KAMER
-3
E ZITTING VAN DE
50
E ZITTINGSPERIODE
2000
2001
CHAMBRE
-3
E SESSION DE LA
50
E LEGISLATURE
CRABV 50 COM 354
CRABV 50 COM 354
B
ELGISCHE
K
AMER VAN
V
OLKSVERTEGENWOORDIGERS
C
HAMBRE DES REPRÉSENTANTS
DE
B
ELGIQUE
B
EKNOPT
V
ERSLAG
C
OMPTE
R
ENDU
A
NALYTIQUE
C
OMMISSIE VOOR DE
L
ANDSVERDEDIGING
C
OMMISSION DE LA
D
ÉFENSE NATIONALE
dinsdag mardi
16-01-2001 16-01-2001
14:00 uur
14:00 heures
CRABV 50
COM 354
16/01/2001
KAMER
-3
E ZITTING VAN DE
50
E ZITTINGSPERIODE
2000
2001
CHAMBRE
-3
E SESSION DE LA
50
E LEGISLATURE
i
INHOUD
SOMMAIRE
Samengevoegde interpellaties en mondelinge
vragen van
1
Interpellations et questions orales jointes de
1
- de heer Jean-Paul Moerman tot de minister van
Landsverdediging over "het Balkansyndroom"
(nr. 616).
- M. Jean-Paul Moerman au ministre de la
Défense nationale sur "le syndrome des Balkans"
(n° 616).
- de heer Peter Vanhoutte aan de minister van
Landsverdediging over "het verschil tussen het
Belgische en Nederlandse onderzoek van KFOR-
militairen" (nr. 3029)
- M. Peter Vanhoutte au ministre de la Défense
sur "la différence entre la Belgique et les Pays-
Bas en ce qui concerne les examens médicaux
des militaires K-FOR" (n° 3029)
- de heer Peter Vanhoutte aan de minister van
Landsverdediging over "de aanpak van het
Balkansyndroom op Europees niveau of in NAVO-
verband" (nr. 3030)
- M. Peter Vanhoutte au ministre de la Défense
sur "le traitement du syndrome des Balkans au
niveau européen et au niveau de l'OTAN"
(n° 3030)
- de heer Peter Vanhoutte aan de minister van
Landsverdediging over "de internationale
berichten inzake een verband tussen leukemie en
het gebruik van wapens met verarmd uranium"
(nr. 3031)
- M. Peter Vanhoutte au ministre de la Défense
sur "les informations internationales relatives aux
liens existants entre la leucémie et l'utilisation
d'armes à uranium appauvri" (n° 3031)
- de heer Pieter De Crem aan de minister van
Landsverdediging over "het bestaan en de
gevolgen van het Balkansyndroom" (nr. 626)
- M. Pieter De Crem au ministre de la Défense sur
"l'existence et les effets du syndrome des
Balkans" (n° 626)
- de heer John Spinnewyn aan de minister van
Landsverdediging over "het Balkansyndroom en
het gebruik van verarmd uranium" (nr. 3091)
- M. John Spinnewyn au ministre de la Défense
sur "le syndrome des Balkans et l'utilisation
d'uranium appauvri" (n° 3091)
- de heer Jan Eeman aan de minister van
Landsverdediging over "het Balkansyndroom"
(nr. 633)
- M. Jan Eeman au ministre de la Défense sur "le
syndrome des Balkans" (n° 633)
- mevrouw Martine Dardenne aan de minister van
Landsverdediging over "munitie met verarmd
uranium" (nr. 640)
- Mme Martine Dardenne au ministre de la
Défense sur "les armes à uranium appauvri"
(n° 640)
Sprekers:
Jean-Paul Moerman, Peter
Vanhoutte, André Flahaut, minister van
Landsverdediging , Martine Dardenne, Jan
Eeman, Martial Lahaye, Stef Goris, Pieter
De Crem, Luc Sevenhans, André Schellens,
Jean-Pol Poncelet, voorzitter van de PSC-
fractie, John Spinnewyn
Orateurs:
Jean-Paul Moerman, Peter
Vanhoutte, André Flahaut, ministre de la
Défense , Martine Dardenne, Jan Eeman,
Martial Lahaye, Stef Goris, Pieter De Crem,
Luc Sevenhans, André Schellens, Jean-Pol
Poncelet, président du groupe PSC , John
Spinnewyn
Moties
14
Motions
14
Sprekers: Jean-Pol Poncelet, voorzitter van
de PSC-fractie
Orateurs: Jean-Pol Poncelet, président du
groupe PSC
CRABV 50
COM 354
16/01/2001
KAMER
-3
E ZITTING VAN DE
50
E ZITTINGSPERIODE
2000
2001
CHAMBRE
-3
E SESSION DE LA
50
E LEGISLATURE
1
COMMISSIE VOOR DE
LANDSVERDEDIGING
COMMISSION DE LA DÉFENSE
NATIONALE
van
DINSDAG
16
JANUARI
2001
14:00 uur
______
du
MARDI
16
JANVIER
2001
14:00 heures
______
De vergadering wordt geopend om 14.01 uur door
de heer Jean-Pol Henry, voorzitter.
La séance est ouverte à 14.01 heures par M. Jean-
Pol Henry, président.
01 Samengevoegde interpellaties en mondelinge
vragen van
- de heer Jean-Paul Moerman tot de minister van
Landsverdediging over "het Balkansyndroom"
(nr. 616).
- de heer Peter Vanhoutte aan de minister van
Landsverdediging over "het verschil tussen het
Belgische en Nederlandse onderzoek van KFOR-
militairen" (nr. 3029)
- de heer Peter Vanhoutte aan de minister van
Landsverdediging over "de aanpak van het
Balkansyndroom op Europees niveau of in
NAVO-verband" (nr. 3030)
- de heer Peter Vanhoutte aan de minister van
Landsverdediging over "de internationale
berichten inzake een verband tussen leukemie en
het gebruik van wapens met verarmd uranium"
(nr. 3031)
- de heer Pieter De Crem aan de minister van
Landsverdediging over "het bestaan en de
gevolgen van het Balkansyndroom" (nr. 626)
- de heer John Spinnewyn aan de minister van
Landsverdediging over "het Balkansyndroom en
het gebruik van verarmd uranium" (nr. 3091)
- de heer Jan Eeman aan de minister van
Landsverdediging over "het Balkansyndroom"
(nr. 633)
- mevrouw Martine Dardenne aan de minister van
Landsverdediging over "munitie met verarmd
uranium" (nr. 640)
01 Interpellations et questions orales jointes de
- M. Jean-Paul Moerman au ministre de la
Défense nationale sur "le syndrome des Balkans"
(n° 616).
- M. Peter Vanhoutte au ministre de la Défense
sur "la différence entre la Belgique et les Pays-
Bas en ce qui concerne les examens médicaux
des militaires K-FOR" (n° 3029)
- M. Peter Vanhoutte au ministre de la Défense
sur "le traitement du syndrome des Balkans au
niveau européen et au niveau de l'OTAN"
(n° 3030)
- M. Peter Vanhoutte au ministre de la Défense
sur "les informations internationales relatives
aux liens existants entre la leucémie et
l'utilisation d'armes à uranium appauvri"
(n° 3031)
- M. Pieter De Crem au ministre de la Défense sur
"l'existence et les effets du syndrome des
Balkans" (n° 626)
- M. John Spinnewyn au ministre de la Défense
sur "le syndrome des Balkans et l'utilisation
d'uranium appauvri" (n° 3091)
- M. Jan Eeman au ministre de la Défense sur "le
syndrome des Balkans" (n° 633)
- Mme Martine Dardenne au ministre de la
Défense sur "les armes à uranium appauvri"
(n° 640)
01.01 Jean-Paul Moerman (PRL FDF MCC):
Belgische en NAVO-militairen blijken aan
allerhande aandoeningen te lijden na ingezet
geweest te zijn in het kader van operaties in ex-
Joegoslavië. Sommigen zijn reeds overleden aan
de gevolgen van deze aandoeningen.
01.01 Jean-Paul Moerman (PRL FDF MCC): Des
militaires belges et de nations alliées se plaignent
de maladies, suite aux opérations en ex-
Yougoslavie. Certains en sont morts.
16/01/2001
CRABV 50
COM 354
KAMER
-3
E ZITTING VAN DE
50
E ZITTINGSPERIODE
2000
2001
CHAMBRE
-3
E SESSION DE LA
50
E LEGISLATURE
2
Dit opent het debat over het gebruik van verarmd
uranium in munitie. Ik wil dat er rekening gehouden
wordt met de gevolgen daarvan voor de militairen
maar ook voor de lokale burgerbevolking. Heeft de
loyaliteit tussen de partners een goede
communicatie omtrent de risico's voor de militairen
in het veld in de weg gestaan ? De Verenigde
Naties hebben een rapport opgesteld over de door
de NAVO gebombardeerde plaatsen in Kosovo.
In het kader van de Golfoorlog werden de
geallieerde strijdkrachten ook al geconfronteerd met
soortgelijke klachten van militairen. Het ging om
dezelfde wapens. Is er in het onderhavige geval een
inschatbaar risico? Welke informatie werd door de
geallieerden verstrekt ? Men kan niet langer om de
vele klachten van de militairen heen. Heeft de
blootstelling aan het uranium bij alle onderzochte
individuen hetzelfde effect gehad ? Uit de veelheid
van symptomen blijkt duidelijk dat die gevolgen zeer
uiteenlopend kunnen zijn.
