden in het oosten van Afrika heeft gekost. Miljoenen
doden! Zoiets heeft men zelfs in de Mobutuperiode niet gehad.

Kortom, dat begin van het democratisch proces, zelfs zonder
verkiezingen, met de overgangsregering is al een positieve evolutie
geweest.

Nu, democratie is een cultuur. Men is het in Congo, omdat men
democratie nooit ervaren heeft, natuurlijk niet gewoon te verliezen,
noch bij de bevolking, noch bij de leiders. Eigenlijk is het bijna een wet
van de natuur dat macht nooit spontaan wordt afgegeven. Het is
eigenlijk een klein mirakel dat de huidige president en allen die daar
de overgangsregering vormen, het risico van verkiezingen hebben
genomen, omdat het de mogelijkheid insloot dat hun macht door
verkiezingen verloren zou gaan. Men is daar niet gewoon aan een
cultuur van meerderheid en van minderheid, noch bij de bevolking,
noch bij de leiders, en ook niet aan een cultuur van verliezen.

Men heeft daar wel een fantastisch verwachtingspatroon. Men hoeft
niet in Congo geweest tezijn de jongste jaren om dat te vermoeden.
Dat verwachtingspatroon bestond ook bij de onafhankelijkheid, zelfs
tot in het belachelijke toe. Men dacht dat na de onafhankelijkheid de
zwarte bevolking de levensstandaard van de blanken zou hebben en
veel problemen zijn daaruit voortgevloeid, van in het begin, omdat de
realiteit niet aan dat hoge verwachtingspatroon beantwoordde.
Datzelfde verwachtingspatroon ontstaat ook na de huidige
verkiezingen. Een van de moeilijkheden om geweld te vermijden is
precies dat men het niet gewoon is. Men heeft die democratische
cultuur niet. Waar zou men het geleerd hebben? En dat gaat samen,
zeker in Congo, naar analogie met 1960 met verwachtingen die
buitensporig zijn.

Men moet alles vermijden opdat het democratisch proces dat in gang
is gezet, en dat in mijn ogen al met de overgangsregering is
begonnen, tot nieuw geweld zou leiden. Daarvoor moeten alle
voorzorgsmaatregelen, door het inzetten van troepenmachten en door
de politieke druk die men op sommige leiders kan uitoefenen, worden
ingezet.

Mijn grootste zorg is evenwel wat er na 29 oktober gebeurt. Ik vind
niet dat wij ons moeten uitspreken over het soort regering dat men
daar nodig heeft, want dan zijn wij terug ziek in hetzelfde bedje waarin
wij zo lang ziek zijn geweest. Wij moeten de Belgische toestanden
niet overdoen in Afrika. Het is niet omdat de een groot voorstander
van Kabila is en de ander twijfels heeft, dat men voorstander van
Bemba moet worden. Dat zou bijzonder belachelijk en zelfs niet
productief zijn. Ik voel soms dat men daarop wel aanstuurt.

cède volontiers son pouvoir mais
la démocratie est une culture qui
implique de savoir perdre et de se
résoudre à accepter un rôle
minoritaire.

Il faut ajouter à cela que les
élections ont fait naître des
attentes énormes, presque
comparables à celles nées au
lendemain de l'indépendance.
Mais des attentes beaucoup trop
hautes sont fatalement déçues et
aboutissent à des frustrations et à
d'éventuelles réactions négatives.

Avec une force armée et des
pressions politiques, la
communauté internationale doit
maintenant empêcher que cette
amorce de processus
démocratique dégénère en un
nouveau déferlement de violence.

Qu'adviendra-t-il après le 29
octobre ? Il ne nous appartient pas
de déterminer qui est le meilleur
président et quel sera le meilleur
gouvernement. Il ne reste que
deux candidats en lice ; il s'agit
d'un facteur favorable à la
transparence mais
malheureusement aussi à la
radicalisation, même en dehors
des frontières du Congo. Je
constate à cet égard que le
président actuel ne représente
qu'une petite partie de la
population de Kinshasa, alors que
la capitale est le siège de la vie
politique.

La radicalisation est un terreau
fertile favorisant la violence. Il
faudra donc rechercher activement
des formules de consensus et des
modes de partage du pouvoir. En
effet, une nouvelle spirale de la
violence reporterait et ralentirait
une nouvelle fois l'indispensable
reconstruction.

Il faut espérer que l'on pourra
enfin oeuvrer à cette
reconstruction après l'installation
du président et du gouvernement.
L'Afrique noire est mal partie mais
ce n'est pas une raison pour la

29/08/2006

CRIV 51

COM 1050

CHAMBRE

-4

E SESSION DE LA

E LEGISLATURE

2005

2006

KAMER

-4

E ZITTING VAN DE

E ZITTINGSPERIODE

Een ronde met twee kandidaten heeft over het algemeen het
voorbeeld van de duidelijkheid, maar heeft het ontzaglijke nadeel van
de polarisering. Zeker als die polarisering samengaat met een
polarisering die blijkbaar de breuklijn Oost-West aanneemt. Een van
de grote problemen is dat de president vandaag in de hoofdstad
politiek wordt altijd in een hoofdstad gemaakt, maar zeker in Congo
slechts een fractie van de kiezers vertegenwoordigt. Dat is een enorm
risico. Dat hebben wij ook meegemaakt in 1960 en dat was aanleiding
voor veel problemen. De toenmalige president Kasavubu had echter
een veel solidere basis in Leopoldstad dan de toenmalige eerste
minister Lumumba. Dat was een van de problemen destijds. Dit
probleem dreigt zich nu opnieuw voor te doen.

Los van het feit dat wij ons niet moeten uitspreken over wat daar de
goede formule is, is mijn aanvoelen dat, als men geen cultuur van
meerderheid en minderheid heeft, en men steeds met de dreiging
blijft leven dat geweld elk moment kan opborrelen omdat men geweld
een normaal middel van machtsuitoefening vindt, zoals u zelf hebt
aangehaald, dat men wel moet zoeken naar formules van consensus
en men wel moet zoeken naar formules van machtsdeling, zeker als
de uitslag van de parlementsverkiezingen een erg gefragmenteerd
beeld van het land zou geven.

Dat moet zeker, als mocht blijken dat het resultaat van de
parlementsverkiezingen een erg gefragmenteerd beeld geeft van het
land. Ik ben niet op de hoogte van het resultaat, maar het zou mij niet
verbazen dat er meer lokaal, tribaal gestemd werd bij de
parlementsverkiezingen dan bij de presidentsverkiezingen. "Een sterk
parlement", heb ik hier horen zeggen, maar ik weet niet of het
parlement wel sterk zal zijn. Het is dus beter om zo veel mogelijk in
een consensuele formule te werken, om geen heropleving van het
geweld te kennen, zelfs al zou dat type van regering misschien iets
minder efficiënt zijn dan we zouden hopen.

Na de voltooiing van het democratisch proces, nadat er een president
is en hopelijk een regering, dan begint het werk pas: het werk van de
wederopbouw. Er is natuurlijk een probleem in heel Afrika, van in het
begin trouwens. Ik verwijs naar het boek "L'Afrique noire est mal
partie" ik weet niet of sommigen zich dat nog zullen herinneren
van René Dumont. Hij heeft helaas gelijk gekregen, over heel de lijn.
Maar het is niet omdat de toestand daar zo verschrikkelijk is, dat we
een out of Africa-politiek moeten voeren. Het is veel gemakkelijker om
tegenwoordig relaties te onderhouden met Azië dan met Afrika. Met
de grootste delen van Azië kunnen we handel drijven; we moeten er
zelfs niet meer helpen. Ik denk dus dat we moeten blijven investeren,
al was het maar voor de mensen zelf. Een van de meest dramatische
beslissingen die Mobutu genomen heeft en waaraan wijzelf niet veel
gedaan hebben om de zaken te keren, was dat de NGO-hulp sinds
1990 gestopt werd, eigenlijk op bevel van de president, maar in ons
land was men daar niet zo ongelukkig mee. Dat is een dramatische
evolutie voor de bevolking geweest. De wederopbouw van de staat
er is geen staat meer , van de rechtsstaat, van de infrastructuur, van
de economie, van welzijnsvoorzieningen die nu nog worden
rechtgehouden door NGO's, door kerkelijke en andere structuren -
islamitische en vooral christelijke structuren - dat is de grote opgave.
Daarvoor doen we het: om het geweld te vermijden en om ervoor te
zorgen dat men er een beter leven heeft dan tot op heden.

laisser tomber, bien au contraire. Il
est bien entendu plus facile de
consentir des investissements en
Asie car ils sont rentables alors
qu'en Afrique, nous devons
investir pour la population elle-
même. Tout doit être reconstruit
rapidement et en profondeur au
Congo: l'appareil d'État, l'appareil
judiciaire, l'économie, les
infrastructures, y compris sur le
plan social. Or cette reconstruction
est impossible si la violence
règne ; nous devons donc prendre
toutes les mesures nécessaires
pour éviter la violence.

