Bulletin nr : B015 - Schriftelijke vraag en antwoord nr : 0143 - Zittingsperiode : 54

Graag had ik volgende vragen gesteld in verband met de opsporing van drugs door de douane in de Belgische havens: 1. a) Over welke controlemiddelen beschikt de douane in de havens om drugs op te sporen? b) Hoeveel procent van de verscheepte goederen wordt aan drugscontroles onderworpen? 2. In hoeveel dossiers werd drugs opgespoord en gevonden in de Belgische havens? Graag een opdeling per jaar en per haven. 3. Wat betrof de geschatte waarde van de opgespoorde drugs in de Belgische havens? Ook hier graag een opdeling per jaar en per haven. 4. a) Wat betreft de geschatte kostprijs aan middeleninzet van de douane voor specifiek de opsporing van drugs in de Belgische havens? b) Hoe verhoudt dit budget zich ten opzichte van het totale budget van de douane? 5. Hoe verloopt de samenwerking tussen de douane en de politie, gezien de politie de inbeslagnames van de opgespoorde drugs moet uitvoeren? 6. a) Is er een afname of toename van het aantal verscheepte drugs in onze havens? b) Welke verklaringen kunnen gegeven worden voor deze af- of toename? 7. Beschikt de douane over meer of minder middelen voor de opsporing van drugs in onze havens, tegenover vijf jaar geleden?

1. a) - Hondenbrigade DA De Algemene Administratie van de Douane en Accijnzen (AADA) beschikt sinds 2002 over een hondenbrigade die momenteel bestaat uit zeven operationele hondenteams en één hondenteam in opleiding. De prioritaire actieterreinen voor de hondenteams zijn de strategische locaties, zijnde de havens en de luchthavens. Concreet zijn er momenteel vijf hondenteams toegewezen aan een haven: * Vier (drie operationele teams + één in opleiding) in de haven van Antwerpen; * één in de havens van Zeebrugge en Gent. De drie overige teams zijn actief in de luchthavens (Brussels Airport, Gosselies en Bierset). Alle hondenteams zijn opgeleid voor het opsporen van diverse vormen van drugs. Ingevolge het Samenwerkingsakkoord tussen de Algemene Administratie van de Douane en Accijnzen en de Federale Politie inzake hondenteams kunnen de hondenteams van de AADA ook steun verlenen aan politiediensten of omgekeerd. - Patrouillevaartuigen Binnen de Administratie van de Douane en Accijnzen zijn er twee diensten die voor hun controle-activiteiten gebruik maken van patrouillevaartuigen: * Maritieme Brigade Zeebrugge (inzet vaartuig op de Noordzee); * havenbrigade Antwerpen (inzet vaartuig in Haven van Antwerpen en binnenlandse waterwegen). De Algemene Administratie van de Douane en Accijnzen (AADA) is niet de eigenaar van deze vaartuigen. De vaartuigen worden inclusief schipper en bemanning ter beschikking gesteld door DAB Vloot, de rederij van de overheid. De patrouillevaartuigen maken deel uit van de operationele middelen van de AADA in de strijd tegen de fraude en de illegale handel. De vaartuigen worden niet exclusief ingezet in de strijd tegen drughandel. De patrouilles op de Noordzee, in de Haven van Antwerpen en de binnenwateren kunnen wel bijdragen aan de strijd tegen de drughandel. Dit kan op diverse manieren: * Observatie en (ongemerkte) volging van verdachte vaartuigen; * afleiden van vaartuigen naar de walzijde en vervolgens uitvoeren van controles aan boord van het vaartuig; * ondersteuning bieden bij controle van vaartuigen. - Rummageteam Het rummageteam voert gerichte doorzoekingen (=rummages) uit van commerciële vaartuigen. Het actiegebied van het rummageteam is de havens van Antwerpen (90 % van het werkvolume), Gent, Zeebrugge, Oostende