Cela porte le débat sur l'utilisation d'uranium
appauvri dans les munitions. Je voudrais qu'on
tienne compte de l'impact de cet uranium sur les
militaires mais aussi sur les populations civiles. La
loyauté entre les partenaires a-t-elle permis une
communication à propos des risques encourus par
les militaires sur le terrain ? Les Nations Unies ont
établi un rapport sur les sites bombardés par l'Otan
au Kosovo.
Lors de la guerre du Golfe, les forces alliées ont été
confrontées à des plaintes des militaires au sujet de
l'effet de ces mêmes armes. Y a-t-il un risque
évaluable dans le cas présent
? Quelle
documentation a-t-elle été communiquée par les
alliés ? On ne peut plus nier les plaintes multiples
des militaires. Tous les individus ont-ils subi l'impact
de l'uranium appauvri de la même manière ? La
multiplicité des signes dénoncés par les militaires
prouve que les situations ont été diversement
vécues.
Het betreft hier wel degelijk een politiek debat. Hoe
kan men echter het verband bewijzen tussen de
aandoeningen waaraan sommige militairen lijden en
het gebruik van verarmd uranium? Ik kies voor een
beredeneerde benadering waarbij men het
verschijnsel probeert te doorgronden boven een
emotionele reactie. Men moet hoe dan ook op de
gestelde vraag antwoorden. Er zijn tal van mogelijke
oorzaken van vervuiling die de gezondheid
bedreigen. De klachten moeten naar aard worden
gerangschikt
Moet het gebruik van een type bewapening al dan
niet worden geweerd? Moet voor dat type
bewapening een moratorium worden ingesteld ? De
Belgische militairen zijn hun geduld aan het
verliezen en dreigen ermee bij de burgerlijke
rechtbank klacht tegen onbekenden in te dienen.
Dat zou echter de regeling van de
schadeloosstelling doorkruisen.
Een andere oplossing zou erin bestaan een
onderzoekscommissie op te richten. Die zou echter
het probleem van de schadeloosstelling van zieke
militairen niet oplossen. Er is een juridisch vacuüm.
Ik ben voorstander van een precieze vragenlijst,
maar het vertrouwelijk karakter ervan moet worden
gegarandeerd voor de betrokken militairen,
teneinde te voorkomen dat zij uit hun functie worden
verwijderd.
Had de NAVO de nationale overheden die militairen
naar die gebieden hebben gestuurd, ingelicht?
Welke inlichtingen werden precies verstrekt en
welke voorzorgsmaatregelen werden getroffen? Als
er geen informatie werd verstrekt, waarom is dat
Il s'agit bien d'un débat politique. Mais comment
prouver le lien entre le mal dont souffrent certains
militaires et l'emploi de l'uranium appauvri ? Entre la
passion et la compréhension d'un phénomène, je
choisis la compréhension. Mais il faut répondre à la
question posée. Les sources de pollution qui
menacent la santé sont nombreuses. Il faut trier les
plaintes afin d'y voir plus clair.
L'utilisation d'un type d'armement est-il ou non à
proscrire ? Faut-il assurer un moratoire pour un tel
type d'armement
? Les militaires belges sont
impatients, menaçant de porter plainte contre X au
civil. Ceci interférerait dans les mécanismes
d'indemnisation.
Une autre solution serait la création d'une
commission d'enquête. Mais celle-ci ne pourrait
répondre à la question des personnes malades
indemnisées. Il y a un vide juridique.
Je souscris à l'idée du questionnaire précis, mais sa
confidentialité doit être assurée en ce qui concerne
le suivi pour le militaire, afin d'éviter qu'il ne soit
victime d'un écartement de fonction.
L'OTAN avait-elle informé les autorités nationales
délégant des militaires dans ces zones
d'opération ? Quel a été le contenu de cette
information et quelles furent alors les mesures de
précaution prises ? S'il n'y a pas absence
CRABV 50
COM 354
16/01/2001
KAMER
-3
E ZITTING VAN DE
50
E ZITTINGSPERIODE
2000
2001
CHAMBRE
-3
E SESSION DE LA
50
E LEGISLATURE
3
niet gebeurd?
Brengt het verarmd uranium het solidariteitsconcept
in het gedrang? Ik denk het niet, maar nu men de
mond vol heeft van een Europese defensie, die de
Verenigde Staten als een NAVO-pijler beschouwen,
heerst er een vertrouwenscrisis. Wie zou eventueel
bepaalde inlichtingen hebben achtergehouden?
d'information, pourquoi ?
L'uranium appauvri met-il en cause le concept de
solidarité ? Je ne le crois pas, mais à l'heure où l'on
évoque une défense européenne, que les Etats-
Unis voient comme un pilier de l'OTAN, il y a crise
de confiance. Le cas échéant, qui aurait gardé
certaines informations secrètes ?
Stelt u met uw brief aan uw Zweedse ambtsgenoot
Björn von Sydow, waarin u voorstelt de
gezondheidsklachten gezamenlijk te onderzoeken,
vast dat er nu toegegeven wordt dat zoiets bestaat
als het "Balkansyndroom" ?
Zal het voorgestelde onderzoek de
inoverwegingneming van de schadeloosstelling van
de slachtoffers en het verdere gevolg dat moet
worden gegeven aan het wetsvoorstel nr. 927,
waarvoor de Kamer in haar plenaire vergadering
van 9 november de urgentie heeft goedgekeurd,
niet in het gedrang brengen of opschorten ?
Waarop doelt het onderzoek precies ?
L'objet de votre lettre à M. Björn von Sydow, votre
homologue suédois, proposant d'analyser en
commun les problèmes de santé, marque-t-il le
constat de la reconnaissance du «syndrome des
Balkans»?
L'enquête proposée est-elle de nature à interrompre
ou à suspendre la prise en considération de
l'indemnisation des victimes et le suivi de la
proposition de loi 927, qui avait bénéficié de
l'urgence, en séance plénière de la Chambre, le 9
novembre? Quel est l'objet de cette enquête ?
De oorzaken van de vervuiling zijn op het eerste
gezicht gemakkelijk te bepalen: ofwel zijn ze van
militaire aard, ofwel betreft het een milieuprobleem.
Blijft de vraag wie verantwoordelijk is. Wie besliste
welke specifieke soort bewapening in dit conflict zou
worden gebruikt? Die vraag is wellicht voorbarig.
We zullen erop terugkomen.
Les sources de pollution sont faciles à circonscrire
de prime abord : elles sont d'origine soit militaire,
soit environnementale.
Reste alors la question des responsabilités. Qui a
pris la décision d'utiliser des types d'armements
spécifiques dans ce conflit? Cette question est sans
doute prématurée. Nous y reviendrons.
Blijkt er nu dat de Belgische autoriteiten niet
ingelicht waren over de situatie ter plaatse ? Zo ja,
zou het onderzoek zich dan daarop toespitsen ? Op
welk echelon van de burgerlijke of militaire
hiërarchie van ons land was men op de hoogte van
het fenomeen, als er specifiek wapentuig werd
gebruikt dat aan de gezondheidsklachten van onze
soldaten ten grondslag ligt ?
Kan u een inventaris opmaken van de
"milieubelastende" wapens die in ex-Joegoslavië
werden gebruikt ? Vonden er tijdens die oorlog
"experimenten" plaats ? Het is bekend dat militairen
in dergelijke omstandigheden daartoe licht verleid
kunnen worden.
Est-il avéré, à ce jour, que les autorités belges
n'étaient pas informées de la situation réelle des
lieux
? Auquel cas, serait-ce alors l'objet de
l'enquête proposée ? Dans la mesure où des
armements spécifiques, à l'origine des troubles de
santé connus par nos soldats, furent utilisés, à quel
niveau de la hiérarchie civile ou militaire de notre
pays le phénomène était-il connu?
Quel est l'inventaire des armes «polluantes»
utilisées en ex-Yougoslavie? A-t-on fait des
«expériences» lors de cette guerre? On sait que
c'est une tentation des militaires en de telles
occasions.
01.02 Peter Vanhoutte (AGALEV-ECOLO): Bij het
Kosovo-conflict werd de term "propere oorlog"
geïntroduceerd. Ondertussen weten we wel beter.
Ik hoef maar te verwijzen naar de getuigenis van
een 12-jarig meisje in The Independent. Het meisje
lijdt aan stralingsziekte nadat ze met
granaatscherven speelde. Is het dat wat men
verstaat onder propere oorlog?
01.02 Peter Vanhoutte (AGALEV-ECOLO): La
notion de "guerre propre" remonte à l'époque de la
guerre du Golfe. Depuis, nous savons qu'il s'agit-là
d'une contradictio in terminis, comme l'illustre
notamment le témoignage d'une fillette de douze
ans, publié par The Independent. Pour avoir joué
avec des débris d'obus, l'enfant a été irradiée. Est-
ce là la "guerre propre"?
16/01/2001
CRABV 50
COM 354
KAMER
-3
E ZITTING VAN DE
50
E ZITTINGSPERIODE
2000
2001
CHAMBRE
-3
E SESSION DE LA
50
E LEGISLATURE
4
Steeds meer landen zijn verontrust door het
mogelijke verband tussen het gebruik van verarmd
uranium en het zogenaamde Balkansyndroom.
Le possible lien de cause à effet entre l'utilisation
d'uranium appauvri et l'apparition du syndrome dit
des Balkans inquiète un nombre croissant de pays.