Qu'un système majoritaire ou un
système de pouvoir partagé soit
instauré au Congo, nous devrons
toujours faire preuve d'une grande
circonspection au moment
d'accorder à ce pays notre soutien
financier. Nous ne devrons jamais
perdre de vue les checks and
balances.

La communauté internationale et
la Belgique ont fait un bon choix
en promouvant la tenue d'élections
au Congo. Mais ce scrutin n'est
que l'amorce de la reconstruction
d'un pays où l'âge moyen se situe
légèrement au-delà de cinquante
ans et qui a connu une régression
dramatique au cours des
quarante-cinq années écoulées.
Voilà pourquoi nous avons encore
certaines tâches à accomplir dans
ce pays, aussi ingrates soient-
elles. Indépendamment du fait que
la population congolaise est
francophone, je pense que nous
avons certaines obligations vis-à-
vis d'elle.

CRIV 51

COM 1050

29/08/2006

CHAMBRE

-4

E SESSION DE LA

E LEGISLATURE

2005

2006

KAMER

-4

E ZITTING VAN DE

E ZITTINGSPERIODE

Hoe dan ook, welk regime het zal halen, in een meerderheidssysteem
of in een gedeeld systeem, we zullen altijd voorzichtig moeten zijn met
de toekenning van geld. We zullen alle mogelijke checks and
balances moeten hebben voor de besteding van die middelen, want
daarmee hebben we in het ver en recent verleden alle mogelijke
mistoestanden gezien. De internationale gemeenschap en België
hebben een goede keuze gemaakt door verkiezingen te laten
plaatsvinden. Dat is echter pas het begin van de wederopbouw van
een land, waar de gemiddelde leeftijd iets boven de 50 jaar ligt en dat,
de voorbije 45 jaar, in tegenstelling tot alle andere continenten van de
wereld, op een dramatische manier achteruit is gegaan. Alleen Zwart
Afrika deelt niet in de filosofie van de vooruitgang en in de vooruitgang
zelf. Vandaar dat wij, hoe ondankbar het soms ook is, daar nog altijd
plichten hebben. Dat heeft niets te maken met het feit of daar al dan
niet Frans wordt gesproken. Ik denk dat wij die plicht hebben ten
aanzien van de bevolking.

Le président: Monsieur le ministre, je voudrais exprimer brièvement
deux remarques. D'abord, je partage entièrement l'analyse de M. Van
Rompuy. Je me demande si l'on se rend bien compte de ce que
représentaient ces élections au Congo. À cet égard, il est facile
d'établir une comparaison avec la situation en Irak: ce pays ne
connaissait pas non plus de tradition démocratique, et nous voyons ce
qu'il en advient aujourd'hui. De son côté, le Congo ne connaissait pas
de tradition démocratique, et la culture de perdre y était donc absente.
Pourtant, l'appel aux élections a été entendu de manière
extraordinaire.

Je pense que c'est faire preuve d' "occidentalocentrisme" que de
commencer à critiquer ce processus. Nous savions très bien que
celui-ci n'allait pas tout résoudre. Pour ma part, au contraire, je vous
soutiens de tout coeur. Certes, il y a eu quelques dérapages, mais
nous savons qu'il y en a eu aussi en Floride, à propos de laquelle je
ne parlerai pas de certains recomptages. Il s'agit pourtant d'un pays
appartenant à une tradition démocratique.

Il faut donc poursuivre cette tâche. Je sais très bien que ce n'est
qu'une étape, la véritable reconstruction se situant sur le plan
économique.

Ma seconde remarque, tout aussi brève, concerne le rôle de la
Belgique sur la scène internationale. On a notamment parlé de
"politique francophone", mais je trouve qu'il est un peu malvenu de
faire le procès de vos prédécesseurs, étant donné que le contexte
évolue. Je constate d'ailleurs qu'au sein de cette commission, nous
avons toujours essayé de réunir le plus large consensus possible.

Ce dont je voudrais néanmoins témoigner, c'est notre rôle
surdimensionné. Mais cette surdimension est positive. Je peux
observer, au travers de mes contacts avec les ambassades et à
l'étranger, que nous sommes un petit pays, que de plus en plus de
nouvelles démocraties craignent les grandes puissances à cause du
joug exercé naguère par les deux blocs, que nous avons une culture
du dialogue et du compromis, et que nos diplomates sont
généralement appréciés. Donc, il est exact que notre influence est
probablement croissante, et c'est tant mieux. Ce l'est d'autant plus
que nous sommes considérés comme les porte-parole du
multilatéralisme. Il apparaît aujourd'hui que, depuis que

De voorzitter: Ik sluit me
volmondig aan bij de analyse van
de heer Van Rompuy. Men moet
zich terdege bewust zijn van alle
factoren die bij de verkiezingen in
Congo meespelen. Het land was
geheel gespeend van een
democratische cultuur en de
verwachtingen waren
hooggespannen. We zijn getuige
van een ontwikkelingsproces dat ik
ten volle onderschrijf. Er is
inderdaad een en

ander

misgelopen. Maar dat is
bijvoorbeeld ook in Florida
gebeurd. Deze verkiezingen zijn
slechts een eerste aanzet. De
echte heropbouw zal via
economische weg moeten
gebeuren.

Wat de positie van België op
internationaal niveau betreft, is het
uiteraard ongepast om kritiek op
uw voorgangers te geven. Het
klopt dat onze rol
verhoudingsgewijs te groot is,
maar die oververtegenwoordiging
heeft een positief effect. Het feit
dat we een klein land zijn speelt
vaak in ons voordeel. Steeds meer
landen zijn beducht voor de
grootmachten. We beschikken
over een overlegcultuur. Op het
ogenblik dat het unilateralisme
zoals bijvoorbeeld in Irak zijn
grenzen heeft bereikt, worden wij
als de spreekbuis van het
multilateralisme beschouwd. Het is
een stapsgewijs beleid. Er zijn nu
verkiezingen gehouden. De heer

29/08/2006

CRIV 51

COM 1050

CHAMBRE

-4

E SESSION DE LA

E LEGISLATURE

2005

2006

KAMER

-4

E ZITTING VAN DE

E ZITTINGSPERIODE

l'unilatéralisme est en vogue dans sa dimension la plus agressive
comme l'atteste la guerre en Irak, il a atteint ses limites.

Nous rendons-nous compte que nous sommes en train de créer
l'embryon d'une Europe de la défense? De même, c'est la première
fois qu'Israël accepte des troupes internationales à sa frontière.

C'est la politique des petits pas. On est dans un contexte
extrêmement difficile. Aujourd'hui, ce sont des élections, c'est une
étape.

M. Hasquin a dit que c'était le mythe de Sisyphe. Reconnaissons
qu'on n'a jamais poussé le rocher aussi haut. Au lieu de voir que la
bouteille est à moitié vide, il faut voir qu'elle est à moitié pleine. Voilà,
monsieur le ministre.

Hasquin had het over de mythe
van Sisyfus. We moeten erkennen
dat de rots nog nooit zo groot is
geweest.

01.22 Minister Karel De Gucht: Mijnheer de voorzitter, er zijn veel

onderwerpen aan bod gekomen die zowel een aantal vragen als een
aantal commentaren inhouden, wat ook begrijpelijk is. Dit was een
interessant en rijk debat waaruit ook blijkt dat, met uitzondering van
één partij, er toch een vrij grote consensus bestaat over de rol van
België in de gegeven omstandigheden op dit ogenblik in Congo. Dat
geldt bij uitbreiding ook voor Burundi, denk ik, waar wel minder op
werd ingegaan.

De concrete vragen dan. Collega Van den Eynde, u vond dat men het
niet moest verwachten in Kinshasa en dat het daar nu wel gebeurd is.
Eerlijk gezegd had ik wel verwacht dat als er een probleem was, het
dan in Kinshasa was. Ik stond daarin niet alleen: Eufor heeft zich in
eerste instantie inderdaad geconcentreerd op Kinshasa en omgeving.
Dat was ook de duidelijke opdracht van Eufor, want ook toen al was
de analyse van de Europese Unie en de internationale gemeenschap
dat het risico bestond dat er na de verkiezingen onlusten zouden
uitbreken in Kinshasa. Op zich is het niet zo verwonderlijk dat het daar
gebeurt. Zoals de heer Van Rompuy zegt vindt politiek in eerste
instantie in de hoofstad plaats en nog meer dan in andere landen is
dat in Congo het geval.