en Nieuwpoort. Het team is specifiek opgeleid en uitgerust om ruimtes aan boord van commerciële vaartuigen te doorzoeken. Ook het rummageteam is niet exclusief gericht op de opsporing van drugs maar zal elke vorm van illegale handel vaststellen aan boord van commerciële vaartuigen. - Bewakingsteams De bewakingsdiensten worden opgericht te Zeebrugge, Antwerpen, Zaventem . Ze zorgen in de zee- en luchthavens voor de 24 op 24 uur bewaking van de goederenstromen. De bewakingsopdrachten moeten gezien worden in het kader van de bescherming van de samenleving tegen verboden goederen, onder andere drugs. - Scandiensten De Algemene Administratie van de Douane en Accijnzen beschikt voor haar controles over volgende scanners: * Drie vaste scanistallaties: een dubbele tunnel op Antwerpen-Linkeroever, een "Relocatable" scannerinstallatie op Antwerpen-Rechterover en een enkele tunnel in Zeebrugge; * drie grote mobile scanners (standplaatsen Antwerpen, Zeebrugge en La Louvière); * drie scanvans (standplaatsen Brussels Airport en Luik-Bierset); * één backscatter (standplaats Antwerpen); * 1 kleine bagagescanner (standplaats Brussels Airport). Op indicatie van deze scanners worden regelmatig vaststellingen gedaan met zowel fiscale als niet-fiscale impact, waaronder drugs. In 2014 kocht de douane een nieuw type scanner, de "backscatter" voor meer gerichte controles op sigarettensmokkel en smokkel van verdovende middelen (drugs) via de modus operandi "rip-off". De aankoopprijs van dit toestel bedroeg 1 077 848 euro (exclusief btw). - Gespecialiseerd Drugteam De Administratie Onderzoek Opsporing (OO), deel van de Algemene Administratie van de Douane Accijnzen (AADA), bestrijdt de georganiseerde fraude inzake douane en accijnzen en misdaden van gemeen recht (waarvoor we bevoegd zijn). OO beschikt over een gespecialiseerd drugteam in de haven van Antwerpen (tien medewerkers). Dit is het enige team van OO dat zich dagdagelijks en exclusief bezighoudt met opsporing en onderzoek inzake verdovende middelen (en precursoren). b) Een specifiek percentage tegenover de totale invoer via de maritieme havens in België is niet voorhanden. Het gemiddelde percentage aan (drug)controles in maritieme havens ligt wereldwijd onder de 2 % (cijfer UNODC). 2. In 2011: 3. Cocaïne wordt op straatniveau verkocht aan zo'n 50 euro per gram, rekening houdende dat de zuiverheid van cocaïne in de groothandel tussen 60 % en 90 % varieert. Het laatste jaar zou er een lichte daling zijn in prijs op straatniveau (30 euro), een indicatie voor het feit dat het "versneden" cocaïne betreft. In deze is de cocaïne reeds twee tot drie keer versneden. De prijs van marihuana en hasjiesj per gram varieert tussen 7 en 15 euro. De waarde van precursoren hangt af van het productieproces, met andere woorden van de aangemaakte synthetische drug. 4. Geen enkel van de diensten TCV wordt exclusief ingezet voor de opsporing van drugs. Het is dan ook onmogelijk om precies te bepalen hoe de kostprijs van de middeleninzet zicht verhoudt ten opzichte van het totale budget van de douane. Er zijn geen gegevens voorhanden bij de Administratie Onderzoek Opsporing om te kunnen antwoorden op deze vraag. 