Weet de minister dat de Italiaanse minister van
defensie Matarella een verband legt tussen
leukemie bij een vijftal Italiaanse militairen en het
gebruik van verarmd uranium in Bosnië en Kosovo?
Wat is er verder bekend van gelijkaardige gevallen
in landen die betrokken waren bij de NAVO-
opératies in Bosnië en Kosovo? Wist de regering
dat door de Amerikanen verarmd uranium werd
gebruikt? Hoe beoordeelt de minister het verband
dat in Italië wordt gelegd met leukemie? Zal dat
verband verder onderzocht worden? Wordt er
onderzoek gedaan bij de lokale bevolking?
Le ministre a-t-il été informé que le ministre italien
de la Défense, M. Matarella, a établi un lien entre
une leucémie constatée chez 5 militaires italiens et
l'utilisation de munitions contenant de l'uranium
appauvri en Bosnie et au Kosovo? A-t-on
connaissance d'autres cas similaires dans des pays
qui ont participé aux opérations de l'OTAN en
Bosnie et au Kosovo? Le gouvernement était-il au
courant du fait que les Américains utilisaient des
munitions contenant de l'uranium appauvri? Que
pense le ministre du lien établi par les Italiens avec
l'apparition de cas de leucémie? Poussera-t-on plus
avant les investigations dans ce domaine? Va-t-on
également procéder à de telles investigations parmi
la population locale?
In de VS wordt al lang geëxperimenteerd met
verarmd uranium. Er moeten dus rapporten bestaan
over de effecten van dit soort wapens. Die moeten
boven water komen.
Ik heb zelfs vermoedens dat er echt kernafval
verwerkt is in de wapens. Hoe verklaart men anders
het feit dat in Irak, Sarajevo,... de stralingsziekte
zich zo snel manifesteerde? Hierover moet
klaarheid komen.
Belgische militairen die aan een KFOR-opdracht
deelnamen, worden systematisch onderzocht. In
april zei de minister dat er bij de 1.271
urinemonsters slechts twee lichtjes positief waren.
De Nederlandse minister had kritiek op de
betrouwbaarheid van dit onderzoek, waarbij een
monster van vóór de missie wordt vergeleken met
één van erna. In Nederland worden monsters
genomen gedurende een veel langere periode, net
zoals in Duitsland en Engeland trouwens. Wat denkt
de minister over deze uitspraak van zijn
Nederlandse collega? Zal de Belgische
opsporingsmethode worden aangepast?
Werd over dit probleem al overleg gepleegd met
andere NAVO-lidstaten? Heeft ons land het
probleem bij de NAVO aangekaart? Wanneer
gebeurde dat en wat was de reactie van de NAVO-
officials? Stond dit onderwerp al op de agenda van
bijeenkomsten van de NAVO-defensieministers?
Met welk resultaat? Wellicht is het interessant
generaal Van Hoof uit te nodigen.
Les États-Unis mènent depuis longtemps des
expériences sur l'uranium appauvri. Il doit donc
exister des rapports sur les effets de ce type
d'armes. Ils doivent être rendus publics.
Je soupçonne même ces armes de contenir des
déchets nucléaires. Comment expliquer sinon le fait
qu'en Irak, à Sarajevo etc. la maladie due aux
rayonnements se soit manifestée si rapidement? Il
faudra faire la clarté sur cette question.
On examine systématiquement les militaires belges
ayant pris part à une mission de la KFOR. En avril,
le ministre annonçait que sur les 1271 échantillons
d'urine, deux seulement étaient légèrement positifs.
Le ministre néerlandais a critiqué la fiabilité de cet
examen dont le principe est de comparer un
échantillon prélevé avant la mission avec un
échantillon prélevé après la mission. Aux Pays-Bas,
les échantillons sont prélevés pendant des périodes
beaucoup plus longues, tout comme en Allemagne
et en Angleterre, du reste. Que pense le ministre
des déclarations de son collègue ? Les examens
belges seront-ils modifiés ?
La Belgique s'est-elle déjà concertée avec les
autres États membres de l'OTAN à ce sujet ? Notre
pays a-t-il abordé ce problème au sein de l'OTAN ?
Quand ? Quelle a été la réaction des responsables
de l'OTAN ? Ce sujet figurait-il à l'agenda des
réunions des ministres de la Défense de l'OTAN ?
Quels ont été les résultats ? Il serait peut-être
intéressant d'inviter le général Van Hoof.
01.03 Minister André Flahaut (Frans) : Generaal
Van Hoof heeft bericht van verhindering gestuurd.
Hij heeft het erg druk gehad, maar indien u dat
wenst, komt hij.
01.03 André Flahaut , ministre (en français): Le
général Van Hoof est excusé. Il a eu beaucoup à
faire, mais il viendra si vous le souhaitez.
CRABV 50
COM 354
16/01/2001
KAMER
-3
E ZITTING VAN DE
50
E ZITTINGSPERIODE
2000
2001
CHAMBRE
-3
E SESSION DE LA
50
E LEGISLATURE
5
01.04 Peter Vanhoutte (AGALEV-ECOLO): De
NAVO zou bereid zijn het probleem diepgaand te
onderzoeken. Wat zal ons land verder ondernemen
om klaarheid te krijgen?
Welke rol is daarin weggelegd voor Europa
enerzijds en de NAVO anderzijds?
Om deze crisis te beheersen moeten voldoende
middelen worden vrijgemaakt. Alleen zo kan het
onderzoek grondig worden gevoerd, alleen zo kan
de bevolking volledig worden voorgelicht. Welke
middelen heeft men klaar? Moeten die allemaal van
Defensie komen?
01.04 Peter Vanhoutte (AGALEV-ECOLO):
L'OTAN serait disposée à procéder à une étude
approfondie de la question. Quelles autres
démarches notre pays entreprendra-t-il pour que la
lumière soit faite dans cette affaire ?
Quel rôle devraient jouer d'une part l'Union
européenne et d'autre part l'OTAN ?
Pour gérer cette crise, il faut dégager des moyens
suffisants. Ce n'est qu'à cette condition qu'une
enquête approfondie pourra être menée et que la
population pourra être pleinement informée. Quels
moyens sont actuellement disponibles ? Doivent-ils
provenir exclusivement de la Défense nationale ?
01.05 Martine Dardenne (ECOLO-AGALEV): Het
is duidelijk gebleken dat de gezondheidsklachten
van militairen en burgers veroorzaakt zijn door het
gebruik van wapens met verarmd uranium, eerst in
de Golfoorlog en daarna in Bosnië en Kosovo.
Het gebruik van dergelijke wapens, waarbij het
verarmd uranium bij de inslag verstoven wordt, is
echter in de geest van het VN-verdrag van 10
oktober 1980 over de zogenaamde onmenselijke
wapens niet toegestaan. De verstoven
uraniumdeeltjes vliegen in het rond en kunnen
ingeademd of ingeslikt worden. De toxiciteit en het
stralingsgevaar staan buiten kijf; het gaat om een
alfa-stralingsbron met zeer lange levensduur. Het
gebruik van wapens met verarmd uranium werd dan
ook in 1996 al veroordeeld door de VN-commissie
voor de rechten van de mens. Aangezien vooral de
burgerbevolkingen de langetermijngevolgen van
deze wapens ondergaan, moeten die wapens
verboden worden.
Bovendien zijn er geen gegevens over de synergie
tussen verarmd uranium en andere
milieubelastende stoffen.
01.05 Martine Dardenne (ECOLO-AGALEV): Il
apparaît clairement que les armes à uranium
appauvri utilisées, d'abord, dans le Golfe,, puis en
Bosnie et au Kosovo, sont la cause des problèmes
de santé constatés chez les militaires et les civils.
Or, l'usage de ces armes qui transforment l'uranium
appauvri en aérosol est interdite par l'esprit de la
Convention des Nations Unies du 10 octobre 1980
dite des « armes inhumaines ». Les particules
d'aérosol se dispersent et risquent d'être inhalées et
ingérées. Leur toxicité radiologique est
incontestable ; il s'agit d'un émetteur alpha à très
longue durée. En ce sens, les armes à uranium
appauvri ont fait l'objet d'une condamnation par la
Commission pour les droits de l'homme des
Nations Unies en 1996. Etant donné que les
populations civiles sont particulièrement touchées
par l'impact à long terme de ces armes, celles-ci
doivent être prohibées.
En outre, on ne connaît encore rien de la synergie
entre l'uranium appauvri et d'autres polluants.
Als mede-indiener van het wetsvoorstel betreffende
de antipersoonsmijnen meen ik dat België het
voortouw moet nemen in de strijd tegen dergelijke
wapens. Welk standpunt heeft België verdedigd
tijdens de laatste vergadering van de NAVO ? Heeft
ons land de Italiaanse regering gesteund in haar
verzoek om een moratorium van dit type wapens ?
Waar komt het gebruikte uranium vandaan ? Er
werd onder meer de uraniumisotoop-236 gebruikt,
wat doet vermoeden dat het om kernafval uit
reactoren voor burgerdoeleinden gaat. Heeft
Europa een onderzoek gevraagd over de gevolgen
van het gebruik van die wapens voor de bevolking
in Zuid-Irak ?
Zal u de toepassing van het voorzorgsprincipe
bepleiten en de strikte uitvoering van het
internationale recht en het verdrag over de
"onmenselijke wapens" vragen ? Bezit ons land
Comme coauteur de la proposition de loi contre les
mines anti-personnel, je pense que la Belgique doit
jouer un rôle moteur contre ces armes. Quelle a été
la position de la Belgique lors de la dernière réunion
de l'OTAN
? A-t-elle soutenu la demande du
gouvernement italien d'un moratoire sur ces
armes ?