Ook werd ingegaan op een van de vaststellingen, namelijk dat beide
protagonisten als het erop aankomt tot alles bereid zijn, ook tot
geweld, ook al sneuvelen daarbij 23 militairen en vallen er, met de
burgers bij, 60 doden. Dat is juist. Wie kijkt naar het recente verleden
van Congo, kon zich daar ook eigenlijk wel aan verwachten. Daar
staan twee krijgsheren tegenover elkaar, dat is de realiteit. Kijk naar
de botsingen die er geweest zijn, naar de gevechten rond Kisangani,
kijk naar de rol die Bemba als rebellenleider heeft gespeeld: men
komt dan tot de vaststelling dat daar twee mensen tegenover elkaar
staan die als het erop aankomt daarin zeer ver durven gaan.

Maar - en dit is de positieve kant van de zaak - het moet ook gezegd
worden dat in heel de eerste ronde met name president Kabila zich
kalm en rustig heeft gedragen. Ik heb het dan niet over het uitbouwen
van politieke allianties waarbij die ongetwijfeld veeleer op een
Afrikaanse dan wel een Belgische manier tot stand zijn gekomen. Het
gedrag van Kabila in de eerste ronde is binnen de perken van politiek
gedrag gebleven.

Het is niet zo evident om dat ook over Bemba te zeggen. Een aantal

01.22 Karel De Gucht, ministre:

Nous avons eu un débat
intéressant. À l'exception d'un seul
parti politique, presque tout le
monde approuve le rôle joué par la
Belgique dans les conditions que
nous connaissons, tant au Congo
qu'au Burundi. Contrairement à ce
qu'affirme M. Van den Eynde,
nous craignions bel et bien des
troubles à Kinshasa. C'est
précisément pour cette raison que
l'EUFOR a été concentrée dans la
capitale et aux alentours. Vu le
passé récent, nous savions que
les deux protagonistes étaient
prêts à user de la violence. Deux
chefs de guerre se font face et
sont prêts s'il le faut à aller loin
dans la violence. Le président
Kabila s'est comporté calmement
durant le premier tour des
élections. Son comportement est
resté dans des limites acceptables
d'un point de vue politique. Je
doute qu'on puisse en dire autant
de M. Bemba. Sans vouloir choisir
un des deux camps, je dirais que
le discours électoral de M. Bemba
était un message de haine et
d'incitation à la violence, aux
accents ethniques et parfois
xénophobes. Il a même déclaré
que le président Kabila et le
président de la commission
électorale indépendante devaient
être éliminés. Une des raisons de
la confrontation entre les deux
hommes réside dans le fait que le
président Kabila a voulu prouver à
sa base qu'il n'a pas peur d'agir
même si cela suppose l'élimination

CRIV 51

COM 1050

29/08/2006

CHAMBRE

-4

E SESSION DE LA

E LEGISLATURE

2005

2006

KAMER

-4

E ZITTING VAN DE

E ZITTINGSPERIODE

benaderingen van Bemba was zeer etnisch gekleurd en op bepaalde
ogenblikken zelfs xenofoob gekleurd. Er zat een stuk ophitsing van
zijn aanhangers in. Na de verkiezingen zijn er verklaringen van hem
op de televisie gekomen waaruit af te leiden viel dat Kabila en Malou
Malou, de voorzitter van de verkiezingscommissie, moesten worden
uitgeschakeld. In Congo kan dat zeer concrete vormen aannemen.
Malou Malou is nochtans iemand waarvoor ik de grootste
bewondering heb. De manier waarop die man dat proces tot een goed
einde heeft gebracht, verdient zeer grote waardering.

Ik kies geen partij. U hebt gelijk mijnheer Van Rompuy wanneer u
zegt dat we dat ook niet moeten doen. Ik stel alleen maar vast dat
Bemba toch wel een haatdiscours heeft gehanteerd tijdens de
verkiezingen.

Ik probeer gewoon te begrijpen wat zich daar heeft afgespeeld. Ik
keur het sowieso af, maar ik wil vooral een idee hebben over wat er in
de toekomst nog kan gebeuren. Wat kan er bijvoorbeeld over enkele
dagen gebeuren als de uitslagen van de parlementsverkiezingen
worden bekendgemaakt. Ook dat wordt weer een moeilijk moment.
Wat kan er gebeuren tijdens de campagne? Wat kan er gebeuren na
29 oktober? Ik denk dat een van de redenen van de confrontatie is dat
Kabila ten opzichte van zijn eigen achterban heeft willen bewijzen dat
hij bijzonder hard durft op te treden, als het erop aankomt, ook al
betekent het de fysieke uitschakeling. Het is evident dat dat natuurlijk
een gevaarlijke boodschap is.

Ik geloof echter dat, indien de internationale gemeenschap als blok
optreedt, de kandidaten onder controle kunnen worden gehouden. De
internationale gemeenschap moet echter doortastend optreden en als
een man of vrouw spreken.

Op het ogenblik dat de ambassadeurs in de kelders van Bemba zaten
en er beschietingen aan de gang waren, hebben zowel de eerste
minister als ikzelf contact gehad met zowel Bemba als Kabila. Ook
secretaris-generaal Kofi Annan heeft dat gedaan. Dat zal ook tussen
nu en 29 oktober op een zeer regelmatige basis moeten gebeuren. Er
moet druk worden uitgeoefend, met die mensen worden gepraat en
gezegd wat aanvaardbaar is binnen een politiek debat en wat totaal
onaanvaardbaar is, wat de grenzen zijn die daarin moeten worden
gerespecteerd. Ik ben daar niet defaitistisch in.

Er is een vraag geweest van collega Van der Maelen over de
gedragscode. Wij zijn daarvan een grote voorstander. Er ligt
inderdaad een gedragscode ter tafel waarin vijf belangrijke elementen
vervat zitten die door onze ambassadeur binnen de CIAT met
aandrang wordt verdedigd.

Een eerste element betreft het houden van een tweede ronde op de
geplande datum. Er mag geen ontkoppeling zijn van de tweede ronde
met de provinciale verkiezingen. Dat zou nog meer kosten en enkel
maar meer miserie met zich meebrengen.

Een tweede element betreft verregaande bepalingen om een
haatdiscours te vermijden. Het moet worden gezegd dat dit in eerste
instantie uit de hoek van Bemba komt.

Een derde element betreft verregaande afspraken met betrekking tot

physique de son adversaire.

Les candidats en lice pourront être
maintenus sous contrôle si la
communauté internationale parle
d'une seule voix et d'une voix
ferme. Jusqu'au 29 octobre, elle
devra faire pression sur eux à
intervalle très régulier en leur
faisant comprendre quelles limites
ils doivent respecter, ce qui est
acceptable dans le débat politique
et quel code de conduite ils sont
tenus d'observer. Nous sommes
quant à nous partisans du code de
conduite que défend notre
ambassadeur au sein du CIAT et
qui comporte cinq éléments:
second tour à la date fixée et non-
découplage des élections
provinciales, éviter tout discours
de haine, conclure des accords
sur la neutralisation et/ou
l'éloignement des troupes
présidentielles ainsi que des
milices de Jean-Pierre Bemba,
respect de la loi électorale et du
rôle de la commission électorale,
et mettre l'accent sur les thèmes
électoraux qui sont dans l'intérêt
de la population et de son bien-
être au lieu d'accentuer
l'importance de l'origine ou de
l'appartenance ethnique des
candidats.

Je peux rassurer Mme Muylle.
Grâce à un système pyramidal,
nous sommes régulièrement en
contact avec l'ensemble des
Belges qui habitent au Congo ou y
séjournent très régulièrement. Les
contacts avec la colonie belge sont
aujourd'hui permanents. La
pyramide a été régulièrement
convoquée par des représentants
de l'ambassade et a reçu des
consignes de sécurité claires. Il n'y
a pas eu de panique et même en
cas de coupure des lignes
téléphoniques, la communication
radio est toujours possible.
L'effectif de nos postes
diplomatiques est resté suffisant
même pendant les vacances.
Nous formulons des avis de
voyage précis qui font l'objet d'un
suivi journalier et nous restons en

29/08/2006

CRIV 51

COM 1050

CHAMBRE

-4

E SESSION DE LA

E LEGISLATURE

2005

2006

KAMER

-4

E ZITTING VAN DE

E ZITTINGSPERIODE

het verwijderen en neutraliseren van de presidentiële garde en de
Bemba-militie. Er zijn immers confrontaties geweest tussen beiden. Ik
kom straks terug op brassage en wat daarvan het effect kan zijn.

Een vierde element betreft het respecteren van de kieswet en van de
prominente rol van de CEI, de verkiezingscommissie.

