B
ELGISCHE
K
AMER VAN
VOLKSVERTEGENWOORDIGERS
C
HAMBRE DES REPRÉSENTANTS
DE
B
ELGIQUE
Handelingen
Annales
I
NTEGRAAL VERSLAG
VAN DE OPENBARE VERGADERING VAN DE
C
OMPTE RENDU INTÉGRAL
DE LA RÉUNION PUBLIQUE DE LA
COMMISSIE
VOOR DE
B
UITENLANDSE
B
ETREKKINGEN
COMMISSION
DES
R
ELATIONS EXTÉRIEURES
VAN
DU
22-12-1999
22-12-1999
HA 50
COM 077
HA 50
COM 077
KAMER - 2e ZITTING VAN DE 50e ZITTINGSPERIODE
CHAMBRE - 2e SESSION DE LA 50e LEGISLATURE
1999
2000
2
HA 50
COM 077
AGALEV-ECOLO
:
Anders gaan leven / Ecologistes conférés pour l'Organisation de luttes originales
CVP
:
Christelijke Volkspartij
FN
:
Front National
PRL FDF MCC
:
Parti Réformateur libéral - Front démocratique francophone - Mouvement du citoyens pour le changement
PS
:
Parti socialiste
PSC
:
Parti social-chrétien
SP
:
Socialistische Partij
VLAAMS BLOK
:
Vlaams Blok
VLD
:
Vlaamse Liberalen en Democraten
VU&ID
:
Volksunie & ID21
Abréviations dans la numérotation des publications :
Afkortingen bij de nummering van de publicaties :
DOC 50 0000/00 : Documents parlementaires de la 50e
DOC 50 0000/00 : Parlementaire documenten van de 50e zittingsperiode +
législature, suivi du n° et dy n° consécutif
het nummer en het volgnummer
QRVA
: Question et Réponses écrites
QRVA
: Schriftelijke Vragen en Antwoorden
HA
: Annales (Compte Rendu intégral)
HA
: Handelingen (Beknopt Verslag)
CRA
: Compte Rendu Analitique
BV
: Beknopt Verslag
PLEN
: Séance plénière
PLEN
: Plenum vergadering
COM
: Réunion de commission
COM
: Commissievergadering
Publications officielles éditées par la Chambre des représentants
Officiele publicaties, van de Kamer van volksvertegenwoordigers
Commandes :
Bestellingen :
Place de la Nation, 1008 Bruxelles
Natieplein, 1008 Brussel
Fax : 02/549 82 60
Fax : 02/549 81 60
Tél. : 02/549 82 74
Tel. : 02/549 82 74
www.laChambre.be
www.deKamer.be
e-mail : aff.generales@laChambre.be
e-mail : alg.zaken@deKamer.be
KAMER - 2e ZITTING VAN DE 50e ZITTINGSPERIODE
CHAMBRE - 2e SESSION DE LA 50e LEGISLATURE
1999
2000
Inhoud
Woensdag 22 december 1999
COMMISSIE VOOR DE BUITENLANDSE BETREK-
KINGEN
-
COM 077
Mondelinge vraag van de heer Yvon Harmegnies aan de
vice-eerste minister en minister van Buitenlandse Zaken
over
de toestand in Aceh (nr. 579)
5
sprekers : Yvon Harmegnies, Louis Michel, vice-
eerste minister en minister van Buitenlandse Zaken
Mondelinge vraag van de heer Yvon Harmegnies aan de
vice-eerste minister en minister van Buitenlandse Zaken
over
de toestand in Marokko (nr. 609)
6
sprekers : Yvon Harmegnies, Louis Michel, vice-
eerste minister en minister van Buitenlandse Zaken
Mondelinge vraag van de heer Ferdy Willems aan de
vice-eerste minister en minister van Buitenlandse Zaken
over
de Duitse militaire hulp aan Turkije (nr. 624)
7
sprekers : Ferdy Willems, Louis Michel, vice-eerste
minister en minister van Buitenlandse Zaken
Mondelinge vraag van de heer Pieter De Crem aan de
vice-eerste minister en minister van Buitenlandse Zaken
over
de toestand van de mensenrechten in Iran naar
aanleiding van de veroordeling van Abdallah Nouri en de
houding van de Belgische regering in deze aangelegen-
heid
(nr. 649)
8
sprekers : Pieter De Crem, Louis Michel, vice-eerste
minister en minister van Buitenlandse Zaken
Mondelinge vraag van mevrouw Claudine Drion aan de
vice-eerste minister en minister van Buitenlandse Zaken
over
de landen waarnaar een vreemdeling niet kan
worden teruggezonden
(nr. 688)
9
sprekers : Claudine Drion, Louis Michel, vice-eerste
minister en minister van Buitenlandse Zaken
Interpellatie van de heer Ferdy Willems tot de eerste
minister over
zijn verklaring op de top van Istanbul de
Belgische bijdrage aan de Organisatie voor veiligheid en
samenwerking in Europa te verminderen
(nr. 188)
(Het antwoord werd verstrekt door de vice-eerste minister
en minister van Buitenlandse Zaken)
10
sprekers : Ferdy Willems, Louis Michel, vice-eerste
minister en minister van Buitenlandse Zaken
moties
11
Sommaire
Mercredi 22 de´cembre 1999
COMMISSION
DES
RELATIONS
EXTE
´ RIEURES
COM 077
Question orale de M. Yvon Harmegnies au vice-premier
ministre et ministre des Affaires e´trange`res sur
la situa-
tion dans la province d'Aceh
(n° 579)
5
orateurs : Yvon Harmegnies, Louis Michel, vice-
premier ministre et ministre des Affaires e´trange`res
Question orale de M. Yvon Harmegnies au vice-premier
ministre et ministre des Affaires e´trange`res sur
la situa-
tion au Maroc
(n° 609)
6
orateurs : Yvon Harmegnies, Louis Michel, vice-
premier ministre et ministre des Affaires e´trange`res
Question orale de M. Ferdy Willems au vice-premier
ministre et ministre des Affaires e´trange`res sur
l'aide
militaire allemande a` la Turquie
(n° 624)
7
orateurs : Ferdy Willems, Louis Michel, vice-premier
ministre et ministre des Affaires e´trange`res
Question orale de M. Pieter De Crem au vice-premier