5. De ambtenaren van de Algemene Administratie van de Douane en Accijnzen zijn volledig bevoegd voor de inbeslagname van drugs en andere verdovende middelen die zij bij controle aantreffen. Deze bevoegdheid is vastgelegd in de Wet van 24 februari 1921 - Wet betreffende verhandelen van gifstoffen, slaapmiddelen en verdovende middelen, psychotrope stoffen, ontsmettingsstoffen en antiseptica en van de stoffen die kunnen gebruikt worden voor de illegale vervaardiging van verdovende middelen en psychotrope stoffen. De politie hoeft derhalve bij de inbeslagnames niet tussenbeide te komen. De vaststellingen van het drugteam worden op afgesproken wijze, namelijk door middel van een proces-verbaal met inventaris en fotodossier, aan het bevoegde Parket meegedeeld. Er is sinds meer dan tien jaar in Antwerpen een geoliede samenwerking opgezet tussen Douane Opsporing, Parket en Politiediensten, FGP in het bijzonder. Sporadisch worden gezamenlijke acties en controles opgezet (lokale en internationale acties). De scheepvaartpolitie wordt ingelicht bij elke controleverrichting buiten de kantooruren voor het leveren van de nodige bijstand bij gevaar, indien nodig. Dagdagelijks zijn er contacten met politie en parket om vorm te geven aan een integrale aanpak. Ook in de havens van Gent en Zeebrugge verloopt de samenwerking en informatie-uitwisseling in het kader van verdovende middelen tussen FGP en douane uitstekend. 6. Vermits het grootste deel van de transporten van drugs en andere verdovende middelen illegaal gebeuren, zijn er geen exacte cijfers bekend over de hoeveelheden die worden binnengebracht via onze maritieme havens. De hier en daar gepubliceerde cijfers zijn gebaseerd op een schatting. Derhalve is het evenmin mogelijk om aan te geven of er een toename of afname is. Enkel afgaan op de in beslag genomen hoeveelheden drugs is echter geen optie. De toename of afname hangt immers af van diverse factoren: "waterbed"-effect tussen naburige havens, veelvuldige inbeslagnemingen in de bronlanden, enz. Wat betreft cocaïne werd ook in 2014 een zeer grote hoeveelheid onderschept, maar in 2012 was de hoeveelheid uitzonderlijk hoog. In 2012 werden we immers geconfronteerd met enkele exceptionele situaties (corruptie, hacking) waardoor de hoeveelheid in beslag genomen drugs piekte. Naast het voormelde zijn er nog diverse factoren waardoor er een afname of toename is - voor wat betreft de inbeslagnemingen. 7. Globaal genomen zijn de middelen die zijn vermeld in de drie eerste punten van het antwoord op de vraag 1. a) stabiel gebleven. Daarentegen zijn er thans in tegenstelling tot vijf jaar geleden bewakingsteams voorzien in de zee- en luchthavens (zie paragraaf Bewakingsteams van het antwoord op vraag 1. a)). Tenslotte beschikken de scandiensten tegenover vijf jaar geleden sinds 2014 ook over een backscatter (paragraaf Scandiensten van het antwoord op vraag 1. a)). Het personeelseffectief van het gespecialiseerd drugteam te Antwerpen is eveneens stabiel gebleven. In de marge kan opgemerkt worden dat een aantal nieuwe fraudebestrijders werden aangeworven in 2012. Deze nieuwe medewerkers werden toegewezen aan verschillende opsporingsinspecties, waaronder ook Antwerpen. Het Team Gemeen Recht van de Antwerpse opsporingsinspectie, waar het gespecialiseerde drugteam deel van uitmaakt, werd aangevuld met enkele medewerkers, dewelke ook inzetbaar zijn voor bepaalde taken van het drugteam. Vanuit de administratie wordt een meer gedifferentieerde aanpak ontrold, waarbij de eerstelijnscontrolediensten in overeenstemming met de missie en visie, meer nadruk leggen op de drugproblematiek. Dit dient verder ontrold te worden, in lijn van de geïntegreerde aanpak douane / politie. Zoals hierboven vermeld werd vorig jaar een nieuwe backscatter aangekocht. Dit toestel wordt ingezet onder andere voor massacontroles op rip off van containers.