Een vijfde element betreft het vooruitschuiven van electorale thema's
die het belang en het welzijn van de bevolking op het oog hebben en
die met andere woorden gaan over inhoud en niet over etniciteit,
afkomst van kandidaten, enzovoort.

Mevrouw Muylle heeft de vraag gesteld naar de Belgen in Congo. Wat
gebeurt daarvoor? Dat wordt, mevrouw Muylle, van dag tot dag
opgevolgd. Er is een piramidesysteem waardoor men toch zeer
regelmatig contact heeft met alle Belgen die daar wonen. De Belgen
die daar zijn, zijn meestal residenten of toch mensen die daar zeer
regelmatig komen. Het is een totaal ander probleem dan dat waarmee
wij geconfronteerd werden na de tsunami bijvoorbeeld, of recent in
Libanon, waar er ook veel toeristen waren. Er zijn niet zoveel toeristen
in Congo. Dat betekent dat er een vrij vaste Belgische kolonie is waar
men dus ook meer contact mee kan hebben. Dat gebeurt nu dus
permanent met alle landgenoten daar. Die piramide is de voorbije
weken regelmatig bijeengeroepen en gebrieft door het team van de
ambassade, of van het consulaat-generaal in Lubumbashi.

Er zijn duidelijke veiligheidsconsignes gegeven. Er is dus op geen
enkel ogenblik paniek geweest. Er is natuurlijk een aantal vragen aan
de ambassade gekomen. Die vragen zijn ook beantwoord. Maar van
enige paniek is geen sprake geweest. Ik wil trouwens zeggen dat zelfs
indien de telefoonlijnen mochten uitvallen er nog altijd een
communicatiesysteem via radio bestaat, dat ook opnieuw geactiveerd
is om in ieder geval de mensen te kunnen bereiken.

Onze diplomatieke posten zijn ook in de vakantieperiode voldoende
bemand gebleven. Zij zijn daar zeer manifest aanwezig geweest. Wat
de Belgen betreft die naar Congo wensten te reizen hebben wij een
zeer strikt reisadvies gegeven dat dagelijks wordt opgevolgd. Wij
staan ook in contact met SNBA in verband met de vluchten op Congo,
en ook met de directies van de Belgische scholen in Congo.

Trouwens, wij blijven in Kinshasa ook zeer actief en nauw betrokken
bij pogingen om daar de militaire en politieke spanning af te bouwen.
Het gesprek van de CIAT-ambassadeurs met Bemba paste daar
trouwens in en was afgesproken met president Kabila.

Dat maakt het weinig waarschijnlijk dat de president niet van hun
aanwezigheid op de hoogte was. Of dat noodzakelijkerwijze ook het
geval was met degenen die concreet het bevel tot aanval hebben
gegeven, is nog een andere kwestie. Het is wel opmerkelijk dat dat
gebeurd is op het moment dat de ambassadeurs aanwezig waren.

U hebt het over het mandaat van Eufor. Wordt dat verlengd? Dat is
vorige week in de Ministerraad nog niet ter sprake gekomen. Toen wij
vorige week over Libanon spraken, is ook Congo ter sprake gekomen.
Dat punt is echter nog niet behandeld, maar het is inderdaad een
vraag die moet worden gesteld. Ik denk niet dat het mandaat van
Eufor in november kan eindigen. Wij zullen pas rond 20 november de

contact avec SNBA et les
directions des écoles belges au
Congo. A Kinshasa, nous
demeurons associés aux
négociations visant à réduire les
tensions. La rencontre entre les
ambassadeurs du CIAT et M.
Bemba s'inscrivait d'ailleurs dans
ce cadre et avait été convenue
avec le président Kabila. Celui-ci
était donc informé de leur
présence. Quant à savoir si celui
qui a donné l'ordre de tirer était
également au courant, ceci est
une autre affaire.

La prolongation du mandat de
l'EUFOR n'a pas encore été
abordée mais on ne pourra faire
l'économie d'un débat sur ce point.
Car on attend le résultat du
second tour aux alentours du 20
novembre et le mandat de
l'EUFOR arrive à échéance fin
novembre. Une prolongation de ce
mandat est donc indispensable car
nous savons que la situation peut
se crisper brusquement.
Néanmoins, nous n'avons jamais
eu l'intention de prévoir un
stationnement de longue durée de
l'EUFOR au Congo.

Après les élections, des pressions
seront exercées afin d'obtenir
aussi un démantèlement de la
MONUC mais à cet égard, nous
devrons être extrêmement
prudents car le risque d'une
recrudescence de la violence est
encore trop grand. Le retrait de
ces troupes ne pourra donc
s'effectuer que graduellement.

La Belgique investira trois millions
d'euros supplémentaires au
Congo. Kofi Annan, le secrétaire
général de l'ONU, s'efforcera de
convaincre les Etats-Unis et le
Japon de continuer eux aussi à
investir de façon à ce que les
ressources nécessaires puissent
être rassemblées.

La commission de suivi a rédigé à
l'intention du secrétaire général de
l'ONU un rapport sur les présumés
transports d'uranium. La Tanzanie

CRIV 51

COM 1050

29/08/2006

CHAMBRE

-4

E SESSION DE LA

E LEGISLATURE

2005

2006

KAMER

-4

E ZITTING VAN DE

E ZITTINGSPERIODE

uitslag van de tweede ronde kennen. Men kan verwachten dat er dan
een gespannen situatie ontstaat.

Het mandaat van Eufor was berekend op een verkiezing van de
president in de eerste ronde. Dan was een mandaat tot eind
november voldoende. Ik denk dat de duur van het mandaat inderdaad
ter sprake zal moeten komen. Er is van in het begin wel duidelijk
gezegd dat het geen langdurig mandaat kan zijn. Denken dat dat
mandaat voor een jaar zal worden verlengd, is dus wishful thinking.
De vraag zal ook moeten worden gesteld naar een verlenging van het
mandaat van MONUC. Er zal na de verkiezing een druk zijn om de
aanwezigheid van MONUC af te bouwen. Daarmee moet men enorm
opletten. Ik denk dat men daarvoor de nodige tijd moet nemen. Men
zal dat slechts zeer geleidelijk kunnen en mogen afbouwen, omdat er
een serieus risico is voor het opnieuw oplaaien van fysiek geweld.

Hebben wij zicht op de fondsen die door de donoren worden
gegeven? Wij hebben 3 miljoen supplementair beloofd. Secretaris-
generaal Kofi Annan heeft toegezegd om contact te nemen met de
Verenigde Staten van Amerika en Japan om hen ervan te overtuigen
met de financiering voort te gaan. Hij zou zich actief inzetten om die
financiering rond te krijgen.

U hebt ook gevraagd naar de uraniumtransporten en alles wat
daarover verschenen is. Ik ben blij dat u die vraag stelt, want dan kan
ik uitleggen hoe dat zit. Er is een verslag van de opvolgingscommissie
voor de secretaris-generaal van de VN.

In dat verslag staat dat door Tanzania gegevens werden bezorgd over
vijf uraniumtransporten die langs Dar es Salaam zouden gepasseerd
zijn, maar wel over een periode van ongeveer tien jaar, als ik mij niet
vergis. Het laatste transport zou dateren van oktober 2005. De realiteit
is dat ik begin december 2005 een verslag van de Veiligheid van de
Staat heb gekregen, waarin melding werd gemaakt van mogelijke
transporten via twee réseaux: ofwel via Kinshasa, ofwel via Tanzania
over land. Ik heb dat toen besproken met de eerste minister en de
minister van Justitie.

Wij hebben toen beslist de inlichtingendiensten om een bijkomend
verslag te vragen. Zij hebben dat ook gemaakt en einde december,
begin januari gezegd dat er geen concrete aanwijzingen waren. De
geruchten waren maar afkomstig van een bron en moesten met de
nodige omzichtigheid worden behandeld. Desondanks hebben wij
informeel contact genomen met het Internationaal Atoomagentschap
en het dossier ermee besproken. Zij blijven het voort volgen.

Er zijn nu nieuwe elementen opgedoken en wij hebben twee
beslissingen genomen. Ten eerste vragen wij opnieuw een verslag
aan zowel de Veiligheid van de Staat als de militaire veiligheid om te
weten wat daar nu van aan is. Ten tweede maken wij deze keer
officieel melding van onze eerdere bevindingen, of liever inlichtingen,
aan het Internationaal Atoomagentschap.

Uit de eerste resultaten van het onderzoek kan alleen maar beslist
worden dat er geen enkele concrete aanwijzing is dat er enige op
uranium gerichte activiteit zou zijn in de mijn van Shinkolobwe op dit
ogenblik.

a transmis à l'ONU des données
faisant état de cinq transports
d'uranium sur une période de dix
ans, le dernier transport datant du
mois d'octobre 2005. Fin 2005, j'ai
reçu un rapport de la Sûreté de
l'État à propos de ces transports
présumés. Ceux-ci auraient été
effectués au départ de Kinshasa
ou de la Tanzanie.