ministre et ministre des Affaires e´trange`res sur
la situa-
tion en matie`re de droits de l'homme en Iran apre`s la
condamnation de Abdallah Nouri et sur la position du
gouvernement belge a` ce sujet
(n° 649)
8
orateurs : Pieter De Crem, Louis Michel, vice-premier
ministre et ministre des Affaires e´trange`res
Question orale de Mme Claudine Drion au vice-premier
ministre et ministre des Affaires e´trange`res sur
les pays
pour lesquels il y a impossibilite´ de renvoyer un e´tranger
(n° 688)
9
orateurs : Claudine Drion, Louis Michel, vice-premier
ministre et ministre des Affaires e´trange`res
Interpellation de M. Ferdy Willems au premier ministre sur
la de´claration qu'il a faite au sommet d'Istanbul concer-
nant son intention de re´duire la contribution de la Belgique
a` l'Organisation pour la se´curite´ et la coope´ration en
Europe
(n° 188)
(La re´ponse a e´te´ donne´e par le vice-premier ministre et
ministre des Affaires e´trange`res)
10
orateurs : Ferdy Willems, Louis Michel, vice-premier
ministre et ministre des Affaires e´trange`res
motions
11
HA 50
COM 077
3
KAMER - 2e ZITTING VAN DE 50e ZITTINGSPERIODE
CHAMBRE - 2e SESSION DE LA 50e LEGISLATURE
1999
2000
4
HA 50
COM 077
22-12-1999
KAMER - 2e ZITTING VAN DE 50e ZITTINGSPERIODE
CHAMBRE - 2e SESSION DE LA 50e LEGISLATURE
1999
2000
COMMISSION
DES RELATIONS EXTE´RIEURES
COMMISSIE
VOOR DE BUITENLANDSE BETREKKINGEN
RE
´ UNION PUBLIQUE DU
MERCREDI 22 DE
´ CEMBRE 1999
OPENBARE VERGADERING VAN
WOENSDAG 22 DECEMBER 1999
De vergadering wordt geopend om 11.40 uur door de
heer Eric Derycke, voorzitter.
La re´union est ouverte a` 11.40 heures par M. Eric
Derycke
, pre´sident.
Question orale de M. Yvon Harmegnies au vice-
premier ministre et ministre des Affaires e´trange`res
sur
la situation dans la province d'Aceh (n° 579)b>
Mondelinge vraag van de heer Yvon Harmegnies aan
de vice-eerste minister en minister van Buitenlandse
Zaken over
de toestand in Aceh (nr. 579)
M. Yvon Harmegnies (PS) : Monsieur le pre´sident,
monsieur le ministre, nous avons tous e´te´ avertis des
heures mouvemente´es et dramatiques qu'a connues le
Timor oriental dans sa lutte pour son autode´termination
et son inde´pendance. Voici maintenant que la riche
province d'Aceh, au nord de l'i^le de Sumatra, aspire
e´galement a` son inde´pendance et elle se heurte, comme
au Timor oriental, a` l'autorite´ indone´sienne.
Tout comme le Timor oriental, cette province a e´te´
spolie´e et est sujette a` la re´pression. Cependant, contrai-
rement au Timor oriental, l'Aceh fait historiquement partie
du territoire indone´sien, ce qui ne l'a pas empe^che´ d'e^tre
le the´a^tre de multiples exactions, voyant notamment ses
velle´ite´s inde´pendantistes e^tre mate´es. Elles avaient
de´ja` e´te´ exprime´es lors de re´bellions mene´es dans le
courant des anne´es 1953 et 1962.
Par ailleurs, cette province subit e´galement des campa-
gnes anti-insurrectionnelles et la pre´sence quasi perma-
nente de troupes de combat indone´siennes. De plus,
depuis le mois de mai de cette anne´e, un regain de
violence se concre´tise par une succession d'affronte-
ments entre la gue´rilla et l'arme´e indone´sienne.
Afin d'e´viter une situation conflictuelle semblable a` celle
pre´valant au Timor oriental ou, encore plus proche de
nous, au Kosovo, la Belgique ne pourrait-elle pas e^tre le
moteur, au sein de l'Union europe´enne, pour que cette
dernie`re demande au pre´sident indone´sien de mener un
processus de ne´gociation de´mocratique entre les parties
concerne´es - ceci n'e´tant pas obligatoirement synonyme
de de´mante`lement territorial - et enfin de s'assurer du
strict respect des droits de l'homme ? Enfin, dans une
optique plus globale et au lendemain des e´ve´nements
terribles ve´cus lors du re´cent re´fe´rendum d'autode´termi-
nation au Timor oriental, quel est l'e´tat actuel des rela-
tions diplomatiques et e´conomiques entre la Belgique et
l'Indone´sie ?
M. Louis Michel, ministre : Monsieur le pre´sident, cher
colle`gue, le 25 novembre dernier, le groupe de travail
Asie-Oce´anie a adopte´ et publie´ une de´claration de la
pre´sidence, au nom de l'Union europe´enne, sur la situa-
tion a` Aceh et l'inte´grite´ territoriale de l'Indone´sie. L'UE y
soutient trois grands axes :
- l'inte´grite´ territoriale de l'Indone´sie en appelant de ses
voeux une Indone´sie forte, unie et de´mocratique et elle
salue la de´cision du nouveau gouvernement indone´sien
de re´gler les divergences par le dialogue pluto^t que par
les moyens militaires;
- les efforts de´ploye´s par le gouvernement indone´sien
pour rechercher une issue pacifique a` la situation d'Aceh;
- le travail accompli par la commission nationale des
droits de l'homme pour que les responsables des viola-
tions, qu'ils soient civils ou militaires, aient a` re´pondre de
leurs actes.