D'où provient l'uranium utilisé ? L'utilisation de
l'uranium 236 laisse penser qu'il s'agit de déchets
provenant de réacteurs civils. Y a-t-il eu une
demande européenne d'étude sur l'impact de ces
armes sur les populations du Sud de l'Irak ?
Comptez-vous défendre l'application du principe de
précaution et demander l'application stricte du droit
international et de la Convention sur les « armes
inhumaines » ? La Belgique possède-t-elle ce type
16/01/2001
CRABV 50
COM 354
KAMER
-3
E ZITTING VAN DE
50
E ZITTINGSPERIODE
2000
2001
CHAMBRE
-3
E SESSION DE LA
50
E LEGISLATURE
6
munitie van dit type ? Gebruikt België in het kader
van internationale operaties munitie die door de
NAVO en de VN geleverd wordt ?
Ik heb ook een aantal vragen over de urine-
analysen. Worden die deeltjes inderdaad in het hele
organisme verspreid ?
de munition ? Dans des opérations multinationales,
utilise-t-elle des munitions fournies par l'OTAN et
les Nations Unies ?
Je m'interroge enfin sur les analyses d'urine. Ces
particules circulent-elles réellement dans
l'organisme ?
01.06 Jan Eeman (VLD): Het Balkan-syndroom is
een belangrijk probleem omwille van de aard van de
ziekte en omwille van het aantal, vooral jonge,
getroffenen. Het hele probleem moet de grootste
openheid worden benaderd, door de
wetenschappers en door de militaire top.
In mei 2000 verklaarde de minister dat er geen
causaal verband kon worden gelegd tussen
bepaalde ziekteverschijnselen en de gebruikte
wapens. In september 2000 stelde generaal Van
Hoof echter dat 20 procent van de Balkanmilitairen
gezondheidsproblemen hadden. Ik meen dan ook
dat degelijke gezondheidsonderzoeken nodig zijn.
Ook stalen van bodem, lucht en water moeten
onderzocht worden, zodat men de bron van
vervuiling kan vaststellen. De effecten op de
plaatselijke bevolking mogen daarbij niet over het
hoofd worden gezien.
Ook stellingen van een aantal deskundigen, onder
meer van een kapitein op rust, moeten worden
onderzocht. Wat is de meest recente stand van dit
dossier? Wordt er medisch informatie uitgewisseld
tussen de NAVO-bondgenoten? Hoe reageert de
plaatselijke bevolking op de gezondheidsklachten?
Hoe ver is de procedure voor de oprichting van een
veteraneninstituut gevorderd?
01.06 Jan Eeman (VLD): Le syndrome des
Balkans constitue un problème important en raison
de la nature de la maladie et du nombre des
victimes, souvent jeunes. L'ensemble du problème
doit être considéré avec une prudence extrême par
les scientifiques et la hiérarchie militaire.
En mai 2000, le ministre a déclaré qu'aucun lien de
cause à effet ne pouvait être établi entre certains
symptômes et les armes qui ont été utilisées. En
septembre 2000, le général Van Hoof a toutefois
déclaré que 20 pour cent des militaires qui avaient
effectué une mission dans les Balkans souffraient
de problèmes de santé. J'estime dès lors que de
telles enquêtes de santé sont nécessaires. Des
analyses du sol, de l'air et de l'eau doivent
également être effectuées afin de permettre
l'identification de la source de pollution. A cet égard,
les effets sur la population locale ne peuvent être
perdus de vue.
Les thèses défendues par une série d'experts
notamment par un capitaine à la retraite doivent
être examinées. Quel est l'état d'avancement de ce
dossier? Les alliés de l'OTAN procèdent-ils à un
échange des informations médicales? Comment la
population locale réagit-elle aux plaintes en matière
de santé? Qu'en est-il de la création d'un institut
des vétérans?
01.07 Martial Lahaye (VLD): Ik vraag dat we zo
snel mogelijk generaal Van Hoof zouden kunnen
horen over deze problematiek.
01.07 Martial Lahaye (VLD): Je demande que
nous puissions entendre le plus rapidement
possible le général Van Hoof à propos de cette
question.
01.08 Stef Goris (VLD): In juli 1996 bracht ik met
minister Poncelet een bezoek aan de Balkan. Toen
al maakte ik me zorgen over de
gezondheidstoestand van onze troepen. Die waren
erbarmelijk gehuisvest. De problemen hadden te
maken met cementstof in de barakken, vervuild
douchewater, en zo verder ...Men mag niet alles
aan uranium toeschrijven, terwijl onze militairen
moesten opereren in sterk vervuilde gebieden,
onderhevig waren aan stress en misschien wel
blootgesteld werden aan chemische wapens van
het Servische leger. Het onderzoek moet dus zo
breed mogelijk zijn.
01.08 Stef Goris (VLD): Je me suis rendu dans les
Balkans avec le ministre Poncelet en juillet 1996. Je
m'étais déjà inquiété à l'époque pour la santé de
nos troupes. Les conditions de logement étaient
lamentables. Il y avait de la poussière de ciment
dans les baraquements, l'eau des douches était
polluée, etc... Il n'y a pas que le problème de
l'uranium. Nos militaires ont en effet dû opérer dans
des régions fortement polluées, ils étaient soumis
au stress et ils ont peut-être été exposés à des
armes chimiques utilisées par l'armée serbe.
L'étude menée doit donc tenir compte de tous ces
aspects.
Er werd een wetsvoorstel ingediend om de Une
proposition de loi prévoyant le renversement
CRABV 50
COM 354
16/01/2001
KAMER
-3
E ZITTING VAN DE
50
E ZITTINGSPERIODE
2000
2001
CHAMBRE
-3
E SESSION DE LA
50
E LEGISLATURE
7
bewijslast om te keren. Het budget van
Landsverdediging wordt hiermee niet belast omdat
een eventuele herstelvergoeding ten laste komt van
het departement Sociale Zaken. Enkel de
Amerikanen zouden kogels met verarmd uranium
gebruikt hebben. Hadden wij daar weet van?
Hebben onze militairen die kogels gebruikt?
Beschikt ons leger over munitie met verarmd
uranium?
de la charge de la preuve a été déposée. Le budget
de la Défense nationale ne s'en ressentira pas car
les éventuelles indemnités de réparation seraient à
charge du département des Affaires sociales. Les
Américains seraient les seuls à avoir utilisé des
munitions à l'uranium appauvri. En avions-nous été
informés ? Nos militaires ont-ils utilisé de telles
munitions
? Notre armée dispose-t-elle de
munitions contenant de l'uranium appauvri ?
Agalev-collega's hebben voorgesteld een
opvolgingscommissie op te richten. Ik geef de
voorkeur aan actualiteitsdebatten en hoorzittingen.
Een dergelijke commissie bestaat overigens al in de
Senaat. Collega Moerman stelt een
onderzoekscommissie voor, maar heeft daar zelf
twijfels over. Ik denk dat dit voor deze materie geen
geschikt instrument is. Onze fractie staat het
voorzorgsprincipe voor. Er moet een moratorium
worden opgesteld op het gebruik van dit soort
wapens. We zullen dit dossier alleszins van zeer
nabij blijven volgen.
Les collègues du groupe Agalev ont proposé de
créer une commission de suivi. J'accorde la priorité
aux débats d'actualité et aux auditions. Une telle
commission existe d'ailleurs déjà au sénat. M.
Moerman propose de mettre sur pied une
commission d'enquête mais il a lui-même exprimé
des doutes à ce sujet. En l'occurrence, je ne pense
pas qu'il s'agisse là de l'instrument le plus
approprié. Note groupe soutient le principe de
précaution. Il faut instaurer un moratoire sur
l'utilisation de ce type d'armes. Nous continuerons à
suivre très attentivement ce dossier.
01.09 Pieter De Crem (CVP): Het
Balkansyndroom bestaat wel degelijk. De parallellen
met de ziektesymptomen van de Golfveteranen
springen in het oog. Het wetenschappelijk
onderzoek zal diepgaand moeten worden gevoerd,
ook naar het verband met het gebruik van verarmd
uranium.
Was onze legertop op de hoogte van de aard van
de gebruikte munitie? Was het verantwoord om
zulke munitie te gebruiken? Wist men dat deze
munitie tot gezondheidsproblemen kon leiden?
Werden voorzorgsmaatregelen getroffen? Welke
procedure zal men in de toekomst volgen? Hoe zal
men de militairen beter voorlichten in de toekomst?
01.09 Pieter De Crem (CVP): Le syndrome des
Balkans existe bel et bien. Les similitudes avec les
symptômes ressentis par les vétérans de la guerre
du Golfe sautent aux yeux. L'enquête scientifique
devra être menée dans le détail et devra également
déterminer s'il existe un rapport avec l'utilisation
d'uranium appauvri.
L'Etat-major connaissait-il la nature des munitions
utilisées ? Etait-il prudent d'utiliser de telles
munitions ? Savait-on que ce genre de munitions
pouvait provoquer des problèmes de santé ? Des
mesures de précaution ont-elles été prises ?
Comment pourrait-on mieux informer les militaires à
l'avenir ?
Tenslotte steunen wij alle maatregelen die post-
oorlogssyndromen bij militairen tot een minimum
beperken. Ik denk hierbij aan bepaalde voorstellen
van de meerderheid ter zake.