Je me suis alors entretenu du
dossier avec le premier ministre et
la ministre de la Justice et j'ai
demandé un rapport
supplémentaire au service de
renseignements. En janvier 2006,
j'ai reçu ce rapport qui indique
qu'une seule source faisait état de
transports et que ceux-ci ne
pouvaient être confirmés. Nous
avons pris contact avec l'Agence
internationale de l'énergie
atomique (AIEA), qui continuera à
suivre le dossier.

Au vu des nouveaux éléments qui
sont aujourd'hui apparus, nous
avons décidé de demander un
nouveau rapport à la Sûreté de
l'État et aux services de sécurité
militaire. Nous transmettrons une
nouvelle fois nos informations
antérieures et cette fois
officiellement à l'AIEA.

Selon les premiers résultats de
l'enquête, aucun élément concret
n'indique l'existence d'une activité
impliquant de l'uranium dans la
mine de Shinkolobwe.

Nous attendons de nouvelles
informations et continuerons à
suivre ce dossier de près.

Si nous ne disposons pas
d'éléments concrets permettant
d'affirmer que des transports
concernant directement de
l'uranium ont eu lieu, nous devons
rester très attentifs. Des quantités
importantes d'hétérogénite,
pouvant contenir de petites
quantités d'uranium, sont toujours
extraites du sous-sol congolais. Si
cette activité ne peut être
considérée comme une activité

29/08/2006

CRIV 51

COM 1050

CHAMBRE

-4

E SESSION DE LA

E LEGISLATURE

2005

2006

KAMER

-4

E ZITTING VAN DE

E ZITTINGSPERIODE

We wachten echter verdere bevindingen af. Ook die resultaten zullen
worden bezorgd aan het Internationaal Atoomagentschap. Het is in
ieder geval een dossier dat van zeer dichtbij moet worden gevolgd.

Het is niet de eerste keer dat daarover wordt gesproken. Wij
beschikken over geen nieuwe of tastbare elementen die wijzen op de
betrokkenheid van welbepaalde personen of op fysisch traceerbare
transporten die rechtstreeks op uranium gericht zijn. We moeten
daarmee met de nodige omzichtigheid omgaan maar zeer aandachtig
blijven.

Men mag niet vergeten dat niet alleen in Shinkolobwe maar ook in de
hele omgeving heel wat heterogeniet wordt gedolven door creuseurs.
In heterogeniet - het woord zegt het zelf - zit van alles. Daarin kunnen
dus ook heel lage hoeveelheden uranium zitten. Of dat dan om op
uranium gerichte ontginning gaat, is nog wat anders.

We moeten echter oog hebben voor kleine hoeveelheden, omdat met
name Iran geïnteresseerd is in kleine hoeveelheden voor onderzoek.
Uranium wordt gedolven in Iran zelf. Iran heeft uraniummijnen, die
echter onder internationale controle staan. Het kan voor een land als
Iran interessant zijn om zelfs kleine hoeveelheden op een andere
manier ter beschikking te krijgen om ze voor onderzoek aan te
wenden. Wij volgen het dossier met de grootste aandacht en hebben
onmiddellijk, nadat nieuwe gegevens naar voren zijn gekomen,
opdracht gegeven dat uit te spitten.

d'extraction d'uranium en tant que
telle, l'Iran souhaite aussi acquérir
des quantités limitées d'uranium
pour la recherche, les mines
iraniennes étant soumises au
contrôle international.

Madame Wiaux, vous avez parlé de l'importance du brassage. Le
mélange des différentes milices doit être effectif non seulement dans
l'armée, mais aussi dans la garde présidentielle. On a d'ailleurs vu
lors des confrontations que l'armée congolaise est restée à l'écart et a
même voulu intervenir pour les arrêter. La garde présidentielle par
contre était ostensiblement commandée par le président Kabila. Or,
cette garde présidentielle n'est pas mélangée. Les milices de Bemba
ne le sont pas non plus. D'ailleurs, le vice-président Bemba refuse de
rendre mixtes ses milices.

Cela dit, des progrès ont été faits en termes de brassage. Il y a
maintenant douze brigades où les ethnies ont été brassées, pas
toutes dans la même mesure que la première, mais c'est quand
même un effort considérable. Nous en sommes d'ailleurs presque
seuls responsables, avec l'Afrique du Sud et l'Angola. Il reste
cependant des milices qui ne sont pas mélangées. Il s'agit des milices
de M. Bemba et de milices situées dans l'Est du pays, où il y a
également un refus qui s'explique par d'autres raisons, par exemple le
fait que les gens ne veulent pas être déplacés. On peut le
comprendre dans la situation actuelle. Il y a des problèmes de
payement, de logement, de nourriture, etc. Ce n'est pas évident d'être
déplacé de l'est à l'ouest du Congo, qui sont séparés par trois mille
kilomètres.

Ces problèmes de brassage dans certaines milices et dans la garde
présidentielle doivent être résolus après les élections. Cependant, il
faut constater qu'on ne le fait pas en ce moment parce qu'on a peur
que des éléments d'autres milices soient intégrés dans la garde
présidentielle, ce qui impliquerait un contact presque physique avec le
président. Il faut essayer de comprendre ce qui se passe. Cela ne
veut pas dire que l'on soit d'accord.

De vraag van mevrouw Wiaux stelt
het probleem van de vermenging
van de milities en de presidentiële
wacht aan de orde. Het leger
waarin de brassage van 12
brigades reeds min of meer
volledig is uitgevoerd, heeft zich
trouwens afzijdig gehouden.
Omgekeerd weigeren de milities
van vice-president Bemba en uit
Oost-Congo zich met andere
troepen te vermengen, met name
om te voorkomen dat hun leden
duizenden kilometers ver zouden
verplaatst worden. Dat geldt ook
voor de presidentiële wacht waar
de vermenging na de verkiezingen
zal gebeuren. Het is begrijpelijk
maar daarom niet noodzakelijk
aanvaardbaar dat er een zekere
angst bestaat om leden van
andere milities er nu al in op te
nemen.

CRIV 51

COM 1050

29/08/2006

CHAMBRE

-4

E SESSION DE LA

E LEGISLATURE

2005

2006

KAMER

-4

E ZITTING VAN DE

E ZITTINGSPERIODE

Mevrouw Dierickx vraagt hoe wij de situatie op 29 oktober onder
controle zullen houden. Dat zal moeten gebeuren met de Monuc,
onder Eufor en onder sterke internationale druk.

De situatie na 29 oktober zal natuurlijk wel iets verschillend zijn, in die
zin dat zo neem ik aan er een duidelijke winnaar naar voren zal
komen. Een verschil van slechts enkele procenten zou het slechtste
scenario zijn dat we kunnen meemaken. Als in de tweede ronde beide
kandidaten in een soort van sprintnummer zitten, dan weet ik eerlijk
gezegd ook niet wat er moet gebeuren. Als er een ernstig serieus
verschil is, dan is er een winnaar die daaruit een legitimiteit puurt. Dat
betekent dat de duidelijke verliezer daarmee op een dwingende
manier geconfronteerd zal worden. Ik meen dat de waakzaamheid
van internationale troepen zeker noodzakelijk zal zijn. Eufor en Monuc
moeten in de hoogste staat van paraatheid zijn, onmiddellijk na de
verkiezingen van 29 oktober.

Verschillende collega's hebben gevraagd of er na de verkiezing al dan
niet een inclusief regime moet komen. Ik heb al eens gezegd dat ik
denk dat het zou moeten. Het zal inderdaad belangrijk zijn dat er na
de verkiezingen, hoewel er winnaars en verliezers zullen zijn, geen
uitsluiting gebeurt van bepaalde groepen. Ik leg de nadruk op die
bepaalde groepen.

Mijnheer Van Rompuy, ik kan mij eerlijk gezegd moeilijk voorstellen
dat er na de verkiezingen nog samenwerking mogelijk is tussen
Kabila en Bemba. Ik zie dat eerlijk gezegd niet zitten. Het inclusieve
kan evenwel toegespitst worden op welbepaalde figuren of groepen.
Gelet op het gegeven van de mogelijke verdeeldheid tussen oost en
west of tussen centrum en periferie, zullen er daarvoor dus ernstige
inspanningen moeten gebeuren, zoniet zal het risico van het oplaaien
van geweld bijzonder groot zijn.