Par ailleurs, le pre´sident indone´sien se dit convaincu de
la ne´cessite´ de dialoguer avec les inde´pendantistes
d'Aceh. Du reste, et c'est un e´le´ment important, il a
refuse´ re´cemment d'envoyer des renforts arme´s et de
de´clarer l'e´tat d'urgence dans la province.
De plus, pour ce qui est de l'e´tat actuel des relations
entre la Belgique et l'Indone´sie sur le plan diplomatique,
nous apportons e´videmment notre entier soutien au
nouveau pre´sident, y compris dans sa politique de dia-
HA 50
COM 077
5
KAMER - 2e ZITTING VAN DE 50e ZITTINGSPERIODE
CHAMBRE - 2e SESSION DE LA 50e LEGISLATURE
1999
2000
Louis Michel
logue a` l'e´gard d'Aceh. Sur le plan e´conomique, nous
nous attendons a` ce que les relations puissent reprendre
de`s que la stabilite´ politique du nouveau re´gime sera
confirme´e et que la crise financie`re sera termine´e.
Le pre´sident : L'incident est clos.
Het incident is gesloten.
Question orale de M. Yvon Harmegnies au vice-
premier ministre et ministre des Affaires e´trange`res
sur
la situation au Maroc (n° 609)b>
Mondelinge vraag van de heer Yvon Harmegnies aan
de vice-eerste minister en minister van Buitenlandse
Zaken over
de toestand in Marokko (nr. 609)
M. Yvon Harmegnies (PS) : Monsieur le pre´sident,
monsieur le ministre, au regard de l'importante commu-
naute´ maghre´bine e´tablie dans notre pays et du nombre
e´leve´ de nos compatriotes d'origine marocaine, nous ne
pouvons que nous re´jouir des avance´es de´mocratiques
qui semblent se concre´tiser au Maroc depuis l'ave`ne-
ment au pouvoir du jeune monarque Mohammed VI.
Force est de constater la volonte´ apparente de celui-ci de
satisfaire aux principes lie´s au respect des liberte´s les
plus fondamentales. Bon nombre de discours royaux ont
ainsi mis l'accent sur les droits de l'homme et sur le
de´ficit de´mocratique du re´gime du roi Hassan II, respon-
sable de disparitions et de de´tentions arbitraires. On
rele`ve e´galement que la promotion des liberte´s indivi-
duelles d'expression et d'opinion est semble-t-il inhe´-
rente a` la nouvelle conception royale de l'autorite´.
D'ailleurs, a` la suite des e´lections de 1998, on note que
seuls quatre ministres ont pu e^tre nomme´s alors
qu'auparavant, le roi de´signait tous les ministres du
gouvernement. Certes, ce sont encore quatre postes
importants, tels que les Affaires e´trange`res, la Justice, la
Religion et l'Inte´rieur, mais c'est tout.
On notera e´galement la leve´e progressive de la censure
de la presse. Les ONG qui s'occupent des droits de
l'homme sont de nouveau a` pied d'oeuvre dans ce pays.
On
remarque
e´galement
la
cre´ation
de
micro-
entreprises. Il y a une certaine e´volution du ton de la
presse qui marque aussi l'ouverture de ce re´gime. Enfin,
il s'est produit un e´ve´nement important, a` savoir le retour
de la famille Ben Barka, fin novembre de´but de´cembre,
accueillie officiellement sur le territoire marocain par le
ministre de la Justice. Tout cela sont des signes d'ouver-
ture. Le 30 septembre dernier, Mohammed VI autorisait
le retour au pays de l'opposant radical Abraham Serfaty,
pousse´ e´galement a` l'exil par le roi Hassan II.
Dans la me^me optique, la liberte´ de ton, d'opinion et
d'expression semble aujourd'hui admise dans les me´dias
(TV et radio) et la presse nationale. Enfin, le 10 novem-
bre dernier, le roi Mohammed VI a pose´ l'acte de politique
inte´rieure sans doute le plus re´ve´lateur en limogeant Dris
Basri, l'omnipotent ministre de l'Inte´rieur depuis le de´but
des anne´es 1970, mis en place par le roi Hassan II et
symbole du re´gime re´pressif.
La re´forme de fond entreprise par le souverain marocain
doit retenir toute notre attention. A cet e´gard, monsieur le
ministre, que serait-il possible d'envisager en matie`re de
coope´ration avec le royaume marocain ? Des accords
sont-ils envisageables et de manie`re assez rapide ? Si
tel n'e´tait pas le cas, la Belgique ne devrait-elle pas
soutenir ces signes de´mocratiques en encourageant ses
investissements aux projets de collaboration e´conomi-
que dans ce pays et plus particulie`rement dans la
province du Rif, re´gion de´she´rite´e pre´sentant un contexte
socio-e´conomique difficile ?
M. Louis Michel, ministre : Monsieur le pre´sident, cher
colle`gue, je me re´jouis e´videmment des diffe´rents chan-
gements positifs intervenus au Maroc et qui n'ont
e´chappe´ a` personne. La contribution de l'UE sera ren-
force´e par l'entre´e en vigueur de l'accord d'association
UE-Maroc qui doit intervenir en mars 2000.
Dans le cadre de la coope´ration financie`re avec le Maroc
- le programme MEDA -, l'UE a pris des engagements de
480 millions d'euros pour 1998 et de 105 millions d'euros
pour 1999. Pour cette dernie`re anne´e, 91% des fonds
MEDA sont destine´s au de´veloppement de la re´gion
de´she´rite´e du nord du Maroc, c'est-a`-dire Tanger et
Oujda.
Le programme de financement MEDA II, qui porte sur les
anne´es 2000 a` 2006, de´pendra de l'enveloppe globale
qui sera de´gage´e dans le cadre de l'Agenda 2000. Je
puis vous donner un ordre de grandeur : 500 millions
d'euros.