Enfin, nous soutenons toutes les mesures visant à
limiter au maximum les syndromes consécutifs à la
guerre chez les militaires. Je songe ici à certaines
propositions de la majorité en la matière.
01.10 Luc Sevenhans (VLAAMS BLOK): Deze
discussie is niet nieuw. Generaal Van Hoof heeft
eerder al geantwoord dat hij nooit werd afgeremd in
zijn onderzoek naar het Balkansyndroom. Alleen
vond hij dat er te weinig internationaal overleg was.
Men wekt hier de indruk dat de plaatselijke
bevolking immuun is. Als onze manschappen ziek
terugkomen, dan staat het vast dat we ginds een
milieuramp hebben veroorzaakt.
We mogen ons niet teveel vastpinnen op het
01.10 Luc Sevenhans (VLAAMS BLOK): Cette
discussion n'est pas neuve. Le général Van Hoof
m'a déjà répondu par le passé qu'il n'avait jamais
été freiné dans son enquête sur le syndrome des
Balkans. Il considérait simplement que la
concertation internationale était insuffisante.
On donne l'impression que la population locale est
immunisée. Si nos troupes ne reviennent pas, il est
certain que nous aurons causé là-bas une
catastrophe écologique.
Nous ne devons pas trop nous focaliser sur
16/01/2001
CRABV 50
COM 354
KAMER
-3
E ZITTING VAN DE
50
E ZITTINGSPERIODE
2000
2001
CHAMBRE
-3
E SESSION DE LA
50
E LEGISLATURE
8
verarmd uranium. Bacteriologische of chemische
wapens zouden wel eens aan de bron kunnen
liggen. Maar daarvoor moeten we de problemen op
termijn bekijken.
l'uranium appauvri. Ce sont peut-être des armes
bactériologiques ou chimiques qui sont à la source
du syndrome. Mais pour cela, nous devons
examiner les problèmes à plus longterme.
01.11 André Schellens (SP): Het wetsvoorstel-
Moerman werd vorige week besproken. De
commissie Sociale Zaken mag dit dossier niet voor
onbepaalde tijd in de lade steken.
We vragen ook dat de minister ons ruim zal blijven
informeren. De motie van aanbeveling die nu over
de partijgrenzen heen wordt ingediend, zal een
signaal zijn aan de minister en de plenaire Kamer .
De voorzitter: Ik deel de bezorgdheid van onze
collega's.
01.11 André Schellens (SP): La proposition de loi
Moerman a été examinée la semaine passée. La
commission des Affaires sociales ne peut mettre ce
dossier au réfrigérateur sine die.
Nous demandons aussi que le ministre continue de
nous communiquer un maximum d'informations. La
motion de recommandation qui est déposée
aujourd'hui et dépasse les clivages entre les partis,
constituera un signal adressé au ministre et à
l'assemblée plénière de la Chambre.
Le président: Je m'associe aux préoccupations de
nos collègues.
01.12 Minister André Flahaut (Nederlands): Al
onze NAVO-partners zijn steeds meer begaan met
de gezondheidsrisico's van de betrokken militairen.
Op 9 januari was er een vergadering van de NAVO-
ambassadeurs. Op die vergadering werd door de
VS, Groot-Brittannië en Frankrijk een veto geuit
tegen een moratorium op munitie met verarmd
uranium.
Het hele probleem kwam op diverse vergaderingen,
onder andere van COMED , aan bod, maar werd
nog niet formeel besproken tijdens de vergadering
van de defensieministers van de NAVO.
De stappen die ik ondernam bij mijn Zweedse
collega zijn geen uiting van een voorliefde om alles
Europees af te handelen. Wij moeten integendeel
de resultaten en de diverse denksporen
samenbrengen in een zo ruim mogelijk kader.
De vastgestelde gevallen van leukemie bij
Italiaanse militairen moeten eerst worden
onderzocht vooraleer hieruit conclusies worden
getrokken. Wetenschappelijk werd nog geen
duidelijk verband aangetoond tussen een
blootstelling aan verarmd uranium en de
ziekteverschijnselen.
De Belgische overheid werd in mei 1999 van de
problematiek op de hoogte gebracht. De medische
dienst heeft op 14 juni richtlijnen gepubliceerd.
Van zodra de medische dienst op de hoogte was
van de aanwezigheid van verarmd uranium in het
01.12 André Flahaut , ministre (en néerlandais) :
Tous nos partenaires de l'OTAN manifestent une
préoccupation grandissante à propos des risques
de santé auxquels sont exposés les militaires
concernés.
Une réunion des ambassadeurs auprès de l'OTAN
a eu lieu le 9 janvier. Un moratoire sur l'usage de
munitions à uranium appauvri a fait l'objet d'un véto
américain, anglais et français.
Le problème a déjà été abordé à l'occasion de
plusieurs réunions, notamment du COMED, mais il
n'en a cependant pas encore été formellement
question lors de la réunion des ministres de la
Défense de l'OTAN.
La démarche entreprise auprès de mon homologue
suédois ne présuppose en rien une préférence pour
une approche européenne. La mise en commun de
résultats et de pistes de réflexion dans un cadre le
plus large possible s'impose.
La problématique des leucémies découvertes chez
les militaires italiens doit faire l'objet d'une
évaluation scientifique avant toute interprétation.
D'un point de vue scientifique, aucun lien formel
avec une exposition éventuelle à l'uranium appauvri
n'a été établi.
L'autorité belge a été informée du problème en mai
1999. Le Service Médical a édicté des directives
relatives à ce problème le 14 juin 1999.
Les éventuels problèmes de santé consécutifs à
l'emploi de munitions contenant de l'uranium
CRABV 50
COM 354
16/01/2001
KAMER
-3
E ZITTING VAN DE
50
E ZITTINGSPERIODE
2000
2001
CHAMBRE
-3
E SESSION DE LA
50
E LEGISLATURE
9
noorden van Kosovo, heeft hij de mogelijke
gezondheidsrisico's bestudeerd. Dit gebeurde nog
vóór de eerste Belgische militairen in Kosovo
aankwamen.
Aan de militairen werd gezegd dat in de regio geen
munitie met verarmd uranium werd gebruikt.
Niettemin werden de noodzakelijke preventieve
maatregelen uitgelegd voor als dit toch het geval
zou zijn.
appauvri ont été étudiés dès que le Service Médical
a été informé de la présence possible d'uranium
appauvri au Kosovo. L'étude a commencé avant
que les premiers militaires belges ne débarquent au
Kosovo.
Il a été dit aux militaires envoyés au Kosovo
qu'aucune munition à l'uranium appauvri n'était
utilisée dans la région. Les mesures de prévention à
prendre dans l'hypothèse où les militaires devraient
quand même être exposés aux effets de telles
munitions ont néanmoins été exposées.
Na terugkeer uit de regio werd via een urinetest
naar verarmd uranium gezocht. De
opsporingsmethode werd vastgesteld in overleg met
het Centrum voor kernenergie in Mol en heeft haar
efficiëntie al bewezen.
De militairen werden wel degelijk gewaarschuwd
voor eventuele gezondheidsrisico's en ze werden
geïnformeerd over preventieve maatregelen.
In 1994 en 1995 werd munitie met verarmd
uranium, die toen nog als gewone preventie werd
beschouwd, gebruikt rond Sarajevo. Bijna
elfduizend dergelijke projectielen werden afgevuurd.
België heeft geen munitie met verarmd uranium.
Bij mijn weten loopt er geen Europese studie in Irak.
Het gevaar voor alfastralen en het ontstaan van
kanker worden momenteel onderzocht. Er is geen
unanimiteit hierover in de wetenschappelijke wereld.
Er lopen wel verschillende studies ter zake.
Een mathematisch model zou bevestigen dat
partikels verarmd uranium zich over een afstand
van 10 tot 100 meter kunnen verspreiden rond de
plaats van de inslag. Een brand levert wel een totaal
verschillende situatie.
Momenteel worden alle maatregelen genomen om
de post-oorlogssyndromen tot een minimum te
beperken. Daarbij wordt gebruik gemaakt van de
meest geschikte wetenschappelijke methodes, die
zich niet tot leukemie beperken.
Ik heb mijn Zweedse collega gevraagd de
gezondheidsaspecten in een breder kader te
plaatsen. Ook de problematiek van de
burgerbevolking moet daarbij worden betrokken.
Deze valt onder de bevoegdheid van de
Après leur retour, ils ont été soumis à une analyse
d'urine destinée à détecter la présence d'uranium
appauvri. La méthode utilisée a été mise au point
en concertation avec le Centre d'étude de l'énergie
nucléaire à Mol. Cette méthode a prouvé son
efficacité.
Les militaires concernés ont bel et bien été avertis
des risques éventuels pour la santé et des mesures
préventives.
En 1994 et 1995, des munitions à l'uranium
appauvri, encore considérées à l'époque comme
munitions ordinaires, ont été utilisées à proximité de
Sarajevo. Près de 11.000 obus ont ainsi été tirés.
La Belgique ne dispose pas de ce type de
munitions.
A ma connaissance, il n'y a pas d'étude européenne
en cours en Irak. Le danger des rayonnements
alpha et l'apparition de cancers font actuellement
l'objet de recherches. Il n'y a pas d'unanimité à ce
sujet au sein du monde scientifique. Différentes
études sont en cours.
Un modèle mathématique confirmerait que des
particules d'uranium appauvri peuvent se disperser
sur une distance de 10 à 100 mètres autour du lieu
d'impact. La situation est totalement différente en
cas d'incendie.
