Bulletin nr : B091 - Schriftelijke vraag en antwoord nr : 1103 - Zittingsperiode : 54

Clusterhoofdpijn, ook wel zelfmoordhoofdpijn genoemd, treft 0,1% van de bevolking. De patiënten die aan die ziekte lijden, gaan door een hel. De intensiteit van de door de ziekte uitgelokte aanvallen kan de patiënt tot zelfmoord  drijven, vandaar de term 'zelfmoordhoofdpijn'. De ziekte, waarvan de oorzaak nog onduidelijk is, kan chronisch worden en de aanvallen kunnen meerdere keren per dag voorkomen. Het is een echt drama voor deze patiënten. Boven op die pijn komt nog het feit dat bepaalde therapieresistente chronische patiënten geen verlichting voelen met de op de markt verkrijgbare geneesmiddelen of door andere behandelingen zoals de toediening van zuurstof. De informatie die we over die ziekte kregen, heeft betrekking op Frankrijk. 1. Wat is de stand van zaken in België? 2. Hoeveel personen worden er getroffen door die vreselijke ziekte? 3. Welke behandelingen worden er gevolgd? 4. Wat is de stand van zaken op het vlak van alternatieve behandelingen, zoals 2-bromo-LSD, waaraan een team van Harvard werkt?

De cluster hoofdpijn (cluster headache) is een primaire hoofdpijn zonder onderliggende laesie. Dit is een periodieke aandoening die wordt gekenmerkt door hevige en korte pijncrisissen gescheiden door asymptomatische intervallen. Deze zeldzame aandoening (prevalentie van ongeveer 0,5 %) treft vooral jonge mannen. De differentieel diagnose wordt gedaan ten opzichte van trigeminus neuralgia, waarbij het doelpubliek veeleer de vrouw ouder dan 50 jaar is. 1. en 2. Er zijn bijzonder weinig cijfergegevens beschikbaar over deze aandoening. Ik heb me moeten beperken tot de opnamen in een algemeen ziekenhuis (MZG) en psychiatrische ziekenhuizen of ziekenhuisdiensten (MPG) met deze diagnose. U dient er rekening mee te houden dat er nog meer mensen zijn met dit ziekteverschijnsel, die hiervoor echter niet gehospitaliseerd werden. In de algemene ziekenhuizen (MZG) werden volgend aantal verblijven geregistreerd met een hoofddiagnose "algie vasculaire de la face" (Clusterhoofdpijn) voor de vijf meest recent beschikbare jaren.  U zal kunnen vaststellen dat deze aandoening vooral het laatste jaar is toegenomen en dat deze zich voornamelijk in Vlaanderen situeren. Deze diagnose kan als volgt uitgesplitst worden: Ook in de MPG (psychiatrische ziekenhuizen of ziekenhuisdiensten) kan men een cijfer terugvinden dat bruikbaar is voor clusterhoofdpijn: DSM-IV code 307.89 (pain disorder associated with both psychological factors and a general medical condition) maar ook de ICD9-code 784.0 (headache, facial) op as 3 van de DSM-IV. Zo komt (in de opnames van 2013) 144 keer de code 307.89 voor en 70 keer de code 784.0 maar geen enkele keer de combinatie van beide codes. In de psychiatrische afdelingen van algemene ziekenhuizen komt men het vaakst een van beide codes tegen (158 van de 214 gevallen). In de psychiatrische ziekenhuizen 55 gevallen en in initiatieven voor beschut wonen één maal. 3. De behandeling spitst zich toe op het behandelen van de pijncrisis en de basisbehandeling. Om de pijncrisis te bestrijden, werd slechts voor twee behandelingen doeltreffendheid bewezen tijdens een dubbelblind studie ten opzichte van een placebo: sumatriptan in injecteerbare vorm en zuurstoftherapie met masker, deze laatste wordt enkel voorgesteld in geval van niet slagen van de sumatriptan behandeling of contra-indicatie ten opzichte van de sumatriptan behandeling. De basisbehandeling beoogt een daling van de frequentie van de pijncrisissen. De volgende geneesmiddelen worden hierbij gebruikt: verapamil, lithiumcarbonaat, indomethacine, corticosteroïden. Het gebruik van deze geneesmiddelen wordt beperkt gezien het hoog risico op bijwerkingen op korte of lange termijn. Gabapentine werd gebruikt met een zeker succes, maar zijn doeltreffendheid is niet bevestigd. Daarnaast zijn neurostimulatie technieken (van het ganglion sphenopalatinum, of suboccipitaal, enz.) effectief als laatste redmiddel. 4. Monoklonale antilichamen worden momenteel getest in klinische studies. Ik verwijs naar de studie LY2951742 (zie ook op ClinicalTrials.gov) die beëindigd wordt eind 2018. Net zoals bij migraine, zijn de resultaten van specifieke monoklonale antilichamen (CGRP: calcitonine gen-gerelateerd peptide) veelbelovend in de behandeling van cluster hoofdpijn. Waarschijnlijk zijn ze het beste toekomstig alternatief voor patiënten die resistent zijn tegen de bestaande behandelingen (Lancet Neurology, 2014). Aan de andere kant, werden niet-invasieve stimulatietechnieken onlangs getest op de nervus vagus, hierbij werden goede resultaten genoteerd (Silberstein SD et al. Hoofdpijn 2016; 56 (8): 1317-1332). Behandeling met 2-Broom-LSD, werd getest op vier personen die leden aan clusterhoofdpijn in een open studie (Halpern JH et al. Attack cessation and remission induction with 2-bromo-LSD for cluster headache -jaar niet vermeld in het artikel). Deze symptomatische behandeling kan tijdelijk effectief zijn, maar blijft anekdotisch. Geen enkel bewijs van de doeltreffendheid op lange termijn is beschikbaar in lijn met de conventionele criteria gebruikt binnen de Evidence Based Medicine.