En ce qui concerne la contribution bilate´rale de la Belgi-
que, le montant engage´ dans le programme 1995-1997 a
e´te´ de 935 millions de francs belges. Cette enveloppe est
utilise´e dans le cadre de projets dans les secteurs de
l'infrastructure, de l'agriculture, du de´veloppement rural,
de la formation professionnelle et de la sante´. Le nou-
veau programme de coope´ration est actuellement en
pre´paration. Le montant de la nouvelle enveloppe sera
de´cide´ lors d'une commission mixte pre´vue pour fe´vrier
2000. Ce programme sera axe´ sur la formation profes-
sionnelle, l'emploi et l'ame´lioration des conditions de vie
dans les milieux ruraux et les petits centres urbains.
Entre 1990 et 1997, l'aide totale belge au de´veloppement
public s'est e´leve´e a` 2,5 milliards de francs belges. Elle
s'est surtout concentre´e sur des projets dans le Sud
marocain.
6
HA 50
COM 077
22-12-1999
KAMER - 2e ZITTING VAN DE 50e ZITTINGSPERIODE
CHAMBRE - 2e SESSION DE LA 50e LEGISLATURE
1999
2000
Louis Michel
Le Nord du pays, et plus particulie`rement la province du
Rif, est concerne´ par le proble`me de la drogue. A ce
sujet, il est important de mentionner les efforts conside´-
rables de l'Union europe´enne en faveur de cette re´gion.
Actuellement, 8 milliards d'e´cus sont engage´s spe´cifi-
quement dans le cadre de la ligne budge´taire
lutte
contre la drogue
. Il faut y ajouter 240 millions d'e´cus au
titre du programme MEDA pour la pe´riode 1996-1999
pour des projets de de´veloppement e´conomique et social
des provinces du Nord. Cette re´gion est une de celles qui
me´rite le plus notre attention. Je suis intimement per-
suade´ que nous devons renforcer nos relations avec ce
pays. Nous allons probablement approfondir nos rela-
tions bilate´rales.
Le pre´sident : L'incident est clos.
Het incident is gesloten.
Mondelinge vraag van de heer Ferdy Willems aan de
vice-eerste minister en minister van Buitenlandse
Zaken over
de Duitse militaire hulp aan Turkije
(nr. 624)
Question orale de M. Ferdy Willems au vice-premier
ministre et ministre des Affaires e´trange`res sur
l'aide militaire allemande a` la Turquie (n° 624)b>
De heer Ferdy Willems (VU&ID) : Mijnheer de voorzitter,
mijnheer de minister, ondanks de gunstige tekens die we
uit Turkije krijgen, komt deze vraag op tijd.
U weet dat het Duitse ministerie van Defensie onlangs
heeft toegegeven dat het Turkije wil helpen met de bouw
van een militair chemisch laboratorium. Het zou om een
louter defensieve taak gaan, maar in de praktijk verne-
men we via de Duitse televisie dat het Turkse leger op 11
mei 1999 nog chemische wapens heeft ingezet tegen de
Koerdische PKK. Hierbij zijn 20 Koerden omgebracht. Uit
onderzoek van de universiteit blijkt dat de Turkse wapen-
koppen door de Duitse bedrijven Buck en Depyfag zijn
geleverd.
Vandaar mijn vragen, mijnheer de minister.
Bent u op de hoogte van de Duitse hulp bij de bouw van
dit nieuw militair chemisch laboratorium ? Strookt deze
Duits-Turkse samenwerking met de internationale en
Europese verplichtingen voor ontwapening en wapenbe-
heersing, zeker wat chemische wapens betreft ? Kunt u
zich nog verzetten tegen de Duitse hulp bij dit nieuw
militair chemisch laboratorium ? Zo niet, waarom is dit
niet opportuun ? Bent u ervan op de hoogte dat er op 11
mei 1999 chemische wapens zijn gebruikt tegen Koerdi-
sche PKK-rebellen, wat een inbreuk is op de VN-
conventie voor chemische wapens door een kandidaat-
lidstaat ? Hebt u als minister over deze inbreuk uw
onvrede geuit bij de Turkse regering ? Zo ja, heeft de
Turkse regering hierop gereageerd ? Zo neen, gaat u
nog reageren en waarom wel of niet ? Zult u als minister
aandringen bij de internationale en Europese instanties
waar Turkije ook bij betrokken is, om een onderzoek in te
stellen bij dit gebruik van chemische wapens ?
Het is toch wel kras dat het hier gaat over wapens die
geleverd werden door een Europese lidstaat aan een
kandidaat-lidstaat. Bovendien is dit in strijd met de VN-
conventie over chemische wapens. Dit is toch niet niks.
Minister Louis Michel : Mijnheer de voorzitter, collega,
het klopt dat Turkije met hulp van Duitsland een nieuw
militair chemisch laboratorium wil bouwen. Ook in Duits-
land zorgde dit nieuws voor enige opschudding.
De Duitse regering verklaarde evenwel officieel dat het
gaat over een lab dat zich zal bezighouden met de
detectie van chemische stoffen en niet met de aanmaak
ervan. Het laboratorium heeft dus een zuiver medisch,
defensief karakter. Ook verklaarde de Duitse regering
daarbij formeel dat er op geen enkel ogenblik sprake zou
zijn van een inbreuk op de bepalingen van de VN-
conventie inzake chemische wapens.
Ik heb dan ook geen enkele reden om de officie¨le
verklaringen van de Duitse regering in twijfel te trekken
en mijn Duitse collega hierover te interpelleren.
Wat uw vragen omtrent het gebruik van chemische
wapens tegen de PKK op 11 mei 1999 betreft, kan ik
enkel antwoorden dat dit mij onbekend is. Of het hierbij
zou gaan over Duitse granaatkoppen, kan ik dus niet
bevestigen noch ontkennen.