A l'heure actuelle, toutes les mesures sont prises
pour limiter dans toute la mesure du possible les
syndromes pouvant résulter de telles missions. A
cet effet, on recourt aux méthodes scientifiques les
plus appropriées, sans se limiter au cas de
leucémie.
J'ai demandé à mon homologue suédois de prendre
en compte les aspects sanitaires au sens large, en
n'oubliant pas la population civile. Ceci relève de la
compétence de l'OMS, des autorités sanitaires
locales et des Nations Unies.
16/01/2001
CRABV 50
COM 354
KAMER
-3
E ZITTING VAN DE
50
E ZITTINGSPERIODE
2000
2001
CHAMBRE
-3
E SESSION DE LA
50
E LEGISLATURE
10
Wereldgezondheidsorganisatie , de lokale
gezondheidsautoriteiten en de VN.
Het epidemiologisch onderzoek bij de Belgsiche
Balkanveteranen wil het initiatief van een wettelijke
vergoeding zeker niet afremmen. Voorlopig is het
echter onmogelijk om een precieze factor duidelijk
te identificeren.? En daarom werd dit ruime,
onbevooroordeelde onderzoek opgezet. Dat kan
een betere preventie en therapie in de toekomst
mogelijk maken
L'étude épidémiologique menée auprès des
vétérans belges des Balkans n'a nullement pour but
d'entraver le processus législatif d'indemnisation. A
l'heure actuelle, il est impossible d'identifier un
facteur précis, et c'est la raison pour laquelle cette
étude de grande envergure et objective est menée.
Elle devrait permettre d'améliorer les mesures
préventives et les traitements mis en oeuvre.
(Frans).Ik wil de nota MDM26 HCI van 31 mei 1999
ter sprake brengen en wijs erop dat de medische
diensten maatregelen troffen om ervoor te zorgen
dat de maskers voor de militairen die op missie
vertrokken, werden besteld.
Er is geen oorzakelijk verband tussen het syndroom
en de straling.
Het onderzoek betreffende de vragenlijst zal door
militairen en onderlegde wetenschappers worden
gevoerd onder meer om de militairen bij het
formuleren van hun klachten te helpen.
In die zin wordt bij het Instituut voor
oorlogsveteranen nagedacht om zo snel mogelijk
operationeel te zijn Men zou bijvoorbeeld de
opdracht van het Nationaal Instituut voor
oorlogsinvaliden kunnen uitbreiden.
In 1996 vond een gedetailleerde analyse plaats,
waarbij alleen normale stofdeeltjes werden ontdekt.
Telkens onze militairen zich ergens vestigden, werd
de plek onderzocht.
De Serviërs hebben geen chemische wapens
gebruikt. Er werd inderdaad 30mm-munitie gebruikt,
maar die is niet vanuit vliegtuigen afgevuurd.
(En français): Je voudrais évoquer la note MDM 26
HCI du 31 mai 1999 et souligner que les services
médicaux ont pris leurs dispositions pour
commander les masques des militaires envoyés en
mission.
Il n'y a pas de relation causale entre le syndrome et
l'émission.
L'étude sur le questionnaire sera menée par les
militaires et par des scientifiques compétents,
notamment pour aider les militaires à formuler leurs
plaintes.
C'est dans ce cadre que l'on réfléchit à l'Institut des
vétérans, afin d'être opérationnel le plus vite
possible. On pourrait, par exemple, étendre les
missions de l'Institut national des invalides de
guerre.
En 1996, il y a eu une analyse détaillée et l'on n'a
guère détecté que des poussières normales. Il y a
eu analyse des lieux chaque fois que nos militaires
se sont installés quelque part.
Quant aux armements des Serbes, il n'ont pas
utilisé d'armes chimiques. Des armes de 30mm ont
bien été utilisées, mais pas à partir d'avions.
Over de Hawk-raketten wordt momenteel een
studie gemaakt. Zoals ik enkele maanden geleden
al tegen de heer Wauters gezegd heb, ben ik
geheel bereid om de gezondheidstoestand van
onze met een opdracht uitgezonden militairen om
de zes maanden voor uw commissie te komen
evalueren. Ook de opvolgingscommissie van de
Senaat zal over al die vraagstukken worden
ingelicht. Wij hebben bij de waarnemend voorzitter
van de Europese Unie aangedrongen op een betere
informatie-uitwisseling op internationaal niveau.
Ik kom thans op de vragen van de heer Moerman.
De methode die voor het onderzoek gehanteerd
wordt, is de enige die hiervoor in aanmerking komt.
Voor de operaties in Kosovo hebben we preventief
gewerkt, en de situatie wordt van dag tot dag
Une étude sur les Hawks est en cours. Comme je
l'ai dit à M. Wauters il y a quelques mois déjà, je
suis disposé à venir devant votre commission, tous
les six mois, pour faire le point sur l'état de santé de
nos militaires en mission. La commission du suivi
du Sénat sera également informée de toutes ces
questions. Quant à l'échange d'informations au
niveau international, mes démarches auprès du
président en exercice de l'Union européenne vont,
sans doute, encore améliorer les choses.
J'en arrive aux questions de M. Moerman. La
méthode retenue pour l'enquête est la seule
possible. Pour le Kosovo, on a travaillé de façon
préventive et l'on suit la situation au jour le jour.
Le questionnaire est marqué du sceau du secret
médical.
CRABV 50
COM 354
16/01/2001
KAMER
-3
E ZITTING VAN DE
50
E ZITTINGSPERIODE
2000
2001
CHAMBRE
-3
E SESSION DE LA
50
E LEGISLATURE
11
gevolgd.
Op de vragenlijst is het medisch geheim van
toepassing Het is nog te vroeg om het over de op
internationaal niveau in te zetten middelen te
hebben. Een aantal comités buigt zich echter over
de zaak, en de Belgische regering heeft eens te
meer het voortouw genomen.
Il est trop tôt pour évoquer les moyens à mettre en
oeuvre au niveau international. Mais des comités
travaillent déjà et le gouvernement belge a, une fois
de plus, fait oeuvre de pionnier en la matière.
Mijn Portugese collega heeft mij gecontacteerd
teneinde op het niveau van de Navo om uitleg te
vragen over de gezondheidstoestand van de
militairen en het gebruik van verarmd uranium.
Er is nooit sprake geweest van een moratorium. Op
de NAVO-vergadering heeft onze Italiaanse
ambtsgenoot ons een beetje overvallen met dat
moratorium. Het aantonen van een verband tussen
het gebruik van verarmd uranium en de
gezondheidsklachten zou wat ons betreft veeleer tot
een beperking of zelfs een verbod van deze wapens
leiden. Wij hebben een en ander in een
stroomversnelling gebracht. De gezondheid van de
militairen en van de lokale bevolking is een van de
prioriteiten van het nakende Belgische
voorzitterschap. Waakzaamheid blijft geboden. Er
werden zo'n 12.000 vragenlijsten verstuurd,
waarvan er 9.000 teruggestuurd werden. Dat is
méér dan een steekproef. Andere legers zouden
zich kunnen inspireren op het Belgische voorbeeld.
Mon collègue portugais m'a contacté en vue d'une
demande d'explication au niveau de l'OTAN sur la
santé des militaires et l'uranium appauvri.
Il n'y a jamais été question d'un moratoire. A la
réunion de l'OTAN, notre homologue nous a pris au
dépourvu en évoquant ce moratoire. Le lien entre
l'utilisation de l'uranium appauvri et la santé
entraînait plutôt, pour nous, une limitation, voire une
interdiction de ces armes.
Nous avons fait avancer les choses et la santé des
militaires et de la population locale figure parmi les
priorités de la future présidence belge. Il faut rester
vigilant. Quelque 12.000 questionnaires ont été
envoyés et 9.000 sont rentrés. C'est plus qu'un
échantillon. D'autres armées pourraient s'inspirer de
ce qui a été fait en Belgique.
01.13 Jean-Paul Moerman : Ik verheug mij over de
ernst waarmee de minister het probleem benadert.
Niets is erger dan achterdocht. Tot dusver weigerde
men echter het probleem te erkennen. Het opzetten
van de studie is een positief signaal ter attentie van
de militairen en de burgers die bij de beheersing
van die conflicten worden ingezet.
De opgezette procedure is ingewikkeld omdat de
gevallen heel uiteenlopend zijn en de
weersomstandigheden net als tal van andere
parameters een invloed op die verschijnselen
uitoefenen.
Een motie van aanbeveling zal worden ingediend. Ik
hoop dat zij eenparig zal worden aangenomen
omdat een sterk gebaar hier op zijn plaats is.
01.13 Jean-Paul Moerman : Je me réjouis du
sérieux exprimé par notre ministre. Rien n'est pire
que la suspicion. Or jusqu'ici, on refusait la
reconnaissance du phénomène. L'étude est un
signe positif donné aux militaires et aux civils mêlés
à la gestion de ces conflits.
La procédure engagée est complexe car les cas
sont diversifiés et les conditions atmosphériques,
comme d'autres paramètres? ont, elles aussi, un
impact sur ces phénomènes.
Une motion de recommandation sera déposée.
J'espère qu'elle sera soutenue à l'unanimité, car un
geste fort est nécessaire.
In de tekst wordt verwezen naar het moratorium- en
naar het voorzorgsprincipe. Voorts wordt in de tekst
ook melding gemaakt van de wil om onder
bondgenoten geen wezenlijke informatie achter te
houden. Achterdocht is terzake uit den boze. België
is geen zwart schaap, maar een bondgenoot die
wenst te worden gerespecteerd. Het wetsvoorstel
moet een snelle schadevergoeding mogelijk maken.