Mijnheer Van der Maelen zegt dat het proces moet worden begeleid.
Ik denk dat ik het daarover al bij herhaling heb gehad. Een element
dat u aanbrengt, is wel degelijk interessant, te weten dat we China
nog achter de hand hebben. Dit is een gevaarlijk element in Congo en
heel Afrika overigens. We moeten immers vaststellen dat China zich
in Afrika niet als een verantwoordelijk lid van de internationale
gemeenschap gedraagt. Het is nochtans een lid dat toch enige
verantwoordelijkheid op zich zou moeten nemen want het is een van
de permanente leden van de Veiligheidsraad. Ik heb er alle begrip
voor dat China waar ook ter wereld probeert zijn ertsen en energie te
vinden voor zijn economische ontwikkeling. Als China echter deel wil
uitmaken van de internationale gemeenschap, wat toch steeds meer
de ambitie is van China in de Veiligheidsraad waar ze steeds actiever
worden, dan moet men natuurlijk ook een stuk verantwoordelijkheid
dragen. Op dat vlak moet toch worden opgemerkt dat China, niet
alleen in Congo maar ook in grote stukken van Afrika onder andere
in Soedan , geen oog heeft voor mensenrechten, evenwicht,
ontwikkeling van regimes, opbouw van landen of wat dan ook. China
doet op een rauwe manier aan erts- en energiewinning. Dat is een
belangrijk destabiliserend element in Afrika op dit ogenblik, waaraan
we aandacht moeten besteden.

Ik heb reeds verwezen naar de gedragscode. U zegt dat hieraan de
geldkraan moet worden gekoppeld. Ik vind al lang dat hulp aan Congo

Le 29 octobre et après, nous
devrons garder le contrôle de la
situation en collaboration avec les
troupes de la MONUC et de
l'EUFOR et en exerçant une forte
pression internationale. Le risque
de violence sera grand, surtout en
cas de victoire de justesse. Si un
vainqueur se dégage clairement
après le deuxième tour, la
situation sera différente. Les
résultats permettront alors au
vainqueur d'asseoir sa légitimité,
que le perdant devra respecter.
Les troupes internationales
devront en tout cas être en état
d'alerte extrême après les
élections du 29 octobre.

Je pense qu'un régime inclusif doit
être instauré après les élections. Il
faut éviter d'exclure certains
groupes. Je ne crois toutefois pas
qu'une collaboration sera encore
possible entre M. Kabila et M.
Bemba après les élections. Des
efforts sérieux devront être fournis
pour éviter les divisions au Congo,
sans quoi la situation risque très
fort de dégénérer.

La Chine est un facteur dangereux
au Congo et dans l'ensemble de
l'Afrique. La Chine ne s'y comporte
pas comme un membre
responsable de la communauté
internationale alors qu'elle est un
membre permanent du Conseil de
sécurité. Je comprends que ce
pays ait besoin de minerais et
d'énergie pour assurer son
développement économique, mais
si la Chine veut faire partie de la
communauté internationale, elle
doit prendre ses responsabilités
en Afrique. Sans prendre
beaucoup de précautions, la Chine
y extrait du minerai et des
ressources énergétiques, au plus
grand mépris des droits de
l'homme, des différents équilibres
ainsi que du développement
politique et économique. Il s'agit
pour l'heure d'un élément
déstabilisant.

J'estime depuis longtemps que

29/08/2006

CRIV 51

COM 1050

CHAMBRE

-4

E SESSION DE LA

E LEGISLATURE

2005

2006

KAMER

-4

E ZITTING VAN DE

E ZITTINGSPERIODE

conditioneel moet zijn. Ik bedoel daarmee niet belerend. Ik ben zeker
niet degene die ervoor pleit dat er minder hulp naar Congo zou gaan.
Voor mijn part mag er meer hulp naar Congo gaan maar ik vind wel
dat er condities moeten worden ingebouwd. België kan dat niet alleen.
De internationale gemeenschap zou dat eigenlijk moeten doen. De
Wereldbank heeft zijn hulp terug stopgezet omdat er een belangrijk
bedrag is verdwenen. Als het echter een tijdje een beetje rustiger is
en er een klein beetje minder nieuws is over grote fraudezaken dan
lost men altijd de controle op Congo. Men mag dat niet doen.

De internationale gemeenschap moet toezien op het gebruik van het
geld in Congo. Zij moet toezien op de fraudecircuits, die voldoende
bekend zijn. Men weet voldoende welke circuits daarbij betrokken zijn.
Want men helpt daarmee Congo en men helpt daarmee de
Congolese mensen! Wanneer wij in Congo zijn, mijnheer Van den
Eynde, zijn wij daar niet om grootheidswaanzinpolitiek te voeren. Nee,
dan zijn wij daar om dat daar inderdaad in de voorbije 10 jaar 4
miljoen mensen gestorven zijn en omdat er ook nu nog altijd dagelijks
een kleine 1.000 mensen sterven, onrechtstreeks of rechtstreeks ten
gevolge van het conflict, dat ondertussen een stuk is afgekoeld maar
dat nog altijd bestaat en dat zijn effect heeft op het verdwijnen van
elke soort infrastructuur en elke soort gezondheidszorg, om maar een
paar voorbeelden te geven. Dat is de reden waarom wij daar zijn,
eerlijk gezegd dus niet uit francofonie of wat dan ook, maar uit
menselijkheid.

Inzake de checks en balances verwijst u naar de samenwerking van
ons Parlement met het Congolese Parlement. Het is natuurlijk aan het
Parlement om die te organiseren, niet aan de regering. Ik heb de
voorzitter van het Parlement, Herman De Croo, een paar weken
geleden horen spreken over een parlementair Sun City. Ik vind het
belangrijk dat vanuit een volwassen parlement als het Belgische er
ondersteuning zou komen voor het parlement in Congo.

Weet u, een democratie kan desnoods enige tijd zonder een regering,
maar een democratie zonder parlement bestaat niet. Dat werkt niet.
Dat kan niet. Dat is een interne tegenstrijdigheid. Ik meen dat wij er
alles aan moeten doen om dat parlement te steunen, ook inzake wat
de limieten van parlementaire activiteiten moeten en kunnen zijn in
een dergelijke situatie. Men kan daar niet op dezelfde evasieve
manier aan politiek doen als dat in België perfect mogelijk is en
mogelijk moet zijn. Dat is evident. Dat parlement zal ook een stuk
"self esteem" moeten hebben. Het moet zich kunnen concentreren op
een aantal essentiële taken en daarin ook consequent zijn. Ik meen
eerlijk gezegd dat dat parlement dat kan. Ik heb daar niet alleen hoop
op maar toch ook vertrouwen in. Kijk zelfs maar naar het
overgangsparlement en hoe het rapport-Lutundula bijvoorbeeld tot
stand is kunnen komen in dat overgangsparlement. Dat is een
prestatie!

Het rapport-Lutundula gaat over het gebruik en misbruik van de
natuurlijke rijkdommen van Congo. Dat een dergelijk rapport met een
dergelijke diepgang in een dergelijke situatie tot stand kon komen, is
opmerkelijk. Dat wijst op de sterkte die van een parlement kan
uitgaan.

Ik heb er reeds op gewezen dat financieel toezicht volgens mij
absoluut noodzakelijk is.

l'aide au Congo doit être assortie
de conditions, sans pour autant
retomber dans un ton doctoral ni
vouloir s'immiscer sans cesse
dans la gestion de l'État. La
communauté internationale devrait
imposer des conditions pour un
code de bonne conduite. La
Banque mondiale a mis fin à ses
aides à la suite d'une affaire de
fraude. Cependant, lorsque plus
aucun dossier de fraude ne vient
défrayer la chronique pendant un
certain temps, les contrôles sont
abandonnés. Cette attitude n'est
pas judicieuse. La communauté
internationale doit contrôler les
circuits de fraude car c'est cela qui
aidera la population congolaise.

Quatre millions de personnes ont
trouvé la mort au Congo au cours
des dix dernières années, et les
conflits continuent de tuer. Les
infrastructures et le système des
soins de santé ont été gravement
mis à mal. Nous voulons assurer
une présence au Congo dans un
souci d'humanité et non parce que
nous avons la folie des grandeurs
ou pour des considérations liées à
la francophonie.

C'est le parlement et non le
gouvernement qui doit organiser la
coopération entre les parlements
belge et congolais. Il est important
que le parlement congolais soit
soutenu par son homologue belge.
Une démocratie sans parlement
n'est pas digne de ce nom. Or, les
responsables congolais ne
pourront faire de la politique de
façon évasive, comme c'est
souvent le cas en Belgique. Le
parlement congolais devra se
concentrer sur quelques thèmes
essentiels. Je suis convaincu qu'il
est à la hauteur de cette tâche.
Même le parlement de transition a
accompli un travail remarquable.