U zal het met mij eens zijn dat de huidige Duitse regering,
en vooral de groene coalitiepartner, erop zal toezien dat
alle conventies, verdragen en regels inzake wapenexport
zeer strikt worden toegepast. Tot nog toe heb ik geen
enkele reden om aan te nemen dat de Duitse regering
hierover ter kwade trouw zou zijn. Toch zal ik mijn Duitse
collega Fischer over deze problematiek ondervragen. Als
ik enige twijfel in zijn verklaring zou voelen, dan zal ik een
internationale onderzoeksinstantie steunen om helder-
heid in deze zaak te brengen.
De heer Ferdy Willems (VU&ID) : Mijnheer de minister,
deze keer ben ik toch ontevreden over het gegeven
antwoord. U schaart zich achter het officie¨le standpunt,
maar u kent evengoed het verschil tussen officie¨le en
werkelijke waarheden.
Chemisch materiaal wordt hier in een duidelijk militaire
context gebruikt. U kunt er zich voortaan niet meer achter
verschuilen dat de zaak u onbekend is.
HA 50
COM 077
7
22-12-1999
KAMER - 2e ZITTING VAN DE 50e ZITTINGSPERIODE
CHAMBRE - 2e SESSION DE LA 50e LEGISLATURE
1999
2000
Ferdy Willems
Toch vind ik een straaltje hoop in uw antwoord. U zult
namelijk toch een poging ondernemen om uw collega
Fischer te ondervragen over deze zaak. Ik zou dan ook
willen vragen of u ons op de hoogte houdt of uw
interventie bij collega Fischer wat heeft opgeleverd.
M. Louis Michel, ministre : J'interviendrai aupre`s de
mon colle`gue M. Fischer pour lui demander quelques
e´claircissements quant aux assertions que vous faites.
Je dois le rencontrer biento^t et je vous ferai part de sa
re´ponse.
De voorzitter : Het incident is gesloten.
L'incident est clos.
Mondelinge vraag van de heer Pieter De Crem aan de
vice-eerste minister en minister van Buitenlandse
Zaken over
de toestand van de mensenrechten in
Iran naar aanleiding van de veroordeling van Abdal-
lah Nouri en de houding van de Belgische regering in
deze aangelegenheid
(nr. 649)
Question orale de M. Pieter De Crem au vice-premier
ministre et ministre des Affaires e´trange`res sur
la
situation en matie`re de droits de l'homme en Iran
apre`s la condamnation de Abdallah Nouri et sur la
position du gouvernement belge a` ce sujet
(n° 649)b>
De heer Pieter De Crem (CVP) : Mijnheer de voorzitter,
mijnheer de minister, mijn vraag gaat over een Iraanse
problematiek. De Iraanse hervormer en voormalig minis-
ter Abdollah Nouri werd op 27 november jongstleden tot
5 jaar gevangenisstraf veroordeeld wegens zogezegde
anti-fundamentalistische propaganda. Hij is uitgever en
een van de belangrijkste medestanders van de hervor-
mingsgezinde president Khatami en werd na zijn veroor-
deling, door een speciale rechtbank voor de geestelijk-
heid, naar de gevangenis gebracht. Dit betekent dat de
gewezen minister allicht geen kandidaat meer kan zijn bij
de parlementsverkiezingen in februari volgend jaar, te-
meer omdat hij geen beroepsprocedure kan aanvatten.
Daarover had ik graag enkele vragen gesteld.
Volgt de minister de evolutie van dit dossier op ? Zijn de
minister of het ministerie dus ingelicht over het gevolg dat
gegeven wordt aan de veroordeling ? Oordeelt de rege-
ring dat we afzijdig kunnen blijven ? Is onze vertegen-
woordiging in Teheran om uitleg gevraagd ? Is de rege-
ring van plan protest aan te tekenen in de verschillende
gradaties waarover wij beschikken ? Is er over deze
kwestie met de Iraanse vertegenwoordiging in Belgie¨
contact geweest ? Heeft men daarover gesprekken of
briefwisseling gevoerd ? Is de minister op de hoogte van
de toestand in de Iraanse gevangenissen ? Daarover
worden namelijk bijzonder onrustwekkende berichten
verspreid. We kennen allemaal de toestand in de gevan-
genissen
waar
misdadigers
van
gemeenrecht
en
gewetensmisdadigers op dezelfde wijze behandeld
worden. Dat is een bijzonder onrustwekkende evolutie.
Ik had van de minister ook graag gehoord hoe onze
diplomatieke verhouding met Iran momenteel verloopt.
Kan u ook een overzicht geven van de belangrijkste
samenwerkings- en steunakkoorden met Iran ?
Minister Louis Michel : Mijnheer de voorzitter, mijnheer
De Crem, ik verzeker u dat ik de toestand in Iran
aandachtig volg, in het bijzonder wat de mensenrechten
betreft. De veroordeling van ex-minister Nouri door een
religieuze rechtbank illustreert andermaal dat de vooruit-
gang in Iran op het vlak van de mensenrechten en de
rechtsstaat onder de hervormingsgezinde president Kha-
tami bijzonder broos blijft. Deze vooruitgang krijgt heel
wat tegenstand van de conservatieve krachten die nog
steeds de repressiemechanismen in Iran controleren.
Zoals u weet, is de politieke realiteit in Iran een weer-
spiegeling van een intense machtsstrijd tussen religieus
gei¨nspireerde conservatieve krachten en hervormings-
gezinde personen zoals president Khatami. De conser-
vatieven laten geen gelegenheid voorbij gaan om het
beleid van de president te ondermijnen.