Le texte reprend le principe du moratoire et le
principe de précaution. Il reprend aussi la volonté
de tout se dire entre alliés sur des choses
essentielles. La suspicion à cet égard est mauvaise.
La Belgique n'est pas un mouton noir, mais un allié
qui veut qu'on le respecte. La proposition de loi doit
permettre une indemnisation rapide.
01.14 Peter Vanhoutte (AGALEV-ECOLO): De 01.14 Peter Vanhoutte (AGALEV-ECOLO): Le
16/01/2001
CRABV 50
COM 354
KAMER
-3
E ZITTING VAN DE
50
E ZITTINGSPERIODE
2000
2001
CHAMBRE
-3
E SESSION DE LA
50
E LEGISLATURE
12
minister gaf enkele nieuwe elementen. Toch blijven
nog vragen bestaan. Zo zou het interessant zijn te
weten welke procedure men aanwendt om te
beslissen welke wapens in welke omstandigheden
worden gebruikt.
Bij de vragenlijsten ontstaat een probleem als
vastgesteld wordt dat sommige zieke militairen niet
werden aangeschreven. Mensen moeten bovendien
gemotiveerd worden om de vragenlijsten zo volledig
mogelijk in te vullen, zonder dat die eerlijkheid hun
verdere carrière schaadt.
We blijven bij ons voorstel om een
opvolgingscommissie op te richten. We vinden een
debat niet voldoende. Het is in het belang van de
militairen dat het Parlement zijn
verantwoordelijkheid opneemt. Het gaat hier
immers om problemen waarmee we nog jaren
zullen worden geconfronteerd.
ministre a apporté quelques éléments neufs.
Néanmoins, certaines questions restent sans
réponse. Par exemple, il serait intéressant de savoir
quelle procédure est suivie pour décider quelles
armes seront utilisées et dans quelles
circonstances elles le seront.
Le fait que certains militaires malades n'aient pas
reçu le questionnaire pose problème. Il faut par
ailleurs encourager les militaires concernés à
remplir ce questionnaire le plus complètement
possible, sans que l'honnêteté dont ils auront fait
preuve à cette nuise à leur carrière future.
Nous maintenons notre proposition de créer une
commission de suivi. Nous estimons qu'un débat ne
suffit pas. Il est de l'intérêt des militaires que le
Parlement assume ses responsabilités. Il s'agit en
effet de problèmes auxquels nous serons
confrontés pendant encore de longues années.
Voorzitter: de heer Jean-Paul Moerman.
Président: Jean-Paul Moerman.
We moeten de procedures op punt stellen om de
veiligheid van deze militairen, die we op missie
sturen, te verzekeren. Dat is een opdracht voor een
opvolgingscommissie.
Nous devons mettre au point les procédures
nécessaires pour garantir la sécurité des militaires
que nous envoyons en mission. Cette tâche
incombe à une commission du suivi .
01.15 Minister André Flahaut (Frans): De
gezondheidsproblemen van de militairen die op
missie gingen, moeten worden verduidelijkt.
Aangezien er in de Senaat al een
opvolgingscommissie is, lijkt het aangewezen dat
Kamer en Senaat terzake een gemengde
commissie oprichten, zodat onnodig verkeer tussen
beide assemblees wordt voorkomen.
01.15 André Flahaut , ministre (en français) : Les
problèmes de santé des militaires en mission
doivent être explicités. Mais comme il existe déjà
une commission de suivi au Sénat, il serait bon de
créer une commission mixte Chambre-Sénat, pour
éviter une navette entre les deux assemblées.
01.16 Jean-Pol Poncelet (PSC): Dat een
parlementaire commissie interesse toont voor de
gezondheid van naar het buitenland gestuurde
militairen, is een legitieme zaak. Aangezien de
materie echter ingewikkeld is, kan men best
wetenschappelijk te werk gaan en de militairen en
de burgers aan epidemiologische onderzoeken
onderwerpen. De monsterneming zorgt voor
problemen. Het verheugt me dat de nodige tijd
wordt uitgetrokken om zorgvuldig te werk te gaan.
01.16 Jean-Pol Poncelet (PSC): Il est légitime
qu'une commission parlementaire s'intéresse à la
santé du personnel envoyé à l'étranger. Mais
comme la matière est complexe, il vaut mieux
rester scientifique et faire de l'épidémiologie sur les
militaires et sur les populations civiles. Dès lors, des
problèmes d'échantillonnage se posent. Je me
réjouis que l'on se donne le temps de faire un travail
rigoureux.
We zouden het misschien ook kunnen hebben over
de psychosomatische gevolgen van dergelijke
gebeurtenissen.
Voorts zou ik willen onderstrepen dat uranium in de
natuur voorkomt, en dat er zoiets als natuurlijke
radioactiviteit bestaat. Laten we dus niet zomaar
gaan extrapoleren. Bovendien werden onze troepen
niet ingezet op plaatsen waar deze wapens gebruikt
On pourrait peut-être aussi évoquer les
conséquences psychosomatiques de tels
événements.
Par ailleurs, je voudrais souligner que l'uranium
existe dans la nature, qu'il existe de la radioactivité
naturelle. N'extrapolons donc pas. De plus, nos
troupes n'ont pas été déployées là où ces armes
ont été utilisées. Il faut le préciser aussi.
CRABV 50
COM 354
16/01/2001
KAMER
-3
E ZITTING VAN DE
50
E ZITTINGSPERIODE
2000
2001
CHAMBRE
-3
E SESSION DE LA
50
E LEGISLATURE
13
werden. Ook dat moet duidelijk gesteld worden.
Ik ben blij met het Europese initiatief
dienaangaande. De druk moet op de ketel
gehouden worden, want Europa kan ter zake zeker
wegen op de besluitvorming én tegelijk trouw blijven
aan de NAVO. Er moet volledige duidelijkheid
geschapen worden.
Ik heb de motie van aanbeveling mede
ondertekend, ook al ben ik niet echt gelukkig met de
formulering betreffende het moratorium.
Je me réjouis de l'initiative européenne en la
matière. Il faut maintenir la pression car l'Europe, à
cet égard, peut marquer la différence, tout en
restant fidèle à l'OTAN. La clarté complète doit être
exigée.
J'ai signé la proposition de recommandation même
si la formulation concernant le moratoire ne me
convient guère.
01.17 Martine Dardenne (AGALEV-ECOLO): Wat
de eerste paragraaf betreft, ben ik het eens met de
heer Poncelet. Zolang niet bewezen is dat deze
wapens geen schadelijke gevolgen hebben, is een
moratorium nodig.
Uw standpunt is niet heel duidelijk. U heeft het
Italiaanse verzoek om een moratorium niet
gesteund op de NAVO-vergadering, en nu wil u dat
België, onder geheel onlogische voorwaarden, een
moratorium eist.
01.17 Martine Dardenne (AGALEV-ECOLO): Sur
le premier paragraphe, je suis d'accord avec M.
Poncelet. Un moratoire est nécessaire tant que l'on
n'a pas prouvé l'innocuité de ces armes.
Votre position n'est pas claire. Vous n'avez pas
soutenu la demande de moratoire exprimée par les
Italiens à la réunion de l'OTAN et maintenant vous
voulez que la Belgique demande un moratoire dans
des conditions illogiques.
01.18 Minister André Flahaut (Frans) : Ik
onderschrijf de bewoordingen van de motie.
De voorzitter: De door de heer Poncelet en
mevrouw Dardenne bekritiseerde formulering biedt
enige marge.
01.18 André Flahaut , ministre (en français): Je
suis d'accord avec la formulation de la motion.
Le président: La formulation critiquée par M.
Poncelet et Mme Dardenne permet une marge.
01.19 Peter Vanhoutte (AGALEV-ECOLO): Ik heb
de motie wel mee ondertekend omwille van het
principe zelf van een moratorium dat erin
opgenomen is. Over de modaliteiten willen wij het
de komende weken en maanden nog hebben.
01.19 Peter Vanhoutte (AGALEV-ECOLO): J'ai
également signé la motion parce que je suis
favorable au principe même du moratoire Au cours
des prochains mois, nous discuterons encore des
modalités.
01.20 Stef Goris (VLD): De heer Vanhoutte heeft
gelijk. Een unanieme aanbeveling is het sterkste
signaal. Ik vraag dus dat iedereen zich achter de
motie zou scharen. De verdenkingen tegen zulke
wapens zijn groot genoeg om zo een principieel
moratorium te verantwoorden.
01.20 Stef Goris (VLD): M. Vanhoutte a raison.
Une motion unanime est le meilleur signal que nous
puissions donner. Je demande dès lors à tous de
se rallier à la motion. Ces armes font l'objet de
tellement de questions qu'un moratoire se justifie.
01.21 John Spinnewyn (VLAAMS BLOK): De
regering moet haar verantwoordelijkheid opnemen
als bevriende naties bepaalde types van munitie of
nieuwe technologieën gebruiken. In dit geval blijkt
duidelijk dat het de VS waren die beslisten. De
veiligheid primeert altijd en ook de VS moeten zich
hieraan houden.
01.21 John Spinnewyn (VLAAMS BLOK):
Lorsque des nations alliées utilisent certains types
de munitions ou mettent en oeuvre de nouvelles
technologies, le gouvernement doit assumer ses
responsabilités. En l'espèce, la décision a très
manifestement été prise par les Etats-Unis. La
sécurité doit toujours primer et les Etats-Unis
doivent eux aussi se plier à cette règle.