Le contrôle financier est tout à fait
indispensable, comme je l'ai déjà
souligné.

CRIV 51

COM 1050

29/08/2006

CHAMBRE

-4

E SESSION DE LA

E LEGISLATURE

2005

2006

KAMER

-4

E ZITTING VAN DE

E ZITTINGSPERIODE

Monsieur Boukourna, vous avez mis l'accent sur le risque de non-
acceptation des résultats au second tour et sur le fait que les derniers
incidents en date en présagent peut-être d'autres. C'est vrai. La
démocratie, ce ne sont pas seulement des élections, mais aussi
l'acceptation des résultats. C'est ce que j'ai dit dans mon introduction.

Le prochain défi, c'est l'organisation du second tour électoral; il faudra
garantir le bon fonctionnement de la démocratie pendant cette
période et enregistrer des progrès. Le prochain test aura lieu
évidemment après le second tour des élections. Il faut être confiant,
car il n'y a pas d'alternative. Nous devons faire tout notre possible,
avec le concours de la communauté internationale, pour garder la
situation sous contrôle mais cela ne sera pas facile.

Mijnheer Boukourna, u wijst
terecht op het risico dat het
resultaat van de tweede ronde niet
zal worden aanvaard. Onze
volgende uitdaging zal er precies
in bestaan een tweede
verkiezingsronde te organiseren.
Nu moeten we de democratie zo
goed en zo kwaad als het gaat
doen functioneren en vooruitgang
trachten te boeken. De eerste test
volgt na de tweede ronde. We
moeten vertrouwen hebben. Er is
immers geen andere keuze.

De heer Van Rompuy zegt dat we ons eigenlijk altijd al vergist hebben
in de leiders. De realiteit is dat men zich eigenlijk altijd vergist in de
leiders. Het enige echte antwoord daarop is een democratie die dat
onder controle houdt. Als waar dan ook ter wereld iemand een
absolute macht krijgt, dan heeft men zich in die leider vergist, want
dan blijkt dat toch altijd wel iemand te zijn die ook enige autoritaire
neigingen heeft. De enige manier om dat onder controle te houden, is
dat er een parlement is die de checks and balances installeert. Ik ga
mij niet uitspreken over de heer Kabila of de heer Bemba, maar er is
geen enkele reden om te denken dat zij aan die algemene bemerking
zouden ontsnappen.

Ik vind ook belangrijk wat u gezegd hebt over democratie als einde
aan het geweld, als enige alternatief voor het geweld. Degenen die nu
een beetje smalend doen over de organisatie van verkiezingen,
moeten toch eens kijken wat in alle relativiteit de voorbije jaren in
Congo is gebeurd. We komen van een open conflict, waarbij er
dagelijks regelrechte slachtpartijen waren, waarbij tienduizenden tot
honderdduizenden vrouwen verkracht werden in de meest
mensonterende omstandigheden, waarbij er opnieuw kannibalisme
was, waar een complete ondervoeding was en milities voor zich
gebieden hadden afgebakend waar zij een absolute macht hadden en
een echt schrikbewind voerden. Nu hebben we toch een situatie van
relatieve stabiliteit, waarbij het grootste aantal slachtoffers
onrechtstreekse slachtoffers van het conflict zijn, namelijk wegens het
totale ontbreken van gezondheidszorg en infrastructuur, het
ontbreken van een staat. Het aantal slachtoffers van rechtstreekse
militaire confrontaties is toch wel dramatisch en drastisch gedaald.

Als dat zo is, is dat inderdaad ten gevolge van het proces van Sun
City. Men kan een negatieve evaluatie maken van wat er
bestuursmatig is gebeurd in de periode van 1+4, maar ongetwijfeld
heeft de stabiliteit te maken met het feit dat die vijf heren zich op de
een of andere manier hebben moeten verstaan rond de tafel en dat
de internationale gemeenschap er alles aan heeft gedaan dat er een
gesprek tussen hen mogelijk bleef. Dus mag men niet negatief doen
over die periode. Men moet echter wel durven te erkennen dat in die
periode er weinig is gebeurd aan de opbouw van Congo en dat dat
alleen maar dringender wordt.

U hebt het ook over het verwachtingspatroon na de verkiezingen. Dat
is ook een zeer gevaarlijke situatie. De mensen denken inderdaad dat

M. Van Rompuy affirme que nous
nous sommes chaque fois mépris
sur les dirigeants. La seule
réponse réside dans une
démocratie qui puisse garder la
situation sous contrôle. Il est
important de souligner que la
démocratie constitue la seule
alternative à la violence.

Ces dernières années, le Congo a
été en proie à un conflit ouvert,
rimant avec tueries quotidiennes,
viols, cannibalisme et malnutrition.
Les milices y avaient balisé des
territoires au sein desquels elles
faisaient régner la terreur. On a
aujourd'hui évolué vers une
situation de relative stabilité, où ce
sont principalement le manque de
soins de santé et d'infrastructures
et l'absence d'un État qui font
encore des victimes. Il s'agit d'une
conséquence du processus de
Sun City. On ne peut faire preuve
de négativisme vis-à-vis de cette
période mais peu de choses ont
été faites pour la construction du
Congo.

On pense que tout va s'améliorer
après les élections, quod non.
C'est à ce moment-là qu'il faudra
se mettre au travail et cela prendra
du temps. La Belgique soutiendra
les communautés locales.

J'ignore ce qu'il faut entendre par
le «mal africain». D'aucuns ont
déjà affirmé que l'Afrique noire vit
dans une autre époque. Cela peut
encore durer plusieurs

29/08/2006

CRIV 51

COM 1050

CHAMBRE

-4

E SESSION DE LA

E LEGISLATURE

2005

2006

KAMER

-4

E ZITTING VAN DE

E ZITTINGSPERIODE

het na die verkiezingen zal verbeteren, quod non. Dan begint het
werk, dat ongetwijfeld veel tijd zal vragen. België zal wel onmiddellijk
na de verkiezingen een quick impact opzetten, vooral gericht op lokale
structuren en lokale behoeften, met andere woorden niet om een
regime te ondersteunen, welk het regime ook is dat daaruit voortkomt,
maar om de lokale gemeenschappen te ondersteunen.

Wat is nu le mal africain? Ik weet het niet. Ik moet zeggen dat, hoe
langer ik mij daarmee bezighoud, hoe minder ik daarvan begrijp. De
beste omschrijving die ik al heb gezien, is dat zwart Afrika in een
andere tijdszone leeft. Dat zegt iets over het geduld dat we moeten
hebben. Het zal inderdaad nog generaties duren. Het zegt ook iets
over de plicht die we hebben om te proberen dat continent, waarvan
Congo en Burundi belangrijke elementen zijn, uit die tijdszone te
sleuren en op de diapason van de moderne wereld te brengen.

Ik denk dat bijvoorbeeld ook de moderniteit een zeer belangrijk
element is in Afrika, naast de democratie, om daar vooruitgang te
kunnen boeken. Dat zal nog heel lange tijd veel inzet, geld, frustraties,
mislukkingen veronderstellen, maar het kan volgens mij niets afdoen
aan de noodzaak om die limite décisif te blijven ondersteunen.

générations. Cette thèse nous fait
également prendre conscience de
notre devoir de faire accéder
l'Afrique noire au monde moderne.

Monsieur le président, je suis assez d'accord avec ce que vous venez
de dire. Mais lorsqu'il s'agit de comparer les élections au Congo et en
Floride, il y a quand même une différence. En Floride,
indépendamment des problèmes pratiques survenus au moment où la
Cour suprême s'est prononcée, tout le monde a respecté le résultat.
Ce respect pour les urnes et l'État de droit est très important. Je suis
convaincu que vous êtes également tout à fait conscient de cette
analyse.

Vous avez conclu au surdimensionnement de la Belgique sur la scène
internationale. Je précise que nous voulons jouer un rôle responsable.
Nous le jouons sur le plan de l'Union européenne et de la politique
commune de défense et de sécurité. C'est ce qui explique notre
engagement au Liban. Nous assumons en ce moment la présidence
de l'OSCE. Ce n'est pas facile du tout, ni évident. Nous avons notre
rôle au Congo. Cela n'est pas évident non plus.

A partir du 1

janvier, normalement, nous siégerons également au

Conseil de sécurité. C'est beaucoup pour un petit pays. Mais, et c'est
ainsi que je voudrais conclure, si nous voulons en tant que petit pays
jouer un rôle sur la scène internationale, nous devons être forcément
surdimensionnés. Si nous agissions seulement à notre dimension,
alors notre politique étrangère serait peu ambitieuse.