Samen met de andere lidstaten van de EU meent Belgie¨
dat deze complexe interne toestand in Iran een omzich-
tige benadering vereist. De hervormingsgezinde tenden-
sen verdienen zeker en vast onze steun en de EU-landen
hebben hun bilaterale contacten met Iran sinds het
aantreden van Khatami gevoelig opgevoerd. Ook de EU
- meer bepaald de Trojka - onderhoudt op institutionele
basis bilaterale consultaties met Iran. Deze benadering
neemt evenwel niet weg dat Belgie¨ en de EU-landen een
bijzonder grote waakzaamheid aan de dag blijven leggen
op het vlak van de mensenrechten in Iran. De EU wijst de
Iraanse autoriteiten geregeld op hun verplichtingen ter-
zake. Zowel in de Algemene Vergadering als in commis-
sie Mensenrechten van de VN steunen de EU-landen elk
jaar een resolutie over de mensenrechten in Iran tot grote
ergernis van de Iraanse regering. Ondanks de lichte
verbetering van de toestand onder Khatami, hebben de
EU-landen ook dit jaar resoluties ingediend over Iran
omdat de situatie ter plaatse nog steeds te wensen
overlaat. De EU-landen houden vast aan hun principes
ondanks de verminderende internationale steun voor
deze resoluties. Het thema mensenrechten komt ook aan
de orde op de zesmaandelijkse consultaties tussen de
Trojka en Iran. Daarbij komen nog de stappen die de EU
in Teheran rond dit thema onderneemt, zoals dit jaar in de
zaak van de gearresteerde joden. De zaak-Nouri kwam
ter sprake tijdens de meest recente ontmoeting tussen de
Trojka en Iran die op 1 december in Helsinki plaatsvond.
Ook tijdens de frequente bilaterale contacten nemen de
8
HA 50
COM 077
22-12-1999
KAMER - 2e ZITTING VAN DE 50e ZITTINGSPERIODE
CHAMBRE - 2e SESSION DE LA 50e LEGISLATURE
1999
2000
Louis Michel
Europese landen elke gelegenheid te baat om het thema
mensenrechten aan te kaarten. Mijn onderhoud met de
Iraanse minister van Buitenlandse Zaken op 20 septem-
ber in New York ging hoofdzakelijk over dit thema.
Ik ben van plan om de zaak-Nouri ter sprake te brengen
tijdens mijn eerstvolgende onderhoud met de Iraanse
ambassadeur in Belgie¨. Ik verzeker u dat onze ambas-
sadeur in Teheran deze zaak op de voet volgt en mij
uitvoerig inlicht. Daarnaast rapporteert hij ook de alge-
mene mensenrechtensituatie in Iran, met inbegrip van de
toestand in de gevangenissen. Het Belgisch beleid te-
genover Iran ligt in de lijn van dat van de andere
EU-landen. Belgie¨ meent dat de hervormingen in Iran
voorzichtig aangemoedigd moeten worden. Het stimule-
ren van contacten kan hiertoe bijdragen. De EU is van
oordeel dat een confrontatiepolitiek, zoals de VS wen-
sen, in de Iraanse zaak contra-productief zou zijn en
enkel de conservatieven in de kaart zou spelen. De
constructievere houding, waarvoor de EU pleit, sluit
bijzondere waakzaamheid inzake mensenrechten even-
wel niet uit. Het belang dat Iran hecht aan goede betrek-
kingen met Europa - als tegengewicht voor de VS - geeft
ons integendeel op dat vlak meer invloed dan men op het
eerste gezicht zou denken.
De heer Pieter De Crem (CVP) : Mijnheer de voorzitter,
ik dank de minister voor zijn omstandig en bezorgd
antwoord. Ik denk dat deze situatie bijzonder in het oog
moet worden gehouden en ik steun de minister in zijn
mening dat de confrontatiepolitiek, waarvoor de VS plei-
ten, niet productief is om lichte verbeteringen te bewerk-
stelligen.
Op mijn laatste vraag over concrete samenwerkings- en
steunverbanden heb ik geen antwoord gekregen. Indien
die informatie later toegestuurd wordt, heb ik daar geen
enkel probleem mee. Ik dank de minister nogmaals voor
zijn antwoord en hoop dat we als klein land toch onze duit
in het zakje kunnen doen.
De voorzitter : Het incident is gesloten.
L'incident est clos.
Question orale de Mme Claudine Drion au vice-
premier ministre et ministre des Affaires e´trange`res
sur
les pays pour lesquels il y a impossibilite´ de
renvoyer un e´tranger
Mondelinge vraag van mevrouw Claudine Drion aan
de vice-eerste minister en minister van Buitenlandse
Zaken over
de landen waarnaar een vreemdeling
niet kan worden teruggezonden
(nr. 688)
Mme Claudine Drion (AGALEV-ECOLO) : Monsieur le
pre´sident, monsieur le ministre, nous sommes a` quel-
ques semaines de l'entre´e en vigueur de la loi sur la
re´gularisation de certaines cate´gories d'e´trangers et le
projet de loi pre´voit, dans son deuxie`me crite`re, de
re´gulariser les e´trangers ressortissants de pays dont la
situation est telle qu'il est impossible de les y renvoyer.
La liste de ces pays devrait e^tre e´tablie en concertation
avec votre ministe`re puisque cela demande une connais-
sance des situations politiques concre`tes et des risques
encourus a` rentrer dans de tels pays.
Pour pouvoir avancer a` ce niveau, nous en tant que
parlementaires, nous aimerions e^tre informe´s davantage
sur l'e´tat d'avancement de la confection de cette liste.
Nous entendons qu'il y a certains pays vers lesquels il est
possible de renvoyer un e´tranger. Je m'interroge sur le
cas de l'Angola, ou` la situation est bien connue.
Ou` en est la confection de cette liste ?
Sur quels crite`res le choix des pays a-t-il e´te´ re´alise´ ?
En quoi ces crite`res tiennent-ils compte du respect des
droits humains, de l'Etat de droit, de la situation sociale
du pays de manie`re globale ?
Comment cette liste sera-t-elle modifie´e en fonction de
l'actualite´ durant la proce´dure de re´gularisation ?
M. Louis Michel, ministre : Monsieur le pre´sident, ma-
dame, cette liste a effectivement e´te´ e´tablie par la task
force ad hoc en concertation avec mon ministe`re.
Quels sont les crite`res utilise´s pour le choix des pays ?
Les crite`res sont :
- d'abord, une situation ge´ne´rale et continue de guerre;
- le deuxie`me crite`re est la violation ge´ne´ralise´e des
droits de l'homme;
- le troisie`me crite`re est l'absence totale d'Etat de droit;
- le quatrie`me crite`re est que tous les autres crite`res se
situent sur l'ensemble du territoire du pays concerne´.