01.22 Jan Eeman (VLD): Wij noteren de
toezegging van de minister voor verder overleg,
verdere uitdiepingen van het onderzoek en
informatie omtrent de resultaten. Ik vraag speciale
aandacht voor de vragenlijsten, vooral omwille van
de 3.500 personen die nog niet hebben geantwoord.
01.22 Jan Eeman (VLD): Nous prenons acte de
l'engagement pris par le ministre de poursuivre les
concertations, à approfondir la question et à nous
informer des résultats. Je demande qu'une
attention particulière soit accordée aux
questionnaires, notamment parce que 3.500
16/01/2001
CRABV 50
COM 354
KAMER
-3
E ZITTING VAN DE
50
E ZITTINGSPERIODE
2000
2001
CHAMBRE
-3
E SESSION DE LA
50
E LEGISLATURE
14
personnes n'y ont pas encore répondu.
01.23 Minister André Flahaut (Frans) : De
oproepen die ik heb gericht tot degenen die de
vragenlijst nog niet hebben beantwoord, zijn
bestemd om de gepensioneerden en de personen
in loopbaanonderbreking ervan te overtuigen dat zij
moeten antwoorden. Ik hoop zoveel mogelijk
antwoorden te kunnen verzamelen.
01.23 André Flahaut , ministre (en français) : Les
appels que j'ai lancés à ceux qui n'ont pas encore
répondu au questionnaire sont destinés à
convaincre les pensionnés et les personnes en
suspension de carrière d'y répondre. J'espère
rassembler le plus de réponses possible.
01.24 Stef Goris (VLD): We moeten in de eerste
plaats aandacht hebben voor de zieke militairen.
Ik dank ook de partijen van de oppositie omdat ze
mee de motie hebben ondertekend.
Er moet een grondig onderzoek worden gevoerd
naar alle fenomenen en dit op internationaal niveau.
Ik vraag de minister binnen de NAVO aan te
dringen op een zo groot mogelijke transparantie.
Binnen de NAVO zou een commissie een globaal
onderzoek moeten verrichten naar alles wat in
Kosovo gebeurde.
01.24 Stef Goris (VLD): Notre attention doit se
concentrer prioritairement sur les militaires
malades.
Dès lors, je remercie les partis de l'opposition
d'avoir cosigné la motion.
Tous les phénomènes doivent faire l'objet d'une
enquête approfondie à l'échelle internationale. Je
demande au ministre de plaider avec insistance au
sein de l'OTAN en faveur d'une transparence aussi
grande que possible. L'OTAN devrait constituer en
son sein une commission chargée d'étudier de
manière approfondie tout ce qui s'est passé au
Kosovo.
01.25 Minister André Flahaut (Frans): De
Europese ministers van Defensie komen in april
samen. Voor zover het Zweedse voorzitterschap dit
nog niet heeft gedaan, zal ik dit punt indien nodig
persoonlijk op de agenda laten zetten.
De ministers van Buitenlandse Zaken vergaderen in
januari en het Zweeds voorzitterschap waakt ervoor
dat de zaak wordt opgevolgd. Vervolgens zal België
vóór Spanje - dat zich terzake al bewust is van zijn
verantwoordelijkheden - het roer overnemen.
Het team van Europese deskundigen is ingesteld.
Wat de NAVO betreft, buigt de COMED zich al over
die problemen en zal daarnaast nog een specifieke
groep worden opgericht.
Ik wil mevrouw Dardenne signaleren dat de
Italianen ons niet gevraagd hebben hun voorstel
van moratorium te steunen. Mijns inziens is hun
positie ten aanzien van de NAVO door hun houding
verzwakt. Ik zal later op de meer technische
kwesties ingaan. (Instemming)
01.25 André Flahaut , ministre (en français): Les
ministres européens de la Défense vont se réunir
en avril. J'inscrirai, au besoin, moi-même ce point à
l'ordre du jour de cette réunion, si la présidence
suédoise ne l'a pas déjà fait.
Les ministres des Affaires étrangères se réunissent
en janvier et la présidence suédoise veille à ce qu'il
y ait un suivi. Ensuite, la présidence belge prendra
le relais, avant les Espagnols, déjà responsabilisés
en la matière.
Le groupe d'experts européens s'est mis en place.
Au niveau de l'OTAN, le COMED se penche sur ces
préoccupations, mais un groupe spécifique sera
également constitué.
A Mme Dardenne, je voudrais dire que les Italiens
ne nous ont pas demandé de soutenir leur
proposition de moratoire ; à mon sens, ils se sont
déforcés dans leur attitude à l'égard de l'OTAN.
Quant aux questions plus techniques, je répondrais
ultérieurement. (Assentiment)
De vergadering wordt hervat om 16.46 uur.
La séance est reprise à 16.46 heures.
Moties
Motions
Tot besluit van deze bespreking werd een motie
ingediend.
En conclusion de cette discussion, une motion a été
déposée.
Een motie van aanbeveling werd ingediend door de
dames Josée Lejeune, Martine Dardenne, Mirella
Minne, de heren Jean-Paul Moerman, Jan Eeman,
Une motion de recommandation a été déposée par
Mmes Josée Lejeune, Martine Dardenne, Mirella
Minne, MM. Jean-Paul Moerman, Jan Eeman,
CRABV 50
COM 354
16/01/2001
KAMER
-3
E ZITTING VAN DE
50
E ZITTINGSPERIODE
2000
2001
CHAMBRE
-3
E SESSION DE LA
50
E LEGISLATURE
15
André Schellens, Peter Vanhoutte, Martial Lahaye,
Stef Goris, Pieter De Crem, Jean-Pol Henry, José
Canon en Jean-Pol Poncelet en luidt als volgt:
"De Kamer,
gehoord de interpellaties van mevrouw Martine
Dardenne en de heren Jean-Paul Moerman, Pieter
De Crem en Jan Eeman
en het antwoord van de minister van
Landsverdediging,
vraagt de regering
1.
de bevoegde internationale instanties een
moratorium op het gebruik van de wapens met
verarmd uranium voor te stellen, of iedere andere
relevant geachte maatregel, waanneer erkende
wetenschappelijke organen (WGO, MPVN, IAAE)
aan de hand van wetenschappelijke resultaten de
effecten van dat soort wapens zullen hebben
aangetoond;
2.
als opinieleider inzake conventionele
ontwapening (verbod op antipersoonsmijnen,
ontmijningsoperaties), de acties te steunen die de
regering heeft ondernomen met betrekking tot het
tot stand gebrachte overleg binnen de Europese
Unie en de NAVO; zich aan te sluiten bij de overige
door onze partners opgezette initiatieven;
3. de Bondgenoten (al dan niet NAVO-leden) te
verzoeken de studies en andere beschikbare
inlichtingen mee te delen met betrekking tot de
conflicten tijdens welke wapens met verarmd
uranium zouden zijn gebruikt, en zich ervan te
vergewissen dat de NAVO haar medewerking
verleent aan de werkzaamheden van het UNEP
gewijd aan de gevolgen van het gebruik van dat
soort wapens in Bosnië."
André Schellens, Peter Vanhoutte, Martial Lahaye,
Stef Goris, Pieter De Crem, Jean-Pol Henry, José
Canon et Jean-Pol Poncelet et est libellée comme
suit:
"La Chambre,
ayant entendu les interpellations de MM. Jean-Paul
Moerman, Pieter De Crem et Jan Eeman et Mme
Martine Dardenne
et la réponse du ministre de la Défense nationale,
demande au gouvernement:
1. de proposer aux instances internationales
compétentes un moratoire sur l'utilisation des
armes à uranium appauvri, ou toute autre mesure
jugée pertinente, lorsque des résultats scientifiques
avérés quant aux effets de ce type d'armes seront
démontrés par des organismes scientifiques
reconnus (OMS, PNUE, AIEA);
2. en tant que leader d'opinion en matière de
désarmement conventionnel (interdiction des mines
anti-personnelles, opérations de déminage), de
soutenir les actions que le gouvernement a prises
quant à la concertation mise en place au sein de
l'Union européenne et de l'OTAN; de se joindre aux
autres initiatives mises en place par nos
partenaires;
3. de demander aux Alliés (membres de l'OTAN ou
non) de communiquer les études et autres
informations disponibles concernant les conflits
durant lesquels des armes à uranium appauvri
auraient été utilisées, et de s'assurer que l'OTAN
donne son concours au travail de l'UNEP sur les
conséquences de ce type d'armes en Bosnie."
Over de motie zal later worden gestemd. De
bespreking is gesloten.
Le vote sur la motion aura lieu ultérieurement. La
discussion est close.
01.26 Jean-Pol Poncelet (PSC): Ik heb de motie
mede ondertekend, maar ik blijf erbij dat het eerste
gedeelte van de motie in haar huidige versie
twijfelachtig is.
De voorzitter: Wij zullen tijdens een latere plenaire
vergadering van de Kamer over dat voorstel van
motie van aanbeveling stemmen.
De bespreking wordt gesloten.
01.26 Jean-Pol Poncelet (PSC): J'ai signé, mais
je continue à penser que la première partie de la
motion telle qu'elle est libellée reste sujette à
caution.
Le président: Le vote sur cette proposition de
motion de recommandation aura lieu lors d'une
séance plénière ultérieure de la Chambre.
La discussion est close.
De openbare commissievergadering wordt gesloten
om 16.50 uur.
La réunion publique de commission est levée à
16.50 heures.