Mijnheer de voorzitter, ik deel uw
mening, ook al ben ik van oordeel
dat de toestand in Congo niet echt
kan vergeleken worden met die in
Florida waar iedereen zich aan de
verkiezingsuitslag houdt en de
rechtsstaat respecteert.

De verantwoordelijkheid die België
via de Europese Unie op het
internationaal toneel op zich heeft
genomen, is een verklaring voor
de rol die we in Libanon willen
spelen. We oefenen momenteel
het moeilijke voorzitterschap van
de OVSE uit, we vervullen een
zware rol in Congo en tot slot
zullen we vanaf januari in de
Veiligheidsraad zitting hebben. Dat
is inderdaad veel voor een klein
land, maar we zijn wel tot een
dergelijke
`oververtegenwoordiging'
gehouden, indien we op
internationaal niveau een rol willen
spelen.

Le président: Monsieur le ministre, je vous remercie. Je partage tout
à fait ce que vous venez de dire. J'étais très positif quand je parlais de
surdimensionnement, rassurez-vous.

Monsieur Van den Eynde, vous avez la parole.

De voorzitter: Ik heb de term
`oververtegenwoordiging' helemaal
niet pejoratief gebruikt.

01.23 Karel De Gucht, ministre: À cette heure-ci, à votre âge, vous

insistez?

CRIV 51

COM 1050

29/08/2006

CHAMBRE

-4

E SESSION DE LA

E LEGISLATURE

2005

2006

KAMER

-4

E ZITTING VAN DE

E ZITTINGSPERIODE

01.24 Francis Van den Eynde (Vlaams Belang): Le mythe de

Sisyphe zal mij helpen om daarop in te gaan.

Ik merk voorafgaandelijk twee zaken op. Ik dank de heer Hasquin
voor het begin van zijn uiteenzetting, want die heeft perfect
geïllustreerd hoe juist mijn stelling was in verband met de inkleuring
van de internationale politiek in dit land onder de paarse regering. Dat
is Franstalig, dat is heel duidelijk.

Over le mythe de Sisyphe gesproken, mijnheer de voorzitter en
mijnheer de minister, ik wil u er toch aan herinneren dat in het boek
waarin Camus vertelt over de man die door de goden is veroordeeld
tot de absurde straf om steeds maar een rots naar boven op de berg
te brengen, terwijl hij op voorhand weet dat de goden erin hebben
voorzien dat die rots terugkeert, hij eindigt met een zin die ik heel mijn
leven zal onthouden: "Il faut imaginer Sisyphe heureux". Ik laat dat
geluk in dit geval aan jullie, want wat betreft de filosofie kan
belangstelling voor absurditeiten zeer interessant zijn, maar voor
buitenlandse politiek is dat toch wat anders. Ik zou voor buitenlandse
politiek niet op le mythe de Sisyphe willen steunen. Immers, mijnheer
de minister, Sisyphe slaagt nooit; hij blijft maar duwen tegen die rots.

U vertelt ons dat u ondanks alles blijft hopen. Daar komt het in feite op
neer. U hebt een vrij realistische schets van de situatie gegeven,
maar u denkt dat er niets anders is en dat wij die politiek voort moeten
zetten. Die hoop op zichzelf zal ik u nooit verwijten, want die is
noodzakelijk. Stel u voor dat die er niet zou zijn! Laten we echter
realistisch zijn. Dit is wat ik verwijt aan die overwaardering van onze
buitenlandse politiek door de regering: wij zijn niet bij machte, zoals
we bewijzen sinds 30 juni 1960, om iets op politiek vlak te veranderen
in Congo.

Ik heb helemaal niets tegen humanitaire steun aan dat land, als die
ernstig is. Ik weet wel dat er geen humanitaire steun mogelijk is
zonder politieke veranderingen, tenminste geen efficiënte steun. Ik
twijfel echter eraan of wij de politieke macht, kennis of stielvaardigheid
hebben om op dat vlak iets te presteren. Dat is de reden van mijn
kritisch standpunt ten overstaan van onze huidige politiek in Centraal-
Afrika.

Mijnheer de voorzitter, ik zal een motie indienen waarin ik uiting geef
aan dat standpunt, ook al weet ik dat ik de minister en de heer
Boukourna niet overtuigd heb.

01.24 Francis Van den Eynde

(Vlaams Belang): M. Hasquin a
parfaitement illustré la justesse de
mon point de vue concernant la
manière de mener la politique
internationale sous la coalition
violette.

Le ministre continue d'espérer
malgré tout. On ne peut lui
reprocher de nourrir encore de
l'espoir mais il faut être réaliste.
Depuis l'indépendance du Congo,
nous fournissons la preuve que
nous sommes incapables de
changer quoi que ce soit à la
situation politique au Congo. Je
n'ai rien contre l'aide humanitaire
mais sur le plan politique, nous
sommes impuissants. C'est la
raison pour laquelle je suis critique
vis-à-vis de notre politique en
Afrique centrale.

Je dépose une motion où
j'exprime ce point de vue.

01.25 Minister Karel De Gucht: Mijnheer Van den Eynde, ik ben

iemand die altijd blijft hopen. Ik hoop bijvoorbeeld ook dat het lezen
van zoveel boeken u er vroeg of laat toe zal brengen dat u er niet
alleen uit kunt citeren maar er ook de lessen uit trekt.

01.26 Francis Van den Eynde (Vlaams Belang): Mijnheer de

voorzitter, ik zou aan de minister het antwoord van Willem van Oranje
in herinnering willen brengen: het is niet nodig te hopen om te slagen,
noch te overwinnen om te volharden. Dat is mijn antwoord daarop.

Le président: J'espère que nous avons un ministre des Affaires étrangères heureux. Je vous remercie
ainsi que les collègues pour cet excellent débat de haute tenue.

Moties

29/08/2006

CRIV 51

COM 1050

CHAMBRE

-4

E SESSION DE LA

E LEGISLATURE

2005

2006

KAMER

-4

E ZITTING VAN DE

E ZITTINGSPERIODE

Motions

Tot besluit van deze bespreking werden volgende moties ingediend.
En conclusion de cette discussion les motions suivantes ont été déposées.

Een eerste motie van aanbeveling werd ingediend door mevrouw Nathalie Muylle en door de heer Herman
Van Rompuy en luidt als volgt:
"De Kamer,
gehoord de interpellaties van de heer Francis Van den Eynde en van mevrouw Nathalie Muylle
en het antwoord van de minister van Buitenlandse Zaken,
beveelt de regering aan
- in de komende cruciale maanden samen met de internationale gemeenschap de nodige diplomatieke
druk aan te houden met het oog op een vreedzaam verloop van de verkiezingscampagne;
- in alle omstandigheden de nodige neutraliteit aan de dag te leggen om elke polarisatie te voorkomen;
- het Parlement systematisch op de hoogte te houden van de politieke toestand."

Une première motion de recommandation a été déposée par Mme Nathalie Muylle et par M. Herman Van
Rompuy et est libellée comme suit:
"La Chambre,
ayant entendu les interpellations de M. Francis Van den Eynde et de Mme Nathalie Muylle
et la réponse du ministre des Affaires étrangères,
recommande au gouvernement
- de maintenir avec la communauté internationale la pression diplomatique nécessaire, au cours des
prochains mois cruciaux, en vue du déroulement pacifique de la campagne électorale;
- de faire preuve de la neutralité requise en toutes circonstances pour éviter toute polarisation;
- d'informer systématiquement le Parlement de la situation politique."

Een tweede motie van aanbeveling werd ingediend door de heer Francis Van den Eynde en luidt als volgt:
"De Kamer,
gehoord de interpellaties van de heer Francis Van den Eynde en van mevrouw Nathalie Muylle
en het antwoord van de minister van Buitenlandse Zaken,
verzoekt de regering
haar politieke bemoeienissen in Congo af te bouwen."

Une deuxième motion de recommandation a été déposée par M. Francis Van den Eynde et est libellée
comme suit:
"La Chambre,
ayant entendu les interpellations de M. Francis Van den Eynde et de Mme Nathalie Muylle
et la réponse du ministre des Affaires étrangères,
demande au gouvernement
de mettre progressivement un terme à son ingérence politique au Congo."

Een eenvoudige motie werd ingediend door mevrouw Hilde Dierickx en door de heren Mohammed
Boukourna, Hervé Hasquin en Dirk Van der Maelen.

Une motion pure et simple a été déposée par Mme Hilde Dierickx et par MM. Mohammed Boukourna,
Hervé Hasquin et Dirk Van der Maelen.

Over de moties zal later worden gestemd. De bespreking is gesloten.
Le vote sur les motions aura lieu ultérieurement. La discussion est close.

La réunion publique de commission est levée à 12.30 heures.
De openbare commissievergadering wordt gesloten om 12.30 uur.