Donc, il est a` noter que, pour des pays ou` certaines
re´gions seulement sont caracte´rise´es par le genre de
situations que je viens de de´crire, il est e´galement
possible de faire valoir l'argument de non-renvoi pour
autant que le demandeur puisse prouver qu'il est origi-
naire d'une des re´gions touche´es dans le pays.
Enfin, cette liste sera modifie´e chaque fois que les
services concerne´s de mon ministe`re - secteur ge´ogra-
phique,
secteur
droits
de
l'homme,
service
asile/immigration -, faisant la coordination avec la task
HA 50
COM 077
9
22-12-1999
KAMER - 2e ZITTING VAN DE 50e ZITTINGSPERIODE
CHAMBRE - 2e SESSION DE LA 50e LEGISLATURE
1999
2000
Louis Michel
force, en feront la proposition sur la base de l'analyse des
donne´es qu'ils ont rassemble´es et que se pre´sentent
effectivement des demandeurs de re´gularisation de la
nationalite´ ou de la re´gion concerne´e, puisqu'il y a cette
distinction a` faire.
Plus
pre´cise´ment,
la
liste
comporte
actuellement
l'Angola, l'Afghanistan et le Sierra Leone.
En fait, le concept n'est pas neuf; le Commissariat
ge´ne´ral aux re´fugie´s l'applique de´ja`. Il s'agit alors d'un
avis a` l'Office des e´trangers de ne pas expulser de fait,
mais de tole´rer la pre´sence jusqu'a` nouvel ordre (par
exemple, l'ame´lioration de la situation).
Si vous voulez un exemple pour le point 2, la Somalie est
un exemple d'un pays ou` le calme re`gne dans certaines
re´gions, tandis que dans d'autres, la guerre civile conti-
nue. Idem pour la Re´publique de´mocratique du Congo.
Pour le troisie`me type de pays, la Tche´tche´nie est une
Re´publique fe´de´re´e de la Fe´de´ration de Russie et ne se
trouve donc pas sur la liste, car ce n'est pas un pays
inde´pendant. Par ailleurs, il n'y a pas encore de deman-
deurs d'asile tche´tche`nes.
Le pre´sident : L'incident est clos.
Het incident is gesloten.
Interpellatie van de heer Ferdy Willems tot de eerste
minister over
zijn verklaring op de top van Istanbul
de Belgische bijdrage aan de Organisatie voor veilig-
heid en samenwerking in Europa te verminderen
(nr. 188)
(Het antwoord zal worden verstrekt door de vice-
eerste minister en minister van Buitenlandse Zaken)
Interpellation de M. Ferdy Willems au premier minis-
tre sur
la de´claration qu'il a faite au sommet d'Is-
tanbul concernant son intention de re´duire la contri-
bution de la Belgique a` l'Organisation pour la
se´curite´ et la coope´ration en Europe
(La re´ponse sera donne´e par le vice-premier ministre
et ministre des Affaires e´trange`res)
De heer Ferdy Willems (VU&ID) : Mijnheer de voorzitter,
mijnheer de eerste minister, ik wil eerst kort iets zeggen
over deze commissie. Ik stel vast dat de resolutie van de
heer Tastenhoye, waar ik het fundamenteel oneens mee
ben, al een hele lijdensweg heeft meegemaakt, net zoals
de mijne. Ik heb gevraagd om mijn resolutie in verband
met O
¨ calan dringend te behandelen, vermits die nu zeer
actueel is. We gaan dat toch niet tot de Griekse kalender
verwijzen ? Op die manier werkt een democratie niet. De
mensen zijn hier niet, en men kan ze moeilijk oppakken
en verplichten hier te zijn. Daarom stel ik voor dat men
die twee zaken de volgende keer eerst aan de agenda
plaatst. Had men de resoluties vanmorgen eerst aan de
agenda geplaatst, dan zouden ze er wel zijn doorgeraakt,
want toen was men in aantal. Op deze manier heeft het
geen zin.
De voorzitter : Ik weet dat vaak dezelfde leden aanwezig
zijn, maar men mag de aanwezigen toch niet straffen.
De heer Ferdy Willems (VU&ID) : Nee, maar u begrijpt
toch ook dat dit geen democratie is. Nogmaals, ik ben het
oneens met de heer Tastenhoye, maar deze zaak moet
kunnen worden behandeld.
De voorzitter : Dat vind ik ook. Als we niet in aantal zijn,
is het ieders eigen verantwoordelijkheid.
De heer Ferdy Willems (VU&ID) : Dank u, voorzitter. Ik
zal mijn vraag zeer kort houden. De eerste minister heeft
naar aanleiding van de Top van Helsinki verklaard dat de
OVSE haar begroting beter onder controle zou moeten
houden. Hij vond dat de 3,55% van het budget dat Belgie¨
momenteel bijdraagt, beter kan worden verminderd tot
2,18%, zoals Canada voorstelde.
Zal Belgie¨ de norm uit dat Canadese voorstel volgen ?
Heeft de eerste minister met het Canadese voorstel wel
de garantie dat de OVSE haar begroting onder controle
houdt ? Wat zijn de motieven voor een verminderde
bijdrage ? Is dit ingebouwd in de nieuwe begroting ? Men
stelt een verschuiving van middelen vast, van niet-
militaire conflictpreventie naar harde bewapening. Soms
zegt men dat Noorwegen en Denemarken nog minder
krijgen in de OVSE, maar zij besteden veel meer aan
ontwikkelingssamenwerking. Bovendien stel ik vast dat
er voor NAVO-ingrepen in de Balkan heel veel geld is
uitgegeven. Ik heb gelezen dat het over 2000 miljard zou
gaan. Dat is een veelvoud van het bedrag dat aan de
OVSE is gegeven. Zo kan men achteraf gemakkelijk
zeggen dat de niet-militaire interventies mislukken. Ik ga
er vanuit dat bij ons conflictpreventie op een niet-militaire
manier prioritair is en dat men met deze werkwijze net de
andere kant uitgaat.
Minister Louis Michel : Mijnheer de voorzitter, collega,
Belgie¨ vraagt sedert 1996 dat de schaal van de bijdragen
opnieuw zou worden bekeken en dat deze zou worden
aangepast aan de hand van objectieve criteria die in
andere internationale organisaties van toepassing zijn.
Belgie¨ neemt voor 3,55% deel aan de financiering van de
OVSE-begroting. De grote landen leveren elk een bij-
drage van 9%. Andere landen met dezelfde omvang als
Belgie¨ leveren slechts 2,05%. De hoge bijdrage van
Belgie¨ dateert van het begin van de Conferentie voor
Veiligheid en Samenwerking in Europa (CVSE) in 1973.
10
HA 50
COM 077
22-12-1999
KAMER - 2e ZITTING VAN DE 50e ZITTINGSPERIODE
CHAMBRE - 2e SESSION DE LA 50e LEGISLATURE
1999
2000
Louis Michel
De omschakeling in 1994 van de CVSE tot de internatio-
nale organisatie OVSE ging gepaard met een aanzien-
lijke toename van de werkingskosten die voortkwamen
uit het grote aantal nieuwe taken die aan de OVSE
werden toevertrouwd.
De Belgische eisen betreffende een billijker verdeling van
de financie¨le last zijn hierop gebaseerd. In oktober 1999
diende Canada een voorstel in dat stoelde op het begin-
sel van verdeling van de last op basis van het BNP van
elke deelnemende Staat. Dat beginsel werd enigszins
afgezwakt door de toepassing van een maximum
bijdragepercentage voor Staten met het hoogste BNP, en
een minimum bijdragepercentage voor de Staten waar-
van het BNP moeilijk kan worden berekend. Belgie¨ had
er geen moeite mee om zich achter het Canadese
voorstel te scharen omdat de Canadese benadering veel
punten van overeenkomst vertoonde met de Belgische
benadering. In de slotverklaring van de Top van Istanbul
kreeg de permanente raad van de OVSE de taak verder
te onderhandelen over de herziening van de bijdrage-
schaal en de criteria voor de verdeling van de
financieringskosten die in de toekomst in aanmerking
dienen te worden genomen. Die werkzaamheden moe-
ten het pad effenen voor een beslissing op de volgende
OVSE-Ministerraad die in november of december 2000
zal plaatsvinden. De Canadese voorstellen zijn het uit-
gangspunt van de beraadslagingen. Belgie¨ hoopt zijn
bijdragen terug te brengen tot 2,18%, waarover het
geachte lid gewag maakt. Toch moet ik opmerken dat het
Canadese voorstel verscheidene alternatieve mogelijk-
heden bevat en dat er nog wel e´e´n en ander in het werk
moet worden gesteld om de grote betalers tot aanvaar-
ding van een hogere bijdrage te bewegen. Belgie¨ houdt
sterk vast aan het beginsel van een bijdrageschaal die
berust op billijke verdeling van de financieringskosten,
waarbij men uitgaat van de draagkracht van de deelne-
mende staten van de OVSE. Daarnaast streeft deze
organisatie voor een beperking van de uitgaven door een
streng uitgavenbeleid te voeren. Hierbij moet men voor
ogen houden dat de internationale gemeenschap haar
steeds meer operationele taken toevertrouwt, wat een
onvermijdelijke stijging van het budget tot gevolg heeft.
De heer Ferdy Willems (VU&ID) : Mijnheer de voorzitter,
mijnheer de minister, uw redenering klopt niet. U verwijst
naar andere landen die minder betalen, maar zij geven
voor ontwikkelingssamenwerking veel meer. Men moet
het geheel bekijken.
Bovendien is er een verschil tussen woorden en daden.
De Belgische regering gaat er terecht vanuit dat conflict-
preventie moet primeren en dat de militaire aspecten
hierbij van secundair belang zijn. De regering zegt dat er
vredelievende conflictpreventie moet worden geboden.
De OVSE doet dit en precies daar gaan wij onze inspan-
ningen verminderen. Dat lijkt mij niet logisch.
De voorzitter : Tot besluit van deze bespreking werden
volgende moties ingediend.
En conclusion de cette discussion, des motions ont e´te´
de´pose´es.
Een motie van aanbeveling werd ingediend door de heer
Ferdy Willems en luidt als volgt :
De Kamer, gehoord de interpellatie van de heer Ferdy
Willems
en het antwoord van de vice-eerste minister en minister
van Buitenlandse Zaken, vraagt de regering de Belgische
bijdrage voor de OVSE op haar vroegere peil te handha-
ven.
Une motion de recommandation a e´te´ de´pose´e par
M. Ferdy Willems et est libelle´e comme suit :
La Chambre, ayant entendu l'interpellation de M. Ferdy
Willems
et la re´ponse du vice-premier ministre et ministre des
Affaires e´trange`res, demande au gouvernement de
maintenir la contribution belge a` l'OSCE a` son niveau
ante´rieur.
Een eenvoudige motie werd ingediend door de dames
Leen Laenens en Claudine Drion en de heren Yvon
Harmegnies en Georges Clerfayt.
Une motion pure et simple a e´te´ de´pose´e par Mmes Leen
Laenens et Claudine Drion et MM. Yvon Harmegnies et
Georges Clerfayt.
Over de moties zal later worden gestemd. De bespreking
is gesloten.
Le vote sur les motions aura lieu ulte´rieurement. La
discussion est close.
- De openbare commissievergadering wordt gesloten
om 12.25 uur.
- La re´union publique de commission est leve´e
a` 12.25 heures.
HA 50
COM 077
11
22-12-1999
KAMER - 2e ZITTING VAN DE 50e ZITTINGSPERIODE
CHAMBRE - 2e SESSION DE LA 50e LEGISLATURE
1999
2000